سید عبدالکریم رضوی کشمیری: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(آرشیو عکس و تصویر)
 
(۱۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
سيدعبدالكريم رضوي كشميري (1343-1419 ق)، عالم ربانی و سالک جلیل المقام دوران معاصر که عشق وافر وی به اهل بیت «علیهم السلام» را می توان از خصوصیات بارز وی دانست. از جمله آثار وی می توان «شرح كفاية الاصول» و «مجموعه اشعار عربی» را نام برد.
+
'''آیت الله سید عبدالکریم رضوی کشمیری''' (۱۳۴۳-۱۴۱۹ ق)، عالم ربانی و عارف بزرگ [[شیعه]] در دوره معاصر و از شاگردان [[سید علی آقا قاضی|سید علی آقا قاضی]] بود. آیت الله کشمیری در اثر مجاهدت‌، [[عبادت]]، [[تهجد]] و اشتغال به ذکر و فکر، از الهامات قلبی و مکاشفات غیبی برخوردار بود. شرح [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] و جزوه‌ای در مورد اذکار و اوراد [[عرفان|عرفانی]] از جمله آثار اوست.
 +
 
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
||نام کامل =  سيدعبدالكريم رضوي كشميري
+
||نام کامل =  سیدعبدالکریم رضوی کشمیری
||تصویر=[[پرونده:Ayatollah-kashmiri.jpg|200px|center]]
+
||تصویر=[[پرونده:Keshmyry.jpg|۲3۰px|center]]
||زادروز = 1343 قمری  
+
||زادروز = ۱۳۴۳ قمری  
|زادگاه = [[نجف]] اشرف
+
|زادگاه = [[نجف]]  
|وفات =  20 [[ذی الحجه]] 1419 قمری مطابق با  چهارشنبه 18 فروردين 1378
+
|وفات =  ۱۴۱۹ قمری
|مدفن =   قسمت بالا سر حرم مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها، جنب قبر [[علامه طباطبائی]]
+
|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه سلام الله علیها]]
|اساتید = آيت الله شيخ مجتبي لنكراني، آيت الله سيد ابوالقاسم خويي،  شيخ محمدحسين طهراني،....
+
|اساتید = [[شیخ مرتضی طالقانی]]، [[سید علی آقا قاضی]]، [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|سید ابوالقاسم خویی]]، [[آیت الله محمدتقی بهجت|شیخ محمدتقی بهجت]]،...
|شاگردان =   
+
|شاگردان =  سید علی اکبر صداقت و جعفر ناصری
|آثار =   شرح كفاية الاصول، مجموعه اشعار عربی، تقريرات درس اصول آيت الله خويي،...
+
|آثار = شرح [[کفایة الاصول]]، مجموعه اشعار عربی، جزوه‌ای در مورد اذکار و اوراد عرفانی،...
 
}}
 
}}
 
==ولادت و خاندان==
 
==ولادت و خاندان==
  
سيدعبدالكريم رضوي كشميري، سال 1343 ق. در [[نجف]] اشرف ديده به جهان گشود. پدرش سيد محمدعلي كشميري كسوت روحاني داشت، و مادرش دختر آيت الله [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سيد محمدكاظم طباطبايي يزدي]] (صاحب [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقي]]) بود.
+
سیدعبدالکریم رضوی کشمیری، سال ۱۳۴۳ ق. در [[نجف]] اشرف دیده به جهان گشود. پدرش سید محمدعلی کشمیری کسوت روحانی داشت، و مادرش دختر آیت الله [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] (صاحب [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقی]]) بود.
  
عارف كشميري درباره پدرش مي گويد: «پدرم عالم فاضلي بود؛ اما در حد اجتهاد نبود و به من علاقه وافر داشت. وي به رعايت آداب و اخلاق شرعي و قرائت برخي ادعيه اهميت خاصي قائل بود و مرا هم سفارش مي نمود. پدرم به خاطر علاقه شديد به استادش [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شيخ عبدالكريم حائري يزدي]]، نام مرا «عبدالكريم» گذاشت».<ref> آفتاب خوبان، علي اكبر صداقت، ص 14 و 15.</ref>
+
عارف کشمیری درباره پدرش می گوید: «پدرم عالم فاضلی بود؛ اما در حد اجتهاد نبود و به من علاقه وافر داشت. وی به رعایت آداب و اخلاق شرعی و قرائت برخی ادعیه اهمیت خاصی قائل بود و مرا هم سفارش می نمود. پدرم به خاطر علاقه شدید به استادش [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری یزدی]]، نام مرا «عبدالکریم» گذاشت».<ref> آفتاب خوبان، علی اکبر صداقت، ص ۱۴ و ۱۵.</ref>
  
آيت الله كشميري درباره سلسله اجداد خويش مي گويد: «ما اصالتاً قمي و از [[سادات]] رضوي هستيم و ريشه سيادت ما به حضرت [[موسی مبرقع]] فرزند بلافصل [[امام جواد]] علیه السلام مي رسد كه در [[قم]] مدفون است.  
+
آیت الله کشمیری درباره سلسله اجداد خویش می گوید: «ما اصالتاً قمی و از [[سادات]] رضوی هستیم و ریشه سیادت ما به حضرت [[موسی مبرقع]] فرزند بلافصل [[امام جواد]] علیه السلام می رسد که در [[قم]] مدفون است.  
  
==تحصيلات==
+
==تحصیلات و استادان==
  
سيد عبدالكريم از همان دوران كودكي و نوجواني استعداد فوق العاده در هنر، از جمله خوش نويسي، نقاشي و [[شعر]]، داشت. وي با اشاره استاد [[اخلاق]] و [[عرفان]] آيت الله [[شیخ مرتضی طالقانی|شيخ مرتضي طالقاني]] - كه آثار بزرگي و معنويت را در سيماي اين كودك مشاهده كرده بود - تحول دروني يافت و از دوران كودكي و با نظر پدر گرامي اش به تحصيل علوم ديني همت گماشت و دروس ادبيات، [[علم معانی|معاني]]، [[علم بیان|بيان]]، [[منطق]]، [[فقه]]، [[اصول]] و... را در كوتاهترين مدت فراگرفت و به تدريس و تعليم آن ها پرداخت. وي درس هاي [[اللمعة الدمشقية (کتاب)|لمعه]]، [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]، [[مکاسب (کتاب)|مكاسب]]، [[کفایة الاصول (کتاب)|كفاية الاصول]] و [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار]] و درس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را نزد اساتيد برجسته حوزه [[نجف]] آموخت. سرانجام در اثر تلاش هاي فراوان به اخذ اجازه [[اجتهاد]] از برخي مراجع نجف - از جمله [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|آيت الله خويي]] - نايل آمد.<ref> آيينه پژوهش، ش 55-56، ص 189.</ref>
+
سید عبدالکریم از همان دوران کودکی و نوجوانی استعداد فوق العاده در هنر، از جمله خوش نویسی، نقاشی و [[شعر]]، داشت. وی با اشاره استاد [[اخلاق]] و [[عرفان]] آیت الله [[شیخ مرتضی طالقانی|شیخ مرتضی طالقانی]] - که آثار بزرگی و معنویت را در سیمای این کودک مشاهده کرده بود - تحول درونی یافت و از دوران کودکی و با نظر پدر گرامی اش به تحصیل علوم دینی همت گماشت و دروس ادبیات، [[علم معانی|معانی]]، [[علم بیان|بیان]]، [[منطق]]، [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و... را در کوتاهترین مدت فراگرفت و به تدریس و تعلیم آن ها پرداخت.  
  
آقا سيد عبدالكريم علاوه بر دروس متعارف حوزه، به آموختن علوم و فنون ديگري نيز علاقه نشان مي داد و در اوقات فراغت فنون جفر، علم اعداد، علم حروف و اسماءالله را فرامي گرفت؛ تا اين كه در اين رشته‌ها متبحر گرديد.  
+
کشمیری درس های [[اللمعة الدمشقیة (کتاب)|لمعه]]، [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]، [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] و [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار]] و درس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را نزد اساتید برجسته حوزه [[نجف]] آموخت. سرانجام در اثر تلاش های فراوان به اخذ اجازه [[اجتهاد]] از برخی مراجع نجف - از جمله [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]] - نایل آمد.<ref> آیینه پژوهش، ش ۵۵-۵۶، ص ۱۸۹.</ref>
  
آيت الله كشميري در كنار تحصيل و تدريس، به خودسازي نيز مي پرداخت؛ به طوري كه در اثر مجاهدت‌ها، رياضت‌هاي [[عرفان|عرفاني]]، عبادات، [[تهجد|شب زنده داري]] و اشتغال به ذكر و فكر در كنار مرقد مطهر [[امام علی علیه السلام|اميرمؤمنان]] علیه السلام مورد عنايت حضرتش قرار گرفت و از الهامات قلبي و مكاشفات غيبي برخوردار شد.
+
آقا سید عبدالکریم علاوه بر دروس متعارف حوزه، به آموختن علوم و فنون دیگری نیز علاقه نشان می داد و در اوقات فراغت فنون جفر، علم اعداد، علم حروف و [[اسماء الله الحسنی|اسماءالله]] را فرامی گرفت؛ تا این که در این رشته‌ها متبحر گردید. او همچنین به [[تهذیب نفس]] نیز پرداخت؛ به طوری که در اثر مجاهدت‌ها، ریاضت‌های [[عرفان|عرفانی]]، عبادات، [[تهجد|شب زنده داری]] و اشتغال به ذکر و فکر در کنار مرقد مطهر [[امام علی علیه السلام|امیرمؤمنان]] علیه السلام مورد عنایت حضرتش قرار گرفت و از الهامات قلبی و مکاشفات غیبی برخوردار شد.
  
==ويژگي‌هاي اخلاقي==
+
'''اساتید:'''
  
آيت الله سيد عبدالكريم كشميري ويژگي‌هاي اخلاقي برجسته‌اي داشت كه اين ويژگي ها مي توانند راهنماي سالكان الهي به سوي رشد و تعالي باشند. در اين جا به برخي خصوصيات وي اشاره مي كنيم:
+
'''<I>الف) استادان سطح:</I>'''
  
'''<I>شيداي اهل بيت علیهم السلام:</I>'''
+
*۱. آیت الله شیخ مجتبی لنکرانی (تتمه رسائل)؛
  
اين عالم رباني، به [[زيارت]] قبور [[ائمه اطهار]] علیهم السلام و [[حضرت عباس علیه السلام|حضرت ابوالفضل]] علیه السلام و برخي امام زاده ها اهميت خاص مي داد. او از اين زيارت‌ها بهره‌ها برد و به درجات و مقاماتي دست يافت و مشكلات متعددي را حل نمود.<ref> روح و ريحان، ص 73.</ref>
+
. شیخ راضی تبریزی (مکاسب)؛
  
'''<I>احترام به بزرگان:</I>'''
+
*۳. آیت الله [[آیت الله محمدتقی بهجت|شیخ محمدتقی بهجت فومنی]] (رسائل)؛
  
وي به عنوان قدرداني از بزرگان و علماي گذشته، در فرصت‌هاي مناسب از آنان تجليل مي كرد؛ بزرگاني چون: [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسينقلي همداني]]، [[سید احمد کربلایی|سيد احمد كربلايي]]، [[سید علی آقا قاضی|سيد علي آقا قاضي]]، [[سید مرتضی کشمیری|سيد مرتضي كشميري]]، شيخ زين العابدين مرندي، [[شیخ محمدطه نجف|شيخ طه نجف]]، [[شیخ مرتضی طالقانی|شيخ مرتضي طالقاني]]، شيخ علي اكبر اراكي، آقا سيد محمدحسن كشميري، [[سید هاشم حداد|سيد هاشم حداد]]، آقا سيد عبدالغفار مازندراني، مستور آقا شيرازي و [[شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی|شيخ حسنعلي نخودكي اصفهاني]].<ref> آفتاب خوبان، ص 56 و 57.</ref>
+
*۴. شیخ محمدحسین طهرانی از شاگردان مبرز آخوند خراسانی (کفایه)؛
  
او همچنین علاقه خاصي به حضرت [[امام خمینی]] داشت؛ مي گفت: «آيت الله خميني قدس سره مردي مستقيم و بي نظير بود و در مجالسي كه برخي از بزرگان حزب بعث مي آمدند، هيچ اعتنايي نمي كرد. وقتي در حرم [[سيدالشهداء]] علیه السلام از آيت الله خميني سؤال كردم: به چه اعتباري در [[زيارت جامعه كبيره]] نسبت به [[ائمه اطهار|امامان معصوم]] علیهم السلام آمده است كه: «فَما اَحْلي اَسْماءُكُم؛ چقدر شيرين است نام هاي شما!» ايشان در جواب فرمود: به خاطر اين كه آنان فاني در خدايند و نامهايشان نيز همانند نام هاي [[الله|خداوند]] شيرين است. روزي در [[كربلا]] من آيت الله خميني را زيارت كردم و به او گفتم: به اين [[امام حسين]] علیه السلام سوگند! من به شما علاقه‌مند هستم. و هنگامي كه به ايران آمدم، آيت الله خميني مرا به ملاقات دعوت كرد و من هم روزي به خدمت ايشان رفتم».<ref> روح و ريحان، ص 120.</ref>
+
. حاج فیض خراسانی (منظومه سبزواری)؛
  
'''<I>تقواي مالي:</I>'''
+
*۶. شیخ صدرا بادکوبه‌ای (متون فلسفی)؛
  
از ديگر ويژگي هاي آيت الله كشميري، احتياط در مصرف [[بیت المال|بيت المال]] بود. يكي از نزديكان ايشان مي گويد: «در يكي از ايامي كه او به خاطر تعطيلي حوزه [[نجف]]، به زيارت [[كربلا]] مشرف شد و ما شهريه وي را در كربلا تقديمشان داشتيم، هنگامي كه او متوجه شد شهريه است، چهره‌اش متغير شد و فرمود: شهريه را برگردانيد؛ چون ايام تعطيلي حوزه است و ما درس و بحث نداريم. عرض كرديم: آقا! شما به «تحقيق» مشغول هستيد و اشكالي ندارد از شهريه استفاده كنيد. فرمود: برگردانيد! من نمي توانم فعلاً از آن استفاده كنم».<ref> جمال آفتاب، ص 186.</ref>
+
*۷. [[عبدالحسین فقیهی رشتی|شیخ عبدالحسین رشتی]] (اسفار)؛
  
'''<I>استخاره‌هاي شگفت انگيز:</I>'''
+
*۸. [[سید عبدالهادی شیرازی|سید عبدالهادی شیرازی]]؛
  
آيت الله كشميري به يُمن رياضت‌ها و مقام معنوي خويش، استخاره‌هاي راه‌گشا و غيب‌گونه اي انجام مي داد و با اشكال مختلف [[استخاره]] ([[قرآن]]، تسبيح و الهامات قلبی) به مراجعين پاسخ مي گفت. اعتماد مردم به استخاره هاي او بدان حد بود كه مورد مراجعه مكرر مردم نجف و ديگر شهرها و رجال حكومت بود.<ref> آيينه پژوهش، ش 55-56، ص 190.</ref>
+
. شیخ کاظم شیرازی؛
  
'''<I>دستورالعمل هاي مشكل‌گشا:</I>'''
+
*۱۰. [[آقا بزرگ تهرانی]] (صاحب [[الذریعه]]). آیت الله کشمیری از ایشان [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه روایت]] هم داشت.<ref> آیینه پژوهش، ش ۵۵-۵۶، ص ۱۸۹ و جمال آفتاب، محمود طیار مراغی، ص ۱۸۴.</ref>
  
از جمله دستورالعمل هاي اين عارف فرزانه به حاجتمندان و اهل نياز، خواندن برخي [[آیه|آيات]] و [[سوره|سوره‌های]] [[قرآن]] است. ايشان براي حل مشكل و وصول به برخي فضايل، رهنمودهايي داشت كه از باب نمونه به برخي اشاره مي شود:
+
'''<I>ب) استادان خارج فقه و اصول:</I>'''
  
*خواندن هزار مرتبه [[سوره اخلاص]] (توحيد) در هر روز جهت نورانيت، روحانيت قلب، آسان شدن امور و [[رزق]].<ref> روايات فراواني در فضيلت و ثواب اين سوره وارد شده است. ر.ك: تفسير البرهان (ج 5، ص 520) و تفسير مجمع البيان (ج 5، ص 565).</ref> ايشان هنگام ورود به منزل اين سوره را مي خواند و مي فرمود: «فقر را از خانه بيرون مي برد».
+
*۱. آیت الله [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|سید ابوالقاسم خویی]]. ایشان نقش بیشتری در رشد علمی مرحوم کشمیری داشت و ضمن صدور اجازه اجتهاد به وی، تصریح کرده بود که: «[[تقلید]] بر تو [[حرام]] است».
*خواندن [[سوره قدر]] جهت اطلاع از آينده خود؛ به اين ترتيب كه از شب اول ماه [[رمضان]]، تا شب بيست و سوم، هر شبي هزار مرتبه اين سوره را بخواند، در خواب يا بيداري آينده او را نشان مي دهند. مرحوم [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|آيت الله خويي]] هم به دستور مرحوم [[سید علی آقا قاضی|سيد علي آقاي قاضي]] آن را قبل از [[مرجعيت]] خويش انجام داده و آينده خود را مشاهده كرده بود.<ref> روح و ريحان، ص 79.</ref> خواندن اين سوره در عصر جمعه صد مرتبه، براي رزق [[حلال]] مفيد است.
 
  
*خواندن چهار آيه آخر [[سوره حشر]] به اين صورت كه يك اربعين (روز اول يك مرتبه، روز دوم دو مرتبه، تا روز چهلم چهل مرتبه) و يك اربعين ديگر به عكس اول تا اربعين دوم تمام شود، براي استجابت [[دعا]] مفيد است. البته اين آيات حاوي [[اسم اعظم]] الهي هستند.<ref> همان، ص 80 و 81.</ref>
+
*۲. آیت الله سید عبدالأعلی سبزواری؛
  
*اين دستور از استاد وي مستور آقا شيرازي رسيده است كه چون [[سوره العاديات]] به [[امیرالمومنین]] علیه السلام مربوط است، جهت رزق [[حلال]] و فراوان، روزي 110 مرتبه خوانده شود.<ref> همان.</ref>
+
*۳. شیخ علی محمد بروجردی؛
  
*<I>ذكر يونسيه:</I><ref> مراد از آن، آيه 87 [[سوره انبياء]] است.</ref> سلسله عرفاي قرن اخير از آيت الله [[سید علی شوشتری|سيد علي شوشتري]]، [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسينقلي همداني]]، [[سید احمد کربلایی|سيد احمد كربلايي]] و [[سید علی آقا قاضی|سيد علي آقا قاضي]] تا آيت الله كشميري، همگي اتفاق و تأكيد بر «[[ذکر یونسیه|ذكر يونسيه]]» آن هم در [[سجده]]، داشته‌اند. چنانچه اين ذكر چهارصد بار بعد از [[نماز عشاء]] در سجده گفته شود، آثار و بركات فراواني دارد كه مرحوم كشميري برخي فوائد آن را چنين شمرده است: 1. ديدن حالات برزخي؛ 2. تقويت قلب و مكاشفات؛ 3. پيشرفت در سلوك؛ 4. نورانيت و رفع حجاب‌ها؛ 5. استجابت دعا و نجات مؤمنين. آخوند ملا حسينقلي همداني فرموده است: «هر وقت و هر قدر بتوانيد اين ذكر را بگوييد».<ref> روح و ريحان، ص 92.</ref> ايشان به خواندن دعاهاي احتجاب، [[دعای یستشیر|يستشير]]، قاموس القدرة، [[دعای مشلول|دعاي مشلول]] و [[دعای توسل|توسل]] و [[زيارت]] [[ائمه اطهار]] علیهم السلام و به [[نماز شب]] تأكيد بسيار داشت و به ديگران سفارش مي كرد.
+
*۴. میرزا [[سید محمد حسن بجنوردی|سید حسن بجنوردی]]، صاحب [[القواعد الفقهیه (بجنوردی) (کتاب)|القواعد الفقهیه]] (۱۳۱۶-۱۳۹۶ ق).
  
==فعاليت‌ها==
+
'''<I>ج) استادان عرفان و اخلاق:</I>'''
 
 
ايشان بعد از نيل به مراحل عالي [[اجتهاد]]، [[اخلاق]] و معنويت، ابتدا در مسجد «جمال» [[نجف]] به اقامه جماعت پرداخت و پس از درگذشت آيت الله مظفر در مسجد «مسابك» به اقامه جماعت اشتغال ورزيد و همچنين در آخرين سال هاي اقامت در [[عراق]]، روزهاي پنجشنبه و جمعه هر هفته، در صحن مطهر حضرت [[سيدالشهداء]] علیه السلام اقامه جماعت مي نمود.
 
 
 
در آن جا اين استاد برجسته مخالفت خود را با حكومت بعث عراق ابراز مي كرد، مدتي تحت نظر قرار گرفت و سرانجام در روز جمعه 1359/1/21 ش. به همراه خانواده به ايران هجرت كرد و در شهر مقدس قم سكنا گزيد.<ref> روح و ريحان، ص 15.</ref>
 
  
==اساتید==
+
*۱. [[شیخ مرتضی طالقانی|شیخ مرتضی طالقانی]]: شیخ مرتضی دارای علم ضمیر، قدرت تصرف و تسخیر و صاحب کرامات فراوانی بود. وی به مرحوم کشمیری اجازه [[ذکر (اصطلاح اخلاق و عرفان)|ذکر]] داده بود و اولین استاد اخلاقی او بشمار می رود. ایشان از دوران نوجوانی سید عبدالکریم، وی را به [[سیر و سلوک|سیر و سلوک]] عرفانی هدایت کرد. بعدها آیت الله کشمیری دروس [[اخلاق]] این استاد عارف را به رشته تحریر درآورد.
 +
*۲. [[سید علی آقا قاضی|سید علی قاضی طباطبایی]]. ایشان در حدود پنج سال استاد معنوی آیت الله کشمیری بود. او در این باره می گوید: «علاقه آقای قاضی نسبت به من، مثل علاقه پدر به فرزند بود. گاهی در منزلشان که [[روضه خوانی|روضه]] بود، می رفتم و بعد از این که منزلشان خلوت می شد، پشت سرش [[نماز]] می خواندم. او مردی الهی و ملکوتی بود. ما هرگونه غم و همی از امور دنیا و [[آخرت]] را پیش ایشان حل می کردیم».
 +
*۳. [[سید هاشم حداد]]. او عالمی [[عارف]] و هندی الاصل بود که در شهر مقدس [[کربلا]] به نعل سازی و آهنگری اشتغال داشت و از زبده‌ترین تربیت یافتگان مکتب آقا سید علی قاضی بود. کشمیری پس از رحلت آقا سید علی قاضی در سال ۱۳۶۶ ق. به تربیت شاگردان وی و سالکان طریق همت گماشت.
 +
*۴. مستور آقا شیرازی. این عارف گمنام و استاد بزرگ اخلاق در ذکر و فکر بسیار قوی و دید باطنی وسیع داشت و [[طی الأرض|طی الارض]] می کرد. آیت الله کشمیری که از این عالم الهی بهره فراوان برده بود، می گوید: «روزی به ایشان عرض کردم: دستوری بدهید تا عمل کرده و محتاج خلق نشوم. ایشان این آیه «الیس الله بکافٍ عبده»<ref> [[سوره زمر]] / ۳۶.</ref> را با عدد خاصی توصیه کرد و فرمودند: به شرط آن که ملازم آن باشی. و من هم مدت ها به آن ملزم بودم و اثر می دیدم».
 +
*۵. آقا سید افضل حسین هندی. وی یکی دیگر از اساتید معنوی مرحوم کشمیری بشمار می رود. او که ساکن هندوستان بود، در اوقات ویژه ای برای [[زیارت]] به [[نجف]] اشرف می آمد. مرحوم کشمیری در همین اوقات از حضور وی بهره می برد و اذکار و اوراد خاصی را با اجازه او دریافت کرد. آقا سید افضل دارای [[ایمان]] و اعتقادی قوی و محکم بود و بر ذکر «بسم الله الرحمن الرحیم» (دوازده هزار بار) مداومت داشت و به دیگران هم سفارش می کرد. او همچنین باطن شناس زبده و نیرومندی بود؛ حتی اگر عکس دو نفر را نزد او می آوردند با یک نگاه می فرمود: این یکی اهل نجات است و آن دیگری اهل آتش. و هیچ شکی در تشخیص نداشت.<ref> روح و ریحان، ص ۴۱.</ref>
 +
*۶. شیخ علی اکبر اراکی. این استاد عارف یکی از اوتاد عصر و رجال غیبی بود. آیت الله رضوی کشمیری درباره‌اش می گوید: «او عالمی [[عارف]] و فاضل بود و فقط اهل معرفت او را می شناختند. شخصی قوی، صاحب تزکیه و دائم الذکر بود. بسیاری از علما به درجات و مقامات عرفانی وی واقف نبودند...».<ref> همان، ص ۴۰ و ۴۱.</ref>
  
يكي از مهمترين امتيازهاي آيت الله سيد عبدالكريم كشميري، تعداد فراوان اساتيد وي است. نخست به اساتيد [[فقه]] و [[اصول]] و [[حكمت]]، آن گاه به هدايتگران عرفاني و اخلاقي وي اشاره مي شود.
+
مرحوم کشمیری از بزرگان دیگری نیز بهره برد و اجازاتی دریافت داشت؛ از جمله: دریافت کیفیت [[تلاوت قرآن]] و ذکر [[سجده]] از شیخ علی زاهد قمی (از شاگردان [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]])، آموختن ذکر یونسیه از سید عبدالغفار مازندرانی، اخذ دستور قرائت [[سوره قدر]] از [[محمدحسین غروی اصفهانی|شیخ محمدحسین کمپانی اصفهانی]] و اجازه [[زیارت]] و ذکر مخصوص [[وادی السلام]] از آقا شیخ ذبیح الله قوچانی.<ref> همان، ص ۴۲ و ۴۳ و جمال آفتاب، ص ۱۹۴.</ref>
  
'''<I>الف) استادان سطح:</I>'''
+
==آثار و تألیفات==
  
*1. آيت الله شيخ مجتبي لنكراني (تتمه رسائل)؛
+
آیت الله کشمیری علاوه بر تربیت نفوس مستعد و ارائه دستورالعمل های راهگشا برای عده‌ای از افراد شایسته، به تألیف هم اهتمام داشت و آثاری ارزنده به یادگار گذاشت که از جمله می توان به کتاب های زیر اشاره نمود:
  
*2. شيخ راضي تبريزي (مكاسب)؛
+
*۱. شرح [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] آخوند خراسانی با [[تقریظ|تقریظ]] هایی از [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]] و [[سید محمدهادی میلانی|آیت الله میلانی]]. دانشمند محقق آقا شیخ عبدالهادی فضلی در کتاب دروس فی اصول فقه الامامیه از این کتاب به عنوان نود و چهارمین شرح از شروح کفایة الاصول نام برده است؛<ref> دروس فی اصول فقه الامامیه، شیخ عبدالهادی فضلی، ص ۲۹.</ref>
  
*3. آيت الله شيخ محمدتقي بهجت فومني (رسائل)؛
+
*۲. مجموعه اشعار عربی؛
  
*4. شيخ محمدحسين طهراني از شاگردان مبرز آخوند خراساني (كفايه)؛
+
*۳. مجموعه درس های اخلاق [[شیخ مرتضی طالقانی|شیخ مرتضی طالقانی]]؛
  
*5. حاج فيض خراساني (منظومه سبزواري)؛
+
*۴. جزوه‌ای در مورد اذکار و اوراد [[عرفان|عرفانی]]؛
  
*6. شيخ صدرا بادكوبه‌اي (متون فلسفي)؛
+
*۵. رساله در مبحث قطع؛
  
*7. شيخ عبدالحسين رشتي (اسفار)؛
+
*۶. رساله در طلب و اراده؛
  
*8. سيد عبدالهادي شيرازي؛
+
*۷. تقریرات درس اصول آیت الله خویی.<ref> آیینه پژوهش، ش ۵۵-۵۶، ص ۱۹۰.</ref>
  
*9. شيخ كاظم شيرازي؛
+
==فعالیت‌های اجتماعی==
  
*10. حاج [[آقا بزرگ تهرانی]] (صاحب [[الذريعه]]). آيت الله كشميري از ايشان اجازه روايت هم داشت.<ref> آيينه پژوهش، ش 55-56، ص 189 و جمال آفتاب، محمود طيار مراغي، ص 184.</ref>
+
ایشان بعد از نیل به مراحل عالی [[اجتهاد]] و [[اخلاق]] و معنویت، ابتدا در [[مسجد]] «جمال» [[نجف]] به اقامه [[نماز جماعت]] پرداخت و پس از درگذشت آیت الله مظفر در مسجد «مسابک» به اقامه جماعت اشتغال ورزید و همچنین در آخرین سال های اقامت در [[عراق]]، روزهای پنجشنبه و جمعه هر هفته، در صحن مطهر حضرت [[سیدالشهداء]] علیه السلام اقامه جماعت می نمود.
  
'''<I>ب) استادان خارج فقه و اصول:</I>'''
+
در آن جا این استاد برجسته، مخالفت خود را با حکومت بعث عراق ابراز می کرد، مدتی تحت نظر قرار گرفت و سرانجام در روز جمعه ۱۳۵۹/۱/۲۱ ش. به همراه خانواده به [[ایران|ایران]] هجرت کرد و در شهر مقدس [[قم]] سکنا گزید.<ref> روح و ریحان، ص ۱۵.</ref>
  
*1. آيت الله سيد ابوالقاسم خويي. ايشان نقش بيشتري در رشد علمي مرحوم كشميري داشت و ضمن صدور اجازه اجتهاد به وي، تصريح كرده بود كه: «تقليد بر تو [[حرام]] است».
+
==ویژگی‌های اخلاقی==
  
*2. آيت الله سيد عبدالأعلي سبزواري؛
+
آیت الله سید عبدالکریم کشمیری ویژگی‌های اخلاقی برجسته‌ای داشت که این ویژگی ها می توانند راهنمای سالکان الهی به سوی رشد و تعالی باشند. در این جا به برخی خصوصیات وی اشاره می کنیم:
  
*3. شيخ علي محمد بروجردي؛
+
'''<I>شیدای اهل بیت علیهم السلام:</I>'''
  
*4. ميرزا سيد حسن بجنوردي، صاحب القواعد الفقهيه (1316-1396 ق)
+
این عالم ربانی، به [[زیارت]] قبور [[ائمه اطهار]] علیهم السلام و [[حضرت عباس علیه السلام|حضرت ابوالفضل]] علیه السلام و برخی امام زاده ها اهمیت خاص می داد. او از این زیارت‌ها بهره‌ها برد و به درجات و مقاماتی دست یافت و مشکلات متعددی را حل نمود.<ref> روح و ریحان، ص ۷۳.</ref>
  
'''<I>ج) استادان عرفان و اخلاق:</I>'''
+
'''<I>احترام به بزرگان:</I>'''
  
از آن جا كه [[عرفان]] و [[اخلاق]] از شاخص ترين بُعد زندگي آيت الله كشميري است، نام استادان معنوي و عرفاني وي را با شرح حال مختصري مي آوريم:
+
وی به عنوان قدردانی از بزرگان و علمای گذشته، در فرصت‌های مناسب از آنان تجلیل می کرد؛ بزرگانی چون: [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]]، [[سید احمد کربلایی|سید احمد کربلایی]]، [[سید علی آقا قاضی|سید علی آقا قاضی]]، [[سید مرتضی کشمیری|سید مرتضی کشمیری]]، [[شیخ مرتضی طالقانی|شیخ مرتضی طالقانی]]، [[شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی|شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی]] و... .<ref> آفتاب خوبان، ص ۵۶ و ۵۷.</ref> او همچنین علاقه خاصی به حضرت [[امام خمینی]] داشت؛ می گفت: «آیت الله خمینی قدس سره مردی مستقیم و بی نظیر بود و در مجالسی که برخی از بزرگان حزب بعث می آمدند، هیچ اعتنایی نمی کرد. وقتی در حرم [[سیدالشهداء]] علیه السلام از آیت الله خمینی سؤال کردم: به چه اعتباری در [[زیارت جامعه کبیره]] نسبت به [[ائمه اطهار|امامان معصوم]] علیهم السلام آمده است که: «فَما اَحْلی اَسْماءکم؛ چقدر شیرین است نام های شما!» ایشان در جواب فرمود: به خاطر این که آنان فانی در خدایند و نامهایشان نیز همانند نام های [[الله|خداوند]] شیرین است. روزی در [[کربلا]] من آیت الله خمینی را زیارت کردم و به او گفتم: به این [[امام حسین]] علیه السلام سوگند! من به شما علاقه‌مند هستم. و هنگامی که به ایران آمدم، آیت الله خمینی مرا به ملاقات دعوت کرد و من هم روزی به خدمت ایشان رفتم».<ref> روح و ریحان، ص ۱۲۰.</ref>
  
1. شيخ مرتضي طالقاني. او در ابتدا در كوه‌هاي طالقان چوپاني مي كرد؛ روزي صداي تلاوت [[قرآن]] به گوشش مي رسد؛ از همان لحظه انقلاب روحي در او پديد مي آيد و براي تحصيل علوم ديني به اصفهان و سپس راهي [[نجف]] مي شود و بر اثر تلاش هاي شبانه روزي به مقامات و مدارج عالي در [[علم]] و [[اخلاق]] مي رسد. شيخ مرتضي داراي علم ضمير، قدرت تصرف و تسخير و صاحب كرامات فراواني بود. وي به مرحوم كشميري اجازه ذكر داده بود و اولين استاد اخلاقي او بشمار مي رود. ايشان از دوران نوجواني سيد عبدالكريم، وي را به [[سير و سلوك]] عرفاني هدايت كرد. بعدها آيت الله كشميري دروس اخلاق اين استاد عارف را به رشته تحرير درآورد.
+
'''<I>تقوای مالی:</I>'''
  
2. سيد علي آقا قاضي طباطبايي. ايشان در حدود پنج سال استاد معنوي آيت الله كشميري بود. او در اين باره مي گويد: «علاقه آقاي قاضي نسبت به من، مثل علاقه پدر به فرزند بود. گاهي در منزلشان كه روضه بود، مي رفتم و بعد از اين كه منزلشان خلوت مي شد، پشت سرش [[نماز]] مي خواندم. او مردي الهي و ملكوتي بود. ما هرگونه غم و همي از امور [[دنيا]] و [[آخرت]] را پيش ايشان حل مي كرديم».
+
از دیگر ویژگی های آیت الله کشمیری، احتیاط در مصرف [[بیت المال|بیت المال]] بود. یکی از نزدیکان ایشان می گوید: «در یکی از ایامی که او به خاطر تعطیلی حوزه [[نجف]]، به زیارت [[کربلا]] مشرف شد و ما شهریه وی را در کربلا تقدیمشان داشتیم، هنگامی که او متوجه شد شهریه است، چهره‌اش متغیر شد و فرمود: شهریه را برگردانید؛ چون ایام تعطیلی حوزه است و ما درس و بحث نداریم. عرض کردیم: آقا! شما به «تحقیق» مشغول هستید و اشکالی ندارد از شهریه استفاده کنید. فرمود: برگردانید! من نمی توانم فعلاً از آن استفاده کنم».<ref> جمال آفتاب، ص ۱۸۶.</ref>
  
3. سيد هاشم حداد. او عالمي [[عارف]] و هندي الاصل بود كه در شهر مقدس [[كربلا]] به نعل سازي و آهنگري اشتغال داشت و از زبده‌ترين تربيت يافتگان مكتب آقا سيد علي قاضي بود. وي پس از رحلت آقا سيد علي قاضي در سال 1366 ق. به تربيت شاگردان وي و سالكان طريق همت گماشت. آقاي كشميري نحوه آشنايي خود را با ايشان چنين بيان مي كند:
+
'''<I>استخاره‌های شگفت انگیز:</I>'''
  
«هنگامي كه در حوزه نجف مشغول تدريس بودم، يكي از دوستان به نزدم آمد و گفت: كسي در كربلا به نام سيد هاشم حداد از شاگردان آقاي قاضي است، بيا نزدش برويم. با هم به [[كربلا]] رفتيم و به منزلش وارد شديم و همان مجلس اول، او را پسنديديم. او به من فرمود: اجدادت اهل معني بودند؛ بايد اهل معني شوي. آن وقت هم من به تدريس كتاب هاي متعدد اشتغال داشتم، وي فرمود: درس يكي، و مباحثه، يكي بس است؛ چون جمع مشكل و كثرت اشتغالات مانع از تمركز افكار و توجه به مذكور خواهد بود. كم كم بين ما مودت و دوستي زياد شد. هر وقت كربلا مي رفتم، منزل ايشان وارد مي شدم. هر هفته يك بار در كربلا به ديدنش مي رفتم و اگر ممكن نبود، ايشان به نجف تشريف مي آورد. من نزديك پانزده سال با ايشان مرتبط بودم».<ref> روح و ريحان، ص 38 و 39.</ref>
+
آیت الله کشمیری به یمن ریاضت‌ها و مقام معنوی خویش، استخاره‌های راه‌گشا و غیب‌گونه ای انجام می داد و با اشکال مختلف [[استخاره]] ([[قرآن]]، تسبیح و الهامات قلبی) به مراجعین پاسخ می گفت. اعتماد مردم به استخاره های او بدان حد بود که مورد مراجعه مکرر مردم نجف و دیگر شهرها و رجال حکومت بود.<ref> آیینه پژوهش، ش ۵۵-۵۶، ص ۱۹۰.</ref>
  
*<I>آيت الله حاج سيد محمدحسين حسيني تهراني با اشاره به ارتباط آقا:</I>
+
'''<I>دستورالعمل های مشکل‌گشا:</I>'''
  
سيدعبدالكريم و مرحوم حداد، مي گويد: «از جمله كساني كه ايضاً چندين بار از [[نجف]] اشرف به [[كربلا]] مشرف و به منزل حضرت آقا (سيد هاشم حداد) مي آمدند و مذاكرات و سؤالاتي داشتند، جناب آيت الله صديق گرامي آقاي سيد عبدالكريم كشميري دامت معاليه بودند كه آن مجالس هم براي حقير مغتنم بود».<ref> روح مجرد، ص 309.</ref>
+
از جمله دستورالعمل های این عارف فرزانه به حاجتمندان و اهل نیاز، خواندن برخی [[آیه|آیات]] و [[سوره|سوره‌های]] [[قرآن]] است. ایشان برای حل مشکلات و وصول به برخی فضایل، رهنمودهایی داشت که از باب نمونه به برخی اشاره می شود:
  
4. مستور آقا شيرازي. اين عارف گمنام و استاد بزرگ [[اخلاق]] در ذكر و فكر بسيار قوي و ديد باطني وسيع داشت و طيّ الارض مي كرد. آيت الله كشميري كه از اين عالم الهي بهره فراوان برده بود، مي گويد: «روزي به ايشان عرض كردم: دستوري بدهيد تا عمل كرده و محتاج خلق نشوم. ايشان اين آيه «اليس الله بكافٍ عبده»<ref> [[سوره زمر]] / 36.</ref> را با عدد خاصي توصيه كرد و فرمودند: به شرط آن كه ملازم آن باشي. و من هم مدت ها به آن ملزم بودم و اثر مي ديدم. ايشان در تشخيص باطن افراد بسيار مهارت داشت؛ هر كس را كه مي ديد، با نگاه باطني مي شناخت. آقا مستور وصيت كرد كه بعد از وفاتش بر پيكرش [[نماز]] بخوانم؛ اما در موقع وفات ايشان، من در نجف نبودم و جنازه او را در قبرستان وادي السلام نجف و در يكي از مقبره ها دفن كردند».
+
*خواندن هزار مرتبه [[سوره اخلاص]] (توحید) در هر روز جهت نورانیت، روحانیت قلب، آسان شدن امور و [[رزق]].<ref> روایات فراوانی در فضیلت و ثواب این سوره وارد شده است. ر.ک: تفسیر البرهان (ج ۵، ص ۵۲۰) و تفسیر مجمع البیان (ج ۵، ص ۵۶۵).</ref> ایشان هنگام ورود به منزل این سوره را می خواند و می فرمود: «فقر را از خانه بیرون می برد».
 +
*خواندن [[سوره قدر]] جهت اطلاع از آینده خود؛ به این ترتیب که از شب اول ماه [[رمضان]]، تا شب بیست و سوم، هر شبی هزار مرتبه این سوره را بخواند، در خواب یا بیداری آینده او را نشان می دهند. مرحوم [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]] هم به دستور مرحوم [[سید علی آقا قاضی|سید علی آقای قاضی]] آن را قبل از [[مرجعیت]] خویش انجام داده و آینده خود را مشاهده کرده بود.<ref> روح و ریحان، ص ۷۹.</ref> خواندن این سوره در عصر جمعه صد مرتبه، برای رزق [[حلال]] مفید است.
  
5. آقا سيد افضل حسين هندي. وي يكي ديگر از اساتيد معنوي مرحوم كشميري بشمار مي رود. او كه ساكن هندوستان بود، در اوقات ويژه اي براي [[زيارت]] به [[نجف]] اشرف مي آمد. مرحوم كشميري در همين اوقات از حضور وي بهره مي برد و اذكار و اوراد خاصي را با اجازه او دريافت كرد. آقا سيد افضل داراي [[ايمان]] و اعتقادي قوي و محكم بود و بر ذكر «بسم الله الرحمن الرحيم» (دوازده هزار بار) مداومت داشت و به ديگران هم سفارش مي كرد. او همچنين باطن شناس زبده و نيرومندي بود؛ حتي اگر عكس دو نفر را نزد او مي آوردند با يك نگاه مي فرمود: اين يكي اهل نجات است و آن ديگري اهل آتش. و هيچ شكي در تشخيص نداشت.<ref> روح و ريحان، ص 41.</ref> آري:
+
*خواندن چهار آیه آخر [[سوره حشر]] به این صورت که یک اربعین (روز اول یک مرتبه، روز دوم دو مرتبه، تا روز چهلم چهل مرتبه) و یک اربعین دیگر به عکس اول تا اربعین دوم تمام شود، برای استجابت [[دعا]] مفید است. البته این آیات حاوی [[اسم اعظم]] الهی هستند.<ref> همان، ص ۸۰ و ۸۱.</ref>
  
تا نسوزي نيست آن عين اليقين × اين يقين خواهي در آتش درنشين
+
*این دستور از استاد وی مستور آقا شیرازی رسیده است که چون [[سوره العادیات]] به [[امیرالمومنین]] علیه السلام مربوط است، جهت رزق [[حلال]] و فراوان، روزی ۱۱۰ مرتبه خوانده شود.<ref> همان.</ref>
 
 
آن چه تو در آينه بيني عيان × پير اندر خشت بيند بيش از آن
 
 
 
6. شيخ علي اكبر اراكي. اين استاد عارف يكي از اوتاد عصر و رجال غيبي بود. آيت الله رضوي كشميري درباره‌اش مي گويد: «او عالمي [[عارف]] و فاضل بود و فقط اهل معرفت او را مي شناختند. شخصي قوي، صاحب تزكيه و دائم الذكر بود. بسياري از علما به درجات و مقامات عرفاني وي واقف نبودند. سبك پذيرش ايشان اين طور بود كه نوعاً وقت زيادي به افراد نمي داد. هرگاه به محضرش مي رفتيم و مي نشستيم تا استفاده ببريم، بعد از استفاده اين آيه را مي خواند: «فاذا طَعِمْتُم فَانتَشِرُوا»؛ يعني هرگاه غذا خورديد برخيزيد و برويد. و بعد مي فرمود «قُمْ فَانْصَرِفْ»؛ بلند شويد و برويد، وقت تمام است. زماني به محضرش رسيده و عرضه داشتم: دستورالعملي براي [[استخاره]] بدهيد! ايشان يك اربعين صوم به اضافه [[سوره نور]] با عدد و شرايط مخصوص به من ياد داد و من هم با انجام آن مشمول عناياتي شدم».<ref> همان، ص 40 و 41.</ref>
 
 
 
مرحوم كشميري از بزرگان ديگري نيز بهره برد و اجازاتي دريافت داشت؛ از جمله: دريافت كيفيت تلاوت [[قرآن]] و ذكر [[سجده]] از شيخ علي زاهد قمي (از شاگردان ملا حسينقلي همداني)، آموختن ذكر يونسيه از سيد عبدالغفار مازندراني، اخذ دستور قرائت سوره قدر از علامه شيخ محمدحسين كمپاني اصفهاني و اجازه [[زيارت]] و ذكر مخصوص وادي السلام از آقا شيخ ذبيح الله قوچاني.<ref> همان، ص 42 و 43 و جمال آفتاب، ص 194.</ref>
 
 
 
==آثار علمي==
 
 
 
آيت الله كشميري علاوه بر تربيت نفوس مستعد و ارائه دستورالعمل هاي راهگشا براي عده‌اي از افراد شايسته، به تأليف هم اهتمام داشت و آثاري ارزنده به يادگار گذاشت كه از جمله مي توان به كتاب هاي زير اشاره نمود:
 
 
 
*1. شرح كفاية الاصول آخوند خراساني با تقريظاتي از آيت الله خويي و آيت الله ميلاني. دانشمند محقق آقا شيخ عبدالهادي فضلي در كتاب دروس في اصول فقه الاماميه از اين كتاب به عنوان نود و چهارمين شرح از شروح كفاية الاصول نام برده است؛<ref> دروس في اصول فقه الاماميه، شيخ عبدالهادي فضلي، ص 29.</ref>
 
 
 
*2. مجموعه اشعار عربي؛
 
 
 
*3. مجموعه درس هاي اخلاق عارف خداجوي، شيخ مرتضي طالقاني؛
 
 
 
*4. جزوه‌اي در مورد اذكار و اوراد عرفاني؛
 
 
 
*5. رساله در مبحث قطع؛
 
 
 
*6. رساله در طلب و اراده؛
 
 
 
*7. تقريرات درس اصول آيت الله خويي.<ref> آيينه پژوهش، ش 55-56، ص 190.</ref>
 
  
 +
*<I>ذکر یونسیه:</I><ref> مراد از آن، آیه ۸۷ [[سوره انبیاء]] است.</ref> سلسله عرفای قرن اخیر از آیت الله [[سید علی شوشتری|سید علی شوشتری]]، [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسینقلی همدانی]]، [[سید احمد کربلایی|سید احمد کربلایی]] و [[سید علی آقا قاضی|سید علی آقا قاضی]] تا آیت الله کشمیری، همگی اتفاق و تأکید بر «[[ذکر یونسیه|ذکر یونسیه]]» آن هم در [[سجده]]، داشته‌اند. چنانچه این ذکر چهارصد بار بعد از [[نماز عشاء]] در سجده گفته شود، آثار و برکات فراوانی دارد که مرحوم کشمیری برخی فوائد آن را چنین شمرده است: ۱. دیدن حالات برزخی؛ ۲. تقویت قلب و مکاشفات؛ ۳. پیشرفت در سلوک؛ ۴. نورانیت و رفع حجاب‌ها؛ ۵. استجابت دعا و نجات مؤمنین. آخوند ملا حسینقلی همدانی فرموده است: «هر وقت و هر قدر بتوانید این ذکر را بگویید».<ref> روح و ریحان، ص ۹۲.</ref> ایشان به خواندن دعاهای احتجاب، [[دعای یستشیر|یستشیر]]، قاموس القدرة، [[دعای مشلول|دعای مشلول]] و [[دعای توسل|توسل]] و [[زیارت]] [[ائمه اطهار]] علیهم السلام و به [[نماز شب]] تأکید بسیار داشت و به دیگران سفارش می کرد.
  
 
==وفات==
 
==وفات==
  
ايشان بعد از سال ها مجاهده با [[نفس]] و تربيت نفوس و هدايت بسياري از انسان هاي حقيقت جو، در چهارشنبه 18 فروردين 1378 (20 [[ذی الحجه]] 1419) در 74 سالگي دار فاني را وداع گفت و به ملكوت اعلي پيوست.<ref> آيينه پژوهش، ش 55-56، ص 190.</ref>
+
مرحوم آیت الله کشمیری، سرانجام در چهارشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۷۸ (۲۰ [[ذی الحجه]] ۱۴۱۹) در ۷۴ سالگی دار فانی را وداع گفت و روح بلندش به ملکوت اعلی پیوست.<ref> آیینه پژوهش، ش ۵۵-۵۶، ص ۱۹۰.</ref>
 +
ایشان روزهای قبل از رحلت، این [[آیه|آیه]] را مکرر می خواند: «وَما جَعَلْنا لِبَشَرٍ مِنْ قَبْلِک الْخُلْد اَفَاِنْ مِتَّ فَهُمُ الخالِدُونَ * کلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْت»؛<ref> سوره انبیاء/ ۳۴ و ۳۵.</ref> ای پیامبر! قبل از تو برای هیچ بشری جاودانگی قرار نداده‌ایم. آیا اگر تو بمیری، آنان جاوید خواهند بود؟ مسلّماً هر کس طعم [[مرگ]] را خواهد چشید.
  
روزهاي قبل از رحلت، اين آيه را مكرر مي خواند: «وَما جَعَلْنا لِبَشَرٍ مِنْ قَبْلِكَ الْخُلْد اَفَاِنْ مِتَّ فَهُمُ الخالِدُونَ × كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْت»<ref> [[سوره انبياء]] / 34 و 35.</ref>؛ اي پيامبر! قبل از تو براي هيچ بشري جاودانگي قرار نداده‌ايم. آيا اگر تو بميري، آنان جاويد خواهند بود؟ مسلّماً هر كس طعم [[مرگ]] را خواهد چشيد.
+
پیکر پاک این عارف وارسته بعد از اقامه [[نماز میت|نماز]] به وسیله [[آیت الله محمدتقی بهجت|آیت الله بهجت]]، در [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم مطهر حضرت معصومه]] سلام الله علیها، به خاک سپرده شد.
  
پيكر پاك اين [[عارف]] وارسته بعد از اقامه [[نماز]] به وسيله آيت الله بهجت، طبق [[وصيت]] او در قسمت بالا سر حرم مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها، جنب قبر [[علامه طباطبائی]] به خاك سپرده شد.
+
==پانویس==
 +
<references />
  
مراسم تجليل از شخصيت علمي - عرفاني اين دانشمند الهي از سوي رهبر معظم انقلاب اسلامي، حضرت آيت الله خامنه اي در روز پنجشنبه 19 فروردين 1378 در مسجد [[امام حسن عسکری]] علیه السلام در شهر [[قم]]، برگزار گرديد. در اين مجلس باشكوه، صدها نفر از علما و روحانيون و بسياري از مردم حضور يافتند و مقام علمي و عرفاني او را گرامي داشتند.<ref> روزنامه جمهوري اسلامي، 1378/1/21.</ref>
+
==منابع==
  
==پانویس==
+
*عبدالکریم پاک نیا، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۱۶، صفحه ۶۵-۸۰.
<references />
 
  
==منبع==
+
==پیوندها==
عبدالكريم پاك نيا, ستارگان حرم، جلد 16، صفحه 65-80
 
  
==پیوندهای مفید==
+
*[http://erfanekeshmiri.ir/pages/bookزندگینامه سایت آیت الله سید عبدالکریم کشمیری]
  
*[http://erfanekeshmiri.ir/pages/bookزندگینامه سید عبدالکریم کشمیری]
+
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:عبد (9).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری در نوجوانی
 +
پرونده:عبد (8).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری
 +
پرونده:عبد (6).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری
 +
پرونده:عبد (7).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری
 +
پرونده:ح صافی (18).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری و [[حسن صافی اصفهانی]]
 +
پرونده:عبد (5).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری و ناشناس
 +
پرونده:علامه حسن (2).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری و [[حسن حسن زاده آملی]]
 +
پرونده:عبد (1).jpg|نشسته از راست: سید علی اکبر صداقت، سید عبدالکریم رضوی کشمیری و جعفر ناصری دولت آبادی
 +
پرونده:عبد (4).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری
 +
پرونده:عبد0.jpg|از راست: محمود انصاری قمی، سید عبدالکریم رضوی کشمیری و سید رضا طباطبائی یزدی
 +
پرونده:عبد (2).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری
 +
پرونده:عبد (11).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری
 +
پرونده:عبد (3).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری
 +
پرونده:عبد (10).jpg|سید عبدالکریم رضوی کشمیری
 +
</gallery>
  
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
+
[[رده:علمای معاصر|کشمیری،سید عبدالکریم]]
 
[[رده:عارفان]]
 
[[رده:عارفان]]
 +
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۰۴

آیت الله سید عبدالکریم رضوی کشمیری (۱۳۴۳-۱۴۱۹ ق)، عالم ربانی و عارف بزرگ شیعه در دوره معاصر و از شاگردان سید علی آقا قاضی بود. آیت الله کشمیری در اثر مجاهدت‌، عبادت، تهجد و اشتغال به ذکر و فکر، از الهامات قلبی و مکاشفات غیبی برخوردار بود. شرح کفایة الاصول و جزوه‌ای در مورد اذکار و اوراد عرفانی از جمله آثار اوست.

۲3۰px
نام کامل سیدعبدالکریم رضوی کشمیری
زادروز ۱۳۴۳ قمری
زادگاه نجف
وفات ۱۴۱۹ قمری
مدفن قم، حرم حضرت معصومه سلام الله علیها

Line.png

اساتید

شیخ مرتضی طالقانی، سید علی آقا قاضی، سید ابوالقاسم خویی، شیخ محمدتقی بهجت،...

شاگردان

سید علی اکبر صداقت و جعفر ناصری

آثار

شرح کفایة الاصول، مجموعه اشعار عربی، جزوه‌ای در مورد اذکار و اوراد عرفانی،...

ولادت و خاندان

سیدعبدالکریم رضوی کشمیری، سال ۱۳۴۳ ق. در نجف اشرف دیده به جهان گشود. پدرش سید محمدعلی کشمیری کسوت روحانی داشت، و مادرش دختر آیت الله سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (صاحب عروة الوثقی) بود.

عارف کشمیری درباره پدرش می گوید: «پدرم عالم فاضلی بود؛ اما در حد اجتهاد نبود و به من علاقه وافر داشت. وی به رعایت آداب و اخلاق شرعی و قرائت برخی ادعیه اهمیت خاصی قائل بود و مرا هم سفارش می نمود. پدرم به خاطر علاقه شدید به استادش شیخ عبدالکریم حائری یزدی، نام مرا «عبدالکریم» گذاشت».[۱]

آیت الله کشمیری درباره سلسله اجداد خویش می گوید: «ما اصالتاً قمی و از سادات رضوی هستیم و ریشه سیادت ما به حضرت موسی مبرقع فرزند بلافصل امام جواد علیه السلام می رسد که در قم مدفون است.

تحصیلات و استادان

سید عبدالکریم از همان دوران کودکی و نوجوانی استعداد فوق العاده در هنر، از جمله خوش نویسی، نقاشی و شعر، داشت. وی با اشاره استاد اخلاق و عرفان آیت الله شیخ مرتضی طالقانی - که آثار بزرگی و معنویت را در سیمای این کودک مشاهده کرده بود - تحول درونی یافت و از دوران کودکی و با نظر پدر گرامی اش به تحصیل علوم دینی همت گماشت و دروس ادبیات، معانی، بیان، منطق، فقه، اصول و... را در کوتاهترین مدت فراگرفت و به تدریس و تعلیم آن ها پرداخت.

کشمیری درس های لمعه، رسائل، مکاسب، کفایة الاصول و اسفار و درس خارج فقه و اصول را نزد اساتید برجسته حوزه نجف آموخت. سرانجام در اثر تلاش های فراوان به اخذ اجازه اجتهاد از برخی مراجع نجف - از جمله آیت الله خویی - نایل آمد.[۲]

آقا سید عبدالکریم علاوه بر دروس متعارف حوزه، به آموختن علوم و فنون دیگری نیز علاقه نشان می داد و در اوقات فراغت فنون جفر، علم اعداد، علم حروف و اسماءالله را فرامی گرفت؛ تا این که در این رشته‌ها متبحر گردید. او همچنین به تهذیب نفس نیز پرداخت؛ به طوری که در اثر مجاهدت‌ها، ریاضت‌های عرفانی، عبادات، شب زنده داری و اشتغال به ذکر و فکر در کنار مرقد مطهر امیرمؤمنان علیه السلام مورد عنایت حضرتش قرار گرفت و از الهامات قلبی و مکاشفات غیبی برخوردار شد.

اساتید:

الف) استادان سطح:

  • ۱. آیت الله شیخ مجتبی لنکرانی (تتمه رسائل)؛
  • ۲. شیخ راضی تبریزی (مکاسب)؛
  • ۴. شیخ محمدحسین طهرانی از شاگردان مبرز آخوند خراسانی (کفایه)؛
  • ۵. حاج فیض خراسانی (منظومه سبزواری)؛
  • ۶. شیخ صدرا بادکوبه‌ای (متون فلسفی)؛
  • ۹. شیخ کاظم شیرازی؛

ب) استادان خارج فقه و اصول:

  • ۱. آیت الله سید ابوالقاسم خویی. ایشان نقش بیشتری در رشد علمی مرحوم کشمیری داشت و ضمن صدور اجازه اجتهاد به وی، تصریح کرده بود که: «تقلید بر تو حرام است».
  • ۲. آیت الله سید عبدالأعلی سبزواری؛
  • ۳. شیخ علی محمد بروجردی؛

ج) استادان عرفان و اخلاق:

  • ۱. شیخ مرتضی طالقانی: شیخ مرتضی دارای علم ضمیر، قدرت تصرف و تسخیر و صاحب کرامات فراوانی بود. وی به مرحوم کشمیری اجازه ذکر داده بود و اولین استاد اخلاقی او بشمار می رود. ایشان از دوران نوجوانی سید عبدالکریم، وی را به سیر و سلوک عرفانی هدایت کرد. بعدها آیت الله کشمیری دروس اخلاق این استاد عارف را به رشته تحریر درآورد.
  • ۲. سید علی قاضی طباطبایی. ایشان در حدود پنج سال استاد معنوی آیت الله کشمیری بود. او در این باره می گوید: «علاقه آقای قاضی نسبت به من، مثل علاقه پدر به فرزند بود. گاهی در منزلشان که روضه بود، می رفتم و بعد از این که منزلشان خلوت می شد، پشت سرش نماز می خواندم. او مردی الهی و ملکوتی بود. ما هرگونه غم و همی از امور دنیا و آخرت را پیش ایشان حل می کردیم».
  • ۳. سید هاشم حداد. او عالمی عارف و هندی الاصل بود که در شهر مقدس کربلا به نعل سازی و آهنگری اشتغال داشت و از زبده‌ترین تربیت یافتگان مکتب آقا سید علی قاضی بود. کشمیری پس از رحلت آقا سید علی قاضی در سال ۱۳۶۶ ق. به تربیت شاگردان وی و سالکان طریق همت گماشت.
  • ۴. مستور آقا شیرازی. این عارف گمنام و استاد بزرگ اخلاق در ذکر و فکر بسیار قوی و دید باطنی وسیع داشت و طی الارض می کرد. آیت الله کشمیری که از این عالم الهی بهره فراوان برده بود، می گوید: «روزی به ایشان عرض کردم: دستوری بدهید تا عمل کرده و محتاج خلق نشوم. ایشان این آیه «الیس الله بکافٍ عبده»[۴] را با عدد خاصی توصیه کرد و فرمودند: به شرط آن که ملازم آن باشی. و من هم مدت ها به آن ملزم بودم و اثر می دیدم».
  • ۵. آقا سید افضل حسین هندی. وی یکی دیگر از اساتید معنوی مرحوم کشمیری بشمار می رود. او که ساکن هندوستان بود، در اوقات ویژه ای برای زیارت به نجف اشرف می آمد. مرحوم کشمیری در همین اوقات از حضور وی بهره می برد و اذکار و اوراد خاصی را با اجازه او دریافت کرد. آقا سید افضل دارای ایمان و اعتقادی قوی و محکم بود و بر ذکر «بسم الله الرحمن الرحیم» (دوازده هزار بار) مداومت داشت و به دیگران هم سفارش می کرد. او همچنین باطن شناس زبده و نیرومندی بود؛ حتی اگر عکس دو نفر را نزد او می آوردند با یک نگاه می فرمود: این یکی اهل نجات است و آن دیگری اهل آتش. و هیچ شکی در تشخیص نداشت.[۵]
  • ۶. شیخ علی اکبر اراکی. این استاد عارف یکی از اوتاد عصر و رجال غیبی بود. آیت الله رضوی کشمیری درباره‌اش می گوید: «او عالمی عارف و فاضل بود و فقط اهل معرفت او را می شناختند. شخصی قوی، صاحب تزکیه و دائم الذکر بود. بسیاری از علما به درجات و مقامات عرفانی وی واقف نبودند...».[۶]

مرحوم کشمیری از بزرگان دیگری نیز بهره برد و اجازاتی دریافت داشت؛ از جمله: دریافت کیفیت تلاوت قرآن و ذکر سجده از شیخ علی زاهد قمی (از شاگردان ملا حسینقلی همدانی)، آموختن ذکر یونسیه از سید عبدالغفار مازندرانی، اخذ دستور قرائت سوره قدر از شیخ محمدحسین کمپانی اصفهانی و اجازه زیارت و ذکر مخصوص وادی السلام از آقا شیخ ذبیح الله قوچانی.[۷]

آثار و تألیفات

آیت الله کشمیری علاوه بر تربیت نفوس مستعد و ارائه دستورالعمل های راهگشا برای عده‌ای از افراد شایسته، به تألیف هم اهتمام داشت و آثاری ارزنده به یادگار گذاشت که از جمله می توان به کتاب های زیر اشاره نمود:

  • ۲. مجموعه اشعار عربی؛
  • ۴. جزوه‌ای در مورد اذکار و اوراد عرفانی؛
  • ۵. رساله در مبحث قطع؛
  • ۶. رساله در طلب و اراده؛
  • ۷. تقریرات درس اصول آیت الله خویی.[۹]

فعالیت‌های اجتماعی

ایشان بعد از نیل به مراحل عالی اجتهاد و اخلاق و معنویت، ابتدا در مسجد «جمال» نجف به اقامه نماز جماعت پرداخت و پس از درگذشت آیت الله مظفر در مسجد «مسابک» به اقامه جماعت اشتغال ورزید و همچنین در آخرین سال های اقامت در عراق، روزهای پنجشنبه و جمعه هر هفته، در صحن مطهر حضرت سیدالشهداء علیه السلام اقامه جماعت می نمود.

در آن جا این استاد برجسته، مخالفت خود را با حکومت بعث عراق ابراز می کرد، مدتی تحت نظر قرار گرفت و سرانجام در روز جمعه ۱۳۵۹/۱/۲۱ ش. به همراه خانواده به ایران هجرت کرد و در شهر مقدس قم سکنا گزید.[۱۰]

ویژگی‌های اخلاقی

آیت الله سید عبدالکریم کشمیری ویژگی‌های اخلاقی برجسته‌ای داشت که این ویژگی ها می توانند راهنمای سالکان الهی به سوی رشد و تعالی باشند. در این جا به برخی خصوصیات وی اشاره می کنیم:

شیدای اهل بیت علیهم السلام:

این عالم ربانی، به زیارت قبور ائمه اطهار علیهم السلام و حضرت ابوالفضل علیه السلام و برخی امام زاده ها اهمیت خاص می داد. او از این زیارت‌ها بهره‌ها برد و به درجات و مقاماتی دست یافت و مشکلات متعددی را حل نمود.[۱۱]

احترام به بزرگان:

وی به عنوان قدردانی از بزرگان و علمای گذشته، در فرصت‌های مناسب از آنان تجلیل می کرد؛ بزرگانی چون: ملا حسینقلی همدانی، سید احمد کربلایی، سید علی آقا قاضی، سید مرتضی کشمیری، شیخ مرتضی طالقانی، شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی و... .[۱۲] او همچنین علاقه خاصی به حضرت امام خمینی داشت؛ می گفت: «آیت الله خمینی قدس سره مردی مستقیم و بی نظیر بود و در مجالسی که برخی از بزرگان حزب بعث می آمدند، هیچ اعتنایی نمی کرد. وقتی در حرم سیدالشهداء علیه السلام از آیت الله خمینی سؤال کردم: به چه اعتباری در زیارت جامعه کبیره نسبت به امامان معصوم علیهم السلام آمده است که: «فَما اَحْلی اَسْماءکم؛ چقدر شیرین است نام های شما!» ایشان در جواب فرمود: به خاطر این که آنان فانی در خدایند و نامهایشان نیز همانند نام های خداوند شیرین است. روزی در کربلا من آیت الله خمینی را زیارت کردم و به او گفتم: به این امام حسین علیه السلام سوگند! من به شما علاقه‌مند هستم. و هنگامی که به ایران آمدم، آیت الله خمینی مرا به ملاقات دعوت کرد و من هم روزی به خدمت ایشان رفتم».[۱۳]

تقوای مالی:

از دیگر ویژگی های آیت الله کشمیری، احتیاط در مصرف بیت المال بود. یکی از نزدیکان ایشان می گوید: «در یکی از ایامی که او به خاطر تعطیلی حوزه نجف، به زیارت کربلا مشرف شد و ما شهریه وی را در کربلا تقدیمشان داشتیم، هنگامی که او متوجه شد شهریه است، چهره‌اش متغیر شد و فرمود: شهریه را برگردانید؛ چون ایام تعطیلی حوزه است و ما درس و بحث نداریم. عرض کردیم: آقا! شما به «تحقیق» مشغول هستید و اشکالی ندارد از شهریه استفاده کنید. فرمود: برگردانید! من نمی توانم فعلاً از آن استفاده کنم».[۱۴]

استخاره‌های شگفت انگیز:

آیت الله کشمیری به یمن ریاضت‌ها و مقام معنوی خویش، استخاره‌های راه‌گشا و غیب‌گونه ای انجام می داد و با اشکال مختلف استخاره (قرآن، تسبیح و الهامات قلبی) به مراجعین پاسخ می گفت. اعتماد مردم به استخاره های او بدان حد بود که مورد مراجعه مکرر مردم نجف و دیگر شهرها و رجال حکومت بود.[۱۵]

دستورالعمل های مشکل‌گشا:

از جمله دستورالعمل های این عارف فرزانه به حاجتمندان و اهل نیاز، خواندن برخی آیات و سوره‌های قرآن است. ایشان برای حل مشکلات و وصول به برخی فضایل، رهنمودهایی داشت که از باب نمونه به برخی اشاره می شود:

  • خواندن هزار مرتبه سوره اخلاص (توحید) در هر روز جهت نورانیت، روحانیت قلب، آسان شدن امور و رزق.[۱۶] ایشان هنگام ورود به منزل این سوره را می خواند و می فرمود: «فقر را از خانه بیرون می برد».
  • خواندن سوره قدر جهت اطلاع از آینده خود؛ به این ترتیب که از شب اول ماه رمضان، تا شب بیست و سوم، هر شبی هزار مرتبه این سوره را بخواند، در خواب یا بیداری آینده او را نشان می دهند. مرحوم آیت الله خویی هم به دستور مرحوم سید علی آقای قاضی آن را قبل از مرجعیت خویش انجام داده و آینده خود را مشاهده کرده بود.[۱۷] خواندن این سوره در عصر جمعه صد مرتبه، برای رزق حلال مفید است.
  • خواندن چهار آیه آخر سوره حشر به این صورت که یک اربعین (روز اول یک مرتبه، روز دوم دو مرتبه، تا روز چهلم چهل مرتبه) و یک اربعین دیگر به عکس اول تا اربعین دوم تمام شود، برای استجابت دعا مفید است. البته این آیات حاوی اسم اعظم الهی هستند.[۱۸]

وفات

مرحوم آیت الله کشمیری، سرانجام در چهارشنبه ۱۸ فروردین ۱۳۷۸ (۲۰ ذی الحجه ۱۴۱۹) در ۷۴ سالگی دار فانی را وداع گفت و روح بلندش به ملکوت اعلی پیوست.[۲۲] ایشان روزهای قبل از رحلت، این آیه را مکرر می خواند: «وَما جَعَلْنا لِبَشَرٍ مِنْ قَبْلِک الْخُلْد اَفَاِنْ مِتَّ فَهُمُ الخالِدُونَ * کلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْت»؛[۲۳] ای پیامبر! قبل از تو برای هیچ بشری جاودانگی قرار نداده‌ایم. آیا اگر تو بمیری، آنان جاوید خواهند بود؟ مسلّماً هر کس طعم مرگ را خواهد چشید.

پیکر پاک این عارف وارسته بعد از اقامه نماز به وسیله آیت الله بهجت، در حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها، به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. آفتاب خوبان، علی اکبر صداقت، ص ۱۴ و ۱۵.
  2. آیینه پژوهش، ش ۵۵-۵۶، ص ۱۸۹.
  3. آیینه پژوهش، ش ۵۵-۵۶، ص ۱۸۹ و جمال آفتاب، محمود طیار مراغی، ص ۱۸۴.
  4. سوره زمر / ۳۶.
  5. روح و ریحان، ص ۴۱.
  6. همان، ص ۴۰ و ۴۱.
  7. همان، ص ۴۲ و ۴۳ و جمال آفتاب، ص ۱۹۴.
  8. دروس فی اصول فقه الامامیه، شیخ عبدالهادی فضلی، ص ۲۹.
  9. آیینه پژوهش، ش ۵۵-۵۶، ص ۱۹۰.
  10. روح و ریحان، ص ۱۵.
  11. روح و ریحان، ص ۷۳.
  12. آفتاب خوبان، ص ۵۶ و ۵۷.
  13. روح و ریحان، ص ۱۲۰.
  14. جمال آفتاب، ص ۱۸۶.
  15. آیینه پژوهش، ش ۵۵-۵۶، ص ۱۹۰.
  16. روایات فراوانی در فضیلت و ثواب این سوره وارد شده است. ر.ک: تفسیر البرهان (ج ۵، ص ۵۲۰) و تفسیر مجمع البیان (ج ۵، ص ۵۶۵).
  17. روح و ریحان، ص ۷۹.
  18. همان، ص ۸۰ و ۸۱.
  19. همان.
  20. مراد از آن، آیه ۸۷ سوره انبیاء است.
  21. روح و ریحان، ص ۹۲.
  22. آیینه پژوهش، ش ۵۵-۵۶، ص ۱۹۰.
  23. سوره انبیاء/ ۳۴ و ۳۵.

منابع

پیوندها

آرشیو عکس و تصویر