منهاج الکرامه فی معرفة الامامه (کتاب)
 | |
| نویسنده | علامه حلی |
| موضوع | اثبات امامت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تصحیح | عبدالرحيم مبارک |
|
| |
«منهاج الکرامة فى معرفة الإمامة» تألیف علامه حلی (م، ۷۲۶ ق) از عالمان بزرگ شیعه است. مؤلف در این کتاب، با آوردن براهین عقلی و دلایل نقلی فراوان، به اثبات حقانیت مذهب شیعه و امامت امام علی (علیه‌السلام) و سایر ائمه اطهار (علیهم‌السلام) پرداخته است.
محتویات
مؤلف
حسن بن یوسف بن على بن مطهر حلى، معروف به «علامه حلى» (۶۴۷-۷۲۶ ق)، از علمای بزرگ شیعه بود و از اساتید وی می توان به محقق حلى (دایى علامه) و خواجه نصیرالدین طوسی اشاره کرد. ریاست و مرجعیت شیعه در قرن هفتم هجری به او منتهی گردیده است.
علامه حلی صاحب آثاری در فقه، اصول، کلام و رجال و غیره است؛ برخی از آثار ایشان عبارتند از: منهاج الکرامه فی معرفة الامامه، نهج الحق و كشف الصدق، قواعد الاحکام، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، تحریر الأحکام، تذکرة الفقهاء.
علامه حلی در ۲۱ محرم سال ۷۲۶ق، وفات نمود و در یکى از صحن‌هاى حرم امیرالمؤمنین (ع) در نجف اشرف مدفون گردید.
معرفی کتاب
آقا بزرگ تهرانی در کتاب «الذریعة»، از این اثر با نام «منهاج الکرامة إلی إثبات الإمامة» یاد می‌کند.
کتاب «منهاج الکرامة» به جهت سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) نوشته شده و تأثیر بسزایى در شیعه شدن او و بسیارى دیگر از مردم داشت. لذا بعضى از اهل سنت وقتى تأثیر فراوان این کتاب را دیدند، پیش ابن تیمیه رفتند و از او کمک خواستند؛ ابن تیمیه نیز کتاب «منهاج السنة النبویه» را در ردّ این کتاب نوشت. البته بعدها ردّیه هایی بر کتاب ابن تیمیه نیز نگاشته شد، از جمله: «منهاج السنة المحمدية فی الرد علی منهاج ابن تیمیة» تألیف عبدالرحمن عقیلی، «اکمال المنة» تألیف سید سراج‌الدین حسن یمانی و «منهاج الشریعة» تألیف سید مهدی کاظمی.
«منهاج الکرامه» همچنین دارای شرحی به زبان عربی با عنوان «شرح منهاج الكرامة فی معرفة الإمامة و الرد علی منهاج السنة لابن التيمية» است که توسط سید علی حسینی میلانی از علمای معاصر شیعه نگاشته شده است. البته کتاب مذکور، تنها مشتمل بر شرح فصل اول و دوم کتاب «منهاج الکرامه» است.
نسخه‌هایی از کتاب «منهاج الکرامه» در کتابخانه‌ها موجود است، از جمله: نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد مقدس به شماره ۱۳۷۵۴ و نسخه کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، در قم.
محتواى کتاب
مؤلف در این کتاب با آوردن دلایل عقلى و نقلى فراوان، به اثبات حقانیت مذهب شیعه و امامت على بن ابى طالب علیه السلام و فرزندانش پرداخته است. این کتاب مشتمل بر شش بخش به شرح زیر است:
الف. نویسنده در بخش اول اقوال مذاهب درباره امامت را آورده و سپس مى گوید: «امامیه معتقد به این امور است: عدل خداوند، امامت استمرار نبوت و لزوم عصمت امام؛ اما اهل سنت برخلاف این امور عقیده دارند».
ب. در بخش دوم بطور تفصیل به توضیح ادله پیروى از مذهب امامیه پرداخته که عبارتند از:
- ۳. قطع و جزم امامیه بر نجات ائمه اطهار و پیروانشان؛
- ۴. امامیه مذهب خود را از ائمه معصوم علیهم السلام که مشهور به کمالات انسانى اند، گرفته اند.
- ۶. فضایل و کمالات بى شمار امیرالمؤمنین على علیه السلام و نقایص بسیار صحابه.
ج. نویسنده در بخش سوم، ادله امامت امیرالمؤمنین على بن ابى طالب علیه السلام را چنین برمى شمارد:
- ۱. ادله عقلى: عصمت، نصب از طرف خدا، حفظ شریعت، قادر بودن خداوند بر نصب امام و افضلیت امام؛
- ۲. ادله نقلى: چهل برهان از آیات قرآن، دوازده حدیث از پیامبر صلى الله علیه وآله، دوازده ویژگى خاص على علیه السلام که دالّ بر امامت او است.
د. در بخش چهارم، سه راه براى اثبات امامت سایر ائمه علیهم السلام ذکر مى کند: نص، لزوم وجود امام معصوم در هر زمان؛ دارا بودن فضایل که باعث امامت آن‌ها است.
ه. نویسنده در بخش پنجم، چهارده دلیل بر عدم امامت کسى که خود را مقدم بر على کند، آورده است.
و. در بخش پایانى کتاب، دلایل اثبات خلافت ابوبکر را چنین رد کرده است: اجماع با نص در تعارض است؛ حدیث «اقتدوا بالذین من بعدی ابی‌بکر و عمر» مستلزم خلافت او نیست؛ آیه «إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ثَانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُمَا فِي الْغَارِ إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَأَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَروها...» (سوره توبه، ۴۰) معروف به «آیه غار»، دلالت بر نقص او مى کند (نه مدح او).
منابع
- نرم افزار سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.
- "منهاج الکرامة فی معرفة الامامة"، سایت اندیشه قم.
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری.
