تفسیر قمی (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۷: | سطر ۷: | ||
|تصویر= [[پرونده:تفسير القمي.jpg|240px|وسط]] | |تصویر= [[پرونده:تفسير القمي.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده= علی بن ابراهیم | + | |نویسنده= علی بن ابراهیم قمی |
|موضوع= تفاسیر شیعه | |موضوع= تفاسیر شیعه | ||
| سطر ۱۳: | سطر ۱۳: | ||
|زبان= عربی | |زبان= عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد=۲ |
|عنوان افزوده1= مصحح | |عنوان افزوده1= مصحح | ||
| سطر ۲۵: | سطر ۲۵: | ||
|لینک=[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=38618&scope=95YYli2geUEwJM_aAWrFyAukfmwpSpoh&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D9%8A&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب تفسیر القمى] | |لینک=[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource.do?action=resource&id=38618&scope=95YYli2geUEwJM_aAWrFyAukfmwpSpoh&flowLastAction=view&from=search&query=%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%85%D9%8A&field=&collectionPID=0&lang=&count=20&execute=true کتاب تفسیر القمى] | ||
}} | }} | ||
| − | '''«تفسیر قمی»''' | + | '''«تفسیر قمی»''' منسوب به [[على بن ابراهیم بن هاشم قمى|على بن ابراهیم قمى]] (زنده در ۳۰۷ ق)، از [[تفسیر روایی|تفاسیر روایی]] متقدم و مشهور [[شیعه]] است. این تفسیر از معروفترین مصادر تفسیرى [[امامیه]] بشمار مى آید که روایات تفسیرى را جمع آورى کرده است. |
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
| − | + | اگرچه از چگونگى و تاریخ زندگى [[علی بن ابراهیم قمی|علی بن ابراهیم بن هاشم قمی]] اطلاع زیادى در دست نیست، اما وی از راویان بزرگ و موثق [[شیعه]] به حساب مى آید و به گفته [[شیخ طوسى]] در شمار اصحاب [[امام هادى]] علیه‌السلام قرار گرفته و [[امام حسن عسکری]] علیه السلام را نیز درک کرده است. | |
| − | + | [[محمد بن یعقوب کلینى]] از راویان اوست و علماى [[علم رجال|رجال]] همواره وى را تعظیم و تجلیل کرده اند. [[احمد بن علی نجاشی|نجاشى]] درباره على بن ابراهیم مى گوید: او از افراد مورد وثوق و قابل اعتماد در [[احادیث]] مى باشد و مذهب و افکار اعتقادى او کاملا صحیح است. | |
| − | + | على بن ابراهیم در نگارش زبردست بوده و آثار بسیارى تألیف نموده که گویا به جز این تفسیر، آثار دیگرش در گذر زمان از بین رفته است. ابن الندیم در کتاب [[فهرست ابن ندیم (کتاب)|فهرست]] خویش، از على بن ابراهیم قمى، تحت عنوان فقهاء و محدثان شیعه نام برده و این سه کتاب را برای او ذکر مى کند: المناقب، اختیار القرآن، قرب الاسناد. همچنین کتابهای: الناسخ و المنسوخ، الشرایع، المغازى و التوحید و الشرک، به قمی منسوب است. | |
| − | + | ==معرفى اجمالى کتاب== | |
| − | + | «تفسیر قمى» از [[تفسیر قرآن|تفاسیر]] کهن و از معروفترین مصادر تفسیرى [[امامیه]] بشمار مى آید که به روش [[تفسیر روایی|تفسیر مأثور]]، روایات تفسیرى را جمع آورى کرده است. [[شیخ کلینی|کلینى]] در کتاب [[الکافی (کتاب)|کافى]] و دیگران در برخى از مجامع روایى، از این کتاب روایت کرده اند. | |
| − | + | اما طبق تحقیقات جدیدى که پس از [[آقا بزرگ تهرانى]] در [[الذریعه]] انجام شده، کتاب موجود نمى تواند تماماً از آن [[علی بن ابراهیم قمی|على بن ابراهیم قمى]] باشد و مانند [[تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام|تفسیر منسوب به امام حسن عسکری]] علیه السلام تألیف شخص دیگرى است؛ با اعتراف به این که بخش بسیارى از روایات این کتاب از تفسیر على بن ابراهیم گرفته شده است. | |
| − | + | دلایل و شواهد بر این که تمام این کتاب از على بن ابراهیم نیست، فراوان است؛ از جمله مقدمه این کتاب که مؤلف به گونه اى مباحث را طرح مى کند که گویى کسى دیگر سخن مى گوید و گاه حتى از على بن ابراهیم هم نقل قول مى کند. | |
| − | + | ==محتوای کتاب== | |
| − | + | این کتاب در دو جلد تنظیم شده است. جلد اول حاوى [[تفسیر قرآن|تفسیر]] ۱۶ [[سوره]] (از آغاز [[سوره حمد]] تا پایان [[سوره نحل]]) و جلد دوم مشتمل بر تفسیر ۹۸ سوره (از آغاز [[سوره اسراء]] تا پایان [[سوره ناس]]) است. | |
| − | + | کتاب با دیدگاه [[حدیث|حدیثى]] نوشته شده، از این رو مؤلف از ظاهر [[آیه|آیات]] با استناد به روایات به آسانى دست کشیده است. همچنین کتاب از تفاسیر [[تأویل|تأویلى]] شمرده شده و تأویل هاى دور از ذهن در آن بسیار است (براى نمونه: ج۱، ص۳۵). | |
| − | + | خط کلى تفسیر، نقل اخبار تفسیرى از [[اهل بیت]] علیهم السلام است و احیاناً نکات تفسیرى هم از [[علی بن ابراهیم قمی|على بن ابراهیم]] نقل شده و بخشى از روایات بر اساس تأویل، انطباق، جری و تطبیق است. | |
| − | + | مؤلف در آغاز تفسیر، مقدمه اى نگاشته که با طرح عناوین کلى آن مى توان سمت گیرى و چگونگى روش او را شناخت. در این مقدمه مباحث فضیلت [[قرآن]]، تمسک به اهل بیت علیهم السلام، اشتمال قرآن بر [[ناسخ و منسوخ]] و [[آیات محکم و متشابه|محکم و متشابه]]، [[تحریف قرآن|تحریف]]، تأویل و رد مذاهب و فرق بحث شده و به مناسبت هر موضوع روایاتى آمده است. | |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری، ص ۴۹۴-۴۹۵. |
| − | * | + | *[[نرم افزار جامع الاحادیث ۵ / ۳|نرم افزار جامع الاحادیث نور]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[رده:منابع حدیثی]] | [[رده:منابع حدیثی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۵۲
 | |
| نویسنده | علی بن ابراهیم قمی |
| موضوع | تفاسیر شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ |
| مصحح | طيب موسوی جزائری |
|
| |
«تفسیر قمی» منسوب به على بن ابراهیم قمى (زنده در ۳۰۷ ق)، از تفاسیر روایی متقدم و مشهور شیعه است. این تفسیر از معروفترین مصادر تفسیرى امامیه بشمار مى آید که روایات تفسیرى را جمع آورى کرده است.
مؤلف
اگرچه از چگونگى و تاریخ زندگى علی بن ابراهیم بن هاشم قمی اطلاع زیادى در دست نیست، اما وی از راویان بزرگ و موثق شیعه به حساب مى آید و به گفته شیخ طوسى در شمار اصحاب امام هادى علیه‌السلام قرار گرفته و امام حسن عسکری علیه السلام را نیز درک کرده است.
محمد بن یعقوب کلینى از راویان اوست و علماى رجال همواره وى را تعظیم و تجلیل کرده اند. نجاشى درباره على بن ابراهیم مى گوید: او از افراد مورد وثوق و قابل اعتماد در احادیث مى باشد و مذهب و افکار اعتقادى او کاملا صحیح است.
على بن ابراهیم در نگارش زبردست بوده و آثار بسیارى تألیف نموده که گویا به جز این تفسیر، آثار دیگرش در گذر زمان از بین رفته است. ابن الندیم در کتاب فهرست خویش، از على بن ابراهیم قمى، تحت عنوان فقهاء و محدثان شیعه نام برده و این سه کتاب را برای او ذکر مى کند: المناقب، اختیار القرآن، قرب الاسناد. همچنین کتابهای: الناسخ و المنسوخ، الشرایع، المغازى و التوحید و الشرک، به قمی منسوب است.
معرفى اجمالى کتاب
«تفسیر قمى» از تفاسیر کهن و از معروفترین مصادر تفسیرى امامیه بشمار مى آید که به روش تفسیر مأثور، روایات تفسیرى را جمع آورى کرده است. کلینى در کتاب کافى و دیگران در برخى از مجامع روایى، از این کتاب روایت کرده اند.
اما طبق تحقیقات جدیدى که پس از آقا بزرگ تهرانى در الذریعه انجام شده، کتاب موجود نمى تواند تماماً از آن على بن ابراهیم قمى باشد و مانند تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام تألیف شخص دیگرى است؛ با اعتراف به این که بخش بسیارى از روایات این کتاب از تفسیر على بن ابراهیم گرفته شده است.
دلایل و شواهد بر این که تمام این کتاب از على بن ابراهیم نیست، فراوان است؛ از جمله مقدمه این کتاب که مؤلف به گونه اى مباحث را طرح مى کند که گویى کسى دیگر سخن مى گوید و گاه حتى از على بن ابراهیم هم نقل قول مى کند.
محتوای کتاب
این کتاب در دو جلد تنظیم شده است. جلد اول حاوى تفسیر ۱۶ سوره (از آغاز سوره حمد تا پایان سوره نحل) و جلد دوم مشتمل بر تفسیر ۹۸ سوره (از آغاز سوره اسراء تا پایان سوره ناس) است.
کتاب با دیدگاه حدیثى نوشته شده، از این رو مؤلف از ظاهر آیات با استناد به روایات به آسانى دست کشیده است. همچنین کتاب از تفاسیر تأویلى شمرده شده و تأویل هاى دور از ذهن در آن بسیار است (براى نمونه: ج۱، ص۳۵).
خط کلى تفسیر، نقل اخبار تفسیرى از اهل بیت علیهم السلام است و احیاناً نکات تفسیرى هم از على بن ابراهیم نقل شده و بخشى از روایات بر اساس تأویل، انطباق، جری و تطبیق است.
مؤلف در آغاز تفسیر، مقدمه اى نگاشته که با طرح عناوین کلى آن مى توان سمت گیرى و چگونگى روش او را شناخت. در این مقدمه مباحث فضیلت قرآن، تمسک به اهل بیت علیهم السلام، اشتمال قرآن بر ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه، تحریف، تأویل و رد مذاهب و فرق بحث شده و به مناسبت هر موضوع روایاتى آمده است.
منابع
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری، ص ۴۹۴-۴۹۵.
- نرم افزار جامع الاحادیث نور، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
