المعجم الموضوعی لأحادیث الإمام المهدی (کتاب)
کتاب «المعجم الموضوعى لأحادیث الإمام المهدى علیه‌السلام» تألیف على کورانى عاملی (متولد ۱۳۶۳ ق) محقق لبنانی، فرهنگ‌نامه‌اى موضوعى به زبان عربى مشتمل بر احادیث مربوط به امام مهدى (عجّل الله تعالی فرجه) و مبحث مهدویت است.
 | |
| نویسنده | على کورانى عاملی |
| موضوع | روایات مهدویت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
معرفی کتاب
مى‌توان چنین ادعا نمود که کتاب «المعجم الموضوعی لأحادیث الإمام المهدی»، مجموعه‌اى کم‌نظیر و پربها، از احادیث مربوط به حوزه مهدویت مى‌باشد که همراه با بررسى‌ها و بحث‌هاى گران‌بهاى نویسنده، ارائه گردیده است. آنچه انگیزه نوشتن کتاب بوده، نیازى است که نویسنده در پرداختن به احادیث مربوط به موضوع مهدویت، در خویش احساس کرده است.
احادیث به‌صورت مسلسل و با سند نقل شده‌اند و موضوعات مربوط به امام عصر (عجل الله تعالی فرجه) مانند ظهور، غیبت، نشانه‌هاى ظهور، توقیعات، نواب اربعه و سفیران، حکومت و قیام امام، اصحاب امام، صفات و فضایل امام، ادعیه و زیارات را پوشش داده است.
شمول و گسترگى روایات مطرح‌شده در این کتاب -که در سال ۱۴۳۰ ق. نوشته شده- به همراه بررسى سندى و دلالى آن‌ها، باعث اهمیت هرچه بیشتر کتاب شده است.
محتوای کتاب
مطالب کتاب حاضر در چهل فصل ارائه گردیده و در هر فصل، پس از توضیح و تبیین مختصرى از مطالب، احادیث نقل گردیده و برخى روشنگرى‌هاى مفید در حاشیه آن‌ها ذکر شده است.
- در فصل اول، احادیثى آمده که بزرگ‌ترین خطر امت اسلامى را روى کار آمدن پیشوایان گمراه‌کننده دانسته‌اند. این احادیث، روایاتى است که نویسنده معتقد است راویان مرتبط با دستگاه خلافت قریشى، تمایل به نقل آن‌ها نداشته و آن‌ها را تکذیب کرده‌اند؛ درحالى‌که به باور وى، این روایات، صحیح و متواتر مى‌باشند. در اکثر این روایات، مردم از تقرب و نزدیک شدن به امراى جور، یارى کردن ایشان و خوردن اموال آن‌ها، نهی شده‌اند.
- فصل دوم، روایاتى است که در آن‌ها به بیان خصوصیات و برخى از اوصاف دجّال اشاره شده است، از جمله اینکه دجال، فردى یهودى الاصل مى‌باشد که مخالف حرکت امام مهدى(عج) و حضرت عیسى(ع) بوده و اکثر اتباع وى نیز از یهودیان و نواصب مى‌باشند. وى با استفاده از برخى علوم از قبیل شعبده، مردم را به دور خود جمع کرده و ادعاى ربوبیت خواهد کرد.
- در فصل سوم، روایاتى آمده است که به ثابت بودن طایفه‌اى در ایمان خود تا ظهور حضرت مهدى(عج) اشاره دارند. مضمون این روایات، چنین مى‌باشد که پیامبر(ص) فرموده‌اند: اسلام در ابتدا غریب بوده و در آینده نیز، غریب خواهد شد، اما گروه و طایفه‌اى خواهند آمد که بر حق ثابت بوده و تکذیب کذابان، بر ایشان اثر نخواهد گذاشت تا اینکه قیامت برپا شود. اکثر این روایات، تقریبا مانند هم مى‌باشند، با این تفاوت که فراز آخر، در برخى متفاوت است.
- فصل چهارم، فتنه‌هایى که امت اسلامى را گرفتار خواهد کرد، بیان نموده است. عدد این فتنه‌ها در روایات مختلف است، به‌گونه‌اى که در برخى به سه، چهار، پنج و هفت مورد از آن‌ها اشاره شده است که برخى از آن‌ها عبارتند از: حلال شمرده شدن خون و مال و آبروى مردم، آمدن دجال و فتنه‌هایى که در مدینه، مکه، یمن و شام اتفاق خواهد افتاد.
- در فصل پنجم، روایاتى آمده است که در آن‌ها، برخى از حکام و علماى آخرالزمان، نکوهش گردیده‌اند. برخى از اوصاف این گروه که در این روایات به آن‌ها اشاره شده است، عبارتند از تبعیت آنان از پیشوایان گمراه‌کننده.
- روایاتى که پیامبر(ص) در آن‌ها به آمدن حضرت مهدى(عج) بشارت داده‌اند، در فصل ششم، آمده است. در این روایات، پیامبر(ص)، به برخى از ویژگى‌هاى آن حضرت، اشاره کرده است، از جمله اینکه: مهدى(ع) از عترت ایشان و هم‌نام و هم کنیه با رسول الله(ص) است، ظهور آن حضرت و تشکیل حکومت جهانى واحد به دست ایشان حتمى است، ایشان پیشواى حق بوده و از اولاد حضرت فاطمه(س) مى‌باشند و... . در این فصل، روایاتى نیز نقل شده‌اند که پیامبر(ص) در آن‌ها، ظهور حضرت مهدى(عج) را به حضرت فاطمه(ع)، امام على(ع) و امام حسین(ع) بشارت داده‌اند.
- فصل هفتم، روایاتى را در خود جاى داده است که به خاتم الاوصیا بودن حضرت مهدى(عج) تصریح کرده‌اند.
- در فصل هشتم، روایاتى که بشارت پیامبر(ص) به حضرت مهدى(عج) را تحریف نموده‌اند، بررسى شده است.
- فصل نهم، به روایاتى اختصاص یافته است که در آن‌ها، به ویژگى‌ها و صفات بدنى و معنوى حضرت مهدى(عج) تصریح شده است؛ از جمله صفات معنوى ایشان عبارت است از: تطبیق قرآن و تعلیم آن به مردم همان گونه که نازل شده است، همراه داشتن پرچم و میراث پیامبر اسلام(ص) و دیگر انبیا(ع)، آوردن قرآن با دست‌خط امام على(ع)، ساقى بودن ایشان در محشر براى ائمه(ع)، صراط مستقیم بودن ایشان، صاحب لیلة القدر، بقیة الله بودن در زمین، ستاره درخشان و نور هدایت بودن، اجتماع بنى الزهرا(س) از سراسر دنیا براى تأیید ایشان، جنگیدن آن حضرت طبق سنت رسول الله(ص) و...
- در فصل دهم، روایاتى آمده است که مقام حضرت مهدى(عج) را نزد خداوند، بیان مى‌کنند. برخى از این مقامات عبارتند از: یکى از هفت سید اهل بهشت بودن، مختار و مصطفى بودن ایشان از جانب خداوند، محدثى که ملائکه از ایشان نقل حدیث مى‌کنند، پیمان بستن خداوند با آن حضرت، یکى از چهار امرى که خداوند پیامبر(ص) را به حب آن‌ها سفارش کرده است، سایه افکندن ابرى بر ایشان که ملکى بر روى آن قرار گرفته است و اتفاق افتادن برخى از معجزات پیامبران(ع) به دست ایشان.
- روایاتى که به مدت حکومت حضرت مهدى(عج) و اتفاقات پس از آن اشاره دارند، در فصل یازدهم، آمده است. نویسنده پس از بررسى این روایات، مشهورترین آن‌ها را حکومت کردن آن حضرت به مدت هفت یا نه سال دانسته است. در این فصل، روایاتى نیز بیان شده است که در آن‌ها، به عظمت ملک و حکومتى که خدواند به آن حضرت اعطا خواهد فرمود، تصریح شده است.
- روایاتى که ناظر به اوصاف و ویژگى اصحاب خاص امام مهدى(عج) هستند، در فصل دوازدهم آمده است. از جمله اصحابى که نویسنده توضیحات مفصلى پیرامون آن‌ها داده است، عبارتند از: حضرت خضر(ع)، حضرت الیاس(ع) و اصحاب کهف.
- روایات مربوط به ابدال، در فصل سیزدهم آمده‌اند.
- فصل چهاردهم، به روایاتى اختصاص یافته است که در آن‌ها به یارى شدن آن حضرت به‌وسیله ملائکه و فرشتگان الهى اشاره شده است.
- فضایل مؤمنینى که در غیبت آن حضرت ثابت‌قدم بمانند، در روایاتى آمده که در فصل پانزدهم، ذکر گردیده است. در روایتى از امام باقر(ع) که در این قسمت ذکر شده، فضیلت منتظر واقعى آن حضرت، مانند کسى دانسته شده است که در رکاب ایشان، در حال مجاهدت مى‌باشد.
- در فصل شانزدهم، وضعیت بلاد عرب در عصر ظهور بیان شده است.
- فصل هفدهم به بیان اوضاع مصر اختصاص یافته است. نویسنده، این روایات را که برخى از آن‌ها ضعیف مى‌باشند، به چند دسته تقسیم کرده است، از جمله روایاتى که به حرکت فاطمیون و دخول آن‌ها به مصر و بلاد شام اشاره دارند که البته برخى، آن‌ها را با روایات خروج سفیانى و ظهور حضرت مهدى(عج) مخلوط کرده‌اند.
- در فصل هجدهم و نوزدهم، روایات مربوط به بیان ویژگى‌هاى بلاد شام و حجاز در عصر ظهور بیان شده است.
- فصل بیستم، به روایاتى اختصاص دارد که شرایط حرکت مقدس امام زمان(عج) را بیان کرده‌اند.
عناوین دیگر فصول کتاب به اجمال عبارتند از:
عراق در عصر ظهور، قساوت قلب دشمنان امام زمان(عج) و نحوه برخورد آن حضرت با آنان، وضعیت و ویژگى ایرانیان در عصر ظهور، اقدامات اهل یمن در رابطه با ظهور امام زمان(عج)، فلسطین و معرکه قدس در دوران ظهور، یهودیان و جنگ با آنان، نزول حضرت عیسى(ع) و یارى رساندن به حضرت مهدى(عج)، اوضاع ممالک روم در عصر ظهور و پس از آن، برخورد طوایف ترک با مسئله ظهور، ویژگى‌هاى دولت عدل الهى به دست امام مهدى(عج)، چگونگى آمادگى و زمینه‌سازى پیامبر(ص) و ائمه(ع) براى غیبت امام(ع)، تکذیب وقّاتون، ولادت امام مهدى(عج)، بررسى احادیث صحیح السند پیرامون ولادت آن حضرت، سیره امام(عج) در غیبت صغری، علامات ظهور، رجعت پیامبر(ص) و بعضى از انبیا(ع) و امامان(ع)، بررسى بعضى از آیات قرآن که به امام مهدى(عج) تفسیر شده‌اند، ادعیه و زیارات مربوط به آن حضرت و سفراى امام(ع) و مدعیان دروغین سفارت.
منابع
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
