جامعیت مقاله متوسط
کیفیت پژوهش متوسط است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

شهادت در راه خدا: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (8پروژه: رتبه بندی، اولویت بندی ، سنجش کیفی)
(ویرایش)
 
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
«شَهادت» در زبان عرفی معمولاً دو کاربرد معروف دارد؛ یکی به معنای شاهد و ناظر چیزی بودن، و گواهی دادن برای چیزی به منظور تأیید و تصدیق آن.<ref> رجوع شود به [[شهادت(درفقه)]].</ref> معنای شایع تر و رایج تر واژه «شهادت»، همان کشته شدن در راه خدا است، که در این گفتار به تبیین آن می پردازیم:
+
«شَهادت» در زبان عرفی معمولاً دو کاربرد معروف دارد؛ یکی به معنای شاهد و ناظر چیزی بودن، و گواهی دادن برای چیزی به منظور تأیید و تصدیق آن.<ref> رجوع شود به [[شهادت (در فقه)]].</ref> معنای شایع تر و رایج تر واژه «شهادت»، همان کشته شدن در راه [[الله|خدا]] است، که در این گفتار به تبیین آن می پردازیم.
  
 
==وجه تسمیه شهادت==
 
==وجه تسمیه شهادت==
وجه تسميه چنين قتلى به «شهادت» يا بدين جهت است که [[ملائکه]] رحمت بدين صحنه حضور يابند و بر اين وجه «[[شهيد]]» به معنى مشهود است. و يا بدين سبب که خدا و فرشتگانش به دخول شهيد به [[بهشت]] گواهى دهند، و يا بدين لحاظ که شهيد به همراه انبياء (علیهم السلام) در قيامت بر ديگر امم گواهى دهند. و يا چون شهيد زنده و حاضر است به موجب آیه «...بل احياء عند ربهم يُرزَقون»<ref> ([[سوره آل عمران]]/169). </ref>، و يا به اين جهت که وى به شهادت حق قيام نمود تا کشته شد.<ref>مجمع البحرين، واژه ‌«شهد». </ref>
+
وجه تسمیه چنین قتلى (کشته شدن در راه [[الله|خدا]]) به «شهادت»، یا بدین جهت است که [[ملائکه]] رحمت بدین صحنه حضور یابند و بر این وجه، «شهید» به معنى مشهود است. و یا بدین سبب که خدا و [[فرشتگان|فرشتگانش]] به دخول شهید به [[بهشت]] گواهى دهند، و یا بدین لحاظ که شهید به همراه [[پیامبران|انبیاء]] (علیهم السلام) در [[قیامت|قیامت]] بر دیگر امم گواهى دهند. و یا چون شهید زنده و حاضر است به موجب [[آیه]] «... بل احیاء عند ربهم یرزَقون»،<ref> [[سوره آل عمران]]/ ۱۶۹. </ref> و یا به این جهت که وى به شهادت [[حق]] قیام نمود تا کشته شد.<ref>مجمع البحرین، واژه ‌«شهد». </ref>
  
==ارزش و جایگاه شهادت==
+
==شهادت در قرآن و روایت==  
اين فداكارى و از جان گذشتگى در راه [[خدا]] و [[دين]]، نهايت رستگارى انسان مؤمن‌است و آنان كه جان خويش را بر سر دين مى‌نهند، هم به كاميابى ابدى در آخرت‌ مى‌رسند و هم شهادتشان سرچشمه الهام و الگوى فداكارى براى ديگران محسوب‌ مى‌شود.
 
  
==شهادت ائمه شیعه==
+
[[قرآن کریم]] در وصف مقام «شهید» و «شهادت» سخن فراوان دارد، از آن جمله می فرماید:
[[شيخ مفيد]]، شهادت را مقامى والا مى‌داند كه آن كه در راه خدا صبر و مقاومتى كند تا آن حد كه خونش ريخته شود، [[روز قيامت]] از امناى والا مرتبه الهى‌ محسوب مى‌شود.<ref>اوائل المقالات، شيخ مفيد (چاپ كنگره شيخ مفيد)، ص 114.</ref>
 
  
در مكتب خاندان وحى، «شهادت‌» مطلوب و معشوق آنان است و [[امام|امامان]] علیهم السلام، يا مقتول و يا مسموم بوده‌اند و مرگشان شهادت بوده است. گرچه جان [[ائمه]] و اولياء خدا و بندگان‌ خالص، عزيز است ولى دين خدا عزيزتر است. بنابراين جان بايد فداى دين گردد تا [[حق]]، زنده بماند و اين همان‌ «سبيل الله‌» است.  
+
*«و من یطع الله و الرسول فأولئک مع الذین انعم الله علیهم من النبیین و الصدیقین و الشهداء الصالحین و حَسُن أولئک رفیقاً».<ref>[[سوره نساء]]/ ۶۹.</ref>
  
در دوران [[سیدالشهدا]] علیه السلام، شرايطى پيش آمده بود كه جز با حماسه شهادت، بيدارى امت‌ فراهم نمى‌ شد و جز با خون عزيزترين انسانها، نهال دين خدا جان نمى‌گرفت. اين بود كه ‌امام و اصحاب شهيدش، عاشقانه و آگاهانه به استقبال شمشيرها و نيزه‌های دشمن رفتند تا با مرگ‌ خونين خويش، طراوت و سرسبزى [[اسلام]] را تامين و تضمين كنند و اين سنت، همچنان‌ در تاريخ باقى ماند و «شهادت‌» درس بزرگ و ماندگار [[عاشورا]] براى همه نسل ها و عصرها گشت. كسى مى‌تواند به اين جايگاه رسد كه رشته‌هاى علايق‌ جسمانى و حيات مادى را گسسته باشد و عشق به حيات برتر، او را مشتاق شهادت سازد.  
+
*«و لا تحسبنّ الذین قُتلوا فى سبیل الله امواتاً بل احیاء عند ربهم یرزقون * فرحین بِمَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ ...»؛ گمان مبر که کشته شدگان در راه حق مرده اند بلکه (به حیات ابدی) زنده و در نزد پروردگار خویش کامرانند. آنان به فضل خدا شادمان باشند و بیاران خود که هنوز به آنها نپیوسته مژده دهند که هیچ بیم و هیچگونه غم و اندوهى در انتظارشان نمى باشد.<ref>[[سوره آل عمران]]/ ۱۶۹-۱۷۰.</ref>
  
==«شهادت» در نگاه قرآن و روایات==
+
[[احادیث]] در فضیلت «شهادت» فراوان است از جمله:
  
[[قرآن کریم]] در وصف مقام «شهید» و «شهادت» سخن فراوان دارد، از آن جمله می فرماید:
+
*[[رسول خدا]] صلی الله علیه و اله در بیان عظمت مقام شهادت فرموده اند: «فوق‌ کلّ بِرّ بِرٌّ حتى یقتل الرجل فى سبیل الله، فاذا قُتل فى سبیل الله فلیس فوقه برّ» (بالاتر از هر نیکى، نیکى است تا آن که انسان در راه خدا کشته شود. پس چون در راه خدا کشته شد، بالاتر از آن، نیکى نیست).<ref>بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۱۰، چاپ بیروت.</ref>
  
* «و من يطع الله و الرسول فدولئک مع الذين انعم الله عليهم من النبيين و الصديقين و الشهداء الصالحين و حَسُن أولئک رفيقاً». ([[سوره نساء]]/ 69)
+
*همچنین [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله فرمود: سه گروهند که روز [[قیامت|قیامت]] به [[شفاعت]] برخیزند و خداوند شفاعتشان را بپذیرد: [[پیامبران|پیغمبران]]، سپس علماء و سپس شهدا.<ref>سفینة البحار.</ref>
  
* «و لا تحسبنّ الذين قُتلوا فى سبيل الله امواتاً بل احياء عند ربهم يُرزقون × فرحين بِمَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ ... »؛ گمان مبر که کشته شدگان در راه حق مرده اند بله (به حيات ابدي) زنده و در نزد پروردگار خويش کامرانند. آنان به فضل خدا شادمان باشند و بياران خود که هنوز به آنها نپيوسته مژده دهند که هيچ بيم و هيچگونه غم و اندوهى در انتظارشان نمى باشد. ([[سوره آل عمران]]/ 169و170)
+
*[[امیرالمؤمنین]] علیه السلام فرمودند: سوگند به آن که جان على به دست اوست که ضربت هزار شمشیر آسانتر از [[مرگ]] در بستر است.
  
[[احاديث]] در فضيلت «شهادت» بيش از حد احصاء است از جمله:  
+
*[[امام صادق]] علیه السلام فرمودند: هر که در راه دفاع از مالش کشته شود او شهید است.<ref>بحارالانوار: ۷۱/۲۶۵ و ۱۰۰/۲۳.</ref>
  
* [[رسول خدا]] صلی الله علیه و اله در بیان عظمت مقام شهادت فرموده اند: «فوق‌ كلّ بِرّ بِرٌّ حتى يُقتل الرجل فى سبيل الله، فاذا قُتل فى سبيل الله فليس فوقه برّ» (بالاتر از هر نيكى، نيكى است تا آن كه انسان در راه خدا كشته شود. پس چون در راه خدا كشته شد، بالاتر از آن، نيكى نيست).<ref>[[ بحارالانوار]]،ج 97، ص 10(چاپ بيروت).</ref>
+
==اهمیت شهادت==
 +
[[شیخ مفید]]، شهادت را مقامى والا دانسته و می گوید: آن که در راه خدا [[صبر]] و مقاومتى کند تا آن حد که خونش ریخته شود، [[روز قیامت]] از امناى والا مرتبه الهى‌ محسوب مى‌شود.<ref>اوائل المقالات، شیخ مفید (چاپ کنگره شیخ مفید)، ص ۱۱۴.</ref> این فداکارى و از جان گذشتگى در راه [[خدا]] و [[دین]]، نهایت رستگارى انسان [[مومن|مؤمن]] ‌است و آنان که جان خویش را بر سر دین مى‌نهند، هم به کامیابى ابدى در [[آخرت|آخرت‌]] مى‌رسند و هم شهادتشان سرچشمه و الگوى فداکارى براى دیگران محسوب‌ مى‌شود.
  
* همچنین [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله فرمود: سه گروهند که روز قيامت به شفاعت برخيزند و خداوند شفاعتشان را بپذيرد: پيغمبران، سپس علماء و سپس شهدا.<ref>سفينة البحار.</ref>
+
در مکتب خاندان [[وحی|وحى]]، «شهادت‌» مطلوب و معشوق آنان است و [[امام|امامان]] علیهم السلام، یا مقتول و یا مسموم بوده‌اند و مرگشان شهادت بوده است. گرچه جان [[ائمه]] و [[اولیاء الله|اولیاء خدا]] و بندگان‌ خالص عزیز است، ولى دین خدا عزیزتر است. بنابراین جان باید فداى دین گردد تا [[حق]]، زنده بماند و این همان‌ «سبیل الله‌» است.
  
* [[امیرالمؤمنین]] علیه السلام فرمودند: سوگند به آن که جان على به دست اوست که ضربت هزار شمشير آسانتر از مرگ در بستر است.
+
در دوران [[سیدالشهداء|سیدالشهدا]] علیه السلام، شرایطى پیش آمده بود که جز با حماسه شهادت، بیدارى [[امّت|امت‌]] فراهم نمى‌ شد و جز با خون عزیزترین انسانها، نهال دین خدا جان نمى‌گرفت. این بود که ‌امام و اصحاب شهیدش، عاشقانه و آگاهانه به استقبال شمشیرها و نیزه‌های دشمن رفتند تا با مرگ‌ خونین خویش، طراوت و سرسبزى [[اسلام]] را تامین و تضمین کنند و این سنت، همچنان‌ در تاریخ باقى ماند و «شهادت‌» درس بزرگ و ماندگار [[عاشورا]] براى همه نسل ها و عصرها گشت. کسى مى‌تواند به این جایگاه رسد که رشته‌هاى علایق‌ جسمانى و حیات مادى را گسسته باشد و عشق به حیات برتر، او را مشتاق شهادت سازد.  
 
 
* [[امام صادق]] علیه السلام فرمودند: هر که در راه دفاع از مالش کشته شود او شهيد است.<ref>بحارالانوار: 71/265 و 100/23.</ref>
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
 
 
 
==منابع==
 
==منابع==
* سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ «معارف و معاریف».
+
*سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ «معارف و معاریف».
* جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
+
*جواد محدثی، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، نشر معروف.
 
 
 
[[رده:ارزش های اسلامی]]
 
[[رده:ارزش های اسلامی]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۵:۳۰

«شَهادت» در زبان عرفی معمولاً دو کاربرد معروف دارد؛ یکی به معنای شاهد و ناظر چیزی بودن، و گواهی دادن برای چیزی به منظور تأیید و تصدیق آن.[۱] معنای شایع تر و رایج تر واژه «شهادت»، همان کشته شدن در راه خدا است، که در این گفتار به تبیین آن می پردازیم.

وجه تسمیه شهادت

وجه تسمیه چنین قتلى (کشته شدن در راه خدا) به «شهادت»، یا بدین جهت است که ملائکه رحمت بدین صحنه حضور یابند و بر این وجه، «شهید» به معنى مشهود است. و یا بدین سبب که خدا و فرشتگانش به دخول شهید به بهشت گواهى دهند، و یا بدین لحاظ که شهید به همراه انبیاء (علیهم السلام) در قیامت بر دیگر امم گواهى دهند. و یا چون شهید زنده و حاضر است به موجب آیه «... بل احیاء عند ربهم یرزَقون»،[۲] و یا به این جهت که وى به شهادت حق قیام نمود تا کشته شد.[۳]

شهادت در قرآن و روایت

قرآن کریم در وصف مقام «شهید» و «شهادت» سخن فراوان دارد، از آن جمله می فرماید:

  • «و من یطع الله و الرسول فأولئک مع الذین انعم الله علیهم من النبیین و الصدیقین و الشهداء الصالحین و حَسُن أولئک رفیقاً».[۴]
  • «و لا تحسبنّ الذین قُتلوا فى سبیل الله امواتاً بل احیاء عند ربهم یرزقون * فرحین بِمَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ ...»؛ گمان مبر که کشته شدگان در راه حق مرده اند بلکه (به حیات ابدی) زنده و در نزد پروردگار خویش کامرانند. آنان به فضل خدا شادمان باشند و بیاران خود که هنوز به آنها نپیوسته مژده دهند که هیچ بیم و هیچگونه غم و اندوهى در انتظارشان نمى باشد.[۵]

احادیث در فضیلت «شهادت» فراوان است از جمله:

  • رسول خدا صلی الله علیه و اله در بیان عظمت مقام شهادت فرموده اند: «فوق‌ کلّ بِرّ بِرٌّ حتى یقتل الرجل فى سبیل الله، فاذا قُتل فى سبیل الله فلیس فوقه برّ» (بالاتر از هر نیکى، نیکى است تا آن که انسان در راه خدا کشته شود. پس چون در راه خدا کشته شد، بالاتر از آن، نیکى نیست).[۶]
  • امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: سوگند به آن که جان على به دست اوست که ضربت هزار شمشیر آسانتر از مرگ در بستر است.
  • امام صادق علیه السلام فرمودند: هر که در راه دفاع از مالش کشته شود او شهید است.[۸]

اهمیت شهادت

شیخ مفید، شهادت را مقامى والا دانسته و می گوید: آن که در راه خدا صبر و مقاومتى کند تا آن حد که خونش ریخته شود، روز قیامت از امناى والا مرتبه الهى‌ محسوب مى‌شود.[۹] این فداکارى و از جان گذشتگى در راه خدا و دین، نهایت رستگارى انسان مؤمن ‌است و آنان که جان خویش را بر سر دین مى‌نهند، هم به کامیابى ابدى در آخرت‌ مى‌رسند و هم شهادتشان سرچشمه و الگوى فداکارى براى دیگران محسوب‌ مى‌شود.

در مکتب خاندان وحى، «شهادت‌» مطلوب و معشوق آنان است و امامان علیهم السلام، یا مقتول و یا مسموم بوده‌اند و مرگشان شهادت بوده است. گرچه جان ائمه و اولیاء خدا و بندگان‌ خالص عزیز است، ولى دین خدا عزیزتر است. بنابراین جان باید فداى دین گردد تا حق، زنده بماند و این همان‌ «سبیل الله‌» است.

در دوران سیدالشهدا علیه السلام، شرایطى پیش آمده بود که جز با حماسه شهادت، بیدارى امت‌ فراهم نمى‌ شد و جز با خون عزیزترین انسانها، نهال دین خدا جان نمى‌گرفت. این بود که ‌امام و اصحاب شهیدش، عاشقانه و آگاهانه به استقبال شمشیرها و نیزه‌های دشمن رفتند تا با مرگ‌ خونین خویش، طراوت و سرسبزى اسلام را تامین و تضمین کنند و این سنت، همچنان‌ در تاریخ باقى ماند و «شهادت‌» درس بزرگ و ماندگار عاشورا براى همه نسل ها و عصرها گشت. کسى مى‌تواند به این جایگاه رسد که رشته‌هاى علایق‌ جسمانى و حیات مادى را گسسته باشد و عشق به حیات برتر، او را مشتاق شهادت سازد.

پانویس

  1. رجوع شود به شهادت (در فقه).
  2. سوره آل عمران/ ۱۶۹.
  3. مجمع البحرین، واژه ‌«شهد».
  4. سوره نساء/ ۶۹.
  5. سوره آل عمران/ ۱۶۹-۱۷۰.
  6. بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۱۰، چاپ بیروت.
  7. سفینة البحار.
  8. بحارالانوار: ۷۱/۲۶۵ و ۱۰۰/۲۳.
  9. اوائل المقالات، شیخ مفید (چاپ کنگره شیخ مفید)، ص ۱۱۴.

منابع

  • سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ «معارف و معاریف».
  • جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.