عذاب: تفاوت بین نسخهها
(صفحهای جدید حاوی '{{مدخل دائرة المعارف|فرهنگ قرآن}} {{نیازمند ویرایش فنی}} عذاب به معناى مجازات و ...' ایجاد کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | '''«عذاب»''' در لغت به معناى مجازات و عقوبت است و در اصطلاح دینی، به کیفرهای دردناک دنیوی و اخروی کافران، منافقان، فاسقان و گناهکاران گفته میشود. طبق آیات [[قرآن کریم]]، کسانی که از بندگی [[خدا]] روی برتابند و راه [[گناه]] و نافرمانی در پیش گیرند، دچار عذاب و [[غضب]] الهی میشوند. | |
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | ==معنای لغوی و اصطلاحی== |
| + | کلمه «عذاب» به معناى مجازات و عقوبت<ref>لسان العرب، ابن منظور، ج۹، ص۱۰۱.</ref> و نيز به معناى شکنجه و ايجاد درد شديد است.<ref>مفردات راغب، ص۵۵۴، «عذب».</ref> در اصلِ ريشه لغوى عذاب اختلاف است؛ برخى آن را از «عَذْب» دانسته كه بنابراين «عَذّبتُه» يعنى لذت زندگى را از او گرفتم و برخى گفته اند: اصل تعذيب، زياد زدن با انتها و بند شلاّق است.<ref>همان، ص۵۵۵، «عذب».</ref> | ||
| + | |||
| + | مراد از عذاب در اصطلاح، کیفرهای دردناک دنیوی و اخروی ملحدان، منافقان، فاسقان و گناهکاران است. | ||
| + | خداوند حکیم، آدمی را برای بندگی خویش آفریده و به او توان انتخاب و [[اختیار]] بخشیده است؛ کسانی که از روی اختیار راه بندگی در پیش گیرند، به کمال میرسند و در سرای [[آخرت]]، از نعمتها و پاداشهای بیکران الهی بهره میبرند؛ امّا کسانی که از بندگی خدا روی برتابند و راه [[گناه]] و نافرمانی در پیش گیرند، از [[قرب الهی|تقرب به خدا]] باز میمانند و دچار خشم و [[غضب]] و کیفر الهی میشوند. اینان در عالم [[برزخ]] -که «[[عذاب قبر]]» نامیده شده- و نیز در عالم [[حشر|محشر]]، گرفتار کیفر [[عقاید]] و اعمال بد خویش خواهند بود. | ||
| + | |||
| + | واژه «عذاب» و مشتقات آن، ۳۷۳ مرتبه در [[قرآن کریم]] به کار رفته است؛ چنانکه می فرماید: {{متن قرآن|﴿خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ﴾}}.<ref>[[سوره بقره]]، آيه ۷.</ref> | ||
| + | |||
| + | ==انواع عذاب== | ||
| + | |||
| + | همانطور که [[معاد]]، روحانی و [[معاد جسمانی|جسمانی]] است، کیفر و پاداش نیز، هم روحانی است و هم جسمانی. | ||
| + | |||
| + | '''الف. عذاب روحانی:''' | ||
| + | |||
| + | مراد از آن، مجموعهای از کیفرها است که [[روح]] و جان آدمی را میآزارند. این کیفرها به ظاهر اثری مستقیم بر جسم نمینهند. نیز محتمل است که بر روح و جسم -هر دو- اثر نهند. برخی از کیفرهای روحی عبارتاند از: غم و اندوه جانکاه و حسرت بیپایان،<ref>[[سوره حج]]، آیه۲۲.</ref> سرزنش خداوند،<ref>[[سوره مؤمنون]]، آیه۱۰۷-۱۰۸.</ref> رسوایی و بیپناهی،<ref>[[سوره آل عمران]]، آیه۱۹۲.</ref> مواجهه با [[فرشتگان]] خشن و سختگیر<ref>[[سوره تحریم]]، آیه۲.</ref> و گفتوگوی آزاردهنده و حسرتزا با اهل [[بهشت]].<ref>[[سوره اعراف]]، آیه۴۴.</ref> | ||
| + | |||
| + | '''ب. عذاب جسمانی:''' | ||
| + | |||
| + | و مراد از آن، کیفرهایی است که مستقیم بر جسم آدمی فرود میآیند، که خود چند دستهاند. از برخی آیات [[قرآن]] برمیآید که عذابهای بدنی سخت و دردآور [[دوزخ]] چنان دردآور و جانکاه است که گناهکار حاضر است فرزندان و همسر و خویشان و همه زمینیان را فدا کند و در برابر، از عذاب رهایی یابد.<ref>[[سوره معارج]]، آیه۱۲-۱۴. </ref> از سختترین عذابهای جسمانیِ دوزخیان، خوردن و آشامیدن چیزهایی است که به سختی دچار درد و رنج میشوند. از جمله آن خوردنیها و آشامیدنیها: زقّوم یا میوه تلخ<ref>[[سوره دخان]]، آیه۴۳-۴۶.</ref> و حمیم یا آب سوزان<ref>[[سوره صافات]]، آیه۶۷-۶۸.</ref> است. | ||
| + | |||
| + | برخی دیگر از عذابهای دوزخی که جسم آدمی را رنج میدهند عبارتند از: برخورد با بادهای کشنده و دودهای غلیظ و آتشزا،<ref>[[سوره واقعه]]، آیه۴۱-۴۶.</ref> روییدن پوستهای پی در پی و از میان رفتن آنها،<ref>[[سوره نساء]]، آیه۵۶.</ref> داغ شدن صورت و پهلو و پشت،<ref>[[سوره توبه]]، آیه۳۶.</ref> حبس در زندانهای تنگ و تاریک با غُل و زنجیر به صورت انفرادی،<ref>[[سوره فرقان]]، آیه۱۳-۱۴.</ref> کشانیده شدن به سوی آتش در حالی که گناهکار غل و زنجیر بر گردن و دست و پا دارد.<ref>[[سوره مؤمن]]، آیه۷۱-۷۲.</ref> | ||
| + | |||
| + | ==عوامل عذاب== | ||
| + | |||
| + | برخی گناهانی که در [[قرآن]] -در صورت عدم [[توبه]]- موجب عذاب جاودان [[دوزخ]] معرفی شدهاند، عبارتند از: [[کفر]]،<ref>[[سوره آل عمران]]، آیه۱۱۶.</ref> [[نفاق]]،<ref>[[سوره مجادله]]، آیه۱۷.</ref> قتل عمد مؤمن،<ref>[[سوره نساء]]، آیه۹۳.</ref> [[ربا|رباخواری]]<ref>[[سوره بقره]]، آیه۲۷۵.</ref> و [[ظلم]].<ref>[[سوره شوری]]، آیه۴۵.</ref> | ||
| + | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | == منابع == | + | ==منابع== |
| − | + | *[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، جمعی از نویسندگان، ص۳۳۷. | |
| − | فرهنگ | + | *[[فرهنگ قرآن]]، اکبر رفسنجانی، ج۲۰، ص۱۹۰. |
| + | {{قرآن}} | ||
[[رده:واژگان قرآنی]] | [[رده:واژگان قرآنی]] | ||
| − | [[رده:قیامت]] | + | [[رده:معاد]][[رده:قیامت]] |
نسخهٔ کنونی تا ۳ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۹
«عذاب» در لغت به معناى مجازات و عقوبت است و در اصطلاح دینی، به کیفرهای دردناک دنیوی و اخروی کافران، منافقان، فاسقان و گناهکاران گفته میشود. طبق آیات قرآن کریم، کسانی که از بندگی خدا روی برتابند و راه گناه و نافرمانی در پیش گیرند، دچار عذاب و غضب الهی میشوند.
معنای لغوی و اصطلاحی
کلمه «عذاب» به معناى مجازات و عقوبت[۱] و نيز به معناى شکنجه و ايجاد درد شديد است.[۲] در اصلِ ريشه لغوى عذاب اختلاف است؛ برخى آن را از «عَذْب» دانسته كه بنابراين «عَذّبتُه» يعنى لذت زندگى را از او گرفتم و برخى گفته اند: اصل تعذيب، زياد زدن با انتها و بند شلاّق است.[۳]
مراد از عذاب در اصطلاح، کیفرهای دردناک دنیوی و اخروی ملحدان، منافقان، فاسقان و گناهکاران است. خداوند حکیم، آدمی را برای بندگی خویش آفریده و به او توان انتخاب و اختیار بخشیده است؛ کسانی که از روی اختیار راه بندگی در پیش گیرند، به کمال میرسند و در سرای آخرت، از نعمتها و پاداشهای بیکران الهی بهره میبرند؛ امّا کسانی که از بندگی خدا روی برتابند و راه گناه و نافرمانی در پیش گیرند، از تقرب به خدا باز میمانند و دچار خشم و غضب و کیفر الهی میشوند. اینان در عالم برزخ -که «عذاب قبر» نامیده شده- و نیز در عالم محشر، گرفتار کیفر عقاید و اعمال بد خویش خواهند بود.
واژه «عذاب» و مشتقات آن، ۳۷۳ مرتبه در قرآن کریم به کار رفته است؛ چنانکه می فرماید: ﴿خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ﴾.[۴]
انواع عذاب
همانطور که معاد، روحانی و جسمانی است، کیفر و پاداش نیز، هم روحانی است و هم جسمانی.
الف. عذاب روحانی:
مراد از آن، مجموعهای از کیفرها است که روح و جان آدمی را میآزارند. این کیفرها به ظاهر اثری مستقیم بر جسم نمینهند. نیز محتمل است که بر روح و جسم -هر دو- اثر نهند. برخی از کیفرهای روحی عبارتاند از: غم و اندوه جانکاه و حسرت بیپایان،[۵] سرزنش خداوند،[۶] رسوایی و بیپناهی،[۷] مواجهه با فرشتگان خشن و سختگیر[۸] و گفتوگوی آزاردهنده و حسرتزا با اهل بهشت.[۹]
ب. عذاب جسمانی:
و مراد از آن، کیفرهایی است که مستقیم بر جسم آدمی فرود میآیند، که خود چند دستهاند. از برخی آیات قرآن برمیآید که عذابهای بدنی سخت و دردآور دوزخ چنان دردآور و جانکاه است که گناهکار حاضر است فرزندان و همسر و خویشان و همه زمینیان را فدا کند و در برابر، از عذاب رهایی یابد.[۱۰] از سختترین عذابهای جسمانیِ دوزخیان، خوردن و آشامیدن چیزهایی است که به سختی دچار درد و رنج میشوند. از جمله آن خوردنیها و آشامیدنیها: زقّوم یا میوه تلخ[۱۱] و حمیم یا آب سوزان[۱۲] است.
برخی دیگر از عذابهای دوزخی که جسم آدمی را رنج میدهند عبارتند از: برخورد با بادهای کشنده و دودهای غلیظ و آتشزا،[۱۳] روییدن پوستهای پی در پی و از میان رفتن آنها،[۱۴] داغ شدن صورت و پهلو و پشت،[۱۵] حبس در زندانهای تنگ و تاریک با غُل و زنجیر به صورت انفرادی،[۱۶] کشانیده شدن به سوی آتش در حالی که گناهکار غل و زنجیر بر گردن و دست و پا دارد.[۱۷]
عوامل عذاب
برخی گناهانی که در قرآن -در صورت عدم توبه- موجب عذاب جاودان دوزخ معرفی شدهاند، عبارتند از: کفر،[۱۸] نفاق،[۱۹] قتل عمد مؤمن،[۲۰] رباخواری[۲۱] و ظلم.[۲۲]
پانویس
- ↑ لسان العرب، ابن منظور، ج۹، ص۱۰۱.
- ↑ مفردات راغب، ص۵۵۴، «عذب».
- ↑ همان، ص۵۵۵، «عذب».
- ↑ سوره بقره، آيه ۷.
- ↑ سوره حج، آیه۲۲.
- ↑ سوره مؤمنون، آیه۱۰۷-۱۰۸.
- ↑ سوره آل عمران، آیه۱۹۲.
- ↑ سوره تحریم، آیه۲.
- ↑ سوره اعراف، آیه۴۴.
- ↑ سوره معارج، آیه۱۲-۱۴.
- ↑ سوره دخان، آیه۴۳-۴۶.
- ↑ سوره صافات، آیه۶۷-۶۸.
- ↑ سوره واقعه، آیه۴۱-۴۶.
- ↑ سوره نساء، آیه۵۶.
- ↑ سوره توبه، آیه۳۶.
- ↑ سوره فرقان، آیه۱۳-۱۴.
- ↑ سوره مؤمن، آیه۷۱-۷۲.
- ↑ سوره آل عمران، آیه۱۱۶.
- ↑ سوره مجادله، آیه۱۷.
- ↑ سوره نساء، آیه۹۳.
- ↑ سوره بقره، آیه۲۷۵.
- ↑ سوره شوری، آیه۴۵.
منابع
- فرهنگ شیعه، جمعی از نویسندگان، ص۳۳۷.
- فرهنگ قرآن، اکبر رفسنجانی، ج۲۰، ص۱۹۰.
