آیه ۳۳ احزاب
متن آیه
ترجمه
و در خانه های خود بمانید و چنان که در زمان پیشین جاهلیت می کردند، زینت های خود را آشکار مکنید و نماز بگزارید و زکات بدهید و از خدا و پیامبرش اطاعت کنید. ای اهل بیت، خدا می خواهد پلیدی را از شما دورکند و شما را چنان که باید پاک دارد.
نزول
«شیخ طوسى» گویند: ابوسعید الخدرى و انس بن مالک و عائشه و ام‌سلمة و واثلة بن الاسقع روایت کنند که این قسمت از آیه «إِنَّما یرِیدُاللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ» درباره رسول خدا صلی الله علیه و آله و امام على و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم‌السلام نازل گردیده است.
ام‌سلمه گوید: پیامبر در خانه من بود. على و فاطمه و حسن و حسین را نزد خود خواند و آن‌ها را به عباء خیبریه مجلل داشت و سپس فرمود: «اللّهمّ انّ هولاء اهل بیتى فاذهب عنهم الرّجس و طهّرهم تطهیرا» و خداوند آیه تطهیر را نازل فرمود سپس ام سلمة گوید: من گفتم یا رسول اللّه آیا من داخل[۱] در اهل البیت شما خواهم بود یا نه. فرمود: نه، ولى تو در خیر و خوبى هستى.[۲]
پانویس
- ↑ طبرسى صاحب مجمع البیان از ابو حمزه ثمالى در تفسیرش بنا به نقل از شهر بن حوشب او از ام‌سلمة چنین نقل نماید که گفت: فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله نزد پدرش آمد. پیامبر به وى فرمود: شوهر و دو فرزندانت را نزد من بیاور فاطمه آن‌ها را نزد رسول خدا صلی الله علیه و آورد سپس با هم به خوردن غذا مشغول شدند و بعد آن‌ها را در کساء خیبریه جاى داد و فرمود: «اللّهمّ انّ هؤلاء اهل بیتى و عترتى فاذهب عنهم الرّجس و طهرّهم تطهیراً». ثعلبى از مفسرین عامه در تفسیرش قریب به همین مضمون از ام‌سلمه روایت کرده است، ابوسعید الخدرى از پیامبر روایت کند که فرمود: این آیه درباره پنج نفر نازل شده است: من و على و فاطمه و حسن و حسین و نیز سید ابوالحمد از حاکم ابوالقاسم الحسکانى او از ابوبکر السبیعى و او از ابو عروة الحرانى او از ابن مصغى او از عبدالرحیم بن واقد او از ایوب بن سیار او از محمد بن المنکدر و او از جابر روایت کند که گفت: این آیه در خانه رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل گردید که در آن خانه غیر از على و فاطمه و حسن و حسین کسى نبود. صاحب کشف الاسرار از مفسرین عامه چنین گوید: ابوسعید الخدرى و جماعتى از تابعین مانند مجاهد و قتاده برآنند که مراد از اهل البیت على و فاطمه و حسن و حسین هستند و دلیل آن را روایتى از عائشه ذکر نموده که گوید: روزى رسول خدا صلى الله علیه و آله در حالتى که جامه پشمینه و رنگینى بتن داشت نشسته بود در این میان فاطمه آمد وى را در آن جامه جاى داد سپس على آمد او را نیز در آن جاى داد سپس حسن آمد او را نیز جاى داد و بعد حسین آمد او را نیز در آن جامه جاى داد و بعد این آیه نازل گردید و نیز گوید: بنا به روایت از سعید بن جبیر او از ابن عباس نقل نموده که مراد از اهل البیت زنان رسول خدا صلی الله علیه و آله مى باشند. صاحب تفسیر برهان از خاصه از طریق مخالفین از ابو عبدالرحمن بن احمد بن حنبل او از پدرش احمد بن حنبل و او بعد از دو واسطه از عطاء بن ابى رباح روایت کند که گفت: از کسى که از ام‌سلمه شنیده بود شنیدم که مى گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله در خانه خویش بود، دخترش فاطمه بر او وارد شد. پیامبر به وى فرمود: شوهر و دو فرزندانت را نزد من بیاور. چیزى نگذشت که على و حسن و حسین وارد شدند و از غذائى که نزد پیامبر بود، خوردند و سپس همه آن‌ها را در کساء خیبرى جاى داد و این آیه درباره آن‌ها نازل گردید و پیامبر دست‌هاى خود را به آسمان بلند کرد و گفت: بار خدایا اینان اهل بیت من و از خواص من هستند رجس و پلیدى را از آن‌ها دور کن و آنان را پاک و پاکیزه گردان، ام‌سلمة گوید: من اراده کردم که داخل آن کساء بشوم. گفتم: یا رسول اللّه ممکن است منهم با شما باشم؟ فرمود: امّ‌سلمة تو بر خیر و خوبى هستى، و نیز صاحب تفسیر برهان در هشت مورد دیگر احادیث مربوط به کساء خیبرى و شأن و نزول آیه تطهیر را از مسند احمد بن حنبل پیشواى فرقه حنبلى از اهل سنت و جماعت را نقل و روایت نموده است. و نیز در صحیح مسلم و صحیح بخارى بعد از پنج واسطه از عائشه نقل کنند که صبح یک روز پیامبر از خانه بیرون رفته بود در حالتى که جامه پشمینه اى از موى سیاه که به جاى لباس رو بود. در بر کرده بود در این میان حسن نزد وى آمد او را در آن لباس رو جاى داد سپس حسین آمد او را هم جاى داد و بعد فاطمه آمد. او را نیز داخل در آن جامه نمود و بعد على آمد او را هم در لباس مزبور جاى داد سپس این آیه از براى آن‌ها نازل گردید. و نیز ابوالحسن رزین بن معاویه اندلسى گردآورنده صحاح ستّه و موطّأ مالک در جزء ثانى از اجزاء ثلاثه آن درباره تفسیر سوره احزاب از عائشه نقل نماید که روزى پیامبر بیرون آمد در حالتى که جامه پشمینه از موى سیاه دربرداشت سپس حسن و حسین و فاطمه و على به نوبه نزد وى آمدند آنان را در آن جامه نزد خود جاى داد و این آیه نازل گردید. و نیز موفق بن احمد از علماء اهل سنت و جماعت از ابوسعید الخدرى نقل کند که وقتى که آیه «وَأْمُرْ أَهْلَک بِالصَّلاةِ» یعنى اهل خود را به اجراى نماز امر کن) نازل گردید. پیامبر تا نه ماه هر روز صبح زود بدر خانه فاطمه و على مى آمد و مى فرمود: (الصّلوة یرحمکم اللّه) سپس این آیه را تلاوت مى فرمود: «إِنَّما یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ».
- ↑ در تفسیر برهان از ابن بابویه بعد از شش واسطه از مثنّى مولى عبدالرحمن ابن عوف او از عبدالله بن مسعود نقل نماید که گفت: به رسول خدا گفتم: یا رسول اللّه بعد از مرگ چه کسى شما را غسل خواهد داد؟ فرمود: هر پیامبرى را وصى او غسل خواهد داد سپس گفتم: یا رسول اللّه وصى شما کیست؟ فرمود: على بن ابى طالب، بعد گفتم: على بعد از شما چند سال زندگى خواهد کرد؟ فرمود: سى سال زیرا یوشع بن نون وصى موسى بعد از او سى سال زندگى کرد و صفوراء دختر شعیب زوجه موسى بر او خروج کرد و به او گفت: من سزاوارتر از تو در امور مردم می‌باشم لذا پس از جنگ با یوشع اسیر گردید و یوشع بعد از اسارت با او خوش‌رفتارى نمود همانا دختر ابوبکر هم به على بن ابى‌طالب خروج خواهد کرد و با او به جنگ خواهد پرداخت و اسیر خواهد گشت و درباره او بعد از اسارت رفتار خوبى خواهد شد و این آیه درباره همین نابکارى ها نازل گردید. و نیز ابن بابویه بعد از دو واسطه از عیسى بن موسى الهاشمى در سامره نقل نماید که گفت: پدرم از پدرش و او از اجدادش و آنان از امام حسین علیه‌السلام وى از پدر بزرگوارش امام مرتضى علیه‌السلام نقل نماید که فرمود: روزى به رسول خدا که در خانه ام‌سلمة بود وارد شدم و این آیه «إِنَّما یرِیدُاللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ» نازل شده بود. فرمود: یا على این آیه درباره تو و دو سبط من حسن و حسین و ائمه اطهار از نسل تو نازل گردیده است. گفتم: یا رسول اللّه ائمه بعد از من چند نفرند؟ سپس یکایک دوازده امام را نام برد، - و نیز همین حدیث از ابن بابویه بعد از چهار واسطه از عبدالرحمن بن کثیر و او از امام صادق علیه‌السلام نقل و روایت شده است،- و باز هم ابن بابویه بعد از شش واسطه از عامر بن عائله نقل نماید که گفت: در شورائى که عمر بن الخطاب بعد از خود جهت انتخاب خلیفه تشکیل داده بود از على علیه‌السلام شنیدم که می‌فرمود در جلسه مزبور از اهل شورى پرسیدم و سوگند دادم که به من بگویند این آیه درباره آن‌ها نازل شده است یا نه؟ همه سوگند یاد کردند که این آیه درباره ما نازل نشده بلکه درباره اهل بیت رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم که آن‌ها را در کساء خیبر به خود جمع کرده بود، نازل گردیده یعنى على و فاطمه و حسن و حسین چنان که شیخ بزرگوار نیز آن را در مجالس خود بعد از پنج واسطه از سالم بن ابى الجعد که آن را به ابوذر می‌رساند نقل نموده است، و نیز على بن ابراهیم در تفسیر خود بعد از سه واسطه از امام صادق علیه‌السلام نقل نموده که فرمود: روزى امیرالمؤمنین على به ابوبکر گفت: آیا قرآن خوانده اى؟ ابوبکر گفت: بلى، خوانده ام. فرمود: مرا از این آیه «إِنَّما یرِیدُاللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ» خبر بده که درباره چه کسى نازل شده است. آیا درباره ما نازل شده یا غیر ما؟ ابوبکر گفت: مسلم است که درباره شما نازل شده، شیخ بزرگوار در کتاب امالى خود و نیز شیخ مفید هم در کتاب امالى خود از ابوبکر محمد بن عمر او بعد از پنج واسطه از امام مرتضى علیه‌السلام نقل نماید که فرمود: هر روز صبح رسول خدا صلی الله علیه و آله به خانه ما مى آمد و مى فرمود، الصّلوة الصّلوة سپس آیة تطهیرا را تلاوت مى فرمود و نیز در همان کتاب بعد از هشت واسطه از ابوالحمراء نقل نمایند که گفت: شاهد بودم که بعد از نزول این آیه تا چهل روز پیامبر به سوى خانه على و فاطمه مى آمد و آستانه در خانه را مى گرفت و مى فرمود: السلام علیکم یا اهل البیت و رحمة اللّه و برکاته سپس آیه تطهیر را تلاوت می‌نمود.
منابع
- قرآن کریم، ترجمه عبدالمحمد آیتی.
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ص 632.
پیوندها
