سوره کهف
| <<اسراء | کهف | مریم>> | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
سوره کهف هجدهمین سوره قرآن است و دارای 110 آیه است.
محتویات
نزول سوره کهف
سوره کهف مکی است.ابن عباس گويد: تنها آيه: وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ در داستان عيينة بن حصن فزارى در مدينه نازل شده است.[۱]
این سوره در ترتیب مصحف سومین سوره و در ترتیب نزول شصت و نهمین سوره قرآن کریم است که پیش از آن سوره الغاشیه و پس از آن سوره نحل نازل شده است.[۲]
تعداد آيات سوره کهف
به عدد بصريان 111 و بعدد كوفيان 110 و بعدد شاميان 106 و بعدد حجازيان 105 آيه است.[۳]
فضيلت سوره کهف
ابى بن كعب، از پيامبر گرامى اسلام روايت كرده است كه هر كس اين سوره را بخواند، تا هشت روز از هر فتنه اى آسوده است. اگر در اين هشت روز، دجال ظهور كند، خداوند او را از فتنه وى حفظ كند و هر كس آيه آخر آن «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ ...» را هنگام رفتن به بستر خواب بخواند، از بستر او نورى بسوى كعبه می درخشد كه در كنار آن فرشتگانى از درگاه خدا برايش طلب رحمت می كنند، تا از خواب برخيزد. اگر در مكه باشد و اين آيه را بخواند، نورى از بستر او به بيت المعمور می تابد، كه در كنار آن فرشتگان برايش طلب رحمت می كنند، تا از خواب برخيزد.
سمرة بن جندب از آن بزرگوار روايت كرده است كه: هر كس ده آيه از سوره كهف از حفظ بخواند، فتنه دجال به او زيانى نمی رساند و هر كس همه سوره را بخواند، داخل بهشت می شود.
سپس فرمود: آيا سوره اى به شما نشان دهم كه وقتى نازل شد، هفتاد هزار فرشته، آن را همراهى كردند و عظمت آنها آسمانها و زمين را فرا گرفته بود؟گفتند:آرى. فرمود: سوره اصحاب كهف است. هر كس در روز جمعه، اين سوره را بخواند، خداوند تا سه روز بعد از روز جمعه ديگر او را می آمرزد و به او نورى می بخشد كه به آسمان می رسد و در فتنه دجال، از خطر محفوظ است.
واقدى به اسناد خود از ابو الدرداء از پيامبر گرامى اسلام روايت كرده است كه: هر كس ده آيه اول سوره كهف را حفظ كند، اگر دجال را درك كند، ضررى نمی بيند. هر كس اواخر سوره كهف را از حفظ كند، در روز قيامت، نورى با اوست.
عياشى نیز به اسناد خود از امام صادق علیه السلام روايت كرده است كه: هر كس سوره كهف را در هر شب جمعه بخواند، شهيد از دنيا می رود و خداوند او را با شهيدان مبعوث می كند و در روز قيامت، در موقف شهيدان می ايستد.[۴]
غرض و محتوای سوره کهف
علامه طباطبائی ره در مورد غرض و محتوای سوره می گویند:
اين سوره با انذار و تبشير دعوت مى‌كند به اعتقاد حق و عمل صالح؛ هم چنان كه از دو آيه اولش هم بوى اين معنا استشمام مى‌شود. و نيز از آيه آخر سوره كه می‌فرمايد" فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً".[۵]
و در اين سوره مساله نفى فرزند داشتن خدا مورد عنايت و توجه زيادى واقع شده است نظير اينكه مى‌بينيم تهديد و انذار را به كسانى اختصاص مى‌دهد كه براى خدا فرزند قائل شده‌اند، يعنى بعد از آنكه مى‌فرمايد:" لِيُنْذِرَ بَأْساً شَدِيداً مِنْ لَدُنْهُ" مجددا مى‌فرمايد:" وَ يُنْذِرَ الَّذِينَ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً".
پس در اين آيه روى سخن با دوگانه پرستان است، كه قائل به فرزندى ملائكه و جن و مصلحين بشر براى خدا هستند، و همچنين خطاب به نصارى است كه قائل به فرزندى مسيح براى اويند. و بعيد نيست كه روى سخن به يهود هم باشد، چون خود قرآن از يهود نقل كرده كه گفته‌اند" عزير پسر خدا است".[۶]
از مطالب قابل تامل این سوره، سه داستان عجیبی است که بیان نموده است. يكى قصه اصحاب كهف و ديگرى داستان موسى و آن جوانى كه در راه به سوى مجمع البحرين ديدار نمود، و سوم حكايت ذى القرنين.
علامه طباطبائی ره در ابتدای تفسیر سوره در مورد نقش مهم این سه داستان می گوینداگر گفته شود غرض از این سوره بیان این سه داستان عجیب و آنگاه استفاده از آنها در بحثی که سوره با آن به اتمام می رسد یعنی نفی شریک و تشویق به تقوای الهی است، قابل قبول است و مطلب دور از ذهنی نیست.[۷]
علامه حسن زاده نیز در کتاب انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه، با تعبیر از سوره کهف به "کهف سر ولایت" به تبیین بحث ولایت به کمک داستان موسی و خضر می پردازد.[۸]
پانویس
- ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ترجمه گروه مترجمان، ج15، ص3
- ↑ ترتیب نزول سوره ها، همین دانشنامه
- ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ترجمه گروه مترجمان، ج15، ص3
- ↑ فضل بن حسن طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ترجمه گروه مترجمان، ج15، ص3
- ↑ کهف آیه 110
- ↑ ترجمه تفسیر المیزان،ج13، ص: 327
- ↑ الميزان فى تفسير القرآن، محمد حسين طباطبائي، ج13، ص236
- ↑ انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه، حسن حسن زاده آملی، بنیاد نهج البلاغه، چاپ اول، 1380 ش، ص71
منابع
- الميزان فى تفسير القرآن، محمد حسين طباطبائي
- فضل بن حسن طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ترجمه گروه مترجمان
- ترجمه تفسیر المیزان، موسوی همدانی، قم 1374
- ترتیب نزول سوره ها، همین دانشنامه
- انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه، حسن حسن زاده آملی، بنیاد نهج البلاغه، چاپ اول، 1380 ش
پیوست
