مناجات اميرالمؤمنين علیه السلام در مسجد کوفه
این مناجات در مفاتیح و در بخش مربوط به اعمال مسجد کوفه قرار دارد. امیرمؤمنان (ع) در یک خطبه ی طولانی، ویژگی های مسجد کوفه را بیان می فرماید و در ضمن آن می گوید:
ای اهل کوفه، خداوند به شما نعمت هایی عطا فرموده که به هیچ کس عطا نکرده است. از برتری محل برگزاری نماز شما این است که اینجا خانه ی آدم، نوح و ادریس؛ و عبادتگاه ابراهیم خلیل و عبادتگاه برادرم خضر بود و امروزه محل عبادت و مناجات من است.[۱]
متن مناجات
اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ الاَْمانَ يَوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لابَنُونَاِ لاّ مَنْ اَتَى اللَّهَ
خدايا از تو امان خواهم در آن روزى كه سود ندهد كسى را نه مال و نه فرزندان مگر آن كس كه
بِقَلْبٍ سَليمٍ وَ اَسْئَلُكَ الاَْمانَ يَوْمَ يَعَضُّ الظّالِمُ عَلى يَدَيْهِ يَقُولُ يا
دلى پاك به نزد خدا آورد و از تو امان خواهم در آن روزى كه بگزد شخص ستمكار هر دو دست خود را و گويد اى
لَيْتِنىِ اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبيلاً وَ اَسْئَلُكَ الاَْمانَ يَوْمَ يُعْرَفُ
كاش گرفته بودم با پيامبر راهى و از تو امان خواهم در روزى كه شناخته شوند
الْمُجْرِمُونَ بِسيماهُمْ فَيُؤْخَذُ بِالنَّواصى وَ الاَْقْدامِ وَ اَسْئَلُكَ الاَْمانَ
جنايتكاران به سيما و رخساره شان و بگيرندشان به پيشاني ها و قدم ها و از تو امان خواهم
يَوْمَ لا يَجْزى والِدٌ عَنْ وَلَدِهِ وَلا مَوْلُودٌ هُوَ جازٍ عَنْ والِدِهِ شَيْئاً اِنَّ
در آن روزى كه كيفر نبيند پدرى بجاى فرزندش و نه فرزندى كيفر شود بجاى پدرش براستى
وَعْدَ اللَّهِ حَقُّ وَ اَسْئَلُكَ الاَْمانَ يَوْمَ لا يَنْفَعُ الظّالِمينَ مَعْذِرَتُهُمْ وَلَهُمُ
وعده خدا حق است و از تو امان خواهم در آن روزى كه سود ندهد ستمكاران را عذرخواهي شان و بر ايشان است
اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوَّءُ الدّارِ وَ اَسْئَلُكَ الاَْمانَ يَوْمَ لاتَمْلِكُ نَفْسٌ لِنَفْسٍ
لعنت و ايشان را است بدى آن سراى و از تو امان خواهم در روزى كه مالك نيست كسى براى كسى ديگر
شَيْئاً وَ الاَْمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ وَاَسْئَلُكَ الاَْمانَ يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ اَخيهِ وَ اُمِّهِ
چيزى را و كار در آن روز بدست خدا است و از تو خواهم امان در آن روزى كه بگريزد انسان از برادر و مادر
وَ اَبيهِ وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنيهِ لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَانٌ يُغْنيهِ
و پدر و همسر و فرزندانش براى هركس از ايشان در آن روز كارى است كه (فقط) بدان پردازد
وَاَسْئَلُكَ الاَْمانَ يَوْمَ يَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدى مِنْ عَذابِ يَوْمَئِذٍ بِبَنيهِ
و از تو خواهم امان در آن روزى كه شخص جنايتكار دوست دارد كه فدا دهد از عذاب آن روز پسرانش
وَ صاحِبَتِهِ وَ اَخيهِ وَ فَصيلَتِهِ الَّتى تُؤْويهِ وَ مَنْ فِى الاَْرْضِ جَميعاً ثُمَّ
و همسرش و برادرش و خويشاوندانش كه او را در پناه گيرند و هر كه در زمين هست يكسره كه بلكه
يُنْجيهِ كَلاّ اِنَّها لَظى نَزّاعَةً لِلشَّوى مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الْمَوْلى
او را نجات دهد، هرگز كه جهنم آتشى است سوزان كه پوست از سر بكند مولاى من... تويى سرور
وَ اَنَا الْعَبْدُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الْعَبْدَ اِلا الْمَوْلى مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ
و منم بنده و آيا رحم كند بر بنده جز سرور او مولاى من اى مولاى من تويى
الْمالِكُ وَ اَنَا الْمَمْلُوكُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الْمَمْلُوكَ اِلا الْمالِكُ مَوْلاىَ يا
مالك و منم مملوك و آيا رحم كند بر مملوك جز مالك مولاى من اى
مَوْلاىَ اَنْتَ الْعَزيزُ وَ اَنَا الذَّليلُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الذَّليلَ اِلا الْعَزيزُ
مولايم تويى عزتمند و منم خوار و ذليل و آيا رحم كند بر شخص خوار جز عزيز
مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الْخالِقُ وَ اَنَا الْمَخْلُوقُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الْمَخْلُوقَ
مولاى من اى مولاى من تويى آفريدگار و منم آفريده و آيا رحم كند بر آفريده
اِلا الْخالِقُ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الْعَظيمُ وَ اَنَا الْحَقيرُ وَ هَلْ يَرْحَمُ
جز آفريدگار مولاى من اى مولاى من تويى بزرگ و منم ناچيز و آيا رحم كند بر
الْحَقيرَ اِلا الْعَظيمُ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الْقَوِىُّ وَ اَنَا الضَّعيفُ وَ هَلْ
ناچيز جز بزرگ مولاى من اى مولاى من تويى نيرومند و منم ناتوان و آيا
يَرْحَمُ الضَّعيفَ اِلا الْقَوِىُّ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الْغَنِىُّ وَ اَنَا الْفَقيرُ
رحم كند بر ناتوان جز نيرومند مولاى من اى مولاى من تويى بى نياز و منم نيازمند
وَ هَلْ يَرْحَمُ الْفَقيرَ اِلا الْغَنِىُّ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الْمُعْطى وَ اَنَا
و آيا رحم كند بر نيازمند جز بى نياز مولاى من اى مولاى من تويى عطابخش و منم
السّاَّئِلُ وَ هَلْ يَرْحَمُ السّاَّئِلَ اِلا الْمُعْطى مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ
سائل و آيا رحم كند بر سائل جز عطا كننده مولاى من اى مولاى من تويى
الْحَىُّ وَ اَنَا الْمَيِّتُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الْمَيِّتَ اِلا الْحَىُّ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ
زنده و منم مرده و آيا رحم كند مرده را جز زنده مولاى من اى مولاى من
اَنْتَ الْباقى وَ اَنَا الْفانى وَ هَلْ يَرْحَمُ الْفانىَ اِلا الْباقى مَوْلاىَ يا
تويى باقى و منم فانى و آيا رحم كند بر فانى جز خداى باقى مولاى من اى
مَوْلاىَ اَنْتَ الدّاَّئِمُ وَ اَنَا الزّاَّئِلُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الزّآئِلَ اِلا الدَّّائِمُ مَوْلاىَ
مولاى من تويى هميشگى و منم زوال پذير و آيا رحم كند بر زوال پذير جز خداى هميشگى مولاى من
يا مَوْلاىَ اَنْتَ الرّازِقُ وَ اَنَا الْمَرْزُوقُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الْمَرْزُوقَ اِلا
اى مولاى من تويى روزى ده و منم روزى خور و آيا رحم كند روزى خور را جز
الرّازِقُ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الْجَوادُ وَ اَنَا الْبَخيلُ وَ هَلْ يَرْحَمُ
روزى ده مولاى من اى مولاى من تويى سخاوتمند و منم بخيل و آيا رحم كند
الْبَخيلَ اِلا الْجَوادُ مَوْلاىَ يامَوْلاىَ اَنْتَ الْمُعافى وَ اَنَا الْمُبْتَلى وَ هَلْ
بر بخيل جز سخاوتمند مولاى من اى مولاى من تويى عافيت بخش و منم گرفتار و آيا
يَرْحَمُ الْمُبْتَلى اِلا الْمُعافى مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الْكَبيرُ وَ اَنَا
رحم كند بر شخص گرفتار جز عافيت بخش مولاى من اى مولاى من تويى بزرگ و منم
الصَّغيرُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الصَّغيرَ اِلا الْكَبيرُ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ
كوچك و آيا رحم كند بر كوچك جز بزرگ مولاى من اى مولاى من تويى
الْهادى وَ اَنَا الضّاَّلُّ وَ هَلْ يَرْحَمُ الضّاَّلَّ اِلا الْهادى مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ
راهنما و منم گمراه و آيا رحم كند بر گمراه جز راهنما مولاى من اى مولاى من
اَنْتَ الرَّحْمنُ وَ اَنَا الْمَرْحُومُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الْمَرْحُومَ اِلا الرَّحْمنُ
تويى بخشاينده و منم بخشش پذير و آيا رحم كند بخشش پذير را جز بخشاينده
مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ السُّلْطانُ وَ اَنَا الْمُمْتَحَنُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الْمُمْتَحَنَ
مولاى من اى مولاى من تويى سلطان و منم گرفتار آزمايش و آيا رحم كند به بنده گرفتار آزمايش
اِلا السُّلْطانُ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الدَّليلُ وَ اَنَا الْمُتَحَيِّرُ وَ هَلْ يَرْحَمُ
جز سلطان مولاى من اى مولاى من تويى دليل و راهنما و منم متحير و سرگردان و آيا رحم كند
الْمُتَحَيِّرَ اِلا الدَّليلُ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الْغَفُورُ وَ اَنَا الْمُذْنِبُ وَ هَلْ
سرگردان را جز راهنما مولاى من اى مولاى من تويى آمرزنده و منم گنهكار و آيا
يَرْحَمُ الْمُذْنِبَ اِلا الْغَفُورُ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ الْغالِبُ وَ اَنَا
رحم كند گنهكار را جز آمرزنده مولاى من اى مولاى من تويى غالب و منم
الْمَغْلُوبُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الْمَغْلُوبَ اِلا الْغالِبُ مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَنْتَ
مغلوب و آيا رحم كند بر مغلوب جز غالب مولاى من اى مولاى من تويى
الرَّبُّ وَ اَنَا الْمَرْبُوبُ وَهَلْ يَرْحَمُ الْمَرْبُوبَ اِلا الرَّبُّ مَوْلاىَ يا
پروردگار و منم پروريده و آيا رحم كند پروريده را جز پروردگار مولاى من
مَوْلاىَ اَنْتَ الْمُتَكَبِّرُ وَ اَنَا الْخاشِعُ وَ هَلْ يَرْحَمُ الْخاشِعَ اِلا الْمُتَكَبِّرُ
اى مولاى من تويى خداى با كبريا و بزرگمنش و منم بنده فروتن و آيا رحم كند بر فروتن جز خداى بزرگمنش
مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اِرْحَمْنى بِرَحْمَتِكَ وَ ارْضَ عَنّى بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ
مولاى من اى مولاى من به من رحم كن به رحمت خود و خوشنود شو از من به جود و كرم
وَفَضْلِكَ يا ذَاالْجُودِ وَ الاِْحْسانِ وَ الطَّوْلِ وَ الاِْمْتِنانِ بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ
و فضل خود اى صاحب جود و احسان و نعمت و امتنان به رحمتت اى مهربانترين مهربانان
پانویس
منابع
شیخ عباس قمی، مفاتيح الجنان، انتشارات گلگشت، چاپ سوم، تهران 1387، ص 775 - 778.
