آیه نسخ

آیه 106 سوره بقره، «آیه نَسخ» نام گرفته است. خداوند در این آیه اعلام مى‌دارد هر حكمى را كه «نَسخ» كنیم یا به تأخير اندازیم، بهتر از آن یا مانندش را مى‌آوریم:

«مَا نَنسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللّهَ عَلَىَ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ»

هر آیه ای را که [محتوی حکم یا احکامی است وقتی بر پایه مصلحت یا اقتضای زمان] از میان برداریم یا به تأخیر اندازیم، بهتر از آن یا مانندش را می آوریم. آیا ندانسته ای که خدا بر هر کاری تواناست؟!

[2–106] (مشاهده آیه در سوره)

«نسخ» در لغت به معنى ازاله و از بين بردن است و در اصطلاح شرعى آن است كه حكمى را برده، حكم ديگرى را به جاى آن بياوريم. كلمه «نُنسها» از مصدر «انساء» به معناى تأخير انداختن يا حذف كردن است. در اینجا بدين معناست كه نزول وحى به تأخير افتد و پس از مدّتى نازل شود.

در شأن نزول این آیه گفته‌اند: چون خداوند برخى از احكام و دستورها را نسخ مى‌كرد، یهودیان طعنه مى‌زدند و مى‌گفتند: محمد، داراى رأیى متین و محكم نیست؛ زیرا وقتى دستور و حكمى را بیان مى‌كند پس از مدتى حكم و دستور دیگرى برخلاف آن مى‌آورد؛ اگر اوّلى درست بود، پس دستور دوّم چيست؟ و اگر دستور دوّم درست است پس اعمال قبلى شما باطل است. سپس خداوند این آیه را بر ردّ آنان نازل كرد.

به نقلى دیگر، یهودیان مى‌گفتند: محمد، اصحاب خود را به امرى مأمور کرده، سپس آنان را از آن نهى مى‌كند. اگر سخنان او وحى مى‌بود، تناقضى در آن‌ها وجود نمى‌داشت؛ پس این آیه نازل شد.

منابع

• دائرة المعارف قرآن کریم، علی خراسانی، ج1، ص404.
• تفسیر نور، محسن قرائتی، ج1، ص175.

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن