آیه غار: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (صفحه‌ای جدید حاوی 'آيه 40 سوره توبه/9 را كه به هجرت پيامبر صلى الله عليه و آله از مكه به مدينه و...' ایجاد کرد)
 
جز (مهدی موسوی صفحهٔ آيه غار را به آیه غار منتقل کرد)
 
(۱۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
آيه 40 [[سوره توبه]]/9 را كه به هجرت پيامبر صلى الله عليه و آله از [[مكه]] به [[مدينه]] و پناهنده شدن حضرت و [[ابوبكر]] در [[غار ثور]] اشاره دارد، «آيه غار» گفته‌اند:<ref> الصحيح من سيرة النبى، ج‌ 4، ص‌ 23.</ref>
+
آیه 40 [[سوره توبه]] را كه به هجرت [[پیامبر اکرم]] صلى الله علیه وآله از [[مكه]] به [[مدینه]] و پناهنده شدن آن حضرت و [[ابوبکر]] در «[[غار ثور]]» اشاره دارد، «آیه غار» گفته‌اند:<ref> الصحیح من سیرة النبى الاعظم، ج‌ 4، ص‌ 23.</ref>
  
«إِلاّ تَنصُروهُ فَقد نَصرَهُ اللّهُ إِذ أَخرجَهُ الَّذينَ كَفروا ثَانِىَ اثنَينِ إِذ هُما فِى‌الغارِ إِذ يَقولُ لِصحِبهِ لاَتَحزَن إِنّ اللّهَ مَعنا فَأنزَلَ اللّهُ سَكينَتهُ عَليهِ و أَيّدهُ بِجنود لَم تَروهَا».
+
{{قرآن در قاب| سوره=9|آیه=40|ترجمه=اگر پیامبر را یاری ندهید، یقیناً خدا او را یاری می دهد؛ چنان که او را یاری داد هنگامی که کافران از مکه بیرونش کردند در حالی که یکی از دو تن بود، آن زمان هر دو در غار [ثور نزدیک مکه] بودند، همان زمانی که به همراهش گفت: اندوه به خود راه مده خدا با ماست. پس خدا آرامش خود را [که حالت طمأنینه قلبی است] بر پیامبر نازل کرد، و او را با لشکریانی که شما ندیدید، نیرومند ساخت، و شعار کافران را پست تر قرار داد، و شعار خداست که شعار والاتر و برتر است؛ و خدا توانای شکست ناپذیر و حکیم است.}}
  
اين آيه همواره مورد توجه دانشوران [[شيعه]] و سنى بوده و هر يك، برداشت‌هاى گوناگونى از آن داشته‌اند. در سقيفه بنى‌ساعده از همين آيه براى به خلافت رساندن ابوبكر استفاده شد و ابوبكر و خويشاوندان او نيز همواره از آن ياد كرده‌اند.
+
[[آيه]] فوق، اشاره به توطئه‌ى خطرناك مشركان براى قتل [[پیامبر]] صلى الله عليه وآله دارد. در داستانِ «[[ليلة المبيت]]» از هر قبيله‌اى شخصى آماده شد و تصميم گرفتند شبانه پيامبر را بكشند. آن حضرت، [[امام علی|على‌ بن ابى‌طالب]] عليه السلام را به جاى خود خواباند و شبانه همراه [[ابوبكر]] به سوى [[غار ثور]] رفت. كفّار در تعقيب پيامبر صلى الله عليه وآله تا در غار آمدند، ولى با ديدن تار عنكبوت بر غار، منصرف شدند و برگشتند و پيامبر پس از سه روز به [[مدينه]] عزيمت فرمود.
  
اهل سنت فضايل بسيارى را از اين آيه براى ابوبكر استفاده كرده‌اند. فخر رازى مى‌گويد: خداوند ابوبكر را «صاحب» پيامبر صلى الله عليه و آله دانسته و او را با خطاب «لاَتَحزَن إِنّ اللّهَ مَعَنا» مفتخر ساخته است كه نشان از همراهى خدا با آنان دارد و خداوند سكينه خويش را بر او نازل ساخت.<ref> التفسير الكبير، ج‌ 16، ص‌ 64‌ـ‌67‌.</ref>
+
این آیه همواره مورد توجه عالمان [[شیعه]] و [[سنی]] بوده و هر یك، برداشت‌هاى گوناگونى از آن داشته‌اند. در [[سقیفه|سقیفه بنى‌ساعده]] از همین آیه براى به [[خلافت]] رساندن ابوبكر استفاده شد و ابوبكر و طرفداران او نیز همواره از آن یاد كرده‌اند.
  
در برابر برداشت اين گونه فضايل، پاسخ داده شده كه تعبير «صاحب» در [[قرآن]] فقط به معناى مطلق همراهى بكار رفته است؛ مانند «و‌مَا‌صاحِبُكُم بِمَجنون» و فضيلتى به ‌شمار نمى‌آيد. تعبير «إنّ‌اللّه معنا» نيز به معناى حقانيت پيامبر صلى الله عليه و آله و دين اسلام است و در مقام فضيلتى براى اشخاص نيست.<ref> رساله شرح المنام، ص‌ 25‌ـ‌30.</ref>
+
[[اهل سنت]] فضایل بسیارى را از این آیه براى ابوبكر استفاده كرده‌اند. [[فخر رازى]] مى‌گوید: خداوند ابوبكر را «صاحب» [[پیامبر]] صلى الله علیه وآله دانسته و او را با خطاب {{متن قرآن|«لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا»}} مفتخر ساخته است كه نشان از همراهى خدا با آنان دارد و خداوند سكینه خویش را بر او نازل ساخت.<ref> التفسیر الكبیر، ج‌ 16، ص‌ 64‌ـ‌67‌.</ref>
  
درباره نزول سكينه نيز گفته شده كه سياق ضماير مفرد مذكر در آيه كه همگى به پيامبر صلى الله عليه و آله باز مى‌گردند و تعبير «أَنزَلَ سَكِينَتَهُ عَلى رَسولِه» در آيات ديگر مؤيد اين نظر است كه خداوند از نزول سكينه بر پيامبر صلى الله عليه و آله خبر مى‌دهد، نه ابوبكر.<ref> التبيان، ج‌ 5‌، ص ‌221 و 222؛ الميزان، ج‌ 9، ص‌ 281.</ref>
+
در برابر برداشت این گونه فضایل، پاسخ داده شده كه تعبیر «صاحب» در [[قرآن]] فقط به معناى مطلق همراهى بكار رفته است؛ مانند {{متن قرآن|«و‌مَا‌ صاحِبُكُم بِمَجنون»}} ([[سوره تکویر]]، 22) و فضیلتى به ‌شمار نمى‌آید. تعبیر {{متن قرآن|«إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا»}} نیز به معناى حقانیت پیامبر صلى الله علیه وآله و [[دین اسلام]] است و در مقام بیان فضیلتى براى اشخاص نیست.<ref> رساله شرح المنام، ص‌ 25‌ـ‌30.</ref>
 
 
از اين رو برخى از عالمان [[شيعه]]، اين آيه را بر ضد ابوبكر شمرده‌اند؛ زيرا در آيات ديگر در كنار نام پيامبر صلى الله عليه و آله از مؤمنان نيز ياد شده: «و‌أَنزَلَ اللّهُ سَكينَتهُ عَلى رَسولِه و عَلى‌المُؤمِنين»؛ اما در اين آيه، فقط از ‌نزول سكينه بر پيامبر صلى الله عليه و آله سخن به ميان آمده ‌است.<ref> [[الميزان]]، ج‌ 9، ص‌ 281.</ref>
 
 
 
==پانویس ==
 
<references />
 
===منابع===
 
 
 
على خراسانى، دائرةالمعارف قرآن کریم، جلد 1، صفحه 425-426.
 
  
 +
درباره نزول سكینه نیز گفته شده كه [[سیاق]] ضمایر مفرد مذكر در آیه كه همگى به پیامبر صلى الله علیه وآله باز مى‌گردند و تعبیر {{متن قرآن|«أَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ»}} در آیه 40 [[سوره توبه]]، مؤید این نظر است كه خداوند از نزول سكینه بر پیامبر صلى الله علیه وآله خبر مى‌دهد، نه ابوبكر.<ref> تفسیر التبیان، ج‌ 5‌، ص ‌221-222؛ تفسیر المیزان، ج‌ 9، ص‌ 281.</ref> از این رو برخى از عالمان شیعه، حتی این آیه را بر ضد ابوبكر شمرده‌اند؛ زیرا در آیات دیگر در كنار نام پیامبر صلى الله علیه وآله از مؤمنان نیز یاد شده: {{متن قرآن|«أَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ»}}؛ اما در این آیه، فقط از ‌نزول سكینه بر پیامبر صلى الله علیه وآله سخن به میان آمده ‌است.<ref> تفسیر المیزان، ج‌ 9، ص‌ 281.</ref>
 +
==پانویس==
 +
<references/>
 +
==منابع==
 +
*[[دائرة المعارف قرآن کریم]]، علی خراسانی، ج۱، ص425-426.
 +
*[[تفسیر نور]]، محسن قرائتی، ج3، ص423.
 +
{{قرآن}}
 
[[رده: آیه‌های با عناوین خاص]]
 
[[رده: آیه‌های با عناوین خاص]]
 +
[[رده:آیات سوره توبه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۵

آیه 40 سوره توبه را كه به هجرت پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله از مكه به مدینه و پناهنده شدن آن حضرت و ابوبکر در «غار ثور» اشاره دارد، «آیه غار» گفته‌اند:[۱]

مشاهده آیه در سوره

إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ثَانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُمَا فِي الْغَارِ إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا ۖ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَأَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُوا السُّفْلَىٰ ۗ وَكَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيَا ۗ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ

اگر پیامبر را یاری ندهید، یقیناً خدا او را یاری می دهد؛ چنان که او را یاری داد هنگامی که کافران از مکه بیرونش کردند در حالی که یکی از دو تن بود، آن زمان هر دو در غار [ثور نزدیک مکه] بودند، همان زمانی که به همراهش گفت: اندوه به خود راه مده خدا با ماست. پس خدا آرامش خود را [که حالت طمأنینه قلبی است] بر پیامبر نازل کرد، و او را با لشکریانی که شما ندیدید، نیرومند ساخت، و شعار کافران را پست تر قرار داد، و شعار خداست که شعار والاتر و برتر است؛ و خدا توانای شکست ناپذیر و حکیم است.

مشاهده آیه در سوره


آيه فوق، اشاره به توطئه‌ى خطرناك مشركان براى قتل پیامبر صلى الله عليه وآله دارد. در داستانِ «ليلة المبيت» از هر قبيله‌اى شخصى آماده شد و تصميم گرفتند شبانه پيامبر را بكشند. آن حضرت، على‌ بن ابى‌طالب عليه السلام را به جاى خود خواباند و شبانه همراه ابوبكر به سوى غار ثور رفت. كفّار در تعقيب پيامبر صلى الله عليه وآله تا در غار آمدند، ولى با ديدن تار عنكبوت بر غار، منصرف شدند و برگشتند و پيامبر پس از سه روز به مدينه عزيمت فرمود.

این آیه همواره مورد توجه عالمان شیعه و سنی بوده و هر یك، برداشت‌هاى گوناگونى از آن داشته‌اند. در سقیفه بنى‌ساعده از همین آیه براى به خلافت رساندن ابوبكر استفاده شد و ابوبكر و طرفداران او نیز همواره از آن یاد كرده‌اند.

اهل سنت فضایل بسیارى را از این آیه براى ابوبكر استفاده كرده‌اند. فخر رازى مى‌گوید: خداوند ابوبكر را «صاحب» پیامبر صلى الله علیه وآله دانسته و او را با خطاب «لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا» مفتخر ساخته است كه نشان از همراهى خدا با آنان دارد و خداوند سكینه خویش را بر او نازل ساخت.[۲]

در برابر برداشت این گونه فضایل، پاسخ داده شده كه تعبیر «صاحب» در قرآن فقط به معناى مطلق همراهى بكار رفته است؛ مانند «و‌مَا‌ صاحِبُكُم بِمَجنون» (سوره تکویر، 22) و فضیلتى به ‌شمار نمى‌آید. تعبیر «إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا» نیز به معناى حقانیت پیامبر صلى الله علیه وآله و دین اسلام است و در مقام بیان فضیلتى براى اشخاص نیست.[۳]

درباره نزول سكینه نیز گفته شده كه سیاق ضمایر مفرد مذكر در آیه كه همگى به پیامبر صلى الله علیه وآله باز مى‌گردند و تعبیر «أَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ» در آیه 40 سوره توبه، مؤید این نظر است كه خداوند از نزول سكینه بر پیامبر صلى الله علیه وآله خبر مى‌دهد، نه ابوبكر.[۴] از این رو برخى از عالمان شیعه، حتی این آیه را بر ضد ابوبكر شمرده‌اند؛ زیرا در آیات دیگر در كنار نام پیامبر صلى الله علیه وآله از مؤمنان نیز یاد شده: «أَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ»؛ اما در این آیه، فقط از ‌نزول سكینه بر پیامبر صلى الله علیه وآله سخن به میان آمده ‌است.[۵]

پانویس

  1. الصحیح من سیرة النبى الاعظم، ج‌ 4، ص‌ 23.
  2. التفسیر الكبیر، ج‌ 16، ص‌ 64‌ـ‌67‌.
  3. رساله شرح المنام، ص‌ 25‌ـ‌30.
  4. تفسیر التبیان، ج‌ 5‌، ص ‌221-222؛ تفسیر المیزان، ج‌ 9، ص‌ 281.
  5. تفسیر المیزان، ج‌ 9، ص‌ 281.

منابع

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن