الأربعون حدیثا (علامه مجلسی) (کتاب)
 | |
| نویسنده | محمدباقر مجلسی |
| موضوع | احادیث شیعه/ اربعینات |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ |
| تحقیق | فارس حسون |
|
| |
«الأربعون حدیثاً» از تألیفات علامه محمدباقر مجلسى (م، ۱۱۱۰ ق)، دربردارنده چهل حدیث به همراه سند در زمینه اصول و فروع دین و اخلاق و مواعظ است که مؤلف از کتاب‌هاى حدیثى شیعه انتخاب نموده و به زبان عربی شرح داده است.
محتویات
مؤلف
علامه محمدباقر مجلسى (۱۱۱۰-۱۰۳۷ ق) فرزند مولى محمدتقى مجلسی، فقیه، محدث، متکلم معروف شیعه در قرن یازدهم هجری است. از جمله اساتید ایشان، ملا صالح مازندرانی، فیض کاشانی، سید علی خان مدنی و ملا خلیل قزوینی هستند.
علامه مجلسی پس از وفات ملا محمد باقر سبزواری، در سال ۱۰۹۰ هجری منصب شیخ الاسلامی را به عهده گرفت و در این مسند خدمات بسیاری را در زمینه‌های گوناگون سیاسی و اجتماعی به ایران و تشیع نمود.
او صاحب نظر در علوم مختلف اسلامى مانند تفسیر، حدیث، کلام، فقه، اصول، تاریخ، رجال و درایه بود و به کمک جمعی از شاگردانش موسوعه بزرگ حدیثی شیعه با نام «بحار الانوار» را تألیف نمود. از دیگر آثار ایشان، حلیة المتقین، حق الیقین، جلاء العیون، مرآت العقول، زاد المعاد و ملاذ الاخیار را می توان نام برد.
معرفی کتاب
علامه مجلسی کتاب «الأربعون حدیثاً» را در ایام زیارت امام رضا (علیه السلام) و پس از تدریس برای عده‌اى از علماى مشهد به زبان عربى نوشته و تصنیف آن را در سال ۱۰۸۹ قمری، به پایان برده است.
کتاب دربردارنده مجموعا چهل حدیث در موضوعات اصول دین، خطب و مواعظ مى‌باشد که در دو جلد، سامان یافته و نویسنده با شرح و بیانی کافی به عربی آن را به نگارش در آورده است. وی همچنین اربعین دیگری در موضوع امامت به فارسی دارد که هر دوکتاب، بارها به چاپ رسیده است.
محتوای کتاب
احادیث ذکرشده در این اثر، پیرامون اصول دین، فروع دین، اخلاق، مواعظ و آنچه که مردم در امور دینى خود بدان محتاج مى‌باشند، بوده و نویسنده با استفاده از آیات قرآن، احادیث و مصادر لغوى معتبر از جمله «صحاح» جوهرى، «النهایه» ابن اثیر و «قاموس المحیط» فیروزآبادى، به شرح و توضیح روایات پرداخته است.
روایات اول تا بیست و یکم، در جلد اول جاى گرفته است. اولین حدیثى که نویسنده ذکر نموده و به توضیح آن پرداخته است، حدیث معروفى از پیامبر (صلی الله علیه وآله) مى‌باشد که در آن، به امیرالمؤمنین (علیه السلام) پیرامون حفظ حدیث سفارش نموده و فرموده است: «من حفظ من امتی اربعین حدیثا مما یحتاجون الیه من امر دینهم، بعثه الله یوم القیامه فقیها عالما». علامه مجلسی بر این عقیده است که حدیث اربعین، به طور مستفیض از طریق خاصه و عامه نقل گردیده و حتی به حد تواتر معنوی هم رسیده است.
دومین حدیث ذکرشده، پیرامون خلقت عقل و خصوصیات آن بوده که به گفته نویسنده، با اسانید بسیار و الفاظ مختلفى وارد شده و بسیارى از محدثین، آن را در کتب خود ذکر کرده‌اند.
روایت پانزدهم، پاسخى از امام رضا (علیه السلام) به سؤال مأمون مبنى بر عصمت انبیا مى‌باشد. مأمون، آیاتى را که ظهور در عصیان کردن برخى از انبیا دارند، مطرح کرد و از حضرت پرسید: اگر انبیا معصومند، پس این آیات چه معنایى دارند؟ و آن حضرت با استفاده از آیات دیگرى از قرآن مجید، به این سؤال وى پاسخ داد.
روایات بیست و دوم تا چهلم، در جلد دوم آمده است. روایت سى و پنجم، پیرامون نفى سهو از امام بوده و نویسنده تحقیقات و توضیحات مربوط به این راویت را در چهار مقصد و مقصد چهارم را در چهار فصل، سامان داده است.
منابع
- "الأربعون حدیثاً (مجلسی)"، ویکی نور.
- "چهل حدیث نویسی و حدیث الاربعین"، نادعلی عاشوری، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۱۴، زمستان ۱۳۷۸.
