اهل البیت: تفاوت بین نسخه‌ها
(←ویژگیهای اهل بیت) |
|||
| سطر ۱۴: | سطر ۱۴: | ||
==ویژگیهای اهل بیت== | ==ویژگیهای اهل بیت== | ||
| + | |||
===طهارت=== | ===طهارت=== | ||
اهل بیت علیهم السلام اسوه طهارت و پاکی هستند. خداوند در باره ایشان می فرماید:{{متن قرآن|«إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً»}}. ([[سوره احزاب]]/33) خدا چنين مى خواهد كه هر رجس و آلايشى را از شما خانواده (نبوت) ببرد و شما را از هر عيب پاك و منزه گرداند. این آیه به [[آیه تطهیر]] مشهور شده است. | اهل بیت علیهم السلام اسوه طهارت و پاکی هستند. خداوند در باره ایشان می فرماید:{{متن قرآن|«إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً»}}. ([[سوره احزاب]]/33) خدا چنين مى خواهد كه هر رجس و آلايشى را از شما خانواده (نبوت) ببرد و شما را از هر عيب پاك و منزه گرداند. این آیه به [[آیه تطهیر]] مشهور شده است. | ||
| سطر ۲۰: | سطر ۲۱: | ||
===علم=== | ===علم=== | ||
یکی از ویژگیهای اهلبیت علمی است که خداوند به ایشان عنایت نموده است. این علم گاه به وراثت از رسول خدا(ص)<ref>کافی، ج1، ص 264، ح 2</ref> به ایشان رسیده و گاه به الهام الهی <ref>امالی طوسی، ص 408، ح 916</ref> به قلب ایشان وارد می شود. امام صادق(ع) در موارد متعددی با تصریح به آیات قرآن بالاترین مراتب دانش را برای امام اثبات فرموده‌اند، از جمله می‌توان به این مورد اشاره کرد:ایشان با قرائت آیه‌ای تمامی‌علوم را در اختیار امام(ع) دانسته‌اند، آیه‌ای که امام صادق(ع) تلاوت کردند این آیه است: «هیچ‌تر و خشکی وجود ندارد، مگر اینکه در کتابی آشکار ثبت است»<ref>سوره انعام، آیه 59</ref> و سپس فرمودند: «و این در علم ائمه است و آنان این مطالب را می‌دانند.»<ref>بحارالانوار، ج 26، ص 116، ح 2213-</ref> | یکی از ویژگیهای اهلبیت علمی است که خداوند به ایشان عنایت نموده است. این علم گاه به وراثت از رسول خدا(ص)<ref>کافی، ج1، ص 264، ح 2</ref> به ایشان رسیده و گاه به الهام الهی <ref>امالی طوسی، ص 408، ح 916</ref> به قلب ایشان وارد می شود. امام صادق(ع) در موارد متعددی با تصریح به آیات قرآن بالاترین مراتب دانش را برای امام اثبات فرموده‌اند، از جمله می‌توان به این مورد اشاره کرد:ایشان با قرائت آیه‌ای تمامی‌علوم را در اختیار امام(ع) دانسته‌اند، آیه‌ای که امام صادق(ع) تلاوت کردند این آیه است: «هیچ‌تر و خشکی وجود ندارد، مگر اینکه در کتابی آشکار ثبت است»<ref>سوره انعام، آیه 59</ref> و سپس فرمودند: «و این در علم ائمه است و آنان این مطالب را می‌دانند.»<ref>بحارالانوار، ج 26، ص 116، ح 2213-</ref> | ||
| + | |||
| + | ===عصمت=== | ||
| + | عصمت از گناه و اشتباه مهمترین ویژگی اهلبیت علیهم السلام و شیعیان بر این مسئله اتفاق نظر دارند.<ref>شیخ مفید اوایل المقالات فی المذاهب و المختارات,ص19</ref>. متکلمان شیعه دلایل فراوانی بر [[ضرورت عصمت امام]] اقامه نموده اند. همچنین در اثبات عصمت اهل بیت آیات و روایات فراوانی وجود دارد. | ||
==فضایل اهل بیت== | ==فضایل اهل بیت== | ||
نسخهٔ ۳۰ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۶:۰۵
کلید واژه:اهل بیت، ائمه، پیامبر، اولی الأمر، اسلام، معصوم.
| اعتقادات شیعه | |
| توحید | توحید ذاتی * توحید صفاتی * توحید افعالی * توحید در عبادت * بداء * اسماء و صفات الهی |
| عدل | قضا و قدر * اختیار * امر بین الامرین |
| نبوت | عصمت پیامبران * خاتمیت * وحی * اعجاز * عدم تحریف قرآن |
| امامت |
باورها: ضرورت وجود امام * عصمت امامان * اهل بیت * چهارده معصوم * ولایت تكوینی * علم غیب امامان * غیبت امام زمان (عج) * انتظار * رجعت * توسل * شفاعت * آخر الزمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله * امام علی(ع) * امام حسن(ع) * امام حسین(ع) * امام سجاد(ع) * امام باقر(ع) * امام صادق(ع) * امام کاظم(ع) * امام رضا(ع) * امام جواد(ع) * امام هادی(ع) * امام عسکری(ع) * امام مهدی(عج) |
| معاد | برزخ * معاد جسمانی * حشر * صراط * میزان * بهشت * جهنم |
محتویات
معنای اهل بیت
«اهل بيت» تركيبى اضافى و مركب از «اهل» و «بيت» است. واژه اهل به معانى سزاوار و لايق به چيزى، مختار و منتخب، خاندان، اقوام و خويشان، عيال و فرزندان، ملت و امت و... آمده.[۱] «بيت» نيز به معناى خانه و محل سكونت است[۲] و بدين ترتيب، تركيب «اهلبيت» به معناى «ساكنان خانه» است.
مصادیق اهل بیت
در قاموس واژگان اسلامی منظور از اهل بيت, خاندان پيامبر هستند. با توجه به معناى لغوى، تركيب اهلبيت در درجه نخست كسانى را دربرمى‌گيرد كه با صاحب بيت پيوندى نزديك‌تر برقرار ساخته‌اند. چنين است كه محدثان، مفسران و سيره نويسان مسلمان ـ با وجود گرايش هاى گوناگونى كه داشته‌اند ـ همواره ارتباط چند نام را با اصطلاح اهلبيت ناگسستنى يافته‌اند: على، فاطمه، حسن و حسين عليهم السلام[۳] و احاديثى را از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل كرده‌اند كه بر پايه آنها محبوب‌ترين اهلبيت عليهم السلام نزد پيامبر صلى الله عليه و آله على بن ابى‌طالب عليه السلام و حضرت زهرا عليهاالسلام هستند.[۴] گفتنى است كه بر اساس رواياتى پرشمار[۵] عنوان اهلبيت شامل ساير امامان معصوم از فرزندان امام حسین علیه السلام نيز مى‌شود که نام مبارک ایشان به ترتیب حضرت علی بن الحسین، حضرت محمد بن علی، حضرت جعفر بن محمد، حضرت موسی بن جعفر، حضرت علی بن موسی، حضرت محمد بن علی، حضرت علی بن محمد، حضرت حسن بن علی، آخرین آنها امام حی، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف این افراد گاه با عناوين دیگری مانند عترت پيامبر صلى الله عليه و آله، ذوى القربى و آل محمد صلى الله عليه و آله خوانده مى‌شوند. تركيب «اهل البيت» دو بار در قرآن كريم آمده: يكى در مورد خاندان حضرت ابراهيم علیه السلام، خطاب به همسر وى ساره: «قالوا اتعجبين من امر الله رحمة الله و بركاته عليكم اهل البيت...»(سوره هود:73) و ديگر در مورد خاندان رسول گرامى اسلام: «انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهّركم تطهيرا».(سوره احزاب:33)
جایگاه اهل بیت در اسلام
بر اساس آیات قرآن و نیز سیره و سخن رسول خدا صلى الله عليه و آله اهلبیت علیهم السلام نقشی محوری در تحقق اهداف متعالی اسلام در رساندن جامعه بشریت به کمال فردی و اجتماعی دارند. خداوند وظیفه رهبری و هدایت جامعه اسلامی را پس از پیامبر اسلام به عهده عترت ایشان نهاده است و پس از منصب نبوت و رسالت که اختصاص به شخص رسول الله دارد منصب امامت و پیشوایی خلق را به افرادی از خاندان ایشان اختصاص داده است. این جایگاه والا نه فقط به دلیل پیوند خویشاوندی ایشان با پیامبر اسلام صلى الله عليه و آله است بلکه به دلیل ویژگیهایی است که ایشان را بر دیگر افراد فضیلت داده و برگزیده درگاه خداوند نموده است. علم آسمانی و عصمت و طهارت ایشان از هر پلیدی و گناه ایشان را به مرتبه ای از ایمان و یقین رسانده است که اندیشه و عمل ایشان چیزی جز عبودیت و بندگی خداوند نیست بنابراین خداوند این افراد را پیشوا و امام برای سایر مردم قرار داده است تا با الگو قرار دادن, همراهی و اطاعت از ایشان بتوانند در مسیر کمال انسانی خود قدم بردارند. آیات و روایاتی دلالت بر امامت و ولایت این افراد دارند فراوان است.مهمترین این نصوص عبارتند از: آیه تبلیغ, آیه اکمال, آیه ولایت,آیه اولی الامر, حدیث غدیر, حدیث ثقلین, حدیث منزلت, حدیث سفینه
ویژگیهای اهل بیت
طهارت
اهل بیت علیهم السلام اسوه طهارت و پاکی هستند. خداوند در باره ایشان می فرماید:«إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً». (سوره احزاب/33) خدا چنين مى خواهد كه هر رجس و آلايشى را از شما خانواده (نبوت) ببرد و شما را از هر عيب پاك و منزه گرداند. این آیه به آیه تطهیر مشهور شده است. همچنین در بیان ضرورت عصمت و طهارت اهل بیت علیهم السلام می توان به این آیه استناد نمود: «وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي قالَ لايَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ». (سوره بقره/124) و (به ياد آر) هنگامى كه خدا ابراهيم را به امورى امتحان فرمود و او همه را به جاى آورد، خدا به او گفت: من تو را به پيشوايى خلق برگزينم، ابراهيم عرض كرد: به فرزندان من چه؟ فرمود: عهد من به مردم ستمكار نخواهد رسيد. از آنجا که گناه ظلم به نفس است پس مطابق با این آیه امامت جز معصوم به کس دیگری نمی رسد.
علم
یکی از ویژگیهای اهلبیت علمی است که خداوند به ایشان عنایت نموده است. این علم گاه به وراثت از رسول خدا(ص)[۶] به ایشان رسیده و گاه به الهام الهی [۷] به قلب ایشان وارد می شود. امام صادق(ع) در موارد متعددی با تصریح به آیات قرآن بالاترین مراتب دانش را برای امام اثبات فرموده‌اند، از جمله می‌توان به این مورد اشاره کرد:ایشان با قرائت آیه‌ای تمامی‌علوم را در اختیار امام(ع) دانسته‌اند، آیه‌ای که امام صادق(ع) تلاوت کردند این آیه است: «هیچ‌تر و خشکی وجود ندارد، مگر اینکه در کتابی آشکار ثبت است»[۸] و سپس فرمودند: «و این در علم ائمه است و آنان این مطالب را می‌دانند.»[۹]
عصمت
عصمت از گناه و اشتباه مهمترین ویژگی اهلبیت علیهم السلام و شیعیان بر این مسئله اتفاق نظر دارند.[۱۰]. متکلمان شیعه دلایل فراوانی بر ضرورت عصمت امام اقامه نموده اند. همچنین در اثبات عصمت اهل بیت آیات و روایات فراوانی وجود دارد.
فضایل اهل بیت
آیه مباهله
مؤید منظور بودن ائمه علیهم اسلام از کلمه اهل بیت در آیه تطهیر می تواند آیه مباهله باشد: «فَمَنْ حَآجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءكُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءكُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةُ اللّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ». (سوره آل عمران/61)
به آنان (مسیحیان نجران) بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت می‌کنیم شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت می‌کنیم شما هم زنان خود را ما از نفوس خود دعوت می‌کنیم شما نیز از نفوس خود را؛ آنگاه مباهله می‌کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار می‌دهیم.
شأن نزول این آیه که شیعه و اهل سنت در مورد آن اتفاق نظر دارند یکی دیگر از دلایل حقانیت اهل بیت علیهم السلام است. ما این شان نزول را از کتاب اسباب نزول واحدی از علمای اهل سنت قرن پنجم نقل می نماییم: عاقب و سيد در رأس هيأت نجرانى نزد پيغمبر صلی الله علیه و آله آمدند و پيغمبر صلی الله علیه و آله آن دو را به اسلام دعوت كرد. گفتند: ما پيش از تو تسليم خدا بوده‌ايم. فرمود: دروغ مى‌گوييد، مى‌خواهيد بگويم چه چيز شما را مانع از مسلمان شدن است؟ گفتند: بگو، فرمود: صليب دوستى و شرابخوارى و گوشت خوك خوردن و آن دو را دعوت به ملاعنه كرد و قرار شد فردا صبح بيايند.
صبح پيغمبر صلی الله علیه و آله دست على و فاطمه و حسن و حسين را گرفت و به دنبال عاقب و سيد فرستاد. دعوت (به مباهله) را اجابت نكردند و پذيرفتند كه خراج بدهند. پيغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: قسم به آن كه مرا به حق مبعوث كرد اگر به ملاعنه حاضر مى‌شدند صحرا آتشباران مى‌شد. (اسباب نزول واحدی، سوره آل عمران، ذیل آیه 61)
علامه طباطبایی در ذیل این آیه می‌فرماید: رسول خدا در مقام امتثال این فرمان از «انفسنا» به غیر از علی و از «نسائنا» بجز فاطمه سلام‌اللّه‌علیها و از «ابنائنا» بجز حسنین علیهم السلام را نیاورد، معلوم می‌شود برای کلمه اول بجز علی و برای کلمه دوم بجز فاطمه سلام‌اللّه‌علیها و از سوم بجز حسنین علیهم السلام مصداق نیافت و کانه منظور از «ابناء» و «نساء» و «انفس» همان اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله بوده، هم‌چنان که در بعضی روایات به این معنا تصریح شده، بعد از آن که رسول خدا نام‌بردگان را با خود آورد عرضه داشت: «بارالها اینان‌اند اهل بیت من»، چون این عبارت می‌فهماند پروردگارا من به جز اینان کسی را نیافتم تا برای مباهله دعوت کنم.
روايات مربوط به «اهل بيت» علیهم السلام
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: اهل بيت من در ميان شما به منزله كشتى نوح اند كه هر كه در آن نشست نجات يافت و آن كه از آن بازماند به هلاكت رسيد. (كنزالعمال: 34144)
و فرمود: هر كه مرا و اين دو ـ و به حسن و حسين اشاره نمود ـ و پدر اين دو و مادر اين دو را دوست دارد روز قيامت همدرجه من خواهد بود. (كنزالعمال: 34161)
از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روايت است كه فرمود: چرا من افرادى را مى بينم كه چون يكى از اهلبيت من به كنارشان مى نشيند سخن خويش را قطع مى كنند؟! سوگند به آن كه جانم به دست او است كه ايمان به دل كسى راه نيابد مگر اين كه آنان را براى خدا و محض خويشى با من دوست دارد.
و فرمود: هر كس دوست داشته باشد كه به زندگى من زنده باشد و به مرگ من بميرد و در آن باغ بهشت برين كه پروردگارم آن را غرس نموده ساكن شود بايستى كه پس از من به على و آن كه در خط على است بپيوندد و بعد از من به اهل بيت من اقتدا نمايد كه آنان عترت منند و از گل آفرينش من سرشته شده اند و فهم و دانش من به آنها رسيده، پس واى بر آن دسته از امتم كه فضيلت آنها را دروغ شمارد و خويشاوندى مرا در مورد آنان ناديده گيرد، خدا شفاعت مرا به آنان نرساند. (كنزالعمال: 34198)
روزى ابوذر غفارى رحمه الله بر پله كعبه بالا رفت و حلقه در را به دست گرفت و به كعبه تكيه زد و گفت: اى مردم هر كه مرا مى شناسد؛ مى شناسد و هر كه نمى شناسد منم ابوذر، از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنيدم مى فرمود: اهل بيت من در ميان اين امت بسان كشتى نوحند كه هر كه در آن نشست نجات يافت و هر كه از آن بازماند هلاك گرديد و مى فرمود: جاى اهل بيت مرا در ميان خودتان جاى سر در بدن و جاى چشم در سر قرار دهيد كه بدن جز به سر هدايت نگردد و سر به چيزى جز چشم راه خود را نيابد. (بحار:23/121)
قال رسول الله صلی الله علیه و آله: «يا ايها الناس انى تركت فيكم ما ان اخذتم به لن تضلوا، كتاب الله و عترتى اهل بيتى» (اين حديث را ترمذى و نسائى از جابر نقل كرده اند و متقى هندى در كنزالعمال: 1/144 از آنها نقل نموده).
منابع
- سید مصطفی حسینی دشتی، مقاله اهل بیت از فرهنگ «معارف و معاریف».
- موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت علیهم السلام، مقاله معرفی اهل البیت.
- موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت علیهم السلام، مقاله ولایت و امامت و عصمت ائمه علیهم السلام.
- شهروند 1387 آبان شماره 69, سید حیدر حسینی
| اسم | القاب | كنيه | جایگاه | روز تولد | سال تولد | محل تولد | روز وفات | سال وفات | محل وفات | علت وفات | محل دفن |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| محمد بن عبدالله | رسول الله | ابالقاسم | پیامبر اسلام | 12 یا 17ربیع الاول | 1 عام الفیل- 569م | مکه | 28 صفر | 11ه.ق-632م | مدینه | -- | مدینه |
| فاطمه | زهرا- صدیقه- بطوله | ام ابیها- ام الائمه | مادر ائمه | 8جمادی الثانی | 5 بعثت | مکه | 3 جمادی الثانی | 11 ه.ق | مدینه | به عقیده شیعیان به علت جراحتی که در جریان بیعت گرفتن برای خلافت ابوبکر بر او وارد شد، به شهادت رسید. | نامعلوم |
| علی بن ابیطالب | امیرالمؤمنین | ابالحسن- ابوتراب | امام اول شیعیان | 13 رجب | 30 عام الفیل | مکه (کعبه) | 21 رمضان | 40 ه.ق | کوفه | با ضربت شمشیر ابن ملجم مرادی در محراب مسجد کوفه به شهادت رسید. | نجف |
| حسن بن علی | مجتبی | ابامحمد | امام دوم شیعیان | 15 رمضان | 2 یا 3 ه.ق | مدینه | 28 صفر | 50 ه.ق | مدینه | به دست همسرش جعده دختر اشعث بن قیس و به تحریک معاویه مسموم شد. | مدینه(بقیع) |
| حسین بن علی | سید الشهداء | اباعبدالله | امام سوم شیعیان | 3 شعبان | 3 یا 4 ه.ق | مدینه | 10 محرم عاشورا | 61 ه.ق | کربلا | در جنگ با لشگریان یزید، به همراه یارانش شهید شد. | کربلا |
| علی بن الحسین | سجاد، زین العابدین | اباالحسن | امام چهارم شیعیان | 5 شعبان | 38 ه.ق | مدینه | 25 محرم | 95 ه.ق | مدینه | به دستور ولید بن عبدالملک خلیفه اموی مسموم و شهید شد. | مدینه(بقیع) |
| محمد بن علی | باقر العلوم | ابا جعفر | امام پنجم شیعیان | 1 رجب | 57 ه.ق | مدینه | 7 ذی الحجه | 114 ه.ق | مدینه | به دستور هشام بن عبدالملک خلیفه اموی مسموم و شهید شد. | مدینه(بقیع) |
| جعفر بن محمد | صادق | اباعبدالله | امام ششم شیعیان | 17 ربیع الاول | 83 ه.ق | مدینه | 25 شوال | 148 ه.ق | مدینه | به دستور منصور خلیفه عباسی مسموم و شهید شد. | مدینه( بقیع) |
| موسی بن جعفر | کاظم | اباالحسن | امام هفتم شیعیان | 7 صفر | 128 ه.ق | مدینه | 25 رجب | 183 ه.ق | کاظمین | به دستور هارون الرشید خلیفه عباسی مسموم و شهید شد. | کاظمین |
| علی بن موسی | رضا | اباالحسن | امام هشتم شیعیان | 11 ذی القعده | 148 ه.ق | مدینه | آخر صفر | 203 ه.ق | طوسمشهد | توسط مأمون خلیفه عباسی مسموم و شهید شد. | مشهد |
| محمد بن علی | تقی، جواد | اباجعفر | امام نهم شیعیان | 10 رجب | 95 ه.ق | مدینه | آخر ذی القعده | 220 ه.ق | کاظمین | به دستور معتصم خلیفه عباسی توسط همسرش ام فضل دختر مأمون عباسی مسموم و شهید شد. | کاظمین |
| علی بن محمد | هادی، نقی | اباالحسن | امام دهم شیعیان | 15 ذی الحجة | 212 ه.ق | مدینه(صریا) | 3 رجب | 254 ه.ق | سامرا | به دستور المعتز بالله خلیفه عباسی مسموم و شهید شد. | سامرا |
| حسن بن علی | زکی، عسکری | ابامحمد | امام یازدهم شیعیان | 10 ربیع الثانی | 232 ه.ق | مدینه | 8 ربیع الاول | 260 ه.ق | سامرا | به دستور المعتمد بالله خلیفه عباسی مسموم و شهید شد | سامرا |
| حجة بن الحسن | قائم | اباالقاسم | امام دوازدهم شیعیان | 15 شعبان | 255 ه.ق | سامرا | آغاز امامت 9 ربيع الاول 260 ه.ق | ایشان زنده و از نظرها غایب است. |
- ↑ بصائر ذوى التمييز، ج2، ص83 ـ 84.
- ↑ لسان العرب، ج1، ص545، «بيت».
- ↑ التفسير الكبير، ج27، ص166.
- ↑ السنن الكبرى، ج5، ص143؛ كنزالعمال، ج11، ص604؛ المعجم الكبير، ج24، ص136.
- ↑ مجمع البيان، ج9، ص44؛ الصافى، ج4، ص189؛ كمال الدين، ص278.
- ↑ کافی، ج1، ص 264، ح 2
- ↑ امالی طوسی، ص 408، ح 916
- ↑ سوره انعام، آیه 59
- ↑ بحارالانوار، ج 26، ص 116، ح 2213-
- ↑ شیخ مفید اوایل المقالات فی المذاهب و المختارات,ص19
