مصباح الزائر (کتاب)
 | |
| نویسنده | سید بن طاووس |
| موضوع | زیارت نامهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقیق | مؤسسة آل البیت لاحياء التراث |
|
| |
کتاب «مصباح الزائر» از تألیفات سید بن طاووس (م، ۶۶۴ ق)، با موضوع ادعیه و زیارات است. مؤلف در این کتاب، درباره مقدمات سفر و آداب آن و زیارت ائمه اطهار، اولاد ایشان و همچنین درباره زیارت قبور بعضی از بزرگان دین و مؤمنین و برخی از اماکن مقدسه، توضیح داده است.
محتویات
مؤلف
سید رضی‌الدین علی بن موسی معروف به سید بن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ ق)، فقیه، محدث، متکلم و عارف بزرگ شیعه در قرن هفتم هجری است. جد اعلای او داود بن حسن مثنی، نوه پسری امام حسن (علیه‌السلام) و نوه دختری امام سجاد (علیه‌السلام) است.
سید بن طاووس نقیب شیعیان در زمان حکومت مغول بر بغداد بود و وی را به سبب تقوا، مراقبه فراوان و حالات عرفانی «جمال العارفین» خوانده‌اند. علمای بزرگی چون علامه حلى و ابن داوود حلی از شاگردان او هستند.
سید بن طاووس آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها ادعیه و زیارات است. از جمله تألیفات او علاوه بر «مصباح الزائر» عبارتند از: إقبال الأعمال، اللهوف، فرج المهموم، مهج الدعوات، سعد السعود، الیقین باختصاص علی بامرة المومنین، الدروع الواقیة.
معرفی کتاب
کتاب «مصباح الزائر» از اولین تصانیف سید بن طاووس می باشد، چنانکه وی در اجازات خود تصریح نموده است که کتاب حاضر را در اوایل تکلیفش نوشته است.
هدف نویسنده در اثر حاضر، نگارش کتابی کوچک بوده که قابلیت حمل در سفر را داشته و زائر را از مثل کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی بی‌نیاز سازد.
بسیارى از روایات و زیارات این کتاب، در کتاب هاى بزرگانى مانند شیخ صدوق، شیخ مفید، شیخ طوسى، ابن قولویه و دیگران آمده است.
کتاب «مصباح الزائر» از جمله منابع «بحارالأنوار» است و مؤسسه آلبیت(ع)، آن را در ضمن «سلسله مصادر بحارالأنوار»، منتشر کرده است. محدث نوری نیز اثر حاضر را کتابی معتبر معرفی کرده است.
محتوای کتاب
کتاب «مصباح الزائر» با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در بیست فصل، به آداب سفر، مستحبات و مسائل مربوط به سفر می‌پردازد و آنگاه با نگاهی به فضایل زیارت و بار یافتن به مزار امامان معصوم(ع)، متن زیارات آن بزرگواران را عرضه می‌کند.
در مقدمه محقق، پس از ذکر زندگی‌نامه کوتاهی از نویسنده، به نسخ خطی کتاب و مشخصات آنها، اشاره گردیده است. مقدمه نویسنده، به توضیح محتوای فصول، اختصاص یافته است.
فصل اول، در مورد مقدمات سفر و آداب آن، از جمله برگزیدن بهترین ایام برای آن، غسل سفر، دعاهای وارده، نحوه خداحافظی با خانواده، اعمالی که هنگام عزم سفر در ایامی که مسافرت مکروه است باید انجام داد، صدقه دادن قبل از سفر، فضیلت همراه داشتن مقداری از تربت امام حسین(ع) و... می‌باشد.
فصل دوم، پیرامون فضیلت زیارت پیامبر(ص) بوده و در آن، به چهار روایت در این رابطه، اشاره شده و در فصل سوم، زیارت آن حضرت، تشریح و در فصل چهارم، کیفیت زیارت ایشان از دور، توضیح داده شده است.
فصل پنجم تا هفتم، در ذکر زیارت امیرالمؤمنین و اماکن شریفه کوفه و روایات واردشده در این زمینه، می‌باشد.
فصل هشتم، به کیفیت زیارت امام حسن(ع) و فصل نهم و دهم، به چگونگی و فضیلت زیارت امام حسین(ع) اختصاص یافته است.
فصل یازدهم، مربوط به زیارت امام سجاد، امام باقر و امام صادق(ع)، فصل دوازدهم درباره زیارت امام کاظم(ع)، فصل سیزدهم درباره زیارت امام رضا(ع)، فصل چهاردهم درباره زیارت امام جواد(ع)، فصل پانزدهم درباره زیارت امام هادی(ع)، فصل شانزدهم درباره زیارت امام حسن عسکری، فصل هفدهم درباره زیارت امام زمان(عج) و فصل هجدهم و نوزدهم درباره زیارت جامع ائمه در ایام مختلف سال بوده و در فصل آخر، نحوه زیارت اولاد ائمه(ع) و قبور مؤمنین، تشریح شده است.
از آنجایی که هدف نویسنده نگارش کتابی مختصر بوده که قابلیت حمل در سفر را داشته باشد، بنابراین به ذکر مأخذ نپرداخته و اسانید را حذف کرده که در غیر این صورت، نقض غرض می‌شده است.
پیرامون اعتبار و صحت کتاب حاضر، توجه به این نکته حائز اهمیت است که وقتى به روایات و زیارات آن توجه مى‌کنیم و به کتاب‌هاى علماى گذشته که قبل از نویسنده آن بوده‌اند مى‌نگریم، مى‌بینیم بسیارى از آن روایات و زیارات، در کتاب‌هاى بزرگانى مانند شیخ صدوق و شیخ مفید و شیخ طوسی، ابن قولویه و دیگران آمده است.
منابع
- "پژوهش‌های در آستانه نشر"، محمدعلی مهدوی‌راد، نشریه اطلاع‌رسانی و کتابداری آینه پژوهش، خرداد ۱۳۷۱، شماره ۱۳.
- "اربعین حسینی (پژوهشی در بازگشت اهلبیت از شام به کربلا)"، محمدامین پورامینی، قم، ۱۳۸۲.
- "اعتبار کتابهای دعا"، اسلام پدیا، بازیابی:۲۱ مرداد ۱۳۹۴ .
