سید مرتضی کشمیری: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (مهدی موسوی صفحهٔ سید مرتضی رضوی کشمیری را به سید مرتضی کشمیری منتقل کرد)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{بخشی از یک کتاب}}
 
{{بخشی از یک کتاب}}
  
سید مرتضی رضوی کشمیری در هشتم [[ربیع الاول]] سال 1268 ه.ق در ایالت کشمیر، در خانواده ای روحانی از سلسله [[سادات]] رضوی، به دنیا آمد. پدرش سید مهدی شاه، فرزند سید محمد، عالمی زاهد بود که در ایالت کشمیر به تبلیغ [[معارف اسلامی]] و تدریس علوم دینی، اشتغال داشت.
+
سید مرتضی رضوی کشمیری (م، 1323 ه.ق)، در محضر استادان فراوانی در کشمیر، کربلا و نجف، به تحصیل علوم اسلامی و کسب مراحل عالی کمال معنوی پرداخت. آیت الله کشمیری، در پرتو علم و عمل و تقوای فراوان و در سایه عبادت و بندگی خالصانه خداوند، به مدارج عالی کمال انسانی دست یافت و در زمره اولیای خدا و صاحب کرامات فراوان شد که سراسر زندگی وی پر از آن کرامات و ظهور و تجلی فیض الهی است.  
  
مادرش بانویی دانشمند و باکمال بود. وی دوشادوش همسرش سید مهدی شاه به تبلیغ و تدریس علوم مختلف می پرداخت که در تدریس و تعلیم دانش ریاضی دارای احاطه خاص و در این زمینه شهرت فراوانی داشت.<ref> مصفی المقال، ص 457، الاجازه الکبیره، ص 432 و مستدرکات اعیان الشیعه، ج3، ص257.</ref>
+
<br />
  
==نسب==
+
==ولادت و خاندان ==
  
سید مرتضی کشمیری از نوادگان [[امام رضا]] علیه السلام بوده که نسبش با چند واسطه درخشان به آن حضرت می رسد،<ref> عشائر کربلا و اسرا، ص 183.</ref> از این رو به «رضوی» مشهور است.<ref> وی فرزند مهدی فرزند محمد کرم الله فرزند رضا فرزند حبیب فرزند مهدی فرزند مهدی فرزند محمد فرزند ابوالحسن فرزند سلام الله فرزند شاه میرزا فرزند عزالدین محمد عطاء الله معروف به میر بولا فرزند محمد فرزند محمد فرزند سلمان احمد فرزند ابی البطاء فرزند جعفر فرزند محسن فرزند ابراهیم فرزند علاء الدین فرزند محمد اکبر فرزند اسماعیل فرزند ضیاء الملک فرزند میر سلطان اویس فرزند عطاء الله فرزند محمدهاشم فرزند فخرالدین فرزند عبدالرزاق فرزند محمد فرزند علاء الدین فرزند اسماعیل فرزند ابراهیم فرزند محمد فرزند صالح فرزند احمد فرزند محمد اعرج فرزند احمد ابی المکارم فرزند ابوجعفر موسی مبرقع فرزند [[امام جواد]] علیه السلام فرزند امام علی بن موسی الرضا علیه السلام است. (عشائر کربلا و اسرا، ص 18).</ref>
+
سید مرتضی رضوی کشمیری در هشتم [[ربیع الاول]] سال 1268 ه.ق در ایالت کشمیر هندوستان، در خانواده ای روحانی از سلسله [[سادات]] رضوی، به دنیا آمد. پدرش سید مهدی شاه، فرزند سید محمد، عالمی زاهد بود که در کشمیر به تبلیغ [[علوم اسلامی|معارف اسلامی]] و تدریس علوم دینی، اشتغال داشت. مادرش نیز بانویی دانشمند و باکمال بود. وی دوشادوش همسرش سید مهدی شاه به تبلیغ و تدریس علوم مختلف می پرداخت که در تدریس و تعلیم دانش [[ریاضی]] دارای احاطه خاص و در این زمینه شهرت فراوانی داشت.<ref> مصفی المقال، ص 457، الاجازه الکبیره، ص 432 و مستدرکات اعیان الشیعه، ج3، ص257.</ref>
  
نسبت دیگر او، «قمی» است چه این که اجدادش از [[مدینه]] به قم مهاجرت نمودند و در آن شهر ماندگار شدند. جد بزرگش سید محمد اعرج فرزند احمد ابی المکارم فرزند ابوجعفر موسی مبرقع، اولین فرزند از این خاندان بود که در سال 254 ه.ق به [[قم]] آمد. او در شب چهارشنبه 21 ماه [[ربیع الاول]] 296 ه.ق در قم وفات یافت و در خانه ای که برایش خریده بودند، به خاک سپرده شد. محل دفن او هم اکنون به نام مقبره موسای مبرقع در محل چهل اختران قم معروف است.<ref> تربت پاکان، ج 2، ص 18.</ref>
+
سید مرتضی کشمیری نسبش با چند واسطه درخشان به [[امام رضا]] علیه السلام می رسد،<ref> عشائر کربلا و اسرا، ص 183.</ref> از این رو به «رضوی» مشهور است.<ref> وی فرزند مهدی فرزند محمد کرم الله فرزند رضا فرزند حبیب فرزند مهدی فرزند مهدی فرزند محمد فرزند ابوالحسن فرزند سلام الله فرزند شاه میرزا فرزند عزالدین محمد عطاء الله معروف به میر بولا فرزند محمد فرزند محمد فرزند سلمان احمد فرزند ابی البطاء فرزند جعفر فرزند محسن فرزند ابراهیم فرزند علاء الدین فرزند محمد اکبر فرزند اسماعیل فرزند ضیاء الملک فرزند میر سلطان اویس فرزند عطاء الله فرزند محمدهاشم فرزند فخرالدین فرزند عبدالرزاق فرزند محمد فرزند علاء الدین فرزند اسماعیل فرزند ابراهیم فرزند محمد فرزند صالح فرزند احمد فرزند محمد اعرج فرزند احمد ابی المکارم فرزند ابوجعفر موسی مبرقع فرزند [[امام جواد]] علیه السلام فرزند امام علی بن موسی الرضا علیه السلام است. (عشائر کربلا و اسرا، ص 18).</ref> نسبت دیگر او، «قمی» است، چه این که اجدادش از [[مدینه]] به [[قم]] مهاجرت نمودند و در آن شهر ماندگار شدند. جد بزرگش سید محمد اعرج فرزند احمد ابی المکارم فرزند [[موسی مبرقع|ابوجعفر موسی مُبرقع]]، اولین فرزند از این خاندان بود که در سال 254 ه.ق به قم آمد. موسی در شب چهارشنبه 21 ماه [[ربیع الاول]] 296 ه.ق در قم وفات یافت و در خانه ای که برایش خریده بودند، به خاک سپرده شد. محل دفن او هم اکنون به نام مقبره موسی مبرقع در محل چهل اختران قم معروف است.<ref> تربت پاکان، ج 2، ص 18.</ref>
  
او را «کشمیری» می گویند، چون جد هفتم وی سید ابوالحسن شاه از عالمان و فقیهان قمی بود که برای ترویج [[احکام]] [[دین]] به [[مشهد]] رضوی و از آن جا به ایالت کشمیر هندوستان هجرت کرده و در همان جا ماندگار شد و سلسله خاندان کشمیری را تأسیس کرد. قبر سید ابوالحسن رضوی قمی در محلی به نام «بلبل لنکر» یا «بلبل لانکر» واقع است که یکی از [[زیارت]] گاه‌های معروف کشمیر به حساب می آید.<ref> [[اعیان الشیعه]]، ج 2، ص 339 و الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
+
او را «کشمیری» می گویند، چون جد هفتم وی سید ابوالحسن شاه از عالمان و فقیهان قمی بود که برای ترویج [[احکام]] [[دین]] به [[مشهد]] رضوی و از آن جا به ایالت کشمیر هندوستان هجرت کرده و در همان جا ماندگار شد و سلسله خاندان کشمیری را تأسیس کرد. قبر سید ابوالحسن رضوی قمی در محلی به نام «بلبل لنکر» یا «بلبل لانکر» واقع است که یکی از زیارتگاه‌های معروف کشمیر به حساب می آید.<ref> [[اعیان الشیعه]]، ج 2، ص 339 و الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
 
 
==خاندان کشمیری==
 
  
 
آل کشمیر که یک شاخه از آن به «آل هاشم» نیز شهرت دارد، از خاندان های معروف در ایالت کشمیر، [[قم]] و خصوصاً [[کربلا]] هستند. عالمان و فقیهان معروف بسیاری از آن برخاسته و منشأ خدمات فرهنگی و اجتماعی فراوانی در جامعه اسلامی بوده و هستند. از میان آنان می توان به عالمان و فقیهان زیر اشاره کرد:
 
آل کشمیر که یک شاخه از آن به «آل هاشم» نیز شهرت دارد، از خاندان های معروف در ایالت کشمیر، [[قم]] و خصوصاً [[کربلا]] هستند. عالمان و فقیهان معروف بسیاری از آن برخاسته و منشأ خدمات فرهنگی و اجتماعی فراوانی در جامعه اسلامی بوده و هستند. از میان آنان می توان به عالمان و فقیهان زیر اشاره کرد:
  
* سید عبدالله رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای 1305 ه.ق)
+
*سید عبدالله رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای 1305 ه.ق)
* سید محمدحسن فرزند سید عبدالله حائری. (متوفای 1328 ه.ق)
+
*سید محمدحسن فرزند سید عبدالله حائری. (متوفای 1328 ه.ق)
* سید محمدعلی (متوفای 1376 ه.ق) فرزند سید محمدحسن فرزند سید عبدالله از عالمان مبارز در انقلاب میرزای شیرازی دوم علیه انگلیسی ها که مزدوران انگلیسی، منزل وی را در [[کربلا]] به توپ بستند.
+
*سید محمدعلی (متوفای 1376 ه.ق) فرزند سید محمدحسن فرزند سید عبدالله از عالمان مبارز در انقلاب [[میرزا محمد تقی شیرازی|میرزای شیرازی دوم]] علیه انگلیسی ها که مزدوران انگلیسی، منزل وی را در [[کربلا]] به توپ بستند.
* سید میر مختارشاه رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای 1328 ه.ق)
+
*سید میر مختارشاه رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای 1328 ه.ق)
 +
*سید رضا آل کشمیری از روحانیون مبارز و از یاران آیت الله [[آیت الله سید ابوالقاسم كاشانی|سید ابوالقاسم کاشانی]] در عصر پهلوی که به [[عراق]] و از آن جا به [[بیروت]] تبعید و از یاران [[امام موسی صدر]] گردید.<ref> تراث کربلا، ص 150 و عشائر کربلا و اسرا، ص 183 تا 185.</ref>
  
سید رضا آل کشمیری از روحانیون مبارز و از ایران آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی در عصر پهلوی که در [[عراق]] و از آن جا به [[بیروت]] تبعید و از یاران [[امام موسی صدر]] گردید.<ref> تراث کربلا، ص 150 و عشائر کربلا و اسرا، ص 183 تا 185.</ref>
+
==تحصیلات و استادان==
  
==تحصیلات==
+
سید مرتضی رضوی کشمیری، بعد از فراگیری خواندن و نوشتن و قرائت [[قرآن]]، مقدمات علوم دینی را از همان کودکی آغاز نموده و تا نوجوانی در کشمیر ادامه داد. او [[نهج البلاغه]]، شرح هدایه [[ملاصدرا]]، [[ریاضی|ریاضیات]]، [[منطق]] و [[فلسفه]] را زیر نظر مدرسان، فقیهان و دانشمندن ماهر کشمیر و با کمک فهم سرشار، استعداد فراوان و حافظه قوی، به خوبی فراگرفت.
  
سید مرتضی رضوی کشمیری، بعد از فراگیری خواندن و نوشتن و قرائت [[قرآن]]، مقدمات علوم دینی را از همان کودکی آغاز نموده و تا نوجوانی در کشمیر ادامه داد. او [[نهج البلاغه]]، شرح هدایه [[ملاصدرا]]، ریاضیات، [[منطق]] و [[فلسفه]] را زیر نظر مدرسان، فقیهان و دانشمندن ماهر کشمیر و با کمک فهم سرشار، استعداد فراوان و حافظه قوی، به خوبی فراگرفت.  
+
وی در سال 1284 ه.ق در سن 16 سالگی همراه دایی خود سید محمد کشمیری (متوفای 1313 ه.ق) برای تکمیل یافته های خود راهی شهرهای [[کربلا]] و [[نجف]] اشرف، شهر علم و فقاهت شد و در آن دو شهر نزد عالمان و فقیهان نامدار به کسب علوم عقلی و نقلی پرداخت و پس از سال ها تحصیل و تحقیق و [[تهذیب نفس]]، به درجه بلند [[اجتهاد]] و کمال نایل آمد و در ردیف دانشمندان آن عصر قرار گرفت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257 و الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
  
وی در سال 1284 ه.ق در سن 16 سالگی همراه دایی خود سید محمد کشمیری متوفای 1313 ه.ق برای تکمیل یافته های خود راهی شهرهای [[کربلا]] و [[نجف]] اشرف، شهر [[علم]] و فقاهت شد و در آن دو شهر نزد عالمان و فقیهان نامدار به کسب علوم عقلی و نقلی پرداخت و پس از سال ها تحصیل و تحقیق و [[تهذیب نفس]]، به درجه بلند [[اجتهاد]] و کمال نایل آمده، در ردیف دانشمندان آن عصر قرار گرفت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج ص 257 و الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
+
سید مرتضی کشمیری، در میان عالمان و فقیهان نجف و کربلا از جایگاه علمی خاص برخوردار بود. وی علاوه بر احاطه بر زبان های فارسی، عربی و هندی در علوم [[حدیث]]، [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[اخلاق]]، [[فلسفه]]، [[رجال]] و سایر [[علوم اسلامی]] تبحر داشت. آن گونه که در وصفش گفته اند: با هیچ کدام از فقیهان، فیلسوفان، عالمان اخلاق، روایت شناسان و دیگر دانشمندان نمی نشست، مگر آن که آنها اعتراف می کردند که وی در همه دانش های اسلامی، دارای تخصص و احاطه کامل است.<ref> گنجینه دانشمندان، ج 6، ص 384، معارف الرجال، ج 2، ص 409، مصفی المقال، ص 457 و الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
  
سید مرتضی کشمیری، در میان عالمان و فقیهان [[نجف]] و [[کربلا]] از جایگاه علمی خاص برخوردار بود. وی علاوه بر احاطه بر زبان های فارسی، عربی و هندی در علوم [[حدیث]]، [[فقه]]، [[اصول]]، [[اخلاق]]، [[فلسفه]]، [[رجال]] و سایر علوم اسلامی داشت. به طوری که می توان گفت در همه آن دانش ها دارای تخصص و تبحر بود. آن گونه که در وصفش گفته اند؛ با هیچ کدام از فقیهان، فیلسوفان، عالمان اخلاق، روایت شناسان و دیگر دانشمندان نمی نشست. مگر آن که آن ها اعتراف می کردند که وی در همه دانش های اسلامی، دارای تخصص و احاطه کامل است.<ref> گنجینه دانشمندان، ج 6، ص 384، معارف الرجال، ج 2، ص 409، مصفی المقال، ص 457 و الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
+
شرح حال نویسان نام برخی از آن استادان را به شرح ذیل ذکر کرده اند:
  
==استادان و مشایخ اجازه==
+
*سید مهدی کشمیری؛ وی پدر سید مرتضی کشمیری که در کشمیر، «[[نهج البلاغه]]» و شرح «هدایه» [[ملاصدرا]] و بعضی از مقدمات علوم حوزه را به فرزندش سید مرتضی آموخت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257 و الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
 +
*سید محمد کشمیری (متوفی 1313 ه.ق)
 +
*محمد یوسف انصاری
 +
*محمد عبدالحلیم انصاری
 +
*مولی تفضل حسین: کشمیری، درس های [[ریاضی|ریاضیات]]، [[منطق]] و [[فلسفه]] را در کشمیر نزد سه استاد اخیر آموخت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.</ref>
 +
*سید مهدی قزوینی (متوفی 1300 ه.ق)
 +
*سید حسین بهبهانی (متوفی 1300 ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.</ref>
 +
*شیخ محمدحسین کاظمی (متوفی 1308 ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257 و الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
 +
*شیخ محمدتقی هروی (متوفی 1299 ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.</ref>
 +
*[[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسین قلی همدانی نجفی]] (متوفی 1311 ه.ق)<ref> الاجاره الکبیره، ص 432.</ref>
 +
*شیخ زین العابدین مازندرانی حائری (متوفی 1309 ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.</ref>
 +
*میرزا حسین خلیلی تهرانی (متوفی 1326 ه.ق)<ref> الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
 +
*[[میرزا محمدحسن شیرازی]] (متوفی 1312 ق)<ref>الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
 +
*سید حسین ترک
 +
*شیخ محمد لاهیجی<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.</ref>
  
سید مرتضی کشمیری، در محضر استادان فراوانی در کشمیر، کربلا و نجف، به تحصیل علوم اسلامی و کسب مراحل عالی کمال معنوی پرداخت. شرح حال نویسان نام برخی از آن استادان را به شرح ذیل ذکر کرده اند:
+
*شیخ نوح قرشی نجفی (متوفی 1300 ه.ق)<ref> مستدرات اعیان الشیعه، ج 3، ص 258 و اعیان الشیعه، ج 10، ص 121.</ref>
 +
*شیخ محمدحسن یاسین بن محمدعلی (متوفی 1308 ه.ق)
 +
*سید حسن بن سید محمدرضا بحرالعلوم
 +
*میرزا احمد هاشم فرزند میرزا زین العابدین موسوی خوانساری (متوفی 1318 ه.ق)
 +
*سید اسدالله اصفهانی (متوفی 1290 ه.ق)<ref>مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 258، معارف الرجالم، ج 3، ص 213 و ص 276 و الاجازه الکبیره، ص 433.</ref>
  
* سید مهدی کشمیری؛ وی پدر سید مرتضی کشمیری که در کشمیر، «[[نهج البلاغه]]» و «[[شرح هدایه]]» [[ملاصدرا]] و بعضی از مقدمات علوم حوزه را به فرزندش سید مرتضی آموخت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257 و الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
+
بعضی از شرح حال نویسان، علاوه بر استادان ذکر شده، [[شیخ مرتضی انصاری]] را نیز در زمره استادان بنام وی ذکر کرده اند.<ref> همان، و تراث کربلا، ص 150.</ref> ولی به نظر می رسد که صحیح نباشد چرا که شیخ مرتضی انصاری متوفای 1281 ه.ق است و سید مرتضی کشمیری در سال 1284 ه.ق برای تحصیلات عالی علوم دینی وارد [[نجف]] اشرف شده است.<ref> الاجازه الکبیره، ص 432.</ref> بنابراین وی سه سال بعد از وفات شیخ انصاری در محضر استادان [[نجف]] و [[کربلا]] به تحصیل پرداخته است.
* سید محمد کشمیری (متوفی 1313 ه.ق)
 
* محمد یوسف انصاری
 
* محمد عبدالحلیم انصاری
 
* مولی تفضل حسین
 
* سید مرتضی کشمیری، درس های ریاضیات، [[منطق]] و [[فلسفه]] را در کشمیر نزد این سه استاد آموخت.<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.</ref>
 
* سید مهدی قزوینی (متوفی 1300 ه.ق)
 
* سید حسین بهبهانی (متوفی 1300 ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.</ref>
 
* شیخ محمدحسین کاظمی (متوفی 1308 ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257 و الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
 
* شیخ محمدتقی هروی (متوفی 1299 ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.</ref>
 
* ملا حسین قلی همدانی درگزینی نجفی (متوفی 1311 ه.ق)<ref> الاجاره الکبیره، ص 432.</ref>
 
* شیخ زین العابدین مازندرانی حائری (متوفی 1309 ه.ق)<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.</ref>
 
* میرزا حسین خلیلی تهرانی (متوفی 1326 ه.ق)<ref> الاجازه الکبیره، ص 432.</ref> وی فرزند خلیل رازی تهرانی، از شاگردان بارز شیخ محسن بن خنفر عفکاوی متوفای 1270 ق.
 
* میرزا محمدحسن شیرازی (متوفی 1312 ق)<ref>الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
 
* سید حسین ترک
 
* شیخ محمد لاهیجی<ref> مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.</ref>
 
  
بعضی از شرح حال نویسان، علاوه بر استادان ذکر شده، [[شیخ مرتضی انصاری]] را نیز در زمره استادان بنام وی ذکر کرده اند.<ref> همان، و تراث کربلا، ص 150.</ref> ولی به نظر می رسد که صحیح نباشد چرا که شیخ مرتضی انصاری متوفای 1281 ه.ق است و سید مرتضی کشمیری در سال 1284 ه.ق برای تحصیلات عالی علوم دینی وارد [[نجف]] اشرف شده است.<ref> الاجازه الکبیره، ص 432.</ref> بنابراین وی سه سال بعد از وفات شیخ انصاری در محضر استادان [[نجف]] و [[کربلا]] به تحصیل پرداخته است از این رو نمی تواند از شاگردان شیخ انصاری باشد.
+
==تدریس و شاگردان==
  
* شیخ نوح قرشی نجفی (متوفی 1300 ه.ق)<ref> مستدرات اعیان الشیعه، ج 3، ص 258 و اعیان الشیعه، ج 10، ص 121.</ref>
+
سید مرتضی کشمیری با وفات استاد [[اخلاق]] و [[عرفان]] خود آیت الله [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسین‌قلی همدانی]] در سال 1311 ه.ق، تدریس علوم دینی را به طور رسمی آغاز و تا آخر عمر بابرکتش ادامه داد. بسیاری از دانشمندان و جویندگان [[علوم اسلامی]] در درس های [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[اخلاق]] وی حاضر شده، از اقیانوس دانش وی، گوهرهای [[علم]] و [[معرفت]] بدست آورده، بهره‌های فراوان بردند.<ref> الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
* شیخ محمدحسن یاسین بن محمدعلی (متوفی 1308 ه.ق)
 
* سید حسن بن سید محمدرضا بحرالعلوم
 
* میرزا احمد هاشم فرزند میرزا زین العابدین موسوی خوانساری (متوفی 1318 ه.ق)
 
* سید اسدالله اصفهانی (متوفی 1290 ه.ق)<ref>مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 258، معارف الرجالم، ج 3، ص 213 و ص 276 و الاجازه الکبیره، ص 433.</ref>
 
  
==تدریس==
+
جامعیت در علوم اسلامی، احاطه بر اصول و فروع در آن علوم، اطلاع از مبانی و اقوال و نیز [[تقوا|تقوای]] عالی و وجود کمالات معنوی، عامل جذب شاگردان بزرگ به مکتب علمی او بود. شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] از دانشمندان اسلامی در این باره می گوید: من چندین سال در محضر آیت الله سید مرتضی کشمیری به تحصیل پرداختم. او را عالمی ربانی، جامع علوم فقه، اصول، [[حدیث]]، [[تفسیر]] و دیگر علوم رسمی و غیررسمی حوزه یافتم.<ref> مصفی المقال، ص 457.</ref>
  
تحصیلات علمی و اخلاقی سید مرتضی کشمیری تا سال 1311 ه.ق ادامه پیدا کرد و با وفات استاد [[اخلاق]] و عرفانش آیت الله ملا حسین‌قلی همدانی در این سال، تدریس علوم دینی را به طور رسمی آغاز و تا آخر عمر بابرکتش ادامه داد. بسیاری از دانشمندان و جویندگان علوم اسلامی در درس های [[فقه]]، [[اصول]] و [[اخلاق]] وی حاضر شده، از اقیانوس دانش وی، گوهرهای [[علم]] و [[معرفت]] بدست آورده، بهره‌های فراوان بردند.<ref> الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
+
سید مرتضی کشمیری شاگردان فراوانی در مکتب علمی خود از قبیل فقه، اصول و اخلاق پرورش داد که هر کدام از آن ها در عصر خویش از مفاخر و بزرگان عالم [[اسلام]] به حساب آمدند. از جمله این شاگردان:
  
جامعیت در علوم اسلامی، احاطه بر اصول و فروع در آن علوم، اطلاع از مبانی و اقوال و نیز تقوای عالی و وجود کمالات معنوی، عامل جذب شاگردان بزرگ به مکتب علمی او بود. شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] از دانشمندان اسلامی در این باره می گوید: من چندین سال در محضر آیت الله سید مرتضی کشمیری به تحصیل پرداختم. او را عالمی ربانی، جامع علوم فقه، اصول، [[حدیث]]، [[تفسیر]] و دیگر علوم رسمی و غیررسمی حوزه یافتم.<ref> مصفی المقال، ص 457.</ref>
+
*سید محمود مرعشی نجفی (متوفی 1338 ه.ق)
 +
*میرزا ابراهیم تبریزی
  
==شاگردان==
+
*شیخ علی قمی
 +
*شیخ محمدحسین بن محمدخلیل شیرازی عسکری
 +
*سید علم الهدی نقوی کابلی
 +
*سید محمدموسی خلخالی
 +
*[[سید حسین طباطبائی قمی|حاج آقا حسین طباطبایی قمی]]
 +
*[[میرزا جواد آقا ملکی تبریزی]]
 +
*سید محمدحسین غزنوی
 +
*[[شيخ حسنعلی نخودکی اصفهانی|شیخ حسن علی نخودکی اصفهانی]]
 +
*[[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری یزدی]]
 +
*[[آقا بزرگ تهرانی|شیخ آقا بزرگ تهرانی]]
 +
*[[محمدحسین غروی اصفهانی]]
 +
*شیخ حسین حیدرعاملی<ref> تکمله أمل الآمل، ص 172.</ref>
 +
*سید عبدالله ثقه الاسلام
 +
*سید ناصر حسین لکنهوی
 +
*میرزا محمود شیرازی
 +
*میرزا عنایت الله اخباری
 +
*میرزا محمد جولانی
 +
*شیخ جوادشاه عبدالعظیمی
 +
*شیخ علی دامغانی
 +
*میرزا حسن حائری
 +
*شیخ عیسی لواسانی
 +
*شیخ عبدالغنی الحر
 +
*شیخ علی اکبر نهاوندی
 +
*[[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]]
 +
*عبدالحسین شیرازی
 +
*میراز عبدالباقی ملاباشی شیرازی
 +
*شیخ محمدحسن عمروآبادی
  
سید مرتضی کشمیری، جامع علوم عقلی، نقلی و دارای کمالات معنوی ویژه ای بود از این رو شاگردان فراوانی در مکتب علمی خود از قبیل فقه، اصول و اخلاق پرورش داد که هر کدام از آن ها در عصر خویش از مفاخر و بزرگان عالم اسلام به حساب آمدند. از جمله این شاگردان:
+
==آثار و تألیفات==
  
* سید محمود مرعشی نجفی (متوفی 1338 ه.ق)
+
سید مرتضی کشمیری، دارای مهارت و تخصص کافی در تمام رشته های [[علوم اسلامی]] بود از این رو علاوه بر تدریس، به نگارش در آن زمینه نیز پرداخت. گرچه بیشتر آنها در حد دست نوشته باقی ماند. به هر حال تألیفات و دست نوشته های آن دانشمند اسلامی را تحت عنوان های ذیل می توان معرفی کرد:
* میرزا ابراهیم تبریزی
 
  
از دیگر شاگردان وی:
+
*اعلام الاعلام فی علم الرجال
 +
*حاشیه علی [[قوانین الاصول (کتاب)|القوانین]]
 +
*حاشیه علی [[ریاض المسائل]] سید علی طباطبایی
 +
*تعلیقه علی شرح الهدای للقاضی میبدی
 +
*حاشیه علی [[شرح لمعه|شرح اللمعه]]
 +
*تعلیقه علی تقویم المحسنین
 +
*رساله فی اعمال الهندسه
 +
*شرح علی التحریر سلطان الحکماء
 +
*شرح علی صفحه الاسطرلاب للبهایی
 +
*رساله فی البعد بین البلاد
 +
*تعلیقه علی الحاشیه للمولی غلام یحیی
 +
*تعلیقه علی الحواشی میر زاهد علی شرح التهذیب
 +
*تعلیقه علی شرح التلخیص الچغمینی
 +
*بحث فی الاسطرلاب
 +
*تعلیقه علی شرح لسلطان الحکماء
 +
*ملحق الرساله فی البعد بین البلاد
 +
*شرح عباره المنهاج للمولی الکرباسی حول [[قبله|القبله]]
 +
*تعلیقه علی رساله [[ابن فهد حلی]]
 +
*تعلیقه علی [[امل الآمل فی علماء جبل عامل (کتاب)|أمل الآمل]] للحر العاملی
 +
*شرح مبحث الزوال
 +
*رساله فی شرح روایة عبدالله بن سنان من اصحاب [[امام صادق علیه السلام|الصادق]] علیه السلام
 +
*تعلیقه علی رساله خلاصه الحساب [[شیخ بهایی|شیخ بهائی]]
 +
*تعلیقه علی منتخب الاتحاف [[سیوطی]]
 +
*تعلیقه علی شرح درایه الحدیث [[شهید ثانی]]
 +
*تسلیک النفس الی جانب القدس<ref>[[مستدرکات اعیان الشیعه]]، ج3، ص257 والذریعه، ج2، ص237 و مصفی المقال، ص457 و الاجازه الکبیره، ص432.</ref>
  
* شیخ علی قمی
+
==کشمیری از نگاه دیگران==
* شیخ محمدحسین بن محمدخلیل شیرازی
 
* عسکری
 
* سید علم الهدی نقوی کابلی
 
* سید محمدموسی خلخالی
 
* حاج آقا حسین طباطبایی قمی
 
* میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
 
* سید محمدحسین غزنوی
 
* شیخ حسن علی نخودکی اصفهانی
 
* شیخ عبدالکریم حائری یزدی
 
* شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]]
 
* شیخ محمدحسین غروی اصفهانی
 
* شیخ حسین حیدرعاملی<ref> تکمله أمل الآمل، ص 172.</ref>
 
* سید عبدالله ثقه الاسلام
 
* سید ناصر حسین لکنهوی
 
* میرزا محمود شیرازی
 
* میرزا عنایت الله اخباری
 
* میرزا محمد جولانی
 
* شیخ جوادشاه عبدالعظیمی
 
* شیخ علی دامغانی
 
* میرزا حسن حائری
 
* شیخ عیسی لواسانی
 
* شیخ عبدالغنی الحر
 
* شیخ علی اکبر نهاوندی
 
* سید شهاب الدین مرعشی نجفی
 
* عبدالحسین شیرازی
 
* میراز عبدالباقی ملاباشی شیرازی
 
* شیخ محمدحسن عمروآبادی
 
  
==تألیفات==
+
دانشمندان علوم مختلف اسلامی و نیز شرح حال نویسان، به خاطر وجود ویژگی های علمی و معنوی در سید مرتضی کشمیری او را با صفات متعدد ستوده اند و از او به بزرگی یاد کرده اند.
 
 
سید مرتضی کشمیری، دارای مهارت و تخصص کافی در تمام رشته های علوم اسلامی بود از این رو علاوه بر تدریس، به نگارش در آن زمینه نیز پرداخت. گرچه بیشتر آن ها در حد دست نوشته باقی ماند. به هر حال تألیفات و دست نوشته های آن دانشمند اسلامی را تحت عنوان های ذیل می توان معرفی کرد:
 
 
 
* اعلام الاعلام فی علم الرجال
 
* حاشیه علی القوانین
 
* حاشیه علی ریاض المسائل سید علی طباطبایی
 
* تعلیقه علی شرح الهدای للقاضی میبدی
 
* حاشیه علی شرح اللمعه
 
* تعلیقه علی تقویم المحسنین
 
* رساله فی اعمال الهندسه
 
* شرح علی التحریر سلطان الحکماء
 
* شرح علی صفحه الاسطرلاب للبهایی
 
* رساله فی البعد بین البلاد
 
* تعلیقه علی الحاشیه للمولی غلام یحیی
 
* تعلیقه علی الحواشی میر زاهد علی شرح التهذیب
 
* تعلیقه علی شرح التلخیص الچغمینی
 
* بحث فی الاسطرلاب
 
* تعلیقه علی شرح لسلطان الحکماء
 
* ملحق الرساله فی البعد بین البلاد
 
* شرح عباره المنهاج للمولی الکرباسی حول القبله
 
* تعلیقه علی رساله ابن فهد حلی
 
* تعلیقه علی أمل الآمل للحر العاملی
 
* شرح مبحث الزوال
 
* رساله فی شرح روایه عبدالله بن سنان من اصحاب الصادق علیه السلام
 
* تعلیقه علی رساله خلاصه الحساب للشیخ البهائی
 
* تعلیقه علی منتخب الاتحاف للسیوطی
 
* تعلیقه علی شرح درایه الحدیث للشهید الثانی
 
* تسلیک النفس الی جانب القدس<ref>[[مستدرکات اعیان الشیعه]]، ج3، ص257 والذریعه، ج2، ص237 و مصفی المقال، ص457 و الاجازه الکبیره، ص432.</ref>
 
 
 
==عارفی بزرگ==
 
 
 
عارف کسی است که شناختی واقعی از خداوند، اسماء صفات و مظاهر آن ها و نیز شناختی حقیقی از [[ارتباط جهان با خدا]] و [[رابطه خدا با جهان]] پیدا کرده است. [[عارف]] کسی است که با ریاضت و [[عبادت]]، [[نفس اماره]] خود را رام، آن را ازهرگونه زنگار رذیله پاک و زمینه را برای تابش نور حقیقت در آینه دلش آماده می کند و علاوه بر باطن خود را به زیور فضائل معنوی مزین می کند و به کمالات عالی دست می یابد.
 
 
 
سید مرتضی کشمیری نیز از زمره عرفان بزرگ عصر خویش بود که در سایه تربیت و ارشاد عارفان بزرگی همچون ملا حسین‌قلی همدانی (متوفای 1311 ه.ق) به درجات عالی عرفان رسید. این عالم ربانی در نهایت ورع و [[تقوا]] و پیوسته در [[جهاد]] نفس و ریاضت، [[عبادت]] [[سیر و سلوک]] عرفانی بود.<ref> [[معارف الرجال]]، ج 2، ص 409، مصفی المقال، ص 457، الاجازه الکبیره، ص 432.</ref>
 
 
 
==کرامات سید مرتضی کشمیری==
 
 
 
آیت الله سید مرتضی کشمیری، در پرتو علم و عمل و تقوای فراوان و در سایه عبادت و بندگی خالصانه خداوند، به مدارج عالی کمال انسانی دست یافت و در زمره اولیای خدا و صاحب کرامات فراوان شد که سراسر زندگی وی پر از آن کرامات و ظهور و تجلی فیض الهی است. اشاره به دو کرامت از این عالم ربانی و فرزانه خالی از لطف نخواهد بود.
 
 
 
'''مشکل گشایی حضرت زهرا علیهاالسلام'''
 
  
در [[کربلا]] یکی از طلاب علوم دینی، آیت الله عارف، سید مرتضی کشمیری را به حجره خود دعوت نمود و او نیز قبول کرد. آن طلبه همراه آیت الله کشمیری به سوی حجره اش راهی شد، به در حجره رسیدند. دیدند در حجره بسته است. چرا که هم حجره ای او در را قفل و کلید را با خود برده بود.  
+
شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] او را به سید مشایخ خود، علامه و با تقواترین توصیف می کند<ref> [[الذریعه الی تصانیف الشیعه]]، ج 2، ص 237 و نقباء البشر، ج 1، ص 40.</ref> و در جای دیگر از او به نام عالم ربانی، جامع علوم عقلی و نقلی، در نهایت ورع و [[تقوا]]، یاد می کند.<ref> مصفی المقال، ص 457.</ref>
  
آن طلبه از این واقعه بسیار ناراحت شد، از آیت الله کشمیری عذرخواهی کرد و گفت: اگر اجازه دهید قفل را بشکنم. آیت الله کشمیری فرمود: مشهور است که اگر نام مادر [[حضرت موسی]] علیه السلام را بر قفل و در بسته بخوانند، بدون کلید باز می شود. قطعا نام و مقام مادر ما [[حضرت فاطمه]] زهرا علیهاالسلام از نام و مقام مادر حضرت موسی علیه السلام بالاتر است. از این رو دستش را بر روی قفل در حجره گذارد و گفت: یافاطمه، که قفل فورا باز شد.<ref> گنجینه دانشمندان، ج 6، ص 384.</ref>
+
نویسنده کتاب عشائر کربلا در مورد سید مرتضی کشمیری می گوید: او فقیهی [[زهد|زاهد]] و با [[ورع]] و دارای کرامات گوناگون بود.<ref> عشائر کربلا و اسرا، ص 184.</ref> [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی|آیت الله مرعشی نجفی]] نیز او را به جامعیت در علم و عمل و گستردگی اطلاع و آگاهی نسبت به اخبار، آگاه به مبانی [[فلسفه|فلسفی]] و سایر [[علوم اسلامی]] توصیف می کند.<ref> [[الاجازه الکبیره]]، ص 432.</ref>
  
'''دعا برای مریض'''
+
نویسنده گنجینه دانشمندان می گوید: سید عالمان، آیت الله سید مرتضی رضوی فرزند سید مهدی کشمیری، عالمی [[فقیه]]، [[محدث|محدثی]] آگاه، عابدی با ورع، پارسایی با تقوا و عارفی صالح، از نوادر عصر خویش بود. به یک واسطه از آیت الله [[سید حسین طباطبائی قمی|حاج آقا حسین قمی]] شنیدم که گفته است: من منکر بودم که آدم خوب در زمان ما پیدا شود، تا وقتی که حاج [[شيخ ابوالقاسم قمى|شیخ ابوالقاسم کبیر]] را در [[قم]] و حاج سید مرتضی کشمیری را در [[کربلا]] ملاقات کردم و یقین پیدا کردم که در این زمان هم آدم خوب پیدا می شود.<ref> گنجینه دانشمندان، ج 6، ص 383 و 384.</ref>
  
مرحوم سید محمد نصیرآبادی نقل می کند: «هنگامی که آیت الله سید مرتضی کشمیری در [[عراق]] بود، یکی از دوستانم به نام نواب مولوی سید اصغر حسین، به بیماری سختی مبتلا گردید؛ به طوری که از معالجه نتیجه نگرفت.
+
==ویژگی‌های اخلاقی==
  
شبی در عالم رؤیا دیدم در باغ سبز و خرمی هستم و در آن جا قصر باشکوهی وجود دارد. چون در فکر درمان سید اصغر حسین بودم، تصمیم داشتم از آن باغ بیرون آیم، ناگاه صدایی از آن باغ شنیدم که می گفت: کجا می روی؟ برای پرستاری از سید اصغر حسین می روم.  
+
[[عارف]] کسی است که شناختی واقعی از [[الله|خداوند]]، [[اسماء و صفات الهی|اسماء و صفات]] و مظاهر آنها و نیز شناختی حقیقی از ارتباط جهان با خدا و رابطه خدا با جهان پیدا کرده است. عارف کسی است که با ریاضت و [[عبادت]]، [[نفس اماره]] خود را رام، آن را از هرگونه زنگار رذیله پاک و زمینه را برای تابش نور حقیقت در آینه دلش آماده می کند و علاوه بر باطن خود را به زیور فضائل معنوی مزین می کند و به کمالات عالی دست می یابد.  
  
او گفت: چرا به محضر سید مرتضی کشمیری نمی روی تا برای سید اصغر [[دعا]] کند؟ گفتم: او در کجاست؟ گفت: در میان همین قصر است. در عالم خواب به طرف قصر رفته و وارد قصر شدم سید مرتضی را در مصلای قصر دیدم. سلام کردم، جواب سلام مرا داد و لبخند زد. عرض کردم: برای شفای سید اصغر حسین دعا کنید. ایشان دعا کرد من از قصر بیرون آمدم.
+
سید مرتضی کشمیری نیز از زمره عارفان بزرگ عصر خویش بود که در سایه تربیت و ارشاد عارفان بزرگی همچون [[ملا حسینقلی همدانی|ملا حسین‌قلی همدانی]] (متوفای 1311 ه.ق) به درجات عالی [[عرفان]] رسید. این عالم ربانی در نهایت [[ورع]] و [[تقوا]] و پیوسته در [[جهاد]] نفس و ریاضت، عبادت و [[سیر و سلوک]] عرفانی بود.<ref> [[معارف الرجال]]، ج 2، ص 409، مصفی المقال، ص 457، الاجازه الکبیره، ص 432.</ref> اشاره به دو کرامت از این عالم ربانی و فرزانه خالی از لطف نخواهد بود:
  
ناگاه از خواب بیدار شدم. دریافتم که اول [[اذان]] صبح است. [[وضو]] گرفتم و [[نماز]] خواندم و سپس به خانه سید اصغر حسین رفتم. دیدم آیت الله سید مرتضی کشمیری به عیادت ایشان آمده و در کنار بستر سید اصغر حسین نشسته است، ماجرای خواب خود را برای آقا نقل کردم و تقاضای دعا برای شفای سید اصغر حسین نمودم، سید مرتضی گریه کرد و فرمود: شاید شخصی دیگری را دیده ای و به من فرمود: موضوع را مخفی بدار. برای شفای سید اصغر حسین دعا کرد، به طوری که او همان روز شفای کامل پیدا کرد.<ref> ستارگان حرم، ش 11، ص 40. به نقل از نجوم السماء، ص 236.</ref>
+
'''مشکل گشایی حضرت زهرا علیهاالسلام:'''
  
==اقامه نماز جماعت==
+
در [[کربلا]] یکی از طلاب علوم دینی، آیت الله سید مرتضی کشمیری را به حجره خود دعوت نمود و او نیز قبول کرد. آن طلبه همراه آیت الله کشمیری به سوی حجره اش راهی شد، به در حجره رسیدند. دیدند در حجره بسته است، چرا که هم حجره ای او در را قفل و کلید را با خود برده بود.
  
سید مرتضی رضوی کشمیری علاوه بر آن که یک چهره علمی بزرگ بود، به عنوان عالمی ربانی در اذهان عوام و خاص [[کربلا]]، دارای تقدس خاصی بود. از این رو از او درخواست کردند تا در کربلا به اقامه جماعت بپردازد. او نیز درخواست آنان را پذیرفته، در حرم مقدس حسینی به اقامه جماعت پرداخت که تا آخر عمر شریفش ادامه داشت. مردم کربلا، خصوصاً اهل علم آن شهر، علاقه خاصی به وی داشتند و در [[نماز جماعت]] به او اقتدا می کردند.<ref> معارف الرجال، ج ص 410، الاجاره الکبیره، ص 432 و گنجینه دانشمندان، ج6، ص384.</ref>
+
آن طلبه از این واقعه بسیار ناراحت شد، از آیت الله کشمیری عذرخواهی کرد و گفت: اگر اجازه دهید قفل را بشکنم. آیت الله کشمیری فرمود: مشهور است که اگر نام [[مادر حضرت موسی]] علیه السلام را بر قفل و در بسته بخوانند، بدون کلید باز می شود. قطعا نام و مقام مادر ما [[حضرت فاطمه]]<nowiki/>علیهاالسلام از نام و مقام مادر [[حضرت موسی علیه السلام|حضرت موسی]] علیه السلام بالاتر است. از این رو دستش را بر روی قفل در حجره گذارد و گفت: یافاطمه، که قفل فورا باز شد.<ref> گنجینه دانشمندان، ج ص 384.</ref>
  
==از نگاه دیگران==
+
'''دعا برای مریض:'''
 
 
دانشمندان علوم مختلف اسلامی و نیز شرح حال نویسان، به خاطر وجود ویژگی های علمی و معنوی در سید مرتضی کشمیری او را با صفات متعدد ستوده اند و از او به بزرگی یاد کرده اند.
 
  
شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]] او را به سید مشایخ خود، علامه و با[[تقوا]]ترین توصیف می کند<ref> [[الذریعه الی تصانیف الشیعه]]، ج 2، ص 237 و نقباء البشر، ج 1، ص 40.</ref> و در جای دیگر از او به نام عالم ربانی، جامع علوم عقلی و نقلی، در نهایت ورع و تقوا، یاد می کند.<ref> مصفی المقال، ص 457.</ref>
+
مرحوم سید محمد نصیرآبادی نقل می کند: «هنگامی که آیت الله کشمیری در [[عراق]] بود، یکی از دوستانم به نام نواب مولوی سید اصغر حسین، به بیماری سختی مبتلا گردید؛ به طوری که از معالجه نتیجه نگرفت. شبی در عالم رؤیا دیدم در باغ سبز و خرمی هستم و در آن جا قصر باشکوهی وجود دارد. چون در فکر درمان سید اصغر حسین بودم، تصمیم داشتم از آن باغ بیرون آیم، ناگاه صدایی از آن باغ شنیدم که می گفت: کجا می روی؟ گفتم برای پرستاری از سید اصغر حسین می روم. او گفت: چرا به محضر سید مرتضی کشمیری نمی روی تا برای سید اصغر [[دعا]] کند؟ گفتم: او در کجاست؟ گفت: در میان همین قصر است. در عالم خواب به طرف قصر رفته و وارد قصر شدم، سید مرتضی را در مصلای قصر دیدم. سلام کردم، جواب سلام مرا داد و لبخند زد. عرض کردم: برای شفای سید اصغر حسین دعا کنید. ایشان دعا کرد من از قصر بیرون آمدم. ناگاه از خواب بیدار شدم. دریافتم که اول [[اذان]] صبح است. [[وضو]] گرفتم و [[نماز]] خواندم و سپس به خانه سید اصغر حسین رفتم. دیدم آیت الله سید مرتضی کشمیری به [[عیادت بیماران|عیادت]] ایشان آمده و در کنار بستر سید اصغر حسین نشسته است، ماجرای خواب خود را برای آقا نقل کردم و تقاضای دعا برای شفای سید اصغر حسین نمودم، سید مرتضی گریه کرد و فرمود: شاید شخصی دیگری را دیده ای و به من فرمود: موضوع را مخفی بدار. برای شفای سید اصغر حسین دعا کرد، به طوری که او همان روز شفای کامل پیدا کرد.<ref> ستارگان حرم، ش 11، ص 40. به نقل از نجوم السماء، ص 236.</ref>
  
نویسنده کتاب عشائر [[کربلا]] در مورد سید مرتضی کشمیری می گوید: او فقیهی زاهد و با ورع و دارای کرامات گوناگون بود.<ref> عشائر کربلا و اسرا، ص 184.</ref> آیت الله مرعشی نجفی نیز او را به جامعیت در علم و عمل و گستردگی اطلاع و آگاهی نسبت به اخبار، آگاه به مبانی فلسفی و سایر علوم اسلامی توصیف می کند.<ref> [[الاجازه الکبیره]]، ص 432.</ref>
+
'''اقامه نماز جماعت:'''
  
نویسنده گنجینه دانشمندان می گوید: سید عالمان، آیت الله سید مرتضی رضوی فرزند سید مهدی کشمیری، عالمی فقیه، محدثی آگاه، عابدی باورع، پارسایی باتقوا و عارفی صالح، از نوادر عصر خویش بود. به یک واسطه از آیت الله حاج آقا حسین قمی شنیدم که گفته است: من منکر بودم که آدم خوب در زمان ما پیدا شود، تا وقتی که حاج شیخ ابوالقاسم کبیر را در [[قم]] و حاج سید مرتضی کشمیری را در کربلا ملاقات کردم و یقین پیدا کردم که در این زمان هم آدم خوب پیدا می شود.<ref> گنجینه دانشمندان، ج ص 383 و 384.</ref>
+
سید مرتضی رضوی کشمیری علاوه بر آن که یک چهره علمی بزرگ بود، به عنوان عالمی ربانی در اذهان عوام و خاص [[کربلا]]، دارای تقدس خاصی بود. از این رو از او درخواست کردند تا در کربلا به اقامه [[نماز جماعت|جماعت]] بپردازد. او نیز درخواست آنان را پذیرفته، در [[حرم امام حسین علیه السلام|حرم مقدس حسینی]] به اقامه جماعت پرداخت که تا آخر عمر شریفش ادامه داشت. مردم کربلا، خصوصاً اهل علم آن شهر، علاقه خاصی به وی داشتند و در نماز جماعت به او اقتدا می کردند.<ref> معارف الرجال، ج 2، ص 410، الاجاره الکبیره، ص 432 و گنجینه دانشمندان، ج6، ص384.</ref>
  
 
==وفات و مدفن==
 
==وفات و مدفن==
  
آیت الله عارف سید مرتضی کشمیری بعد از سال ها تحصیل، تدریس و تهذیب نفس، در تاریخ 13 [[شوال]] سال 1323 ه.ق در شهر مقدس [[کاظمین]] دارفانی را وداع گرفت و به دیار باقی شتافت. پیکر پاک او بعد از [[غسل]] و کفن و اقامه [[نماز]] بر آن، به کربلای معلی انتقال داده شد و بعد از تشییع در حجره سوم بیرون از باب زینبیه موسوم به حجره کابلیه به خاک سپرده شد.<ref> اعیان الشیعه، ج 10، ص 121، مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 258، تراث کربلا، ص 150 و الاجاره الکبیره، ص 432.</ref>
+
آیت الله عارف سید مرتضی کشمیری بعد از سال ها تحصیل، تدریس و [[تهذیب نفس]]، در تاریخ 13 [[شوال]] سال 1323 ه.ق در شهر مقدس [[کاظمین]] دار فانی را وداع گرفت و به دیار باقی شتافت. پیکر پاک او به [[کربلا|کربلای معلی]] انتقال داده شد و بعد از [[تشییع جنازه|تشییع]] در حجره سوم بیرون از باب زینبیه موسوم به حجره کابلیه به خاک سپرده شد.<ref> اعیان الشیعه، ج 10، ص 121، مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 258، تراث کربلا، ص 150 و الاجاره الکبیره، ص 432.</ref>
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
  
 
==منابع==
 
==منابع==

نسخهٔ ‏۳۰ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۰۷

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon book.jpg

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


سید مرتضی رضوی کشمیری (م، 1323 ه.ق)، در محضر استادان فراوانی در کشمیر، کربلا و نجف، به تحصیل علوم اسلامی و کسب مراحل عالی کمال معنوی پرداخت. آیت الله کشمیری، در پرتو علم و عمل و تقوای فراوان و در سایه عبادت و بندگی خالصانه خداوند، به مدارج عالی کمال انسانی دست یافت و در زمره اولیای خدا و صاحب کرامات فراوان شد که سراسر زندگی وی پر از آن کرامات و ظهور و تجلی فیض الهی است.


ولادت و خاندان

سید مرتضی رضوی کشمیری در هشتم ربیع الاول سال 1268 ه.ق در ایالت کشمیر هندوستان، در خانواده ای روحانی از سلسله سادات رضوی، به دنیا آمد. پدرش سید مهدی شاه، فرزند سید محمد، عالمی زاهد بود که در کشمیر به تبلیغ معارف اسلامی و تدریس علوم دینی، اشتغال داشت. مادرش نیز بانویی دانشمند و باکمال بود. وی دوشادوش همسرش سید مهدی شاه به تبلیغ و تدریس علوم مختلف می پرداخت که در تدریس و تعلیم دانش ریاضی دارای احاطه خاص و در این زمینه شهرت فراوانی داشت.[۱]

سید مرتضی کشمیری نسبش با چند واسطه درخشان به امام رضا علیه السلام می رسد،[۲] از این رو به «رضوی» مشهور است.[۳] نسبت دیگر او، «قمی» است، چه این که اجدادش از مدینه به قم مهاجرت نمودند و در آن شهر ماندگار شدند. جد بزرگش سید محمد اعرج فرزند احمد ابی المکارم فرزند ابوجعفر موسی مُبرقع، اولین فرزند از این خاندان بود که در سال 254 ه.ق به قم آمد. موسی در شب چهارشنبه 21 ماه ربیع الاول 296 ه.ق در قم وفات یافت و در خانه ای که برایش خریده بودند، به خاک سپرده شد. محل دفن او هم اکنون به نام مقبره موسی مبرقع در محل چهل اختران قم معروف است.[۴]

او را «کشمیری» می گویند، چون جد هفتم وی سید ابوالحسن شاه از عالمان و فقیهان قمی بود که برای ترویج احکام دین به مشهد رضوی و از آن جا به ایالت کشمیر هندوستان هجرت کرده و در همان جا ماندگار شد و سلسله خاندان کشمیری را تأسیس کرد. قبر سید ابوالحسن رضوی قمی در محلی به نام «بلبل لنکر» یا «بلبل لانکر» واقع است که یکی از زیارتگاه‌های معروف کشمیر به حساب می آید.[۵]

آل کشمیر که یک شاخه از آن به «آل هاشم» نیز شهرت دارد، از خاندان های معروف در ایالت کشمیر، قم و خصوصاً کربلا هستند. عالمان و فقیهان معروف بسیاری از آن برخاسته و منشأ خدمات فرهنگی و اجتماعی فراوانی در جامعه اسلامی بوده و هستند. از میان آنان می توان به عالمان و فقیهان زیر اشاره کرد:

  • سید عبدالله رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای 1305 ه.ق)
  • سید محمدحسن فرزند سید عبدالله حائری. (متوفای 1328 ه.ق)
  • سید محمدعلی (متوفای 1376 ه.ق) فرزند سید محمدحسن فرزند سید عبدالله از عالمان مبارز در انقلاب میرزای شیرازی دوم علیه انگلیسی ها که مزدوران انگلیسی، منزل وی را در کربلا به توپ بستند.
  • سید میر مختارشاه رضوی حائری آل کشمیری. (متوفای 1328 ه.ق)
  • سید رضا آل کشمیری از روحانیون مبارز و از یاران آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی در عصر پهلوی که به عراق و از آن جا به بیروت تبعید و از یاران امام موسی صدر گردید.[۶]

تحصیلات و استادان

سید مرتضی رضوی کشمیری، بعد از فراگیری خواندن و نوشتن و قرائت قرآن، مقدمات علوم دینی را از همان کودکی آغاز نموده و تا نوجوانی در کشمیر ادامه داد. او نهج البلاغه، شرح هدایه ملاصدرا، ریاضیات، منطق و فلسفه را زیر نظر مدرسان، فقیهان و دانشمندن ماهر کشمیر و با کمک فهم سرشار، استعداد فراوان و حافظه قوی، به خوبی فراگرفت.

وی در سال 1284 ه.ق در سن 16 سالگی همراه دایی خود سید محمد کشمیری (متوفای 1313 ه.ق) برای تکمیل یافته های خود راهی شهرهای کربلا و نجف اشرف، شهر علم و فقاهت شد و در آن دو شهر نزد عالمان و فقیهان نامدار به کسب علوم عقلی و نقلی پرداخت و پس از سال ها تحصیل و تحقیق و تهذیب نفس، به درجه بلند اجتهاد و کمال نایل آمد و در ردیف دانشمندان آن عصر قرار گرفت.[۷]

سید مرتضی کشمیری، در میان عالمان و فقیهان نجف و کربلا از جایگاه علمی خاص برخوردار بود. وی علاوه بر احاطه بر زبان های فارسی، عربی و هندی در علوم حدیث، فقه، اصول، اخلاق، فلسفه، رجال و سایر علوم اسلامی تبحر داشت. آن گونه که در وصفش گفته اند: با هیچ کدام از فقیهان، فیلسوفان، عالمان اخلاق، روایت شناسان و دیگر دانشمندان نمی نشست، مگر آن که آنها اعتراف می کردند که وی در همه دانش های اسلامی، دارای تخصص و احاطه کامل است.[۸]

شرح حال نویسان نام برخی از آن استادان را به شرح ذیل ذکر کرده اند:

  • سید مهدی کشمیری؛ وی پدر سید مرتضی کشمیری که در کشمیر، «نهج البلاغه» و شرح «هدایه» ملاصدرا و بعضی از مقدمات علوم حوزه را به فرزندش سید مرتضی آموخت.[۹]
  • سید محمد کشمیری (متوفی 1313 ه.ق)
  • محمد یوسف انصاری
  • محمد عبدالحلیم انصاری
  • مولی تفضل حسین: کشمیری، درس های ریاضیات، منطق و فلسفه را در کشمیر نزد سه استاد اخیر آموخت.[۱۰]
  • سید مهدی قزوینی (متوفی 1300 ه.ق)
  • سید حسین بهبهانی (متوفی 1300 ه.ق)[۱۱]
  • شیخ محمدحسین کاظمی (متوفی 1308 ه.ق)[۱۲]
  • شیخ محمدتقی هروی (متوفی 1299 ه.ق)[۱۳]
  • ملا حسین قلی همدانی نجفی (متوفی 1311 ه.ق)[۱۴]
  • شیخ زین العابدین مازندرانی حائری (متوفی 1309 ه.ق)[۱۵]
  • میرزا حسین خلیلی تهرانی (متوفی 1326 ه.ق)[۱۶]
  • میرزا محمدحسن شیرازی (متوفی 1312 ق)[۱۷]
  • سید حسین ترک
  • شیخ محمد لاهیجی[۱۸]
  • شیخ نوح قرشی نجفی (متوفی 1300 ه.ق)[۱۹]
  • شیخ محمدحسن یاسین بن محمدعلی (متوفی 1308 ه.ق)
  • سید حسن بن سید محمدرضا بحرالعلوم
  • میرزا احمد هاشم فرزند میرزا زین العابدین موسوی خوانساری (متوفی 1318 ه.ق)
  • سید اسدالله اصفهانی (متوفی 1290 ه.ق)[۲۰]

بعضی از شرح حال نویسان، علاوه بر استادان ذکر شده، شیخ مرتضی انصاری را نیز در زمره استادان بنام وی ذکر کرده اند.[۲۱] ولی به نظر می رسد که صحیح نباشد چرا که شیخ مرتضی انصاری متوفای 1281 ه.ق است و سید مرتضی کشمیری در سال 1284 ه.ق برای تحصیلات عالی علوم دینی وارد نجف اشرف شده است.[۲۲] بنابراین وی سه سال بعد از وفات شیخ انصاری در محضر استادان نجف و کربلا به تحصیل پرداخته است.

تدریس و شاگردان

سید مرتضی کشمیری با وفات استاد اخلاق و عرفان خود آیت الله ملا حسین‌قلی همدانی در سال 1311 ه.ق، تدریس علوم دینی را به طور رسمی آغاز و تا آخر عمر بابرکتش ادامه داد. بسیاری از دانشمندان و جویندگان علوم اسلامی در درس های فقه، اصول و اخلاق وی حاضر شده، از اقیانوس دانش وی، گوهرهای علم و معرفت بدست آورده، بهره‌های فراوان بردند.[۲۳]

جامعیت در علوم اسلامی، احاطه بر اصول و فروع در آن علوم، اطلاع از مبانی و اقوال و نیز تقوای عالی و وجود کمالات معنوی، عامل جذب شاگردان بزرگ به مکتب علمی او بود. شیخ آقا بزرگ تهرانی از دانشمندان اسلامی در این باره می گوید: من چندین سال در محضر آیت الله سید مرتضی کشمیری به تحصیل پرداختم. او را عالمی ربانی، جامع علوم فقه، اصول، حدیث، تفسیر و دیگر علوم رسمی و غیررسمی حوزه یافتم.[۲۴]

سید مرتضی کشمیری شاگردان فراوانی در مکتب علمی خود از قبیل فقه، اصول و اخلاق پرورش داد که هر کدام از آن ها در عصر خویش از مفاخر و بزرگان عالم اسلام به حساب آمدند. از جمله این شاگردان:

  • سید محمود مرعشی نجفی (متوفی 1338 ه.ق)
  • میرزا ابراهیم تبریزی

آثار و تألیفات

سید مرتضی کشمیری، دارای مهارت و تخصص کافی در تمام رشته های علوم اسلامی بود از این رو علاوه بر تدریس، به نگارش در آن زمینه نیز پرداخت. گرچه بیشتر آنها در حد دست نوشته باقی ماند. به هر حال تألیفات و دست نوشته های آن دانشمند اسلامی را تحت عنوان های ذیل می توان معرفی کرد:

  • اعلام الاعلام فی علم الرجال
  • حاشیه علی القوانین
  • حاشیه علی ریاض المسائل سید علی طباطبایی
  • تعلیقه علی شرح الهدای للقاضی میبدی
  • حاشیه علی شرح اللمعه
  • تعلیقه علی تقویم المحسنین
  • رساله فی اعمال الهندسه
  • شرح علی التحریر سلطان الحکماء
  • شرح علی صفحه الاسطرلاب للبهایی
  • رساله فی البعد بین البلاد
  • تعلیقه علی الحاشیه للمولی غلام یحیی
  • تعلیقه علی الحواشی میر زاهد علی شرح التهذیب
  • تعلیقه علی شرح التلخیص الچغمینی
  • بحث فی الاسطرلاب
  • تعلیقه علی شرح لسلطان الحکماء
  • ملحق الرساله فی البعد بین البلاد
  • شرح عباره المنهاج للمولی الکرباسی حول القبله
  • تعلیقه علی رساله ابن فهد حلی
  • تعلیقه علی أمل الآمل للحر العاملی
  • شرح مبحث الزوال
  • رساله فی شرح روایة عبدالله بن سنان من اصحاب الصادق علیه السلام
  • تعلیقه علی رساله خلاصه الحساب شیخ بهائی
  • تعلیقه علی منتخب الاتحاف سیوطی
  • تعلیقه علی شرح درایه الحدیث شهید ثانی
  • تسلیک النفس الی جانب القدس[۲۶]

کشمیری از نگاه دیگران

دانشمندان علوم مختلف اسلامی و نیز شرح حال نویسان، به خاطر وجود ویژگی های علمی و معنوی در سید مرتضی کشمیری او را با صفات متعدد ستوده اند و از او به بزرگی یاد کرده اند.

شیخ آقا بزرگ تهرانی او را به سید مشایخ خود، علامه و با تقواترین توصیف می کند[۲۷] و در جای دیگر از او به نام عالم ربانی، جامع علوم عقلی و نقلی، در نهایت ورع و تقوا، یاد می کند.[۲۸]

نویسنده کتاب عشائر کربلا در مورد سید مرتضی کشمیری می گوید: او فقیهی زاهد و با ورع و دارای کرامات گوناگون بود.[۲۹] آیت الله مرعشی نجفی نیز او را به جامعیت در علم و عمل و گستردگی اطلاع و آگاهی نسبت به اخبار، آگاه به مبانی فلسفی و سایر علوم اسلامی توصیف می کند.[۳۰]

نویسنده گنجینه دانشمندان می گوید: سید عالمان، آیت الله سید مرتضی رضوی فرزند سید مهدی کشمیری، عالمی فقیه، محدثی آگاه، عابدی با ورع، پارسایی با تقوا و عارفی صالح، از نوادر عصر خویش بود. به یک واسطه از آیت الله حاج آقا حسین قمی شنیدم که گفته است: من منکر بودم که آدم خوب در زمان ما پیدا شود، تا وقتی که حاج شیخ ابوالقاسم کبیر را در قم و حاج سید مرتضی کشمیری را در کربلا ملاقات کردم و یقین پیدا کردم که در این زمان هم آدم خوب پیدا می شود.[۳۱]

ویژگی‌های اخلاقی

عارف کسی است که شناختی واقعی از خداوند، اسماء و صفات و مظاهر آنها و نیز شناختی حقیقی از ارتباط جهان با خدا و رابطه خدا با جهان پیدا کرده است. عارف کسی است که با ریاضت و عبادت، نفس اماره خود را رام، آن را از هرگونه زنگار رذیله پاک و زمینه را برای تابش نور حقیقت در آینه دلش آماده می کند و علاوه بر باطن خود را به زیور فضائل معنوی مزین می کند و به کمالات عالی دست می یابد.

سید مرتضی کشمیری نیز از زمره عارفان بزرگ عصر خویش بود که در سایه تربیت و ارشاد عارفان بزرگی همچون ملا حسین‌قلی همدانی (متوفای 1311 ه.ق) به درجات عالی عرفان رسید. این عالم ربانی در نهایت ورع و تقوا و پیوسته در جهاد نفس و ریاضت، عبادت و سیر و سلوک عرفانی بود.[۳۲] اشاره به دو کرامت از این عالم ربانی و فرزانه خالی از لطف نخواهد بود:

مشکل گشایی حضرت زهرا علیهاالسلام:

در کربلا یکی از طلاب علوم دینی، آیت الله سید مرتضی کشمیری را به حجره خود دعوت نمود و او نیز قبول کرد. آن طلبه همراه آیت الله کشمیری به سوی حجره اش راهی شد، به در حجره رسیدند. دیدند در حجره بسته است، چرا که هم حجره ای او در را قفل و کلید را با خود برده بود.

آن طلبه از این واقعه بسیار ناراحت شد، از آیت الله کشمیری عذرخواهی کرد و گفت: اگر اجازه دهید قفل را بشکنم. آیت الله کشمیری فرمود: مشهور است که اگر نام مادر حضرت موسی علیه السلام را بر قفل و در بسته بخوانند، بدون کلید باز می شود. قطعا نام و مقام مادر ما حضرت فاطمهعلیهاالسلام از نام و مقام مادر حضرت موسی علیه السلام بالاتر است. از این رو دستش را بر روی قفل در حجره گذارد و گفت: یافاطمه، که قفل فورا باز شد.[۳۳]

دعا برای مریض:

مرحوم سید محمد نصیرآبادی نقل می کند: «هنگامی که آیت الله کشمیری در عراق بود، یکی از دوستانم به نام نواب مولوی سید اصغر حسین، به بیماری سختی مبتلا گردید؛ به طوری که از معالجه نتیجه نگرفت. شبی در عالم رؤیا دیدم در باغ سبز و خرمی هستم و در آن جا قصر باشکوهی وجود دارد. چون در فکر درمان سید اصغر حسین بودم، تصمیم داشتم از آن باغ بیرون آیم، ناگاه صدایی از آن باغ شنیدم که می گفت: کجا می روی؟ گفتم برای پرستاری از سید اصغر حسین می روم. او گفت: چرا به محضر سید مرتضی کشمیری نمی روی تا برای سید اصغر دعا کند؟ گفتم: او در کجاست؟ گفت: در میان همین قصر است. در عالم خواب به طرف قصر رفته و وارد قصر شدم، سید مرتضی را در مصلای قصر دیدم. سلام کردم، جواب سلام مرا داد و لبخند زد. عرض کردم: برای شفای سید اصغر حسین دعا کنید. ایشان دعا کرد من از قصر بیرون آمدم. ناگاه از خواب بیدار شدم. دریافتم که اول اذان صبح است. وضو گرفتم و نماز خواندم و سپس به خانه سید اصغر حسین رفتم. دیدم آیت الله سید مرتضی کشمیری به عیادت ایشان آمده و در کنار بستر سید اصغر حسین نشسته است، ماجرای خواب خود را برای آقا نقل کردم و تقاضای دعا برای شفای سید اصغر حسین نمودم، سید مرتضی گریه کرد و فرمود: شاید شخصی دیگری را دیده ای و به من فرمود: موضوع را مخفی بدار. برای شفای سید اصغر حسین دعا کرد، به طوری که او همان روز شفای کامل پیدا کرد.[۳۴]

اقامه نماز جماعت:

سید مرتضی رضوی کشمیری علاوه بر آن که یک چهره علمی بزرگ بود، به عنوان عالمی ربانی در اذهان عوام و خاص کربلا، دارای تقدس خاصی بود. از این رو از او درخواست کردند تا در کربلا به اقامه جماعت بپردازد. او نیز درخواست آنان را پذیرفته، در حرم مقدس حسینی به اقامه جماعت پرداخت که تا آخر عمر شریفش ادامه داشت. مردم کربلا، خصوصاً اهل علم آن شهر، علاقه خاصی به وی داشتند و در نماز جماعت به او اقتدا می کردند.[۳۵]

وفات و مدفن

آیت الله عارف سید مرتضی کشمیری بعد از سال ها تحصیل، تدریس و تهذیب نفس، در تاریخ 13 شوال سال 1323 ه.ق در شهر مقدس کاظمین دار فانی را وداع گرفت و به دیار باقی شتافت. پیکر پاک او به کربلای معلی انتقال داده شد و بعد از تشییع در حجره سوم بیرون از باب زینبیه موسوم به حجره کابلیه به خاک سپرده شد.[۳۶]

پانویس

  1. مصفی المقال، ص 457، الاجازه الکبیره، ص 432 و مستدرکات اعیان الشیعه، ج3، ص257.
  2. عشائر کربلا و اسرا، ص 183.
  3. وی فرزند مهدی فرزند محمد کرم الله فرزند رضا فرزند حبیب فرزند مهدی فرزند مهدی فرزند محمد فرزند ابوالحسن فرزند سلام الله فرزند شاه میرزا فرزند عزالدین محمد عطاء الله معروف به میر بولا فرزند محمد فرزند محمد فرزند سلمان احمد فرزند ابی البطاء فرزند جعفر فرزند محسن فرزند ابراهیم فرزند علاء الدین فرزند محمد اکبر فرزند اسماعیل فرزند ضیاء الملک فرزند میر سلطان اویس فرزند عطاء الله فرزند محمدهاشم فرزند فخرالدین فرزند عبدالرزاق فرزند محمد فرزند علاء الدین فرزند اسماعیل فرزند ابراهیم فرزند محمد فرزند صالح فرزند احمد فرزند محمد اعرج فرزند احمد ابی المکارم فرزند ابوجعفر موسی مبرقع فرزند امام جواد علیه السلام فرزند امام علی بن موسی الرضا علیه السلام است. (عشائر کربلا و اسرا، ص 18).
  4. تربت پاکان، ج 2، ص 18.
  5. اعیان الشیعه، ج 2، ص 339 و الاجازه الکبیره، ص 432.
  6. تراث کربلا، ص 150 و عشائر کربلا و اسرا، ص 183 تا 185.
  7. مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257 و الاجازه الکبیره، ص 432.
  8. گنجینه دانشمندان، ج 6، ص 384، معارف الرجال، ج 2، ص 409، مصفی المقال، ص 457 و الاجازه الکبیره، ص 432.
  9. مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257 و الاجازه الکبیره، ص 432.
  10. مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.
  11. مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.
  12. مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257 و الاجازه الکبیره، ص 432.
  13. مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.
  14. الاجاره الکبیره، ص 432.
  15. مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.
  16. الاجازه الکبیره، ص 432.
  17. الاجازه الکبیره، ص 432.
  18. مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 257.
  19. مستدرات اعیان الشیعه، ج 3، ص 258 و اعیان الشیعه، ج 10، ص 121.
  20. مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 258، معارف الرجالم، ج 3، ص 213 و ص 276 و الاجازه الکبیره، ص 433.
  21. همان، و تراث کربلا، ص 150.
  22. الاجازه الکبیره، ص 432.
  23. الاجازه الکبیره، ص 432.
  24. مصفی المقال، ص 457.
  25. تکمله أمل الآمل، ص 172.
  26. مستدرکات اعیان الشیعه، ج3، ص257 والذریعه، ج2، ص237 و مصفی المقال، ص457 و الاجازه الکبیره، ص432.
  27. الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 2، ص 237 و نقباء البشر، ج 1، ص 40.
  28. مصفی المقال، ص 457.
  29. عشائر کربلا و اسرا، ص 184.
  30. الاجازه الکبیره، ص 432.
  31. گنجینه دانشمندان، ج 6، ص 383 و 384.
  32. معارف الرجال، ج 2، ص 409، مصفی المقال، ص 457، الاجازه الکبیره، ص 432.
  33. گنجینه دانشمندان، ج 6، ص 384.
  34. ستارگان حرم، ش 11، ص 40. به نقل از نجوم السماء، ص 236.
  35. معارف الرجال، ج 2، ص 410، الاجاره الکبیره، ص 432 و گنجینه دانشمندان، ج6، ص384.
  36. اعیان الشیعه، ج 10، ص 121، مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 258، تراث کربلا، ص 150 و الاجاره الکبیره، ص 432.

منابع

تلخيص از مجموعه گلشن ابرار، جلد 4، زندگی نامه "سید مرتضی رضوی کشمیری" از علي كرجي