الأمالی شیخ صدوق (کتاب)
 | |
| نویسنده | شیخ صدوق |
| موضوع | احاديث شيعه/امالی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| محقق | تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت |
|
| |
کتاب «الأمالی» از آثار شیخ صدوق (م، ۳۸۱ ق) است که وی در مشهد مقدس به شاگردان خود املا نموده و آنها نوشته‌اند. بیشتر موضوعات مطرح شده در این کتاب، اخلاقی، تاریخی و نقل فضائل اهل بیت علیهم‌السلام است.
محتویات
مؤلف
محمد بن علی بن حسین بابویه قمی معروف به شیخ صدوق (۳۰۵ -۳۸۱ ق)، از محدثان بزرگ شیعه در قرن چهارم هجری است. از اساتید وی می توان به پدرش على بن حسین بن بابویه، محمد بن حسن بن ولید، ابوالحسن محمد بن قاسم و حمزة بن محمد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زید بن على(ع) اشاره کرد.
کتاب ارزشمند «من لایحضره الفقیه» از کتب اربعه شیعه اثر اوست. برخی دیگر از آثار ماندگار وی عبارتند از: کمال‌الدین و تمام النعمة، التوحید، الخصال، معانی الأخبار، عیون أخبار الرضا، علل الشرایع و المقنع فی الفقه.
مرحوم شیخ صدوق در سال ۳۸۱ قمری وفات نمود و در شهر ری به خاک سپرده شد.
معرفی کتاب
در اواخر قرن سوم قمری شیوه ای در میان دانشمندان اسلامی ظهور کرد که آن را فن امالی نامیدند. امالی جمع املاء است و آن این گونه است که یکی از استادان در انجمن، مطالبی را ایراد می کرد و دیگران سخنان او را می نوشتند تا به صورت کتابی می شد و آن را امالی می خواندند. از فقهای بزرگ شیعه، آثار گرانبهایی به این شکل به یادگار مانده که «الأمالی» شیخ صدوق از آن جمله است و اثری بس نفیس و ارزشمند بشمار می رود.
کتاب الأمالی حاصل جلسه های متعددی است که شیخ صدوق هفته ای دو روز، در روزهای سه شنبه و جمعه، از هیجده رجب سال ۳۶۷ ه.ق تا یازده شعبان سال ۳۶۸ ه.ق در مشهد مقدس املا فرموده و شاگردان ایشان نوشته اند.
متن کتاب همان متن احادیث است که با سلسله سند آورده شده است. در این کتاب، تبحر شیخ صدوق در جمع و حفظ احادیث شیعه و سنی به خوبی آشکار است.
این کتاب، در یک جلد به همت آیت الله شیخ محمدباقر کمره ای ترجمه شده و همراه با اصل آن در سال ۱۳۳۹ ش (۱۳۸۰ ق) به چاپ رسیده است.
محتوای کتاب
موضوعات مختلفی در این کتاب بحث شده اند که بیشتر آنها اخلاقی، تاریخی و نقل فضائل اهل بیت علیهم السلام است. اخبار اخلاقى نقل شده توسط غیر شیعیان با ملاحظه متن آن، به حکم عقل سلیم تأیید مى‌شود و اخبار فضائل خاندان پیامبر صلی الله علیه وآله از زبان مخالفان، مقرون به قرینه قطعیه است، زیرا روات آنها دلیلى براى جعل حدیث نداشته‌اند؛ لذا شیخ صدوق در این دو موضوع، اخبار بسیارى از راویان سنی نقل کرده است.
ثواب روزه در ماه‌هاى ذى الحجه و رجب و شعبان و رمضان و ارزش خواب و رؤیاى مؤمن و مقتل امام حسین علیه السلام و مستحبات نماز و احکام و شرایع، از دیگر مباحثى است که در این کتاب مطرح شده است.
در برخى از روایات این کتاب، مضامین به ظاهر ضعیف و مورد اعتراض نیز وجود دارد که در بیان آن مى‌توان گفت: بسیارى از این روایات متشابه است و حاوى مطالبى نامحسوس و راجع به امور آینده و وقایع آخرت می باشد. همچنانکه در خود آیات قرآن کریم آیات محکم و متشابه وجود دارد و درک مقاصد تفصیلى آنها منظور است نه لفظ آنها؛ و دستور این است که آن را به خود ائمه علیهم السلام برگردانیم. همچنین بیان این گونه روایات گاهى هم براى آزمایش و امتحان مقام ایمان پیروان بوده است.
منابع
- نرم افزار جامع الاحادیث [لوح فشرده]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
