مقتل الحسین علیه السلام (خوارزمی) (کتاب)
 | |
| نویسنده | موفق بن احمد خوارزمی |
| موضوع | مقتل امام حسین علیه‌السلام |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
کتاب «مقتل الحسین علیه‌السلام»، تألیف موفق بن احمد خوارزمی معروف به اخطب خوارزم (م، ۵۶۸ ق) است، که علاوه بر بیان فضایل اهل بیت علیهم‌السلام، به‌طور مفصل به زندگی سید الشهداء علیه‌السلام و مقتل آن حضرت می‌پردازد.
معرفی کتاب
کتاب «مقتل الحسین علیه‌السلام» مشهور به «مقتل خوارزمى»، هر چند عنوان مقتل دارد، لیکن حدود دو سوم آن مباحث دیگر از جمله بیان فضایل اهل بیت علیهم‌السلام است.
اهمیت مقتل خوارزمى به چند چیز است: قدمت آن که حتى بر کتبى مانند اللهوف حدود یک قرن تقدم دارد. دوم نقل آن از منبعى کهن چون کتاب «الفتوح» ابن اعثم کوفی است. موضع غیر شیعى مؤلف، از دیگر امتیازات این اثر است. او همچنین در مواردى به نقد مطالب دیگران از جمله ابن اعثم پرداخته و گاه با تغییر در عبارت مورخان، به اصلاح یا توضیح آن کمک کرده است.
در عین حال، اشکال مهم آن در مقایسه با دیگر منابع مانند روایت ابومخنف در تاریخ طبرى نشان مى‌دهد که متأسفانه ابن‌اعثم و پیرو او خوارزمى به رغم قدمتى که دارند، اشتباهاتى آشکار و جدى مرتکب شده‌اند که این اشتباهات به منابع و مقتل‌هاى بعدى نیز راه یافته است.
محتوای کتاب
ثلث اول کتاب «مقتل الحسین»، شرح مناقب اهل‌بیت، ثلث دوم ماجراى کربلا و ثلث سوم درباره قیام مختار است. کتاب داراى ۱۵ فصل به شرح زیر است:
۱. فضائل پیامبر صلی الله علیه وآله،
۲. فضائل خدیجه،
۳. فضائل فاطمه بنت اسد،
۴. فضائل امیرالمؤمنین علیه‌السلام،
۵. فضائل حضرت زهرا علیهاالسلام،
۶. فضائل امام حسن علیه السلام،
۷. فضائل خاص امام حسین علیه‌السلام،
۸. اخبار شهادت امام حسین از زبان پیامبر(ص)،
۹. مرگ معاویه و ردّ بیعت یزید از سوى امام،
۱۰. امام حسین(ع) در مکه،
۱۱. خروج امام از مکه تا شهادت او،
۱۲. عقوبت قاتلان،
۱۳. اشعار و مراثى،
۱۴. زیارت کربلا،
۱۵. قیام مختار ثقفی.
آنچه با عنوان اصلى کتاب یعنى «مقتل الحسین علیه‌السلام» تطبیق دارد، تنها فصل یازدهم است که در مجموع این فصل به ۱۵۰ صفحه نمى‌رسد، در حالى که مجموع کتاب خوارزمى حدود ۶۰۰ صفحه است.
خوارزمى در کتاب خود شیوه حدیثى را پى گرفته و سلسله اسناد هر روایت را بیان مى‌کند. برخى روایات او کوتاه و برخى بسیار مفصل و طولانى است، چنانکه گزارش او از ابن اعثم در واقعه کربلا اینگونه است. بخش عمده گزارش حرکت امام حسین به کربلا از ابن اعثم نقل شده، ولى حوادث روز عاشورا را به نقل از ابومخنف و سپس راویان و مورخان دیگر آورده است.
منابع
- "کتب مقتل"، یدالله حاجی‌زاده، دانشنامه پژوهه، بازیابی: ۳۰ دی ماه ۱۳۹۷.
- نرم افزار مقتل الحسین علیه‌السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
