حل الاشکال فی معرفة الرجال (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | کتاب '''«حل الاشکال فی معرفة الرجال»''' نوشته [[سید احمد بن طاووس|احمد بن طاوس حلی]] (م، ۶۷۳ ق)، به گفته برخی از محققین، اولین تألیف [[شیعه|شیعی]] در [[علم درایه|علم درایه]] است. اصل این کتاب اینک در دسترس نیست و تنها دو کتاب «[[التحریر الطاووسی (کتاب)|التحریر الطاوسی]]» از [[حسن بن زین الدین عاملی|صاحب معالم]] و «کتاب الضعفاء» از [[ملا عبدالله شوشتری|ملا عبدالله شوشتری]] که از «حل الاشکال» استخراج شده، موجود است. | |
| − | | | + | == مؤلف == |
| + | [[سید احمد بن طاووس|سید جمال‌الدین احمد بن موسی بن طاووس حلی]] (م، ۶۷۳ ق)، مشهور به «[[فقیه]]» [[اهل بیت]] و شخصیتی که در علم [[فقه]] و [[رجال]] سرآمد علمای عصر خویش گشت و در [[زهد]] و [[تقوا|تقوی]] و مراتب کمال در جامعه خود بی عدیل بود. وی پس از برادرش [[سید بن طاووس|سید علی بن طاووس]] (م، ۶۶۴ ق)، مدتی منصب نقابت [[شیعه|شیعیان]] را بر عهده داشت. [[علامه حلى]] و [[ابن داوود حلی|ابن داود حلی]]، از بارزترین شاگردان او هستند. | ||
| − | | | + | احمد ابن طاووس را اول کسی دانسته‌اند که اصطلاحات جدید را در تقسیم [[حدیث]] به اقسام چهارگانه یعنی [[حدیث صحیح]]، [[حدیث موثق|موثق]]، [[حدیث حسن|حسن]] و [[حدیث ضعیف|ضعیف]] ابداع نموده است. |
| − | | | + | علاوه بر «حل الاشکال فی معرفة الرجال»، او نویسنده آثار مهمی چون: بناء المقالة الفاطمیة، [[عین العبرة فی غبن العترة (کتاب)|عین العبرة فی غبن العترة]]، الملاذ علماء الإمامیة، بشرى المحققین، در [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و [[علم کلام|کلام]] بود. |
| − | | | + | == معرفی کتاب == |
| + | نویسنده کتاب، راویانی را که در پنج کتاب مهم [[علم رجال|رجالی]] در آن عصر، شرح حال داشته‌اند، در یک مجموعه گرد آورد و آن را به ترتیب اسامى راویان بر اساس حروف الفبا سامان بخشید. این کتاب‌ها شامل: [[رجال کشی (کتاب)|رجال الکشی]]، [[فهرست شیخ طوسی (کتاب)|الفهرست]] و [[رجال شیخ طوسی (کتاب)|الرجال شیخ طوسی]]، [[رجال نجاشی (کتاب)|رجال النجاشی]] و [[رجال غضائری (کتاب)|رجال ابن غضائری]] است. | ||
| − | | | + | از آنجا که در کتاب رجال کشی (اختیار معرفة الرجال)، اخبار متعارض موجود است و مؤلّف آن، به وجه جمع آنها اشاره نکرده و همچنین دارای باب بندی هم نبوده است، لذا [[سید احمد بن طاووس|احمد ابن طاووس]] اقدام بر باب بندی و بررسی اخبار از حیث متن، [[سند حدیث|سند]] و انضمام فوایدی بر کتاب «الاختیار» نموده است. |
| − | | | + | [[علامه حلی|علامه حلی]] در «[[خلاصة الاقوال (کتاب)|خلاصة‌الاقوال]]» و [[ابن داوود حلی|ابن داود حلی]] در «[[رجال ابن داود (کتاب)|رجال]]» خود از این کتاب استفاده نموده‌اند و نسخه اصل آن در دست [[شهید ثانی|شهید ثانی]] بوده و فرزندش [[حسن بن زین الدین عاملی|شیخ حسن بن زین الدین عاملی]] (م، ۱۰۱۱ ق)، معروف به «صاحب معالم»، آنچه را که مؤلف از اصل «اختیار معرفة الرجال کشّی» در این تألیف وجود داشته است، استخراج نموده و با نام «[[التحریر الطاووسی (کتاب)|التحریر الطاوسی]]» ارائه کرده است. |
| − | | | + | همچنین [[ملا عبدالله شوشتری|ملا عبدالله شوشتری]]، هر آنچه را که این کتاب از «کتاب الضعفاء» ابن غضائری نقل کرده است، استخراج نموده و آن را «الرجال الضعفاء» نامیده است. |
| − | | | + | متأسفانه اصل کتاب اینک در دسترس نیست و تنها این دو استخراج از آن موجود است. به گفته [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|علامه تهرانی]] این نسخه تا عصر [[علامه مجلسى|علامه مجلسی]] باقی مانده ولی پس از آن خبری از نسخه مذکور یا نسخه‌های دیگر از این کتاب بدست نیامده است. محقق تهرانی در [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعة]]، این کتاب را با عنوان رجال ابن طاووس هم فهرست نموده است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ج۱۰، ص۸۶. </ref> |
| − | + | ==منابع== | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | * ابوالفضل حافظیان، "کتابشناسی درایة شیعه علم درایة الحدیث"، در دسترس: [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/50113/کتابشناسی کتابخانه دیجیتال اهل البیت علیهم السلام]. | |
| + | * سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله "تألیفات رجالی قرن چهاردهم هجری". | ||
| − | + | == مطالب مرتبط == | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | ||
| − | + | * [[التحریر الطاووسی (کتاب)|التحریر الطاووسی]] | |
[[رده:کتابهای علوم حدیث]] | [[رده:کتابهای علوم حدیث]] | ||
[[رده:منابع رجالی]] | [[رده:منابع رجالی]] | ||
{{حدیث}} | {{حدیث}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۲۰
کتاب «حل الاشکال فی معرفة الرجال» نوشته احمد بن طاوس حلی (م، ۶۷۳ ق)، به گفته برخی از محققین، اولین تألیف شیعی در علم درایه است. اصل این کتاب اینک در دسترس نیست و تنها دو کتاب «التحریر الطاوسی» از صاحب معالم و «کتاب الضعفاء» از ملا عبدالله شوشتری که از «حل الاشکال» استخراج شده، موجود است.
محتویات
مؤلف
سید جمال‌الدین احمد بن موسی بن طاووس حلی (م، ۶۷۳ ق)، مشهور به «فقیه» اهل بیت و شخصیتی که در علم فقه و رجال سرآمد علمای عصر خویش گشت و در زهد و تقوی و مراتب کمال در جامعه خود بی عدیل بود. وی پس از برادرش سید علی بن طاووس (م، ۶۶۴ ق)، مدتی منصب نقابت شیعیان را بر عهده داشت. علامه حلى و ابن داود حلی، از بارزترین شاگردان او هستند.
احمد ابن طاووس را اول کسی دانسته‌اند که اصطلاحات جدید را در تقسیم حدیث به اقسام چهارگانه یعنی حدیث صحیح، موثق، حسن و ضعیف ابداع نموده است.
علاوه بر «حل الاشکال فی معرفة الرجال»، او نویسنده آثار مهمی چون: بناء المقالة الفاطمیة، عین العبرة فی غبن العترة، الملاذ علماء الإمامیة، بشرى المحققین، در فقه و اصول و کلام بود.
معرفی کتاب
نویسنده کتاب، راویانی را که در پنج کتاب مهم رجالی در آن عصر، شرح حال داشته‌اند، در یک مجموعه گرد آورد و آن را به ترتیب اسامى راویان بر اساس حروف الفبا سامان بخشید. این کتاب‌ها شامل: رجال الکشی، الفهرست و الرجال شیخ طوسی، رجال النجاشی و رجال ابن غضائری است.
از آنجا که در کتاب رجال کشی (اختیار معرفة الرجال)، اخبار متعارض موجود است و مؤلّف آن، به وجه جمع آنها اشاره نکرده و همچنین دارای باب بندی هم نبوده است، لذا احمد ابن طاووس اقدام بر باب بندی و بررسی اخبار از حیث متن، سند و انضمام فوایدی بر کتاب «الاختیار» نموده است.
علامه حلی در «خلاصة‌الاقوال» و ابن داود حلی در «رجال» خود از این کتاب استفاده نموده‌اند و نسخه اصل آن در دست شهید ثانی بوده و فرزندش شیخ حسن بن زین الدین عاملی (م، ۱۰۱۱ ق)، معروف به «صاحب معالم»، آنچه را که مؤلف از اصل «اختیار معرفة الرجال کشّی» در این تألیف وجود داشته است، استخراج نموده و با نام «التحریر الطاوسی» ارائه کرده است.
همچنین ملا عبدالله شوشتری، هر آنچه را که این کتاب از «کتاب الضعفاء» ابن غضائری نقل کرده است، استخراج نموده و آن را «الرجال الضعفاء» نامیده است.
متأسفانه اصل کتاب اینک در دسترس نیست و تنها این دو استخراج از آن موجود است. به گفته علامه تهرانی این نسخه تا عصر علامه مجلسی باقی مانده ولی پس از آن خبری از نسخه مذکور یا نسخه‌های دیگر از این کتاب بدست نیامده است. محقق تهرانی در الذریعة، این کتاب را با عنوان رجال ابن طاووس هم فهرست نموده است.[۱]
منابع
- ابوالفضل حافظیان، "کتابشناسی درایة شیعه علم درایة الحدیث"، در دسترس: کتابخانه دیجیتال اهل البیت علیهم السلام.
- سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله "تألیفات رجالی قرن چهاردهم هجری".
مطالب مرتبط
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ج۱۰، ص۸۶.
