ناصر مکارم شیرازی
«آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی» فقیه، مفسر و مرجع تقلید شیعه معاصر و از شاگردان آیت الله بروجردی است. عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و تأسیس مدارس علمیه از عالیتهای ایشان است.
نام کامل | ناصر مکارم شیرازی |
زادروز | 1305 شمسی |
زادگاه | شیراز |
اساتید |
آيت الله موحد، آیت الله بروجردی، آیت الله حکیم |
| |
| |
محتویات
ولادت
ناصر مكارم شيرازى در سال 1305 هجرى شمسی در شهر شيراز ديده به جهان گشود. پدرش حاج محمدعلی از تجار معروف شیراز بود. ایشان در مورد پدرش چنین میگوید: «پدرم علاقه زيادى به آيات قرآن داشت. در دورانى كه در مدارس ابتدايى تحصيل میكردم، گاهى شبها مرا به اطاق خودش فرامیخواند و به من میگفت: ناصر! كتاب آيات منتخبه و ترجمه آن را براى من بخوان (اين كتاب مجموعه آياتى بود كه توسط بعضى از دانشمندان، انتخاب شده و در زمان رضاخان در مدارس به عنوان تعليمات دينى تدريس میشد) من آيات و ترجمه آن را براى او میخواندم و او لذت میبرد».
تحصیل و استادان
آيت الله مكارم شيرازى تحصیلات دبستانی و دبیرستانی خود را در شیراز به پایان برد. استعداد سرشار وی در آموختن باعث شده بود که همواره از شاگردان ممتاز کلاس باشد و گاه دو پایه تحصیلی را در یک پایه تمام کند. پس از آن آماده کسب علوم و معارف دینی شد.
پس از آن كه با سقوط رضاخان و فراهم شدن آزادى نسبى، مرحوم آيت الله حاج سيد نورالدين شيرازى از همه علاقمندان، به تحصيل در علوم دينى دعوت کرد. ناصر مكارم شيرازى که در آن زمان در سال سوم دبيرستان مشغول تحصیل بود با اشتياق زائدالوصفى حاضر شد كه در كنار دروس دبيرستان، دروس دينى را مشغول شود. آیت الله مکارم شیرازی یکی از عوامل شیفتگی خود به کسب علوم دینی را سخنان و جاذبه مرحوم نورالدین حسینی شیرازی میدادند. او با ورود به حوزه علمیه شیراز، به سرعت دروس مقدمات و سطح را نزد آیت الله موحد فرا گرفت و در مدتی نزدیک به چهار سال، توانست دروس سطح را به پایان برساند؛ این خود نشان از استعداد سرشار و تلاش خستگیناپذیر وی دارد.
در طی این سالها خود نیز به تدریس دروس به دیگر طلاب میپرداخت، به گونهای که به گفته خود ایشان، در روز هشت ساعت تدریس میکرد و در هجده سالگی حاشیهای بر کتاب گرانسنگ کفایة الاصول که از کتب مشهور و دشوار علم اصول است، نگاشت.
او در هجده سالگی وارد حوزه علمیه قم شد و در درس خارج استادان و علمای بزرگ آن شرکت نمود. در قم نیز به درس خارج مرحوم آیهالله العظمی بروجردی میرفت که هوش و ذکاوت و پشتکار وی همواره مورد تحسین آن مرجع بزرگ قرار میگرفت. همچنین در دروس سید محمد حجت کوهکمرهای و سید محمد محقق داماد هم شرکت میجست.
همچنین برای آشنایی با دیدگاههای فقهی و اصولی عالمان نجف اشرف، در سال ۱۳۲۹ هجری شمسی به آن دیار سفر کرد و به درس خارج آیت الله سید ابوالقاسم خویی و آیت الله سید محسن حکیم حاضر شد و در ۲۴ سالگی موفق به کسب درجه اجتهاد از آنان و نیز از آيت الله اصطهباناتى و نیز آيت الله شيخ محمدحسين كاشف الغطاء گردید و در سال ۱۳۳۰ به دلیل نبود امکانات به ایران بازگشت و عازم حوزه علمیه قم شد.
آثار و تألیفات
آیهالله العظمی مکارم شیرازی تاکنون فعالیتهای علمی و فرهنگی فراوانی را انجام داده است. وی نزدیک به چهل سال است که به تدریس فقه و اصول در سطح عالی (خارج) میپردازد و در این مدت، شاگردان بسیار مبرزی تربیت نموده است که بسیاری از آنان هم اکنون در پستهای کلیدی کشور یا در حوزههای علمیه به خدمت میپردازند.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی از آغازین سالهای جوانی تاکنون به تألیف و نگارش کتب دینی اشتغال دارد. نگاشتههای ایشان محدود به زمینه خاصی نیست و از وی در بیشتر علوم اسلامی، کتاب منتشر شده است. برخی از کتب وی پاسخ به شبهات روز بوده است به گونهای که میتوان گفت کتابهای معظم له، مطابق با مسائل روز نوشته شده است. در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود:
۱ـ تفسیر نمونه (نزدیک به ۳۰ جلد)؛
۲ـ تفسیر موضوعی پیام قرآن (نزدیک به ده جلد)؛
۳ـ فیلسوف نماها؛
۴ـ مدیریت و فرماندهی در اسلام؛
۵ـ زهرا، برترین بانوی جهان؛
۶ـ زندگی در پرتو اخلاق؛
۷ـ جلوه حق؛
۸ـ عود ارواح و ارتباط با ارواح؛
۹ـ پرسشها و پاسخها؛
۱۰ـ خطوط اصلی اقتصاد اسلامی؛
۱۱ـ انگیزه پیدایش مذاهب؛
۱۲ـ خدا را چگونه بشناسیم؛
۱۳ـ آفریدگار جهان؛
۱۴ـ رهبران بزرگ و مسؤلیتهای بزرگتر؛
۱۵ـ قرآن و آخرین پیامبر؛
۱۶ـ معاد و جهان پس از مرگ؛
۱۷ـ عقیده یک مسلمان؛
۱۸ـ مهدی، انقلابی بزرگ؛
۱۹ـ ارزشهای فراموش شده؛
۲۰ـ پایان عمر مارکسیسم؛
۲۱ـ آخرین فرضیههای تکامل؛
۲۲ـ آیین ما (ترجمه اصل الشیعه)؛
۲۳ـ پنجاه درس اصول عقاید برای جوان؛
۲۴ـ سرگرمیهای خطرناک؛
۲۵ـ نماز، مکتب عالی؛
۲۶ـ معراج، شق القمر، عبادت در قطبین؛
۲۷ـ معمای هستی؛
۲۸ـ فلسفه شهادت؛
۲۹ـ اسرار عقب ماندگی شرق؛
۳۰ـ چهره اسلام در یک بررسی کوتاه؛
۳۱ـ در جست و جوی خدا؛
۳۲ـ مشکلات جنسی جوانان؛
۳۳ـ آنچه باید از اسلام بدانیم؛
۳۴ـ بحثی در باره ماتریالیسم و کمونیسم؛
۳۵ـ قرآن و حدیث؛
۳۶ـ طرح حکومت اسلامی؛
۳۷ـ مناظرات تاریخی امام رضا (علیه السلام)؛
۳۸ـ رساله توضیح المسائل؛
۳۹ـ القواعد الفقهیه (۴ جلد)؛
۴۰ـ انوار الفقاهه (۴ جلد)؛
۴۱ـ انوار الاصول (۳ جلد)؛
۴۲ـ الأمثل فى تفسیر کتاب الله المنزل (۲۰ جلد)
43- پیام امام امیرالمومنین (علیه السلام)؛ شرح تازه و جامعى بر نهجالبلاغه.
فعالیتهای اجتماعی و سیاسی
آیت الله العظمی مکارم شیرازی تدریس ایشان نیز در علوم گوناگون با توجه به نیازهای حوزهها انجام گرفته است. از این رو سالهاست که علاوه بر خارج فقه و اصول به تدریس تفسیر و نهج البلاغه روی آوردهاند و در این گستره، شاگردان ممتازی تربیت و آثار فراوانی منتشر کرده است که از جمله آن میتوان به تفسیر نمونه و گروه تدوین کننده آن اشاره کرد.
آیهالله مکارم شیرازی همواره مدافع اصلاحات در امور حوزه و پیشرفت حوزههای علمیه بوده است. او در دوره جوانی از کسانی بود که طی نامهای به محضر آیت الله بروجردی، خواستار برخی اصلاحات در حوزه علمیه قم شدند.
از خدمات مهم آیت الله مکارم شیرازی در عرصه علم و فرهنگ تأسیس چهار مدرسه علمیه امام امیرالمؤمنین(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و امام سجادع) است که در یکی از آنها رشته تخصصی تفسیر وجود دارد و طلاب مستعد در آن، به آموختن روش صحیح تفسیر قرآن کریم میپردازند.
همچنین دارالقرآن و مجتمع خاتم الانبیاء در شیراز و زائر سرای امام صادق(ع) و امام محمد باقر(ع) در مشهد مقدس از جمله مراکزی است که توسط ایشان راه اندازی و مورد استفاده علاقهمندان قرار میگیرد.
آیت الله ناصر مکارم شیرازی در دوران قبل از انقلاب و بعد از آن، همواره از تلاشهای سیاسی برای برقراری انقلاب اسلامی و حفظ نهضت اسلامی دریغ نمیورزید. او با درک وضعیت فکری جوانان در رژیم سابق، به توطئههای دشمنان برای ترویج تفکر التقاطی در بین طلاب و دانشجویان و رواج مارکسیسم و کمونیسم پی برده بود و در این زمینه تلاشهای شایانی را بر جای نهاد؛ از جمله کتاب «فیلسوف نماها» بود که به نقد فلسفههای غربی و ادعاهای فیلسوفان مادیگرا میپرداخت.
کتاب «جلوه حق» نیز به رد دیدگاههای صوفیان و درویشان میپردازد که مورد عنایت و لطف آیتالله بروجردی(ره) نیز قرار گرفت. آیهالله مکارم با تشکیل جلسات اعتقادی و مجمع علمی نجات نسل جوان، به شبهات موجود پاسخ میگفت و جوانان را به پیروی از مکتب قرآن و عترت تشویق میکرد. در آن روزگار، وی در سرمقالههای مجله مکتب اسلام به افشاگری درباره ماهیت رژیم شاه میپرداخت که باعث توقیف آن نشریه در آن روزگار شد.
آیت الله مکارم شیرازی از مؤسسان جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است و همواره با دیگر اعضای آن، به مبارزات سیاسی بر ضد رژیم شاه میپرداخته و امضای او در زیر بسیاری از بیانیهها و اعلامیهها موجود است. او در جلسات خصوصی امام خمینی(ره) شرکت میکرد و حمایت خود را از وی در پیش از انقلاب و پس از آن اعلام مینموده است. او در زمان رژیم طاغوت، بارها به ساواک احضار شد و به شهرهای «چابهار»، «مهاباد» و «انارک» تبعید شد.
آیت الله مکارم شیرازی در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی نقش بسزایی داشته است و همواره مردم را به اطاعت از ولایت فقیه و حفظ اسلامیت و جمهوریت نظام دعوت میکرده است.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی پس از رحلت آیت الله العظمی اراکی، با اطلاعیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، از مراجع اعلم شناخته شد و هم اکنون در قم به تربیت طلاب و پاسداشت از مکتب تشیع میپردازد.
منابع
پيوندها
آرشیو عکس و تصویر
از راست: جعفر سبحانی، شهید محمدجواد باهنر و ناصر مکارم شیرازی
ردیف پایین از راست: ناشناس، علی رجبی دوانی، ناشناس، جعفر سبحانی، حسین نوری همدانی، ناصر مکارم شیرازی در جوانی و سایر اعضای هیات مدیره مجله مکتب اسلام در منزل علی رجبی دوانی
از راست: علی رجبی دوانی، ناصر مکارم شیرازی، عبدالحسین فقیهی رشتی، سید مهدی موسوی گلپایگانی، جعفر سبحانی و ناشناس در لباس احرام و در سزمین وحی
از راست تکیه به دیوار: ناصر مکارم شیرازی، محمد شریف رازی، ناشناس، سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی، مجتبی قزوینی، حسن علی مروارید و مهدی نوقانی
از راست: 1. شهید محمد (قاسم) صادقی، 2. دوست محمدی، 3. ناصر مکارم شیرازی ، 4. محمد رازی، 5. سعید اشراقی، سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی، 6. مجتبی قزوینی، 7. حسن علی مروارید، 8. مهدی نوقانی و 9. سید محمد علم الهدی
1. ابوطالب تجلیل تبریزی، 2. حسین نوری همدانی، 3. محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، 4. حسین علی منتظری و 5. ناصر مکارم شیرازی
1. محمد یزدی، 2. محمدمهدی ربانی املشی، 3. احمد بیگدلی آذری قمی، 4. ناصر مکارم شیرازی، 5. سید محمدحسین طباطبایی و 6. محمدتقی فلسفی
از راست: محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، حسینعلی منتظری، علی اکبر فیض آلنی (مشکینی)، سید روح الله خاتمی و ناصر مکارم شیرازی
1. شهید سید محمد حسینی بهشنی، 2. سید جعفر کریمی، 3. جعفر افروغ (اشراقی) 33. حسین علی منتظری، 4. ناصر مکارم شیرازی، 5. جعفر سبحانی، 6. شهید محمد صدوقی، 7. سید محمدعلی انگجی، 8. مرتضی حائری یزدی و 9. سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی
از راست: شهید محمد مفتح، ناصر مکارم شیرازی و ناشناس
از راست: ناشناس، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، هاشم اردشیر لاریجانی (میرزا هاشم آملی)، سید محمّدکاظم شریعتمداری، ناصر مکارم شیرازی
از راست: عبدالله جوادی آملی، محمدتقی جعفری و ناصر مکارم شیرازی
از راست: ابوالفضل خوانساری، محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، احمد بیگدلی آذری قمی، علی اکبر فیض آلنی (مشکینی)، ناصر مکارم شیرازی، ناشناس، جلال طاهر شمس گلپایگانی، رضا استادی مقدم و علی اکبر مسعودی خمینی
از راست: ابراهیم امینی، سید مهدی حسینی روحانی، ناصر مکارم شیرازی، ناشناس، محمد محمدی دعوی سرایی (محمدی گیلانی)، ناشناس، سید ابوالفضل موسوی تبریزی، مسلم ملکوتی، محمد صادق صادقی گیوی (خلخالی)، سید رضا بهاء الدینی، احمد بیگدلی آذری قمی، محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، محسن حرم پناهی و ناشناسان
از راست: سید هادی خسروشاهی، ناصر مکارم شیرازی و سید مرتضی پسندیده
ناصر مکارم شیرازی و یحیی انصاری شیرازی
ناصر مکارم شیرازی و ابوالقاسم خزعلی
از راست: ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی و لطف الله صافی گلپایگانی
از راست: سید علی حسینی خامنه ای، ناصر مکارم شیرازی و حسین وحید خراسانی در حرم امام رضا علیه السلام