شفیعای هروی
شفیعای هروی، محمد
قرن: ۱۱ (م، ۱۰۸۱ ق)
خطاط، نقاش، مُذَهِّب و شاعر، متخلص به شفیعا و مشهور به پیشوا.
از سادات حسینى هرات بود و در خط شاگرد فصیحى شاعر است که در دستگاه مرتضى قلى خان شاملو بود. شفیعا خط نسخ و نستعلیق و شکسته را خوش مى نوشت و خط شکسته را به جایى رساند که به نام وى، شفیعایى خوانده مى شد و بعدها درویش عبدالمجید این خط را تکمیل کرد و به حد کمال رساند.
وى همچنین در شعر و ادب و نقاشى و تذهیب، استادى بى مانند بود. سفرى به هند کرد و در بازگشت مدتى در اصفهان بسر برد و در دربار شاه عباس دوم خوشنویس مقرر و موظف بود، چنانکه در بعضى قطعات عباسى رقم کرده است.
محمدشفیع سپس به هرات رفت و در سن هشتاد و پنج سالگى در مشهد درگذشت.
قطعاتى با رقم «محمدشفیع الحسینى» دیده شده که در شیوه ى قدرت همانند خط شفیعا است و تاریخ ۱۰۹۲ و ۱۱۱۶ و ۱۱۲۴ و ۱۱۲۸ دارد و ممکن است که محمد شفیع الحسینى دیگرى نیز پس از مرگ شفیعا وجود داشته که درست در خط شفیعایى همسنگ و برابر شفیعا بوده است.
از شفیعا، قطعه اى مانده که در تاریخ وفات پدر خود سروده و به لوح مزارش، به خط نستعلیق ممتاز مکتوب نموده و رقم «کتبه العبد خادم المساکین محمدشفیع ابن میرحسن الحسینى ۱۰۴۲ هجری» دارد.
از دیگر آثار وى: یک قطعه از مرقع، به قلم سه دانگ و نیم دودانگ و کتابت جلى خوش، با رقم: «کتبه العبد المذنب محمدشفیع»؛ یک قعطه به قلم پنج دانگ و کتابت متوسط با رقم: «کتبه الحقیر محمدشفیع الهروى»؛ یک قطعه به قلم نیم دودانگ و نیم دودانگ خوش، با رقم: «مشقه العبد محمدشفیع غفر ذنوبه» و «مشقه العبد محمد شفیع».
منابع
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج۳، ص۳۲۳.
 | |
| شعرشناسی | * شعر * علم عروض * قافیه * تخلص * دیوان * مصراع * بیت * مقفا * قالب * مطلع * تغزل * بحور شعری |
| قالب‌های شعر | *مثنوی * قصیده * غزل * مسمط * مستزاد * ترجیع‌بند * ترکیب‌بند * قطعه * رباعی |
| سبک‌های شعر فارسی | * سبک خراسانی * سبک عراقی * سبک هندی * سبک بازگشت ادبی * شعر نو |
| شاعران پارسی گو: | همه*قرن 4 * قرن 5 * قرن 6 * قرن 7 * قرن 8 * قرن 9 * قرن 10 * قرن 11 * قرن 12 * قرن 13 * قرن 14 |
| خط کوفی | |
| خط محقق | ابن مقله * ابن بواب * یاقوت مستعصمی * شیخ زاده سهروردی * ارغون کابلی * احمد رومی * میرزا بایسنغر * میرزا سلطان ابراهیم و ... |
| خط ریحان | ابن مقله * یاقوت مستعصمی * عمر اقطع * ابن هلال * ابن بواب * عبدالله بلخ * ارغون * امیر مجدالدین * میرزا بایسنغر *احمد رومی و ... |
| خط ثلث | یاقوت مستعصمی * میرزا سلطان ابراهیم * عبدالحی * سید ولی میرزا بایسنغر * عمر اقطع * عبدالحی * عبدالباقی * عبدالله و ... |
| خط نسخ | میر منشی حسین قمی * شیخ كمال سبزواری * آقا ابراهیم قمی *میرزا احمد تبریزی * میرزا احمد نیریزی * اشرف الکتاب اصفهانی * سلطان الکتاب اصفهانی * وصال شیرازی * میرزا شفیع تبریزی و ... |
| خط توقیع | یاقوت مستعصمی * احمد رومی * ارغون كابلی * بایسنغر و ... |
| خط رقاع | علی ابن مقله * ابن بواب * شیخ زاده سهروردی * احمد رومی * خواجه حافظ شیرازی * مجدالدین فیروز آّبادی * یاقوت مستعصمی * و ... |
| خط تعلیق | خواجه تاج سلمانی واضع * خواجه عبدالحی منشی * درویش عبدالله بلخی * میر منصور منشی * خواجه اختیار منشی * میر عبدالله * ابراهیم خوشنویس * میرزا کافی * مجد الدین ابراهیم * میرزا علی اکبر شیرازی و ... |
| خط نستعلیق | میر علی تبریزی واضع * سیمی نیشابوری * میرزا بوتراب اصفهانی * عبدالرشید دیلمی * میرزا محمد صالح * میرزا اسد الله شیرازی * آقا مهدی تهرانی * سید حسین خوشنویس باشی * میرزا غلامرضا * میرزا عمو * میرزا رضای کلهر * میرزا کاظم * عماد الکتاب *عباسقلیان باتمانقلیج تبریزی *کمال الدین اظهر *سلطان علی مشهدی * سلطان محمد خندان * سیدعلی حسینی * میرعلی هروی * میرعماد حسنی * میرزا محمد حسین تبریزی * علیرضا عباسی و ... |
| خط شكسته | مرتضی قلی شاملو * شفیعا * میر احسن كرمانی * درویش عبدالمجید طالقانی * میرزا کوچک * میرزا عبدالجواد اصفهانی و ... |
| خط طغری | اسماعیل طغرائی * خواجه عتیق منشی * خواجه كمال طغرائی و ... |
| خط تحریر | میرزا رضی تبریزی * میرزا رضای بغدادی * میرزا علیخان امین الدوله * نشاط اصفهانی * میرزا ابوالقاسم قائم مقام * میرزا سعید وزیر * مرحوم حسنعلیخان امیر نظام گرویی * مجد الدین منشی السلطان تبریزی و ... . |
| منبع: انواع خطوط خوشنویسان معروف ایران، محمد نقشی تبریزی، هنر و مردم، تیر 1343، شماره 21 | |
