انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة (کتاب)
 | |
| نویسنده | روح الله موسوی خمینی |
| موضوع | اصول فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ |
| تحقيق | مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |
|
| |
«أنوار الهدایة فی التعلیقة على الکفایة» مجموعه تعلیقات امام خمینى (م، ۱۳۶۸ ش)، بر کتاب «کفایة الأصول» اثر آخوند خراسانى (م، ۱۳۲۹ ق) است. این کتاب در مباحث عقلیه است و مؤلف در آن به بررسى دقیق مباحث اصولى پرداخته و نظریاتى نو و ارزشمند را در این علم مطرح نموده است.
مؤلف
سید روح الله الموسوى الخمینى معروف به «امام خمینى» (۱۳۶۸-۱۲۸۱ ش)، فقیه، عارف، مرجع تقلید و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بود.
او از علمای بزرگی چون شیخ عبدالکریم حائرى، سید ابوالحسن رفیعى قزوینى، محمدعلی شاه آبادی و میرزا جواد ملکى تبریزى بهره برد و خود شاگردان برجسته ای مانند مرتضی مطهری، شهید بهشتى، فاضل لنکرانى، مکارم شیرازى و سید علی خامنه ای پرورش داد.
امام خمینی از سال ۱۳۴۱ شمسی به دنبال تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی به مبارزه و مخالفت علنی با رژیم پهلوی اقدام نمود و در سال ۱۳۵۷ به رهبری ایشان، رژیم پهلوی سرکوب و انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید.
از ایشان آثار متعددی در فقه، اصول، عرفان و اخلاق برجای مانده است، از جمله: انوار الهدایة فى التعلیقة على الکفایة، مناهج الوصول الى علم الاصول، مصباح الهدایة الى الخلافة والولایة، سرّ الصلاة، کشف الاسرار، ولایت فقیه و المکاسب المحرمه.
معرفى کتاب
یکى از ارزشمندترین شروح و تعلیقات بر «کفایة الأصول» کتاب حاضر، یعنى «أنوار الهدایة فی التعلیقة على الکفایة» است. امام خمینى این کتاب را در ۱۱ رمضان سال ۱۳۶۸ قمرى (۱۳۲۸ ش) در روستاى «درکه» در شمال شمیران تهران به نگارش درآورده است.
امام خمینى در کتاب «أنوار الهدایة» با دیدگاهى شامل و نظریاتى عمیق به بررسى و حل اشکالات علم اصول و کشف اسرار آن پرداخته است. وی با گسترده‌تر کردن این علم و فرورفتن در اعماق مباحث آن، علم اصول را صفا و جلاى خاصى بخشیده است. ایشان این شیوه را در تمام ابواب و علومى که مورد بحث قرار داده بکار گرفته و این نکته هنگام طرح آراء و نظریات فلسفى که علماى بزرگ این علم در مباحث اصولى مطرح کرده‌اند آشکار و نمایان گشته است.
حضرت امام با فکر ثاقب و روشن خود به اشتباهات پنهان این نظریات اشاره کرده و به بررسى نکات ضعف و اصلاح آنها پرداخته و هر مطلبى را در جایگاه صحیح خود قرار داده است.
علاوه بر آن، ایشان به بررسى و مناقشه در آراء و نظریات و دیدگاه‌هاى علماى بزرگ علم اصول مانند میرزاى نائینى و آقا ضیاءالدین عراقی نیز پرداخته است.
مباحث کتاب
این کتاب شامل مباحث عقلى علم اصول است و در آن به مباحث قطع، تجرّى، طرق و امارات، علم اجمالى، حجیت ظهور، قول لغوى، اجماع، شهرت فتوایى، خبر واحد، دلیل انسداد، برائت، اشتغال و بسیارى دیگر از مباحث علم اصول اشاره شده است.
ویژگیهاى کتاب
کتاب «أنوار الهدایة» اثرى ارزشمند از آثار امام خمینى در علم اصول است و براى علاقه‌مندان به نظریات و دیدگاه‌هاى اصولى ایشان اثرى گرانبها و قابل توجه قلمداد مى‌شود. این کتاب یکى از منابع ارزشمند درس خارج اصول به شمار مى‌آید و مورد استفاده اساتید و طلاب درس خارج اصول مى‌باشد.
از ویژگی هاى مهم این کتاب، جایگاه مباحث و تهذیب مطالب آن است. اگرچه حضرت امام از چهره‌هاى دانشمند و بزرگ فلسفه و عرفان به شمار مى‌آید، ولى هیچ‌گاه به طرح و بحث مفصل و عمیق آن مباحث در علم اصول نپرداخته، مگر به قدر ضرورت و تفصیل در مباحث آن را به جاى خود رجوع داده است.
حضرت امام در این کتاب بسیارى از مباحثى را که در علم اصول ثمره و فایده مهمى ندارند، حذف کرده و یا به اشاره‌اى گذرا و کوتاه اکتفا نموده است.
از دیگر ویژگیهاى این کتاب ریشه‌یابى مباحث اصولى است و این که هر مبحث بر چه اساسى طرح شده و انگیزه طرح آن چه بوده است. آیت الله فاضل لنکرانى در این باره مى‌فرماید: «شیوه و بناى امام خمینى قدس‌سره الشریف این بود که مطالب را از اصل و ریشه آن ملاحظه مى‌کرد و به اساس و پایه‌هاى آن نظر مى‌افکند که آیا این مطلب بر اساس و پایه‌اى صحیح و قابل قبول طرح شده است یا خیر. ما در جلسات درس ایشان بسیار مى‌دیدیم که ایشان انگشت روى نکته اساسى مى‌گذارند که مورد قبول همه است و به مناقشه و نقد آن مى‌پردازند. مطالب اصولى در دیدگاه ایشان تعبدى و تقلیدى نبود، بلکه دائر مدار دلیل و برهان بود و این ویژگى ایشان موجب دقیق شدن ذهن طلاب و شاگردان ایشان و سبب رشد و پیشرفت آنها در تحقیقات و دقت نظر فراوان مى‌گشت».
منابع
- نرم افزار اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
