اعیان الشیعه (کتاب)
کتاب «أعيان الشيعه» اثر سید محسن امین عاملی (م، ۱۳۷۲ ق)، در شرح حال بزرگان و دانشمندان شیعه از صدر اسلام تا عصر مؤلف است. اين كتاب از ارزشمندترین مجموعه‌های رجالی و شخصیت‌شناسی شیعه است و در بردارنده حدود ۱۲۰۰۰ شرح حال می‌باشد.
 | |
| نویسنده | سید محسن امین |
| موضوع | سرگذشتنامه علمای شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱۰ |
|
| |
محتویات
مؤلف
سید محسن امین حسینی عاملی در سال ۱۲۸۴ ق. در روستایی از جبل عامل لبنان متولد و در سال ۱۳۷۲ ق. در دمشق درگذشت. او از علما و فقهای نامدار شیعه در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان سید احمد کربلایی، آخوند خراسانی، آقا رضا همدانی و شیخ محمدطه نجف بود.
امین عاملی فعالیتهای مهمی در روشنگری اسلامی و ایجاد وحدت بین مسلمانان انجام داده است. آثار قلمی او به خصوص در تاریخ، فقه، تراجم و رجال، از جایگاه شایسته ای بین علماء و بزرگان برخوردار است.
از جمله آثار او علاوه بر «اعیان الشیعه»، عبارتند از: لواعج الاشجان فی مقتل الحسین، المجالس السنیه فی مناقب و مصائب العترة النبویه، حاشیه بر عروة الوثقی.
معرفی کتاب
مؤلف در سالیان متمادى به فکر تدوین کتابى جامع درباره سرگذشت بزرگان شیعه امامی (به‌طور عام) بوده، تا اینکه تصمیم به تألیف کتابى گرفته است که شرح حال همه بزرگان شیعه، اعم از صحابه، تابعین، تابعین تابعین و اهالى هر علم و فن را شامل گردد.
علامه امین در مقدمه تصریح مى‌کند که هدفش معرفى شیعه دوازده امامى بوده و غیر آنان را ذکر نمى‌کنیم مگر در مورد نادر یا مجهول بودن شخص؛ لیکن مطالعه این کتاب نشان مى‌دهد که وى در موارد زیادى پا را فراتر گذاشته و از شیعیان غیر امامى نیز سخن گفته است.
کتاب اعیان الشیعه از ارزشمندترین مجموعه رجالی و شخصیت شناسی شیعه است که مورد اعتماد عموم بزرگان و دانشمندان می باشد. آنچه باعث اهمیت کتاب مى‌شود، آن است که نویسنده در راستاى تدوین آن، تحقیقات خود را با ابعادى وسیع در سوریه، عراق و ایران انجام داده و کتب غیر شیعه را به‌منظور برطرف نمودن نقائص برخى منابع شیعى، از نظر گذرانده است تا پژوهنده را از جستجوى ملال‌آور در لابه‌لاى کتب گوناگون تاریخ و تراجم، بى‌نیاز گرداند.
محتوای کتاب
«اعیان الشیعه» حاوی شرح حال تمام بزرگان و شخصیت های شیعه مذهب از صدر اسلام تا عصر مؤلّف از قبیل صحابه پیامبر، تابعین، راویان، محدثان، قرّاء، مفسران، فقها، حکماء، متکلمان، ریاضی دانان، منطقیین، نحویین، لغویین و دانشمندان علوم بلاغی و غیره در تمام رشته های علوم انسانی، تجربی و حتی پادشاهان، امرا، اعم از زنان و مردان با ذکر تاریخ تولد، وفات و اخبار و لطیفه ها و ذکر پاره ای از نثر و نظم آنها می باشد.
جلد اول کتاب، مقدمه‌اى درباره شیعه است که به طور مستقل با عنوان «الشیعة فی مَسارهم التاریخی» چاپ شده است. و جلد دوم تا چهارم آن شامل شرح زندگانى و تاریخ چهارده معصوم (علیهم السلام) است. شرح احوال شخصیت‌هاى دیگر شیعه از جلد پنجم آغاز شده، به ترتیب الفبایى ادامه مى‌یابد. با آنکه هدف اصلى اعیان الشیعه شرح زندگانى ائمه نبوده است، مؤلف به تفصیل به شرح حال اهل بیت (علیهم السلام) پرداخته است.
کتاب به ترتیب حروف الفبایى نام اشخاص و نام پدران و القاب و کنیه‌هاى ایشان مرتب شده و در مواضعى که صاحب ترجمه القاب و اسامى متعدد داشته، نام یا لقب اشهر، مدخل اصلى واقع شده و بقیه بدان ارجاع داده شده است. در هر مدخل نیز، ترتیب کار چنان است که نخست تاریخ ولادت و وفات در صورت اطلاع از آن و پس از آن، احوال و سیرت و دلایل تشیع صاحب ترجمه و آثار او، اعم از منظوم و منثور، ذکر شده است.
چنانکه از فهرست کتاب برمى‌آید این کتاب در بردارنده حدود ۱۲۰۰۰ شرح حال است. اصل کتاب اعیان الشیعه مشتمل بر ده جلد رحلى بزرگ است. ولى پس از مؤلف، فرزندش سید حسن امین هفت جلد به عنوان مستدرک و یک جلد به عنوان تکملة المستدرک بر آن افزوده است. همچنین فهرست‌هایى براى اعیان الشیعه تنظیم و منتشر شده است. فرزند ایشان حسن امین می نویسد، پدرم شخصیت هایی را که در قید حیات بودند در کتاب خودش نمی آورد. من شخصیت هایی را که بعد از پدرم از دنیا رفته بودند و آنهایی را که از قلم پدرم افتاده بودند در مستدرکات جمع آوری کردم.
منابع
- نرم افزار سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- حافظ فرزانه، مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه.
| دائره المعارف ها | * دانشنامه جهان اسلام * دائرة المعارف بزرگ اسلامی * دائرة المعارف قرآن کریم * دانشنامه فرهنگ فاطمی * دانشنامه امام حسین علیه السلام * دانشنامه امیرالمومنین علیه السلام * دانشنامه قرآن و حدیث * دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی * دایرة المعارف فارسی |
| فرهنگ های تخصصی | *فرهنگ قرآن * فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام * فرهنگ عاشورا * قاموس قرآن * نثر طوبی * سفینه البحار |
| واژه نامه ها | * المنجد * تاج العروس * جمهرة اللغة * قاموس المحیط * لسان العرب * مجمع البحرین * مفردات قرآن راغب * معجم مقاییس اللغة |
| سرگذشت نامه ها | *ريحانة الادب * روضات الجنات * طبقات اعلام الشیعه * اعیان الشیعه * مجالس المؤمنین * گلشن ابرار * ستارگان حرم * اثر آفرینان |
| کتابشناسی ها | * الذریعه الی تصانیف الشیعه * کشف الظنون * الفهرست ابن ندیم * فهرست کتاب های چاپی فارسی |
| منابع مرجع الکترونیکی | * ویکی شیعه * دانشنامه اسلامی |
