دعوت سری پیامبر به دین اسلام

دعوت پنهان رسول خدا صلی الله علیه و آله در 3 سال آغازین بعثت. در این مدت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله به طور خصوصي و سري با افراد مختلف تماس برقرار نمود، و آن ها را به آيين نوراني اسلام دعوت کرد و نزدیک 40 نفر جذب دين اسلام شدند. در این سه سال انجام برنامه نماز در پنهاني و خفا صورت مي گرفت.

آغاز دعوت خصوصى و سرى

دعوت رسول خدا صلی الله علیه و آله و انذارى که در آغاز سوره مدثر بدان مامور گشت از محيط خانه و زندگى خود وى شروع شد و نخست على و همسرش خديجه به او ايمان آوردند و آن گاه پسر خوانده او زيد. اين دعوت خصوصى و سرى ادامه داشت تا اين که قرآن پيامبر اسلام را مامور ساخت ابتداء خويشاوندان را به اسلام دعوت کند و در مرحله بعدى عموم مردم را در اين مدت که سه سال به طول انجاميد پيامبر صلی الله علیه و آله مخفيانه با افراد تماس مى گرفت و همين امر سبب شد تا بيش از چهل نفر اين دين جديد را بپذيرند.

در دعوت سري، پيامبر ابتدا دين اسلام را به نزديکان و تک‌ تک افراد عرضه مي‌ داشت و موضوع دعوت نيز ترک پرستش بتان و دعوت به پرستيدن خداي يگانه و برپايي نماز و عبادت در برابر آن يکتاي بي همتا بود.

نخستين مسلمانان اين دوران حضرت خديجه و حضرت امام علی و ديگراني چون زيد بن حارثه - پسر خوانده پيامبر، ابوبکر بن ابي قحافه، عثمان بن عفان، زبير بن العوام، عبدالرحمان بن عوف، سعد ‌ابن ابي وقاص و طلحه بن عبيدالله بودند که از آنان به عنوان «سابقان اسلام» نام برده مي ‌شود.

يکي از وقايع مهم اين دوران اسلام آوردن ابوبکر بود. او که از افراد پرنفوذ مکه و قريش به حساب مي‌ آمد، زمينه اسلام آوردن کساني چون عثمان، طلحه، زبير، سعد بن ‌ابی وقاص و عبدالرحمن بن عوف را فراهم کرد.

دعوت سري 3 سال به طول انجاميد که در اين مدت قريب 40 نفر جذب دين اسلام شدند. سران بت ‌پرست قريش در طول اين 3 سال چندان ترسي از اين جريان پيش رو نداشتند و به خيال اين بودند که بزودي به خاموشي خواهد گرائيد و لذا در برابر آن مقاومت نمي‌ کردند. البته مسلمين نيز براي جلوگيري از حساسيت‌ برانگيزي مشرکان، پوشيده از مردم، نماز مي‌ خواندند.

تبليغ در خانه ارقم

در اين مدت که حدود سه سال طول کشيد با اين که ايمان به رسول خدا و انجام برنامه نماز در پنهاني و خفا صورت مي گرفت با اين حال برخوردهاي مختصري ميان تازه مسلمانان و مشرکين مکه اتفاق افتاد که از آن جمله روزي سعد بن ابي وقاص با جمعي از مسلمانان در گوشه اي به نماز مشغول بودند که چند تن از مشرکان سر رسيدند و به مسلمانان ناسزا گفته و به کار آن ها خرده گرفته و عيب جويي کردند و مورد ملامت و سرزنش قرارشان دادند.

گفتگو ميان طرفين بالا گرفت و کم کم به زد و خورد کشيد، سعد بن ابي وقاص استخواني را که از فک شتري بود از زمين برداشت و به سر مردي از مشرکين زد و در اثر آن ضربت سر آن مرد بشکست و خون جاري گرديد، و اين نخستين خوني بود که به خاطر پيشرفت اسلام ريخته شد و مطابق نقل برخي از مورخين همين ماجرا سبب شد تا رسول خدا صلی الله علیه و آله و پيروان او مدتي در خانه شخصي به نام ارقم بن ابي ارقم مخفي و پنهان گردند.

مسلمان شدن بيش از چهل نفر

مورخين عموما گويند: پس از علي بن ابيطالب علیه السلام دومين مردي که به رسول خدا صلی الله علیه و آله ايمان آورد زيد بن حارثه آزاد شده آن حضرت بود که چند سال قبل از ظهور اسلام به صورت بردگي به خانه خديجه آمد و رسول خدا صلی الله علیه و آله او را از خديجه گرفت و آزاد کرد و همچنان در خانه آن حضرت به سر مي برد و به عنوان پسر خوانده رسول خدا صلی الله علیه و آله معروف شد.

زيد دومين مردي بود که به آن حضرت ايمان آورد و تدريجا با دعوت پنهاني رسول خدا صلی الله علیه و آله گروه معدودي از مردان و زنان ايمان آوردند که از آن جمله اند: جعفر بن ابيطالب و همسرش اسماء دختر عميس، عبدالله بن مسعود، خباب بن ارت، عمار بن ياسر، صهيب بن سنان ـ که از اهل روم بود و در مکه زندگي مي کرد ـ عبيدة بن حارث، عبدالله بن جحش و جمع ديگري که حدود 50 نفر مي شدند.

اسلام آوردن جعفر بن ابي طالب

ابن أثير مي نويسد که: «جعفر بن ابيطالب» اندکي بعد از برادرش «علي» اسلام آورد. روايت شده است که ابوطالب، رسول خدا صلي الله عليه و سلم و علي رضي الله عنه را ديد که نماز مي خوانند، و علي پهلوي راست رسول خدا ايستاده است، پس به «جعفر» رضي الله عنه گفت: صل جناح ابن عمک و صل عن يساره؛ تو هم بال ديگر پسر عمويت باش و در پهلوي چپ وي نماز گزار.

پس جعفر بن ابوطالب در طرف ديگر رسول خدا صلی الله علیه و آله به نماز ايستاد و اسلام جعفر پيش از آن بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله به خانه «أرقم» درآيد و در آن جا به دعوت مشغول شود.

دعوت پنهانی در مکه

پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله در مکه هنوز مامور به آشکار کردن رسالت خويش نبود، از اين رو اقدام به تاسيس «حزب سري » کرد. اين مرحله در کتاب ها به عنوان «دعوت پنهاني » نام يافته است که پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله به طور خصوصي و سري با افراد مختلف تماس برقرار نمود، و آن ها را به آيين نوراني اسلام دعوت کرد و به وسيله همين افراد، هسته مرکزي حکومت خود را تشکيل داد.

شايد فلسفه اساسي دعوت سري اين بود که با دعوت سري دست به تشکيل يک حزب قوي زده و به کمک آن بتواند ماموريت بسيار بزرگ و حساس خود را شروع کند. مهمترين کاري که پيامبر در رابطه با تاسيس يک جامعه و حکومت توحيدي در مکه انجام داد، اين بود که:

در مراسم حج با گروهي از مردم مدينه که به مکه آمده بودند، ملاقات کرد و از آن ها پيمان گرفت که او را ياري نمايند. اين گروه که رسما دعوت آن حضرت را پذيرفته بودند، تعهد کردند که وي را به مدينه دعوت کرده و ياري او را بر عهده بگيرند.

اين کار زماني تکميل شد که گروهي ديگر از نمايندگان مردم مدينه با پيامبر صلي الله عليه و آله در عقبه (در نزديکي مني) ملاقات نمودند و با وي رسما به عنوان پيامبر و رهبر، بيعت کردند و پيمان دوستي ميان آن ها منعقد شد، که در تاريخ به معاهده «عقبه اولي » شهرت يافت.

منابع

زندگاني حضرت محمد صلی الله علیه و آله/ نویسنده: سيد هاشم رسولي محلاتي