بشارت انبیاء به آمدن پیامبر اسلام

در کتابهای مقدس پیش از اسلام، بشارتهایی از انبیاء الهی به آمدن پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ذکر شده است. این موضوع همواره به عنوان دلیلی بر حقانیت رسالت پیامبر مورد توجه قرار گرفته است. این بشارت ها در بخشهای مختلفی از کتاب مقدس همچون «سفر تثنیه» تورات، کتاب اشعیا و انجیل وجود دارد.

تورات

در «سفر تثنیه»، باب ۳۳، آیه ۲ چنین آمده: «و گفت خدا از کوه سینا آمد، و از سعیر برایشان طلوع نمود، و از جبل فاران درخشان گردید».

در مناظره امام رضا علیه السلام با رأس الجالوت، امام در توضیح این آیه برای رأس الجالوت (عالم یهودی) می گوید:

مقصود از جمله «روشنایی، از طور سینا آمد»، مطالبی است که خداوند به عنوان وحی به موسی بر کوه طور نازل فرمود.

و مقصود از ساعیر در جمله «از کوه ساعیر بر مردم پرتو افکند»، کوهی است که خدا بر آن به عیسی وحی می نمود.

و مقصود از فاران در جمله «از کوه فاران بر ما آشکار شد»، کوهی است از کوه های مکه که فاصله بین آن و مکه، مسافت یک روز راه است.

در کتاب معجم‌البلدانِ یاقوت حموی آمده است که فاران یکی از نامهای شهر مکه بوده است. در تورات نیز روایت شده است هنگامی‌که هاجر و پسرش اسماعیل‌ (ع) از ابراهیم (ع) جدا شدند، در دشت فاران اقامت کردند و در آنجا زمانی‌که از شدت تشنگی، هاجر بیم مرگ اسماعیل را داشت، چشمۀ آبی پدیدار شد.

در آیه 18 سفر تثنیه آمده است:

«پیامبری را از براى ایشان از میان برادران ایشان مثل تو مبعوث خواهم كرد و كلام خود را در دهانش خواهم گذاشت و هر آن چه به او امر فرمایم به ایشان خواهد گفت و هر كسى كه سخنان مرا، كه او به اسم من مى گوید، نشنود من از او مطالبه خواهم كرد.»

مسیحیان به بیانى كه در كتاب اعمال رسولان آمده است، مصداق این بشارت را حضرت عیسی مسیح علیه السلام مى دانند. اما قرائنی در عبارات این کلام وجود دارد که نشان می دهد این عبارات به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله اشاره دارد. یکی از آنها عبارت " از میان برادران ایشان " است.

مفسران مسلمان این آیه را اشاره به پیامبر اسلام می‌دانند، زیرا "از میان برادران بنی‌اسرائیل" یعنی از بنی‌اسماعیل (که برادران بنی‌اسرائیل‌اند) و نه از خود بنی‌اسرائیل.

توضیحش این است که حضرت ابراهیم علیه السلام دو همسر به نام هاى ساره و هاجر داشت. هاجر اولین پسر حضرت ابراهیم، حضرت اسماعیل علیه السلام، را به دنیا آورد. در این زمان، حضرت ابراهیم علیه السلام هشتاد و شش ساله بودند. هنگام عهد خدا با حضرت ابراهیم علیه السلام، حضرت اسماعیل علیه السلام یگانه فرزند ایشان بود.

همسر دیگر حضرت ابراهیم، ساره، نیز در ایام پیرى حامله شد و پسرى زایید و حضرت ابراهیم علیه السلام نام او را اسحاق نهادند. در آن هنگام، حضرت ابراهیم علیه السلام صد ساله بودند.

عهد عتیق فرزندان اسماعیل و فرزندان اسحاق را برادر یکدیگر خوانده است. فرزندان اسحاق یهودى و فرزندان اسماعیل عرب زبان بودند. حضرت محمد صلى الله علیه و آله از نژاد اسماعیل، فرزند اول ابراهیم خلیل الله علیه السلام، بود كه خداوند او را از میان برادران اسرائیل - یعنى از نژاد اسماعیل - برگزید و این دقیقا همان چیزى است كه در خطاب به حضرت موسی علیه السلام آمده است.

عبارت دیگر که با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تطبیق دارد این عبارت است: "و كلام خود را در دهانش خواهم گذاشت و هر آن چه به او امر فرمایم به ایشان خواهد گفت"

در قرآن کریم، سوره هاى متعددى وجود دارد كه با كلمه «قل » آغاز شده اند. همچنین آیات فراوانى وجود دارد كه در ابتداى آن ها كلمه «قل » وارد شده است. تمام این ها نشانگر آن است كه فرشته وحى كلام الهى را بر دهان حضرت رسول صلى الله علیه و آله گذاشته است. پیامبر اکرم در قرآن چنین توصیف شده است: وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ * إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ ؛ و از روی هوا و هوس سخن نمی گوید. * گفتار او چیزی جز وحی که به او نازل می شود، نیست.

جمله دیگری که در این بخش از تورات آمده است این است: "و هر كسى كه سخنان مرا، كه او به اسم من مى گوید، نشنود من از او مطالبه خواهم كرد."

در سراسر قرآن کریم، كه معجزه جاوید پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله است، یك اظهارنظر و تفسیر و حتى یك كلمه و اشاره از خود پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله یا از یاران مؤمن و صدیق او دیده نمى شود. قرآن كریم، به تمامى، وحى و كلام خدا و از زبان خداست. همچنین 113 سوره از 114 سوره قرآن كریم با «به نام خداوند بخشنده مهربان» شروع شده است. تنها در ابتداى «سوره توبه » است كه «بسم الله الرحمن الرحیم » وجود ندارد که دلیل آن هم خطاب خاص این سوره مباركه به مشركان است. بنابراین قرآن کریم دقیقا با این بخش از تورات تطبیق دارد چرا که سخنان خداست و در سراسر آن با اسم خدا آغاز می شود.

کتاب اشعیا

در کتاب اشعیا که یکی از «کتب انبیا» نقل شده در عهد عتیق پس از پنج‌گانهٔ تورات است و شامل پیشگویی‌ها و پیام‌های حضرت اشعیا نبی از پیامبران بنی‌اسرائیل است، چنین آمده است:

«اینک امور پیشین واقع شد و من امور جدید را اعلام می‌نمایم؛ قبل از وقوع، شما را از آن‌ها خبردار می‌سازم. * برای خداوند سرودی تازه بخوانید و تسبیح او را از کران‌های زمین؛ ای کسانی که به دریا می‌روید و هر چه در آن است، ای جزایر و ساکنان ایشان. * بیابان و شهرهایش آواز برآورند، دهکده‌هایی که قیدار ساکن است به صدا آیند؛ ساکنان سلع ترنّم نمایند و از قلل کوه‌ها فریاد برآورند.»

قیدار یکی از فرزندان اسماعیل است و محل سکونتش حجاز بوده؛ و سلع نیز کوهی در مدینه است. در سایت موسوعة معالم المدينة المنورة آمده که یک مرجع معتبر برای جغرافیا و تاریخ مدینه است در مورد محل آن آمده است: در ناحیه شمالی غربی مدینه منوره قرار دارد و از مسجد نبوی 700 متر و از کوه ذباب 120 متر فاصله دارد.

انجیل یوحنا

در فصل چهاردهم «انجیل یوحنا»: آیات ۱۶، ۱۷، ۲۵، ۲۶ چنین آمده است: «اگر مرا دوست دارید احکام مرا نگاه دارید، و من از پدر خواهم خواست و او دیگری را که تسلی دهنده (یا کمک کار) است‌ به شما خواهد داد که همیشه با شما خواهد بود

...او را پدر به اسم من می ‌فرستد او همه چیز را به شما تعلیم دهد.»

در متن یونانی انجیل کنونی Parakletos آمده است که آن را "تسلی‌دهنده" و "کمک کار" ترجمه کرده‌اند و او را روح القدس دانسته اند ولی محققان مسلمان معتقدند که این واژه در اصل یونانی انجیل تحریف شده و واژه‌ی اصلی باید Periklytos (Περικλυτος) بوده باشد که معنی آن در یونانی: «ستوده‌شده»، «مشهور به خوبی» یا «معروف به نیکی» است و این واژه معنای کاملاً هم‌خوان با احمد (یکی از اسامی پیامبر) دارد. آنچنان که در آیه ۶ سوره صف آمده:

«وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُم مُّصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِن بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ...»

و [یاد کن] هنگامی را که عیسی پسر مریم گفت: ای بنی اسرائیل! به یقین من فرستاده خدا به سوی شمایم، تورات را که پیش از من بوده، تصدیق می کنم، و به پیامبری که بعد از من می آید و نامش «احمد» است، مژده می دهم.

استدلال‌های مطرح شده در مورد این مطلب چنین است:

الف) وقتی حضرت عیسی می گوید : خداوند دیگری را به شما خواهد داد واژه “دیگری” (ἄλλον / another) باید به یک انسان اشاره داشته باشد. و نمی تواند اینگونه باشد که حضرت عیسی بگوید من می روم و دیگری که روح القدس است جای من برای شما می آید.

ب) روح القدس قبل و بعد از عیسی همواره وجود داشته، و منطقی نیست که «دیگری» که «او خواهد آمد» به روح القدس اشاره داشته باشد.

ج) در توصیف این دیگری حضرت عیسی می فرماید: او همه چیز را به شما تعلیم خواهد داد و به شما یادآوری خواهد کرد و این با یک انسان هماهنگ است نه با یک موجود مجرد الهی که الهام می کند.

در فصل شانزدهم: آیات ۷، ۱۲، ۱۳، ۱۴ چنین است: «و من به شما راست می‌ گویم که رفتن من برای شما مفید است، زیرا اگر نروم Parakletos نزد شما نخواهد آمد، اما اگر بروم او را نزد شما می‌ فرستم. اکنون بسی چیزها دارم که به شما بگویم لیکن طاقت تحمل ندارید، اما چون آن خلاصه حقیقت بیاید او شما را به هر حقیقتی هدایت ‌خواهد کرد، زیرا او از پیش خود تکلم نمی‌ کند بلکه آن چه می‌ شنود خواهد گفت و از امور آینده به شما خبر خواهد داد...».

استدلال‌های مطرح شده توسط برخی محققان و مفسران مسلمان در مورد اینکه در اینجا نیز تحریف صورت گرفته و حضرت عیسی به آمدن روح القدس بشارت نمی دهد چنین است: الف) روح القدس همیشگی است، پس آیه «اگر نروم Parakletos نزد شما نخواهد آمد» نمی‌تواند به روح القدس اشاره کند.

ب) اینکه می گوید: «اکنون بسی چیزها دارم که به شما بگویم لیکن طاقت تحمل ندارید، اما چون آن خلاصه حقیقت بیاید، او شما را به هر حقیقتی هدایت خواهد کرد.» با جایگاه یک پیامبر الهی هماهنگ است. چرا که سلسله پیامبران یکی پس از دیگری در جهان آمده اند و هر یک مطابق با ظرفیت مردم زمان خود بخشی از حقایق عالم و احکام هدایت بخش را بیان نموده اند و نسخه پیامبر قبلی را کامل تر نموده اند تا اینکه پیامبر خاتم که همه حقایق را در سینه خود دارد نسخه کامل را به مردم ارائه نمود. و سلسله پیامبران به او ختم شد.

ج) اینکه می گوید : «زیرا او از پیش خود تکلم نمی‌ کند بلکه آن چه می‌ شنود خواهد گفت» با آیات سوره نجم هماهنگ است که در وصف پیامبر می فرماید: «وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ * إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ ؛ و از روی هوا و هوس سخن نمی گوید. * گفتار او چیزی جز وحی که به او نازل می شود، نیست.»

منابع

• رسولى محلاتى، زندگانى حضرت محمد صلی الله علیه و آله، ص ۴۲.
• پیامبر اسلام در تورات و انجیل، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت علیهم السلام [۲]
• شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق.