آیه تسمیه

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

آیه «بِسمِ‌ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ» را، «آیه تسمیه»[۱] یا «آیه بَسمله»[۲] مى‌گویند. به اعتقاد امامیه، «بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ» در آغاز ‌همه سوره‌ها به جز سوره توبه، آیه‌اى از همان سوره شمرده مى‌شود.

مشاهده آیه در سوره

بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمٌِ

مشاهده آیه در سوره



جمله «بِسمِ‌ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ» در ‌آغاز همه سوره‌هاى قرآن به جز سوره توبه، آمده است و در آیه‌ 30 سوره نمل، افزون بر آغاز این سوره، در شروع نامه حضرت سلیمان نیز تكرار شده است و همین «بِسمِ‌ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ» به اتفاق شیعه و سنى، جزو سوره بشمار مى‌آید.[۳]

به اعتقاد اهل‌بيت عليهم السلام، آيه‌ «بِسمِ‌ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ» آيه‌اى مستقل و جزء قرآن است. در تفسير قرطبى از امام صادق عليه السلام نقل شده است: «بسم‌اللَّه» تاج سوره‌هاست.

امامیه بر اساس روایات اتفاق دارند كه «بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ» در آغاز ‌همه سوره‌ها به جز سوره توبه، آیه‌اى از همان سوره شمرده مى‌شود و هر كس آن را در نماز ترک ‌كند، نمازش باطل است.[۴] برخى از افراد كه بسم‌اللَّه را جزء سوره ندانسته و يا در نماز آن را ترك كرده‌اند، مورد اعتراض واقع شده‌اند. در مستدرک حاكم آمده است: روزى معاويه در نماز «بسم اللَّه» نگفت، مردم به او اعتراض كردند كه «أسَرقتَ أم نَيستَ؟»، آيه را دزديدى يا فراموش كردى؟![۵] امام باقر عليه السلام در مورد كسانى كه «بسم‌اللَّه» را در نماز نمى‌خواندند و يا جزء سوره نمى‌شمردند، مى‌فرمود: «سَرَقوا اكرمَ آية»؛[۶] بهترين آيه قرآن را به سرقت بردند.

پانویس

  1. روض الجنان، ج‌ 1، ص‌ 41؛ اسباب النزول، واحدى، ص‌ 13؛ التبیان، ج‌ 1، ص‌ 26.
  2. تاریخ قرآن، رامیار، ص‌ 553‌.
  3. روض الجنان، ج1، ص44.
  4. التبیان، ج‌1، ص‌24.
  5. مستدرك، ج 3، ص 233.
  6. بحارالانوار، ج 85، ص 20.

منابع

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن