مائة منقبة من مناقب أمیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (کتاب)
 | |
| نویسنده | ابن شاذان قمی |
| موضوع | فضایل چهارده معصوم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
|
| |
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
محتویات
مؤلف
در این باره که محدث بزرگ شیعه، ابوالحسن محمد بن شاذان قمی در چه سالی دیده به جهان گشود، اطلاع چندانی در دست نیست؛ امّا برخی از شواهد نشان می دهد که این دانشور قمی در اواسط سده چهارم هجری پا به عرصه وجود نهاد.
از جمله این شواهد می توان به کتاب گرانسنگ او «مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام» اشاره کرد که در دو مورد، جعفر بن محمد بن قولویه قمی (صاحب کتاب کامل الزیارات) را به عنوان دائی خود نام می برد و از وی حدیث نقل می کند و ما می دانیم که مؤلف کامل الزیارات در سال ۳۶۹ یا ۳۶۸ چشم از جهان فروبست.
همچنین ابن شاذان در سال ۳۷۴ هـ.ق در مسجد کوفه از استادش «ابن سَخْتَوَیْه» روایت شنیده است و استاد دیگرش «محمد بن حسن بن ولید» است که در سال ۳۴۳ از دنیا رفته و یکی دیگر از استادان او «هارون بن موسی» معروف به «تلعبکری» است که در سال ۳۸۵ هـ.ق وفات یافت.
گرچه از این قرائن نمی توان تاریخ ولادت او را به طور قطعی مشخص کرد ولی به صورت تقریبی می توان گفت که این محدث بزرگوار شیعه در نیمه اول سده چهارم هـ.ق پا به عرصه گیتی نهاده است.
مأة منقبه
کتاب معروف او کتابی است به نام «مأة منقبه» یا «مناقب امیرالمؤمنین و فرزندان گرامی او علیهم السلام» که نام کامل آن «مائة منقبة من مناقب أمیر المؤمنین علی بن ابی طالب و الأئمة من ولده علیهم‌السلام من طریق العامة» معروف به فضائل ابن شاذان است.
برخى این کتاب را همان «إیضاح دفائن النواصب فی مأة منقبة من مناقب علی بن أبی‌طالب» دانسته‌اند. اما شیخ آقا بزرگ «مأة منقبة» را کتابى در فضائل اهل بیت علیهم‌السلام و «إیضاح دفائن النواصب» را کتابى دیگر از ابن شاذان و در ردّ مخالفین اهل بیت و شیعه مى‌داند. نسخه این کتاب تا قرن ۱۴ ه- در کتابخانه حاج میرزا یحیى اصفهانى موجود بوده اما هم اکنون اثرى از آن یافت نمى‌شود.
شاگرد ابن شاذان، کراجکی در کنز الفوائد می نویسد: «من این کتاب را از استادم، در سال ۴۱۲ هـ.ق در مسجدالحرام روایت می کنم و او برای من کتابش را قرائت کرد».
این کتاب یکی از مدارک کتاب بزرگ بحارالانوار علامه مجلسی است. علامه در بحارالانوار می نویسد: «روایت می کنم از کتاب مناقب، تألیف دانشمند بزرگ ابن شاذان قمی».
صاحب وسائل الشیعه، هنگامی که نام این اثر را می برد، می نویسد: «این کتاب صد منقبت از مناقب و فضائل حضرت امیرمؤمنان علیه السلام را دربردارد و هم اینک نزد من موجود است».
اهمیت کتاب
کتاب حاضر از منابع مهم روایى شیعه است که بزرگانى چون ابوالفتح کراجکى، سید ابن طاووس، علامه مجلسى، سید هاشم بحرانى و علامه امینى احادیثی در کتب خود از آن نقل کرده‌اند.
مؤلف از میان اخبار متعدد، یکصد روایت را گلچین کرده و این امر باعث شده روایاتى بسیار زیبا و بشارت دهنده به شیعیان جمع‌آورى گردد. مهم‌تر از آن، مقبولیت کتاب نزد مخالفان است. چنانکه بزرگانى از اهل تسنن به آن اعتماد کرده و مطالب و روایات آن را در کتاب‌هایشان آورده‌اند، مانند خوارزمى در دو اثرش مناقب و مقتل الحسین علیه‌السلام، ابوعبیدالله شافعى در کفایة الطالب، حموینى در فرائد السِمطین.
روش تألیف
مؤلف بر آن بوده که تنها از روایات اهل سنت در فضائل اهل بیت استفاده نماید و چنین کرده است.
مؤلف نظم خاصى براى ذکر احادیث قرار نداده و تنها ترتیب مشخص براى کتاب همان عنوان روایات صدگانه است.
محقق کتاب با افزودن مطالبى مفصل، حجم آن را اصل متن بیشتر کرده است. در این تحقیق تمام نسخه‌بدل‌هاى چند نسخه خطى مطابقت داده شده و هر یک از روایات به نقل از چندین منبع روایى آدرس‌دهى شده است.
همچنین روایاتى که از طرق دیگر، غیر از سلسله سند این کتاب، آمده هم در تمام موارد آدرس‌دهى شده تا محقق به راحتى به تمام موارد دسترسى پیدا کند. از جمله در منقبت ۵۷ که حدیث منزلت آمده محقق کتاب، فهرست روات این حدیث را آورده که نزدیک به یکصد نفر مى‌باشند و پس از ذکر نام هر یک، سلسله سندهایى که به آن رسیده را با ذکر نام مأخذ و آدرس دقیق روایت آورده است. این روات شامل ۶ نفر از اهل بیت علیهم‌السلام است و بقیه از صحابه و تابعین مى‌باشند.
علت تألیف کتاب مناقب
از مقدمه ای که مؤلف بزرگوار بر کتابش نوشته است، چنین بدست می آید که گویا بعضی از دوستداران حضرت امیر علیه السلام از او درخواست کردند کتابی در فضائل و مناقب حضرت علی بن ابیطالب علیه السلام بنویسد؛ لذا ابن شاذان در پاسخ او می نویسد: «ای برادر! از من درخواست کردی کتابی در مقام و شأن و فضائل امیرمؤمنان علیه السلام به رشته تحریر درآورم، من به این نیاز شما پاسخ می دهم و این کتاب را که شامل صد فضیلت از دریای بی پایان فضائل علی علیه السلام است، با استناد به دانشمندان اهل سنت روایت می کنم. به این کتاب چنگ بزن و آن را حفظ کن. خداوند ما را به راه صواب و سداد رهنمون شود».
سایر تألیفات مؤلف
- ایضاح دفائن النواصب.
- بستان الکرام.
- ردّ الشّمس علی امیرالمؤمنین علیه السلام.
- کتابی در صحت خبر بالا رفتن امیرالمؤمنین بر دوش مبارک پیامبر اسلام برای شکستن بت های خانه کعبه.
منابع
- ابوالحسن ربانی صالح آبادی، ستارگان حرم، جلد 8.
- نرم افزار جامع الاحادیث.
متن کتاب مأة منقبة
