آیه اولواالأرحام

به آیه 6 سوره احزاب كه واژه «اولواالأرحام» در آن وجود دارد، «آیه اولواالأرحام» گویند. برخى، آیه 75 سوره انفال را که مشتمل بر همین عنوان است، «آیةالأرحام» خوانده اند. «اولوالأرحام» به معناى خویشاوندان است و در این آیه، آنها را در ارث بردن از یكدیگر سزاوارتر دانسته است:

النَّبِيُّ أَوْلَىٰ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ۖ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ ۗ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَىٰ بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَىٰ أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا ۚ كَانَ ذَٰلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا

پیامبر، نسبت به مؤمنان از خودشان اولی و سزاوارتر است، و همسرانش [حرمت ازدواج به منزله] مادران آنانند، و بر طبق کتاب خدا دارندگان قرابت نسبی [در میراث بردنِ] از یکدیگر از مؤمنان و مهاجران [که پیش از این بر پایه ایمان و هجرت میراث می بردند] سزاوارترند، مگر اینکه بخواهید [در وصیت کردن به پرداخت ارث] درباره دوستانتان احسان کنید که این امری ثبت شده در کتاب [خدا] ست.

[33–6] (مشاهده آیه در سوره)

شیخ طوسى از قول قتاده می گوید: مسلمانان به علت هجرت از یکدیگر ارث مى بردند، تا اینکه این آیه نازل شد.

گفته شده هنگامى كه مسلمانان به مدینه مهاجرت كردند و اسلام، پیوند آنان با نزدیكانشان را قطع كرد، پیامبر صلى الله علیه وآله بین آنان پیمان برادرى برقرار ساخت و آنان چون برادر واقعى از یكدیگر ارث مى بردند؛ ولى هنگامى كه اسلام گسترش یافت و مكیان نیز به اسلام گرویدند، ارتباط‌هاى گذشته به تدریج برقرار گردید؛ بدین جهت، آیه نازل شد و ارث را بر اساس قرابت بنا نهاد، نه بر اساس ایمان و هجرت.

اما از سوی دیگر، در تفسیر «البرهان» آمده: محمد بن العباس با چهار واسطه از عبدالرحمن بن روح‌القصیر او از امام صادق علیه‌السلام روایت کرده و گوید: از امام درباره نزول آیه «وَ أُولُواالْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ...» پرسیدند. فرمود: درباره اولاد امام حسین علیه‌السلام نازل شده است. سپس گوید: من گفتم یابن رسول اللّه این آیه درباره فرائض (ارث) نازل شده! فرمود: نه، بلکه درباره امارت و زمامدارى امور دینى نازل شده است. و نیز در تفسیر قمی چنین آمده که آیه «وَ أُولُواالْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ» درباره امامت نازل شده است.

منابع

• دائرة المعارف قرآن کریم، علی خراسانی، ج1، ص374-375.
• نمونه بینات در شأن نزول آیات، محمدباقر محقق.

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن