مناقب الأسد الغالب علی بن ابی‌طالب (کتاب)
کتاب «مناقب الأسد الغالب ممزّق الکتائب و مُظهِر العجائب لیث بن غالب أمیرالمؤمنین أبی‌الحسن علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)»، تألیف شمس‌الدین محمد ابن جزری (م، ۸۳۳ ق)، شامل احادیثی درباره مناقب و فضایل امام علی(علیه السلام) است. در ادامه این کتاب، «خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب» اثر احمد بن شعیب نسائی (م، ۳۰۳ ق) نیز آمده است.
 | |
| نویسنده | محمد ابن جزری |
| موضوع | فضایل امام علی علیه‌السلام |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| مقدمه و تعلیق | علی احمد الطهطاوی |
|
| |
محتوای کتاب
کتاب «مناقب الأسد الغالب» متشکل از: مقدمه‌ای به قلم علی احمد عبدالعال الطهطاوی (رئیس جمعیت اهل قرآن و سنت)، و سه فصل به همراه فهرست مطالب است. فصل اول به عنوان تمهید ذکر شده است. «مناقب الأسد الغالب...»، فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهد و فصل سوم همان کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین» است.
از جمله منابع مورد استفاده کتاب عبارت است از: قرآن کریم، فضائل الصحابة اثر احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، صحيح بخاری، نزهة الحفاظ و... .
در قسمت تمهید، با استفاده از کتاب «حیاة الصحابة»، از تواضع و زهد امام علی(علیه السلام) سخن گفته شده و برخی خطبه‌های آن حضرت با استناد به کتاب مذکور نقل شده؛ مانند اولین خطبه آن حضرت پس از به خلافت رسیدن، خطبه‌اش در ماه رمضان، خطبه در مذمت دنیا، سخنی پس از تشییع جنازه یک میّت و... .
سپس خطبه‌هایی از امام حسن(ع) پس از شهادت پدرش علی(ع) و در نخیله و... نقل شده و پس از آن یک‌صدودوازده سخن از کلمات امیرالمؤمنین علی(ع) آمده است.
ابن جزری در بخش دوم کتاب می‌نویسد: در این اثر، روایات مسند، متواتر، صحیح و حسن از رفیع‌ترین مناقب امیرالمؤمنین ابوالحسن علی بن ابی‌طالب(ع) را آورده است.
او پس از ذکر قول احمد بن حنبل مبنی بر اینکه فضائل وارده درباره حضرت علی(ع) درباره هیچ‌یک از صحابه پیامبر(ص) نیامده است، به ذکر حدیث ولایت و بیان قوت سند آن و تواترش و راویان متعدد مورد اعتمادی که آن را نقل کرده‌اند، دعای پیامبر(ص) در حق حضرت علی با عبارت «اللهم والِ من والاه» و تشبیه جایگاه علی(ع) نسبت به پیامبر(ص) به جایگاه هارون نسبت به موسی و... می‌پردازد. سپس روایات مؤمن بودن دوستدار علی(ع) و منافق بودن دشمن او را می‌آورد. او همچنین روایتی از عبادة بن صامت را مبنی بر ولد الزنا بودن دشمن علی(ع) نقل میکند.
ابن جزری، روایاتی با مضمون یکی بودن جان علی(ع) و نبی(ص) نقل میکند و توهینکننده به علی(ع) را بر مبنای روایات، توهینکننده به نبی(ص) می‌شمارد. ادامه روایات کتاب درباره برادری امیرالمؤمنین(ع) و پیامبر اکرم(ص)، سید العرب بودن علی(ع)، فضیلت بسته شدن تمامی درب‌ها به مسجد به‌جز باب علی(ع)، حدیث رایَت و اعطای پرچم در غزوه خیبر به علی(ع) و دعا در حق او، سعادتمند دانستن دوستدار علی(ع) در دنیا و آخرت، حدیث مدینة العلم و باب حکمت دانستن علی(ع)، بهترین قاضی بودن او در میان صحابه و سرانجام بیعت وی با ابوبکر و عمر است.
محقق کتاب در بخش سوم اثر حاضر، پس از مختصری از زندگی‌نامه احمد بن شعیب نسائی، کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)» او را ذکر کرده است. نسائی در این اثر، ۱۹۴ حدیث از راویان و محدثان غیر شیعی با ذکر سلسله اسناد آنها نقل کرده است؛ چنان‌که ابن حجر عسقلانی می‌گوید: «نسائی در میان صحابه پیامبر(ص) تنها به جستجوی احادیثی که درباره مناقب علی(ع) است، پرداخته و احادیثی بسیار را که بیشتر آنها دارای اسناد خوب و قابل قبولند، در این کتاب گرد آورده است». بنابراین کتاب نسائی همان حقیقتی را نشان می‌دهد که حدیث‌شناسان بزرگ اهل سنت، مانند احمد بن حنبل، اسماعیل قاضی و ابوعلی نیشابوری به آن معترفند و می‌گویند: «در حق هیچ‌کدام از اصحاب پیامبر(ص) به اندازه امام على(ع)، فضائل و مناقب، با سندهای خوب نقل نشده است».
کتاب خصائص با موضوع پیشگامی علی(ع) در اسلام آغاز شده و پس از آن به ذکر ده‌ها حدیث درباره ویژگی‌های آن حضرت از قبیل حدیث ثقلین، حدیث طیر مشوی، حدیث رایت (پرچم)، حدیث منزلت، حدیث کسا، حدیث غدیر، حدیث سد الابواب و... پرداخته شده است. آنگاه با ذکر احادیثی در منقبت حضرت فاطمه(س)، بحث را ادامه می‌دهد، سپس به شمه‌ای کوتاه از احادیث درباره حسنین(ع) اشاره میکند و در پایان، عنان سخن را به نبردهای امام على(ع) می‌گرداند و از پیشگویی‌های رسول خدا(ص) درباره حقانیت امام على(ع) و سرکشی، انحراف و خروج از دین دشمنان او (قاسطین و ناکثین و مارقین) پرده برافکنده است.
منابع
- نرم افزار سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
