المختار من مناقب الأخیار (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « بندانگشتی|المختار من کلمات الإمام المهدي(علیه‌السلام) == م...» ایجاد کرد)
 
 
(۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab125.jpg|بندانگشتی|المختار من کلمات الإمام المهدي(علیه‌السلام)]]
+
'''«المختار من مناقب الأخیار»''' تألیف [[مجدالدین ابن اثیر|مجدالدین ابن اثیر جزرى]] (م، ۶۰۶ ق)، کتابی در شرح حال و اخبار و آثار [[صحابه]] و [[تابعین]] و برخى دیگر از شخصیت‌هاى صدر [[اسلام]] است.
 +
{{مشخصات کتاب
  
 +
|عنوان=
  
== معرفى اجمالى ==
+
|تصویر=[[پرونده:Ketab125.jpg|240px|وسط]]
'''المختار من كلمات الامام المهدى(عج)'''، اثر شيخ محمداسماعيل غروى، منتخبى از كلمات، توقيعات و احاديث روايت‌شده از حضرت حجت(ع)، همراه با شرح و بيان آن‌ها مى‌باشد.
 
  
كتاب، به زبان عربى و در سال 1413ق، نوشته شده است.
+
|نویسنده= مجدالدین ابن اثیر
  
نويسنده، انگيزه تأليف را، نشر علوم اهل بيت(ع)، اشاره به زيبايى‌هاى كلام آن‌ها و زنده كردن امر ايشان، ذكر كرده است.
+
|موضوع= شرح حال صحابه و تابعین
  
== ساختار ==
+
|زبان= عربی
  
 +
|تعداد جلد= ۶
  
كتاب با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در سه جلد ارائه شده است.
+
|عنوان افزوده1=
  
نويسنده، در اين مجموعه مفصل، 500 فقره از جملات امام زمان(ع) را كه از ميان احاديث و توقيعات خود آن حضرت(ع) نقل شده‌اند، انتخاب و به ترتيب حروف الفبايى، تنظيم كرده است.
+
|افزوده1=
  
وى ابتدا، كلمه برگزيده‌اى از روايت يا جملات مربوط به حضرت حجت(ع) را به‌صورت عنوان آورده، پس از ذكر اصل آن، به مصادر آن اشاره نموده و در ادامه، جهت صدور، شرح و تعليقى از خود يا ديگران را ذيل آن، بيان كرده است.
+
|عنوان افزوده2=
  
در پاره‌اى از اوقات نيز به بررسى روات احاديث يا افراد ديگرى كه ارتباطى با آن روايت دارند، پرداخته شده است.
+
|افزوده2=
  
مؤلف به بسيارى از پرسش‌ها و شبهات القاءشده در اصل مهدويت و حقانيت آن، علائم ظهور، حكومت و قيام امام، ياران و دشمنان وى، خصوصيات و سيره امام(ع)، وكلاء و سفراى دروغين و... در لابه‌لاى بيانات خود، پرداخته است.
+
|لینک=
  
در اين اثر، منابع روايت و جملات، پس و پيش آن ذكر و از روايات ديگر در تأييد، توضيح و تفهيم آن كمك گرفته شده است.
+
}}
  
== گزارش محتوا ==
+
==مؤلف==
 +
مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد شیبانى جزرى، معروف به «[[مجدالدین ابن اثیر|ابن اثیر]]» (۵۴۴-۶۰۶ ق)، رجالى‌، مفسر، محدث‌ و فقیه‌ مشهور [[اهل سنت]] است. [[عزالدین ابن اثیر]] صاحب «[[اسد الغابه فی معرفة الصحابه (کتاب)|أسد الغابة]]»، برادر کوچکتر اوست.
  
 +
مجدالدین در [[فقه]] و [[حدیث]] متخصص بود و به [[ادبیات عرب]] و [[علوم قرآن]] تسلط کافى داشت. مذهب او [[شافعی|شافعى]] بود و علماى اهل سنت او را از محاسن روزگار دانسته اند.
  
نويسنده در مقدمه، ضمن بيان هدف تأليف و روش آن، به مصادر پنج‌گانه زير، به‌عنوان منبع مطالب، اشاره كرده است:
+
برخی از کتابهاى او عبارتند از: [[النهایه فی غریب الحدیث و الاثر|النهایة فى غریب الحدیث والاثر]]، الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف، جامع الاصول الستة فى احادیث الرسول، المختار فى مناقب الاخیار، تجرید اسماء الصحابة.
  
#رواياتى كه در ايام حضور يا غيبت، از آن حضرت(ع) شنيده شده است؛
+
==معرفی کتاب==
#توقيعاتى كه از طرف سفراى اربعه به يادگار مانده است؛
+
تمام کسانى که به شرح حال [[مجدالدین ابن اثیر|ابن اثیر]] پرداخته‌اند از اثرى با عنوان «المختار من مناقب الأخیار» از وى نام برده‌اند. این کتاب به شرح حال [[صحابی|صحابه]] و [[تابعین]] و کسانى که بعد از ایشان مى‌زیسته‌اند (تبع تابعین) اختصاص یافته است. نویسنده بر آن بوده است که اخبار و آثار صحابه و تابعین را با حذف [[سند حدیث|سند]] از لابلاى کتاب‌هاى نگارش یافته، بر حسب ذوق و سلیقه خود گردآورد.  
#رواياتى كه از افراد مورد اطمينان در زمان سفراى اربعه، مانند احمد بن اسحاق اشعرى، ابراهيم بن محمد همدانى و احمد بن حمزة بن اليسع، ذكر شده است؛
 
#داستان‌هايى كه درباره تشرفات برخى از افراد به محضر آن حضرت(ع) نقل شده است؛
 
#خبرهاى واحدى از آن حضرت كه بين مردم وجود دارد.
 
  
از جمله اين كلمات، داستانى است كه تحت عنوان «ردّوه فإنه رجل صابونىّ» (او را برگردانيد، زيرا او مردى صابونى است)، ذكر شده است. اين داستان، مربوط به مرد عطارى از اهالى بصره است كه در دكان خويش، با ملازمان حضرت حجت(ع) مواجه شده و پس از قسم دادن آن‌ها، به هويتشان پى برده و از ايشان تقاضا مى‌نمايد كه او را به خدمت حضرت ببرند. آن‌ها نيز اين امر را مشروط به پذيرفتن و اذن آن حضرت(ع) كرده و او را با خويش همراه مى‌سازند تا اينكه به ساحل درياى عمان مى‌رسند. آن دو نفر، با بردن نام خداوند، شروع به راه رفتن بر روى دريا كرده و عطار را نيز به اين كار امر مى‌كنند.
+
ابن اثیر در این کتاب پاره‌اى مناقب و فضائل را در مورد افراد مذکور ذکر کرده است، از قبیل: روش زندگانى زاهدانه و عابدانه، التزام به [[قرآن]] و [[سنت]] نبوى و نیز ترک هوا و هوس و [[بدعت]].  
  
اين مرد عطار كه شوق زيارت معشوق، سراپاى وجودش را گرفته، ولى گوشه‌اى از تعلقات مادى نيز در پستوى دلش خانه كرده بود، خدا را به حق ولى عصر(عج) قسم داده و پا بر روى آب گذاشته و با آن دو همراه مى‌شود، ولى در اثناى راه، باريدن باران، وى را به ياد صابون‌هايى كه براى خشك شدن بر روى بام پهن كرده بود، مى‌اندازد و ياد يار، فراموشش شده و ناگهان در آب فرو مى‌رود.
+
موضوع این کتاب بیشتر به موضوع کتاب‌هایى که درباره [[موعظه|مواعظ]] از سوى [[تصوف|صوفیه]] به نگارش درآمده شباهت دارد؛ همچنین ابن اثیر شرح حال متصوفه را نسبت به شرح حال صحابه بیشتر بسط و تفصیل مى‌دهد. از این‌رو مى‌توان موارد عدیده‌اى از متن کتاب را در آثارى چون «طبقات الصوفیه» ابوعبدالرحمن سلّمى، «[[حلیة الأولیاء (کتاب)|حلیة الاولیاء]]» [[ابونعیم اصفهانی|ابونعیم اصفهانى]] و «[[صفة الصفوة (کتاب)|صفة الصفوة]]» [[عبدالرحمان بن جوزی|ابن جوزى]] یافت.  
  
آن دو مرد، وى را از آب بيرون كشيده و به او عتاب مى‌كنند كه: از فكر هرچه بودى، به‌درآى. تا اينكه به خيمه‌اى بر روى آب مى‌رسند. يكى از آن دو، براى گرفتن اذن، داخل مى‌شود و خود عطار مى‌گويد: شنيدم كه آن حضرت(ع) در پاسخ به اذن ورود من فرمودند: «ردّوه فإنه رجل صابونىّ» و دانستم كه زيارت آن حضرت، مقام شامخى است كه نفس‌هاى آلوده به تعلقات دنيوى، ياراى رسيدن به آن را ندارند.
+
==محتوای کتاب==
 +
کتاب «المختار من مناقب الأخیار» در شش جلد شامل مقدمه‌ مؤلف و متن کتاب در دو بخش (قسم) مى‌باشد. بخش اول مشتمل بر سه باب و هر باب دارای فصولى است و بخش دوم نیز دو باب را در بردارد. جلد آخر کتاب نیز به فهارس اختصاص دارد.
  
از ديگر مطالب مطرح‌شده در كتاب، احاديث و توقيعاتى است كه به امور زير، اشاره دارند:
+
مؤلف بخش اول کتاب را به شرح حال کسانى که اسامى آنان شناخته شده و بخش دوم را به شرح حال افرادى که نام آنان براى ما معلوم نیست اختصاص داده است. بخش نخست کتاب، خود داراى سه باب به شرح ذیل است:
  
تكذيب تعيين‌كنندگان وقت ظهور، تأييد كتاب شريف [[الکافی|كافى]] نوشته مرحوم [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]]، رجوع به راويان حديث در عصر غيبت، پر شدن زمين از عدل و داد در هنگام ظهور، تكذيب جعفر كذاب، حجت بودن علما بر مردم و حجت بودن آن حضرت(ع) بر ايشان، داخل بهشت نشدن كسى كه عالم به مقام اهل بيت(ع) نباشد، تسبيح خداوند و بيان عظمت او، تعريف شيعه و اشاره به مقام او، درود و سلام به شجره نبوى، اشاره به شأن امام(ع)، بيان داستان انارى كه روى آن به خلافت خلفاى راشدين تصريح شده بود و رسوا شدن وزير ناصبى، خون گريستن آن حضرت(ع) در عزاى سالار شهيدان(ع)، سرزنش كسانى كه اصرار در فهميدن زمان دقيق ظهور را دارند، بيان احكام وضعى و تكليفى بعضى امور، تكذيب غلات و كسانى كه قائلند امام حسين(ع) به شهادت نرسيده است، قبول وجوهات و رد برخى از آن‌ها توسط آن حضرت(ع) و اشاره به مبلغ و صاحب آن‌ها، اشاره به برخى از علائم ظهور و...
+
*باب اول: معرفى [[عشره مبشره|عشره مبشّره]] از [[صحابه]].
 +
*باب دوم: معرفى برخى از رجال صحابه و [[تابعین]] و تابعین تابعین، به ترتیب حروف الفبا. هر حرف خود به دو فصل منقسم مى‌گردد: فصل اول به صحابه و فصل دوم به تابعین و تابعین ایشان اختصاص یافته است.
 +
*باب سوم: در معرفى زنان صحابى و غیر ایشان، به ترتیب حروف الفباست.
  
جامعيت مطالب و شيوايى بيان آن‌ها، باعث زيبايى كتاب شده است.
+
بخش دوم، دارای ترتیبى ویژه است. در این بخش مؤلف شرح حال افراد را بر اساس نام شهر، یا مکان و جهتى از جهات جغرافیایى که در شرح حال شخص بدان اشاره شده، مرتب نموده است. باب اول این بخش از کتاب به مردان و باب دوم به زنان اختصاص یافته است.
  
== وضعيت كتاب ==
+
با اینکه ابن اثیر در بیشتر آثارش اهتمام شدیدى به تبویب و ترتیب الفبایى نشان مى‌دهد، اما در این کتاب به این روش ملتزم نشده است. لکن از آنجا که به فهرست و ترتیب الفبایى مطالب توجه ویژه‌اى دارد، در جاى‌جاى کتاب ارتباط بین بخش‌هاى مختلف کتاب را با ارجاعات برقرار مى‌سازد؛ از این‌رو در انتهاى هر حرف، از [[کنیه|کنیه‌ها]] و القابى نام مى‌برد که شرح و توضیح آنها را به جاى مخصوص خودش، یعنى به جایى که به شرح اسامى متعلق به آن کنیه‌ها و القاب خواهد پرداخت، ارجاع مى‌دهد.
  
 +
==منابع==
  
فهرست كلمات برگزيده هر جلد، در پايان همان جلد و فهرست آيات قرآن، احاديث قدسى، احاديث معصومين(ع)، توقيعات، كتب و كلمات، قصص، اسماء اهل بيت(ع)، اعلام مذكور در متن، موضوعات، مسائل شرعى و بعضى از سنن، مذاهب و اديان، شهرها و اماكن، اشعار، مَثل‌ها، قبائل و فرق و مصادر و منابع مورد استفاده مؤلف، در انتهاى جلد سوم آمده است.
+
*[[نرم افزار تراجم و کتابشناسی ۲|نرم افزار تراجم و کتابشناسی]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
  
در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع، برخى از كلمات متن، توضيح و تشريح شده است.
+
[[رده:منابع رجالی]]
 
+
[[رده:کتابهای شخصیت شناسی]]
== منابع مقاله ==
 
 
 
 
 
#مقدمه و متن كتاب؛
 
#پارسا با مشاركت بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمكران، (1388)، «امام مهدى(عج) در آينه قلم كارنامه منابع پيرامون امام مهدى(ع) و مهدويت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع، ج 1، ص 324.
 
 
 
 
 
== منبع ==
 
ویکی نور
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۳

«المختار من مناقب الأخیار» تألیف مجدالدین ابن اثیر جزرى (م، ۶۰۶ ق)، کتابی در شرح حال و اخبار و آثار صحابه و تابعین و برخى دیگر از شخصیت‌هاى صدر اسلام است.

Ketab125.jpg
نویسنده مجدالدین ابن اثیر
موضوع شرح حال صحابه و تابعین
زبان عربی
تعداد جلد ۶

مؤلف

مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد شیبانى جزرى، معروف به «ابن اثیر» (۵۴۴-۶۰۶ ق)، رجالى‌، مفسر، محدث‌ و فقیه‌ مشهور اهل سنت است. عزالدین ابن اثیر صاحب «أسد الغابة»، برادر کوچکتر اوست.

مجدالدین در فقه و حدیث متخصص بود و به ادبیات عرب و علوم قرآن تسلط کافى داشت. مذهب او شافعى بود و علماى اهل سنت او را از محاسن روزگار دانسته اند.

برخی از کتابهاى او عبارتند از: النهایة فى غریب الحدیث والاثر، الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف، جامع الاصول الستة فى احادیث الرسول، المختار فى مناقب الاخیار، تجرید اسماء الصحابة.

معرفی کتاب

تمام کسانى که به شرح حال ابن اثیر پرداخته‌اند از اثرى با عنوان «المختار من مناقب الأخیار» از وى نام برده‌اند. این کتاب به شرح حال صحابه و تابعین و کسانى که بعد از ایشان مى‌زیسته‌اند (تبع تابعین) اختصاص یافته است. نویسنده بر آن بوده است که اخبار و آثار صحابه و تابعین را با حذف سند از لابلاى کتاب‌هاى نگارش یافته، بر حسب ذوق و سلیقه خود گردآورد.

ابن اثیر در این کتاب پاره‌اى مناقب و فضائل را در مورد افراد مذکور ذکر کرده است، از قبیل: روش زندگانى زاهدانه و عابدانه، التزام به قرآن و سنت نبوى و نیز ترک هوا و هوس و بدعت.

موضوع این کتاب بیشتر به موضوع کتاب‌هایى که درباره مواعظ از سوى صوفیه به نگارش درآمده شباهت دارد؛ همچنین ابن اثیر شرح حال متصوفه را نسبت به شرح حال صحابه بیشتر بسط و تفصیل مى‌دهد. از این‌رو مى‌توان موارد عدیده‌اى از متن کتاب را در آثارى چون «طبقات الصوفیه» ابوعبدالرحمن سلّمى، «حلیة الاولیاء» ابونعیم اصفهانى و «صفة الصفوة» ابن جوزى یافت.

محتوای کتاب

کتاب «المختار من مناقب الأخیار» در شش جلد شامل مقدمه‌ مؤلف و متن کتاب در دو بخش (قسم) مى‌باشد. بخش اول مشتمل بر سه باب و هر باب دارای فصولى است و بخش دوم نیز دو باب را در بردارد. جلد آخر کتاب نیز به فهارس اختصاص دارد.

مؤلف بخش اول کتاب را به شرح حال کسانى که اسامى آنان شناخته شده و بخش دوم را به شرح حال افرادى که نام آنان براى ما معلوم نیست اختصاص داده است. بخش نخست کتاب، خود داراى سه باب به شرح ذیل است:

  • باب اول: معرفى عشره مبشّره از صحابه.
  • باب دوم: معرفى برخى از رجال صحابه و تابعین و تابعین تابعین، به ترتیب حروف الفبا. هر حرف خود به دو فصل منقسم مى‌گردد: فصل اول به صحابه و فصل دوم به تابعین و تابعین ایشان اختصاص یافته است.
  • باب سوم: در معرفى زنان صحابى و غیر ایشان، به ترتیب حروف الفباست.

بخش دوم، دارای ترتیبى ویژه است. در این بخش مؤلف شرح حال افراد را بر اساس نام شهر، یا مکان و جهتى از جهات جغرافیایى که در شرح حال شخص بدان اشاره شده، مرتب نموده است. باب اول این بخش از کتاب به مردان و باب دوم به زنان اختصاص یافته است.

با اینکه ابن اثیر در بیشتر آثارش اهتمام شدیدى به تبویب و ترتیب الفبایى نشان مى‌دهد، اما در این کتاب به این روش ملتزم نشده است. لکن از آنجا که به فهرست و ترتیب الفبایى مطالب توجه ویژه‌اى دارد، در جاى‌جاى کتاب ارتباط بین بخش‌هاى مختلف کتاب را با ارجاعات برقرار مى‌سازد؛ از این‌رو در انتهاى هر حرف، از کنیه‌ها و القابى نام مى‌برد که شرح و توضیح آنها را به جاى مخصوص خودش، یعنى به جایى که به شرح اسامى متعلق به آن کنیه‌ها و القاب خواهد پرداخت، ارجاع مى‌دهد.

منابع