کفایة الاصول (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
 
(۸ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{بخشی از یک کتاب}}
+
کتاب «كفایة الاصول» تألیف [[محمدكاظم خراسانى]] (م، 1329 ق) است. این كتاب از مشهورترين كتابهاى اصولى عصر حاضر و از جمله متون درسى [[اصول فقه‌‌‌‌|علم اصول]] در دوره سطح حوزه هاى علمیه [[شیعه]] است.{{مشخصات کتاب
 +
 
 +
|عنوان=
 +
 
 +
|تصویر=[[پرونده:کفایه الاصول.jpg|240px|وسط]]
 +
 
 +
|نویسنده=محمدكاظم خراسانى
 +
 
 +
|موضوع=فقه شیعه
 +
 
 +
|زبان=عربی
 +
 
 +
|تعداد جلد=5
 +
 
 +
|عنوان افزوده1= مع‌ حواشی
 +
 
 +
|افزوده1=ابی ‌الحسن‌ المشكينی
 +
 
 +
|عنوان افزوده2= تحقيق‌
 +
 
 +
|افزوده2=سامی الخفاجی
 +
 
 +
|لینک=[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/78936/كفايه‌-الاصول  كفايه‌ الاصول]
 +
 
 +
}}  
  
 
==مؤلف==
 
==مؤلف==
  
محمدكاظم خراسانى.(م 1329 ق)
+
[[آخوند خراسانی]] از اکابر علماى [[امامیه]] و مرد دین و سیاست بود. وى در [[مشهد]] به دنیا آمد و مقدمات علوم را در زادگاهش آموخت. در ۲۲ سالگى به قصد تحصیل در حوزه معقول تهران رهسپار آنجا شد و بر سر راه تهران ـ مشهد به شهر سبزوار رفت و نزدیک دو سال از حوزه معقول [[حاج ملاهادی سبزواری|حکیم سبزوارى]] استفاده کرد.
 +
 
 +
او در سال ۱۲۷۹ ق راهى [[نجف]] شد و تا زمان درگذشت [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصارى]] به سال ۱۲۸۱ ق، به مدت دو سال و چند ماه از درس [[فقه]] و [[اصول]] او استفاده کرد. سپس در محضر [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزا محمدحسن شیرازى]] به تعلم فقه و اصول پرداخت. میرزا حسن شیرازى، آخوند را به فضل مى ستود و طلاب را به استفاده از درس او تشویق مى کرد. پس از درگذشت میرزا، حوزه [[سامرا]] از رونق افتاد و همه نظرها به یکباره به سوى نجف و زعیم آن معطوف شد و آخوند در آن زمان به عنوان جانشین میرزا و بزرگ ترین مرجع [[شیعه]] شناخته شد.
 +
 
 +
==ارزش و اعتبار کتاب==
 +
 
 +
کتاب کفایة الأصول از مشهورترین کتابهاى اصولى عصر حاضر است و شامل نظریات اصولى [[آخوند خراسانی|آخوند خراسانى]]، مؤلف گرانقدر آن مى‌باشد. وى در این کتاب به نقد و بررسى مسائل [[اصول فقه‌‌‌‌|علم اصول]] پرداخته و با عباراتى کوتاه و دقیق و کلماتى محدود، به طرح معانى فراوان و نظریاتى عمیق مى‌پردازد، نظریاتى که فهم و درک آن حوزه‌هاى علمیه [[عراق]] و [[ایران|ایران]] و مناطق دیگر را به خود مشغول داشته است. این کتاب پایان دوره سطح در [[حوزه علمیه|حوزه‌هاى علمیه]] بوده و موضوعات آن محور درس خارج اصول قرار می‌گیرد.
  
==زندگی‌نامه و اظهارنظرها==
+
[[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانى]] درباره این کتاب مى‌فرماید:
 +
«کفایة الأصول متن جامع فی أصول الفقه لشیخنا الآخوند المولى محمد کاظم الهروی الخراسانی المتوفى سنة ۱۳۲۹ ه ق، و قد أدخل المسائل الفلسفیة فی الأصول أکثر ممن قبله من مؤلفی الرسائل و الفصول و القوانین، و هو المتداول تدریسها إلى الیوم فی جوامع النجف، و لهذا فقد کثرت الحواشی علیه من تلامیذ المصنف».
 +
یعنى «کتاب کفایة الأصول متن جامعى در علم اصول فقه است. این کتاب نگاشته شیخ ما، آخوند ملا محمد کاظم هروى خراسانى است (درگذشت ۱۳۲۹ هجرى قمرى). وى در این کتاب مسائل فلسفى را با علم اصول در آمیخته است بیشتر از آنچه مؤلفین کتابهاى [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]] و فصول و یا [[قوانين الاصول (کتاب)|قوانین]] مطرح کرده‌اند. امروزه تدریس این کتاب در حوزه علمیه نجف متداول است و از این جهت تاکنون شاگردان ایشان حواشى فراوانى بر این کتاب نگاشته‌اند».
  
این عالم محقق و فاضل مدقق، از اكابر علماى امامیه و مرد دین و سیاست بود. وى در [[مشهد]] به دنیا آمد و مقدمات علوم را در زادگاهش آموخت. در 22 سالگى به قصد تحصیل در حوزه معقول تهران رهسپار آنجا شد و بر سر راه تهران ـ مشهد به شهر سبزوار رفت و نزدیك دو سال از حوزه معقول حكیم سبزوارى استفاده كرد.
+
==معرفى اجمالى کتاب==
  
بعد از این مرحله به تهران رفت و مدتى نیز در این شهر كه آن موقع حوزه معقول پررونقى داشت، در درس فلسفه میرزا ابوالحسن جلوه حاضر شد. او در سال 1279 ق راهى [[نجف]] شد و تا زمان درگذشت شیخ انصارى به سال 1281 ق، به مدت دو سال و چند ماه از درس [[فقه]] و [[اصول]] او استفاده كرد.
+
کفایة الاصول آخرین متن درسى [[اصول فقه‌‌‌‌|علم اصول]] در دوره سطح حوزه هاى [[تشیع]] است که در آن آخرین یافته هاى [[آخوند خراسانی|آخوند خراسانى]] در علم اصول مطرح شده است. این کتاب حاصل مغز متفکرى است که هم به معقول و هم به منقول نظر داشته است. موضوعات این کتاب به یک مقدمه و دو قسمت عمده تقسیم شده است: مباحث الفاظ و مباحث ادله عقلى.
  
او پس از وفات شیخ  اعظم در محضر میرزا محمدحسن شیرازى به تعلم فقه و اصول پرداخت و از درس استادان دیگرى مثل سید على شوشترى و شیخ راضى نجفى نیز بهره گرفت. در سال 1292 ق كه میرزاى شیرازى از نجف به [[سامرا]] رفت و در آنجا به تدریس پرداخت، آخوند خراسانى نیز مثل بسیارى از شاگردان وى به سامرا رفت؛ اما پس از چندى به توصیه میرزا به نجف بازگشت و كار تدریس را آغاز نمود.
+
*مقدمه شامل سیزده امر است؛ چون: تعریف و موضوع علم اصول و وضع و اقسام آن، خبر و انشا، علائم مجاز و حقیقت، اطلاق لفظ و اراده نوع یا مثل، حقیقت شرعى، صحیح و اعم، اشتراک لفظى و مشتق و متعلقات.
 +
*مقصد اول، در اوامر است و مطالب مربوط به اوامر را در طى سیزده فصل بحث و بررسى مى کند.
 +
*مقصد دوم، در نواهى است و داراى سه فصل است.
 +
*مقصد سوم، در مفاهیم که در پنج فصل مطالب مربوط به مفاهیم را بحث و بررسى مى نماید.
 +
*مقصد چهارم، در عام و خاص که داراى سیزده فصل است.
 +
*مقصد پنجم، در چهار فصل تنظیم شده و مباحث الفاظ پایان مى پذیرد.
 +
*مقصد ششم، شامل مباحث ادله عقلى، احکام قطع، حجّیت آن، ظن و انواع آن است.
 +
*مقصد هفتم، در اصول عملى ([[اصل برائت]]، [[اصل تخییر|تخییر]]، [[اصل استصحاب|استصحاب]]، [[اصل احتیاط|احتیاط]]) است و در چهار فصل از احکام آن‌ها بحث مى کند.
 +
*مقصد هشتم، در تعارض ادله و امارات است و در ضمن نه فصل به مباحثى همچون: معناى تعارض، اصالت تساقط، تعارض اخبار [[تعادل و تراجیح]] و بیان مرحجات مى پردازد.
 +
*خاتمه، در [[اجتهاد]] و [[تقلید]] است.
  
میرزا حسن شیرازى، آخوند را به فضل مى ستود و طلاب را به استفاده از درس او تشویق مى كرد. پس از درگذشت میرزا، حوزه سامرا از رونق افتاد و همه نظرها به یكباره به سوى نجف و زعیم آن معطوف شد و آخوند در آن زمان به عنوان جانشین میرزا و بزرگ ترین مرجع [[شیعه]] شناخته شد.
+
==حواشى کتاب==
  
==تألیفات==
+
تاکنون حواشى و شرحهاى فراوانى بر این کتاب نگاشته شده و برخى آنها را بیش از ۱۵۰ حاشیه و شرح دانسته‌اند. اینک به نام تعدادى از آنها اشاره مى‌شود:
  
كفایة الاصول، تعلیقه بر مكاسب، درر الفوائد فى الحاشیة على الفرائد، الفوائد الفقهیه والاصوليّه، تكملة التبصرة و شرح آن، الاجتهاد والتقلید، حاشیه بر اسفار [[ملاصدرا]]، حاشیه بر منظومه.
+
۱ - حاشیه محقق میرزا ابو الحسن مشکینى اردبیلى‌
  
==معرفى اجمالى كتاب==
+
۲ - حاشیه محقق شیخ على قوچانى، از برجسته‌ترین شاگردان مرحوم آخوند خراسانى
  
كفایة الاصول آخرین متن درسى علم اصول در دوره سطح حوزه هاى تشیع است كه در آن آخرین یافته هاى آخوند خراسانى در علم اصول مطرح شده است. این كتاب حاصل مغز متفكرى است كه هم به معقول و هم به منقول نظر داشته است. موضوعات این كتاب به یك مقدمه و دو قسمت عمده تقسیم شده است:
+
۳ - حاشیه محقق شیخ [[آيت الله غروی اصفهانی|محمدحسین اصفهانى‌]]
  
# مباحث الفاظ
+
۴ - حاشیه محقق [[میرزا علی ایروانی|میرزا على ایروانى‌]]
# مباحث ادله عقلى
 
  
* مقدمه شامل سیزده امر است؛ چون: تعریف و موضوع علم اصول و وضع و اقسام آن، خبر و انشا، علائم مجاز و حقیقت، اطلاق لفظ و اراده نوع یا مثل، حقیقت شرعى، صحیح و اعم، اشتراك لفظى و مشتق و متعلقات.
+
۵ - حاشیه محقق شیخ [[محمد مهدی خالصی|مهدى خالصى‌]]
* مقصد اول، در اوامر است و مطالب مربوط به اوامر را در طى سیزده فصل بحث و بررسى مى كند.
 
* مقصد دوم، در نواهى است و داراى سه فصل است.
 
* مقصد سوم، در مفاهیم كه در پنج فصل مطالب مربوط به مفاهیم را بحث و بررسى مى نماید.
 
* مقصد چهارم، در عام و خاص كه داراى سیزده فصل است.
 
* مقصد پنجم، در چهار فصل تنظیم شده و مباحث الفاظ پایان مى پذیرد.
 
* مقصد ششم، شامل مباحث ادله عقلى، احكام قطع، حجّیت آن، ظن و انواع آن است.
 
* مقصد هفتم، در اصول عملى (اصل برائت، تخییر، استصحاب، احتیاط) است و در چهار فصل از [[احكام]] آن‌ها بحث مى كند.
 
* مقصد هشتم، در تعارض ادله و امارات است و در ضمن نه فصل به مباحثى همچون: معناى تعارض، اصالت تساقط، تعارض اخبار تعادل و تراجیح و بیان مرحجات مى پردازد.
 
* خاتمه، در [[اجتهاد]] و [[تقلید]] است.
 
  
==وضعیت نشر==
+
۶ - حاشیه محقق [[سید محسن حکیم|سید محسن حکیم‌]]
  
این كتاب به وسیله انتشارات مؤسسه نشر اسلامى [[قم]]، دو جزء در یك مجلد چاپ و منتشر شده است.
+
و حواشى و شرحهاى فراوان دیگر.
  
 
==منابع==
 
==منابع==
محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی.
 
  
[[رده:منابع علم اصول]]
+
*محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی.
 +
*مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار اصول فقه[لوح فشرده]، بخش کتابشناسی.
 +
 
 +
==متن کتاب ==
 +
[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/78936/كفايه‌-الاصول '''كفاية الاصول''']
 +
[[رده:منابع اصول فقه]]
 +
[[رده:کتابهای درسی حوزه]]
 
{{منابع اصول فقه}}
 
{{منابع اصول فقه}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۶:۱۵

کتاب «كفایة الاصول» تألیف محمدكاظم خراسانى (م، 1329 ق) است. این كتاب از مشهورترين كتابهاى اصولى عصر حاضر و از جمله متون درسى علم اصول در دوره سطح حوزه هاى علمیه شیعه است.

کفایه الاصول.jpg
نویسنده محمدكاظم خراسانى
موضوع فقه شیعه
زبان عربی
تعداد جلد 5
مع‌ حواشی ابی ‌الحسن‌ المشكينی
تحقيق‌ سامی الخفاجی

كفايه‌ الاصول

مؤلف

آخوند خراسانی از اکابر علماى امامیه و مرد دین و سیاست بود. وى در مشهد به دنیا آمد و مقدمات علوم را در زادگاهش آموخت. در ۲۲ سالگى به قصد تحصیل در حوزه معقول تهران رهسپار آنجا شد و بر سر راه تهران ـ مشهد به شهر سبزوار رفت و نزدیک دو سال از حوزه معقول حکیم سبزوارى استفاده کرد.

او در سال ۱۲۷۹ ق راهى نجف شد و تا زمان درگذشت شیخ انصارى به سال ۱۲۸۱ ق، به مدت دو سال و چند ماه از درس فقه و اصول او استفاده کرد. سپس در محضر میرزا محمدحسن شیرازى به تعلم فقه و اصول پرداخت. میرزا حسن شیرازى، آخوند را به فضل مى ستود و طلاب را به استفاده از درس او تشویق مى کرد. پس از درگذشت میرزا، حوزه سامرا از رونق افتاد و همه نظرها به یکباره به سوى نجف و زعیم آن معطوف شد و آخوند در آن زمان به عنوان جانشین میرزا و بزرگ ترین مرجع شیعه شناخته شد.

ارزش و اعتبار کتاب

کتاب کفایة الأصول از مشهورترین کتابهاى اصولى عصر حاضر است و شامل نظریات اصولى آخوند خراسانى، مؤلف گرانقدر آن مى‌باشد. وى در این کتاب به نقد و بررسى مسائل علم اصول پرداخته و با عباراتى کوتاه و دقیق و کلماتى محدود، به طرح معانى فراوان و نظریاتى عمیق مى‌پردازد، نظریاتى که فهم و درک آن حوزه‌هاى علمیه عراق و ایران و مناطق دیگر را به خود مشغول داشته است. این کتاب پایان دوره سطح در حوزه‌هاى علمیه بوده و موضوعات آن محور درس خارج اصول قرار می‌گیرد.

آقا بزرگ تهرانى درباره این کتاب مى‌فرماید: «کفایة الأصول متن جامع فی أصول الفقه لشیخنا الآخوند المولى محمد کاظم الهروی الخراسانی المتوفى سنة ۱۳۲۹ ه ق، و قد أدخل المسائل الفلسفیة فی الأصول أکثر ممن قبله من مؤلفی الرسائل و الفصول و القوانین، و هو المتداول تدریسها إلى الیوم فی جوامع النجف، و لهذا فقد کثرت الحواشی علیه من تلامیذ المصنف». یعنى «کتاب کفایة الأصول متن جامعى در علم اصول فقه است. این کتاب نگاشته شیخ ما، آخوند ملا محمد کاظم هروى خراسانى است (درگذشت ۱۳۲۹ هجرى قمرى). وى در این کتاب مسائل فلسفى را با علم اصول در آمیخته است بیشتر از آنچه مؤلفین کتابهاى رسائل و فصول و یا قوانین مطرح کرده‌اند. امروزه تدریس این کتاب در حوزه علمیه نجف متداول است و از این جهت تاکنون شاگردان ایشان حواشى فراوانى بر این کتاب نگاشته‌اند».

معرفى اجمالى کتاب

کفایة الاصول آخرین متن درسى علم اصول در دوره سطح حوزه هاى تشیع است که در آن آخرین یافته هاى آخوند خراسانى در علم اصول مطرح شده است. این کتاب حاصل مغز متفکرى است که هم به معقول و هم به منقول نظر داشته است. موضوعات این کتاب به یک مقدمه و دو قسمت عمده تقسیم شده است: مباحث الفاظ و مباحث ادله عقلى.

  • مقدمه شامل سیزده امر است؛ چون: تعریف و موضوع علم اصول و وضع و اقسام آن، خبر و انشا، علائم مجاز و حقیقت، اطلاق لفظ و اراده نوع یا مثل، حقیقت شرعى، صحیح و اعم، اشتراک لفظى و مشتق و متعلقات.
  • مقصد اول، در اوامر است و مطالب مربوط به اوامر را در طى سیزده فصل بحث و بررسى مى کند.
  • مقصد دوم، در نواهى است و داراى سه فصل است.
  • مقصد سوم، در مفاهیم که در پنج فصل مطالب مربوط به مفاهیم را بحث و بررسى مى نماید.
  • مقصد چهارم، در عام و خاص که داراى سیزده فصل است.
  • مقصد پنجم، در چهار فصل تنظیم شده و مباحث الفاظ پایان مى پذیرد.
  • مقصد ششم، شامل مباحث ادله عقلى، احکام قطع، حجّیت آن، ظن و انواع آن است.
  • مقصد هفتم، در اصول عملى (اصل برائت، تخییر، استصحاب، احتیاط) است و در چهار فصل از احکام آن‌ها بحث مى کند.
  • مقصد هشتم، در تعارض ادله و امارات است و در ضمن نه فصل به مباحثى همچون: معناى تعارض، اصالت تساقط، تعارض اخبار تعادل و تراجیح و بیان مرحجات مى پردازد.
  • خاتمه، در اجتهاد و تقلید است.

حواشى کتاب

تاکنون حواشى و شرحهاى فراوانى بر این کتاب نگاشته شده و برخى آنها را بیش از ۱۵۰ حاشیه و شرح دانسته‌اند. اینک به نام تعدادى از آنها اشاره مى‌شود:

۱ - حاشیه محقق میرزا ابو الحسن مشکینى اردبیلى‌

۲ - حاشیه محقق شیخ على قوچانى، از برجسته‌ترین شاگردان مرحوم آخوند خراسانى

۳ - حاشیه محقق شیخ محمدحسین اصفهانى‌

۴ - حاشیه محقق میرزا على ایروانى‌

۵ - حاشیه محقق شیخ مهدى خالصى‌

۶ - حاشیه محقق سید محسن حکیم‌

و حواشى و شرحهاى فراوان دیگر.

منابع

  • محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی.
  • مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار اصول فقه[لوح فشرده]، بخش کتابشناسی.

متن کتاب

كفاية الاصول

منابع اصول فقه
متون به ترتیب تاریخ وفات مولفین
التذکرة بأصول الفقه

شیخ مفید

(م413ق)

الذریعه

سید مرتضی

(436-335)

عدة الاصول

شیخ طوسی

(460-385)

غنیة النزوع

ابن زهره

(585-510)

تهذیب الوصول

علامه حلی

(726-648)

مبادی الوصول

علامه حلی

(726-648)

القواعد و الفوائد

شهید اول

(786-734)

تمهید القواعد

شهید ثانی

(965-911)

معالم الدین

صاحب معالم

(م1011)

زبدة الاصول

شیخ بهائی

(1030-953)

الوافیه فی الاصول

فاضل تونی

(م 1071)

الفوائد الحائریه

وحید بهبهانی

(م1206)

قوانین الاصول

میرزای قمی

(م1231)

فرائد الاصول

شیخ انصاری

(م1281)

کفایة الاصول

آخوند خراسانی

(م1329)

مفاتیح الاصول

سید محمد مجاهد

(م1342)

فوائد الاصول (نائینی)

میرزا محمدحسین نائینی

(1355-1276)

وقایة الأذهان

محمد رضا نجفی اصفهانی

(م 1362)

اصول الفقه

شيخ محمدرضا مظفر

(م 1383)

منتهی الاصول

سید محمد حسن بجنوردی

(1395-1316)

المعالم الجدیده

سید محمد باقر صدر

(1399-1355)

اصول الاستنباط

سید علی نقی حیدری

(1403-1325)

مناهج الوصول

امام خمینی

(1409-1320)

الاصول العامه

سید محمد تقی حکیم

(1346-)

شروح
شروح معالم الدین ← حاشیه معالم، سلطان العلماء (م 1064) - حاشیه معالم، ملا محمد صالح مازندرانی (م 1081) - هدایة المسترشدین، شیخ محمدتقی اصفهانی (م 1248)
شروح فرائد الاصول ← أوثق الوسائل، میرزا موسی بن جعفر بن احمد تبریزی - بحر الفوائد، میرزا محمد حسن آشتیانی - درر الفوائد فی الحاشیه علی الفرائد، آخوند خراسانی - فوائد الرضویه، آقا رضا همدانی
شروح کفایه ← انوار الهدایه، امام خمینی - حاشیة الکفایه، علامه طباطبائی - الحاشیة علی الکفایه، سید حسین بروجردی - حقائق الاصول، سید محسن حکیم - عنایة الاصول، سید مرتضی حسینی یزدی

منتهی الدرایه، سید محمد جعفر جزائری شوشتری - نهایة الدرایة، آیت الله کمپانی - نهایة النهایة، میرزا علی ایروانی