فلاح السائل (کتاب): تفاوت بین نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۵: | سطر ۵: | ||
|تصویر= [[پرونده:فلاح السائل.jpg|240px|وسط]] | |تصویر= [[پرونده:فلاح السائل.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده= | + | |نویسنده= سید بن طاووس |
| − | |موضوع= | + | |موضوع= ادعیه و اعمال شبانهروز |
|زبان= عربی | |زبان= عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد= ۲ |
|عنوان افزوده1= محقق | |عنوان افزوده1= محقق | ||
| − | |افزوده1= | + | |افزوده1= غلامحسین مجیدی |
|عنوان افزوده2= | |عنوان افزوده2= | ||
| سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
}} | }} | ||
| − | + | '''«فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة»''' تألیف [[سید بن طاووس]] (م، ۶۶۴ ق) کتابی در موضوع روایاتی در ادعیه و اعمال مربوط به شبانهروز است. این کتاب به عنوان تتمّهای بر «[[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المتهجّد]]» [[شیخ طوسی]] نوشته شده است. | |
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
| − | سید | + | سید رضیالدین علی بن موسی معروف به [[سید بن طاووس]] (۵۸۹-۶۶۴ ق)، فقیه، محدث، متکلم و عارف بزرگ [[شیعه]] در قرن هفتم هجری است. جد اعلای او داود بن [[حسن مثنی]]، نوه پسری [[امام حسن علیه السلام|امام حسن]] (علیهالسلام) و نوه دختری [[امام سجاد علیه السلام|امام سجاد]] (علیهالسلام) است. |
| − | + | سید بن طاووس نقیب شیعیان در زمان حکومت مغول بر [[بغداد]] بود و وی را به سبب [[تقوا]]، مراقبه فراوان و حالات عرفانی «جمال العارفین» خواندهاند. علمای بزرگی چون [[علامه حلی|علامه حلى]] و [[ابن داوود حلی]] از شاگردان او هستند. | |
| − | |||
| − | + | سید بن طاووس آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها [[دعا|ادعیه]] و [[زیارت|زیارات]] است. از جمله تألیفات او عبارتند از: '''مصباح الزائر'''، [[اقبال الاعمال (کتاب)|إقبال الأعمال]]، [[اللهوف]]، [[فرج المهموم فی معرفه نهج الحلال من علم النجوم|فرج المهموم]]، [[مهج الدعوات و منهج العبادات (کتاب)|مهج الدعوات]]، [[سعد السعود]]، [[الیقین باختصاص علی بامره المومنین|الیقین بإختصاص علی بإمرة المؤمنین]]، [[الدروع الواقیة]]. | |
| − | + | == معرفی کتاب == | |
| − | + | [[سید بن طاووس]] در مقدمه کتاب «فلاح السائل و نجاح المسائل» پس از بیاناتی در مورد ارزش خلوت و تنهایی و این که بسیاری از عنایات الهی در خلوت به انسان میرسد، پیرامون علت تألیف این کتاب میفرماید: «من در کتاب «[[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح کبیر]]» [[شیخ طوسی]] خیر فراوانی دیدم و پس از آن به مطالب مهمی دست یافتم که تتمهای بر کتاب مذکور قلمداد میشد و هر کس بخواهد به نهایت درجات کمال برسد میتواند از آنها کمک بگیرد... لذا تصمیم گرفتم آنچه از روایات به دست آوردهام و آن اسراری که اجازه نشر آنها را دارم در کتابی گردآورم و نام آن را «تتمات مصباح المتهجد و مهمات فی صلاح المتعبد» گذاشتم. این تتمات هم در چند جلد تنظیم شده است.<ref> اسامی تتمه های «المصباح» عبارتند از: ۱ و ۲- فلاح السائل، در اعمال شبانه روز در ۲ جلد (کتاب حاضر) ۳- زهرة الربیع، در ادعیه هفتگی ۴- جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع ۵- الدروع الواقیة من الاخطار ، در اعمالی که هر ماه تکرار میشود ۶- المضمار للسباق و اللحاق بصوم شهر اطلاق الارزاق و عتاق الاعناق، شامل اعمال ماه مبارک رمضان. | |
| + | ۷- السالک المحتاج الی معرفة مناسک الحجاج ۸ و ۹- الاقبال بالاعمال الحسنة، در اعمالی که هر سال یک بار انجام میشود. این کتاب شامل اعمال سال، غیر از ماه مبارک رمضان است که در المضمار ذکر شده. | ||
| + | ۱۰- السعادات بالعبادات، در اعمالی که وقت مشخصی برای آنها ذکر نشده است.</ref>... پس خداوند جلّ جلاله درهاى قدرت را براى نگارش چیزى که تصمیم بر اتمام و انجام آن را داریم - یعنى تتمه ها و مکمل هاى کتاب «[[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المُتَهَجّد]]» و امور مهمّى که به مصلحت [[عبادت]] کنندگان است - گشود». | ||
| − | + | مؤلف، که پرهیزکاری و تقوایش زبانزد همگان است، تأکید دارد که قصدش از تألیف این کتاب تنها رضای خداوند است و میافزاید: «اگر در این کتاب نقصی دیدی مرا عفو کن و اگر کتاب را کامل و نافع یافتی خدا را شکر کن که عنایت اوست. اگر به وسیله این کتاب هدایت یافتی هم آن را از خدا بدان و او را شکر کن و مبادا شروع به تعریف و تشکر از من کنی و از شکر الهی باز بمانی.» | |
| − | + | به گفته سید بن طاوس در مقدمه: «وقتى این کتاب را شروع کردم، تصمیم من این بود که تنها مطالب افزون بر «مِصْباح» را در آن بیاورم و امور دیگر را نقل نکنم، ولى دیدم که در این صورت کتاب، نسبت به آن چه مقصود من است، کامل نخواهد بود. لذا تصمیم گرفتم که آن را براى طالبان عمل - یعنى عارفانى که به شرافت بندگى خداوندى که سلطان بندگان است آگاهى دارند و در آمادگى براى روز [[معاد]] مى کوشند - به صورت کتابى کامل و کافى مرتب گردانم.» | |
| − | سید بن | ||
| − | «فصل هاى جزء اول و دوم کتاب بدین قرار است که در اوایل آن ذکر مى کنم، تا هر کس هر مطلبى را خواست بازشناخته و آن را به صورتى که نزدیکتر به صواب است جستجو کند. و از آن جا که بیشتر اعمال شبانه روز دربردارنده [[نماز]] و [[دعا]] است، لذا شایسته است که ما نیز این کتاب را با بیان مطالبى از ترغیب و تشویق به آن دو آغاز کنیم، و عقل ها و دل ها را به آن دو متوجه نماییم. | + | == محتواى کتاب == |
| + | کتاب «فلاح السائل» توسط مصنف آن در ۲ جلد تنظیم شده و در ابتدای کتاب نیز فهرست ابواب هر دو جلد توسط مصنف ذکر شده است؛ اما در چاپ حاضر که ظاهرا [[نسخه خطی|نسخههای خطی]] موجود نیز همین مقدار را دارند، تنها جلد اول کتاب است که شامل فصل اول تا سیام میباشد و متأسفانه اثری از جلد دوم کتاب در این چاپ و نسخههای خطی آن یافت نشده است. | ||
| + | |||
| + | [[سید بن طاووس]] در صدد تهیه کتابی بوده تا مکلف در شبانه روز اعمال خود را طبق آن انجام دهد، لذا متن روایات را ذکر کرده و در مواردی که نیاز به توضیح دارد توضیحی مفصل یا خلاصه ذکر کرده و اعمال و اوراد را خیلی واضح بیان کرده است. | ||
| + | نکته دیگر این که چون «فلاح السائل» اولین جلد از کتاب «التتمات» است، سید در ابتدای آن راهها و طرق نقل [[حدیث]] خود را تا معصومین ذکر کرده است. سلسله [[سند حدیث|اسناد]] روایات و مآخذ نقل آنها دقیقا ذکر شده، چنان که روش متداول ابن طاوس است، و در جایی که سند نیاورده و روایت سند داشته، گفته است: «بحذف الاسناد» که بدانند روایت [[حدیث مرسل|مرسله]] و [[حدیث مقطوع|مقطوعه]] نیست. | ||
| + | سید در پایان مقدمه میفرماید: چه بسا روایتی ببینید که شخص ضعیف یا مطعونی در سلسله سند آن باشد و ما آن را نقل کردهایم، نقل این روایت دلایل زیادی میتواند داشته باشد، از جمله این که من راوی را ثقه میدانستهام، یا ایراد بر او وارد نبوده، یا از جهت اعتماد بر اخبار «من بلغ» بوده و... . | ||
| + | |||
| + | ابن طاووس در مورد فهرست فصلهاى کتاب خود می گوید: «فصل هاى جزء اول و دوم کتاب بدین قرار است که در اوایل آن ذکر مى کنم، تا هر کس هر مطلبى را خواست بازشناخته و آن را به صورتى که نزدیکتر به صواب است جستجو کند. و از آن جا که بیشتر اعمال شبانه روز دربردارنده [[نماز]] و [[دعا]] است، لذا شایسته است که ما نیز این کتاب را با بیان مطالبى از ترغیب و تشویق به آن دو آغاز کنیم، و عقل ها و دل ها را به آن دو متوجه نماییم. | ||
*فصل اول: تعظیم نماز و این که هر کس در انجام آن کوتاهى کند از بزرگترین جنایتکاران است. | *فصل اول: تعظیم نماز و این که هر کس در انجام آن کوتاهى کند از بزرگترین جنایتکاران است. | ||
| سطر ۵۳: | سطر ۶۰: | ||
*فصل چهارم: روایاتى صریح و روشن در فضیلت دعا. | *فصل چهارم: روایاتى صریح و روشن در فضیلت دعا. | ||
| − | *فصل پنجم: برتر بودن دعا و [[مناجات]] با خداوند رحمان از [[تلاوت قرآن|تلاوت]] کلام عظیم الشأن خداوند | + | *فصل پنجم: برتر بودن دعا و [[مناجات]] با خداوند رحمان از [[تلاوت قرآن|تلاوت]] کلام عظیم الشأن [[خداوند]] جلّ جلاله. |
*فصل ششم: امورى که از دیدگاه [[عقل]] شایسته است دعا کننده آن ها را رعایت کند. | *فصل ششم: امورى که از دیدگاه [[عقل]] شایسته است دعا کننده آن ها را رعایت کند. | ||
| سطر ۸۶: | سطر ۹۳: | ||
*فصل بیست و یکم: نماز عصر و اشاره به شرح و تعقیب آن. | *فصل بیست و یکم: نماز عصر و اشاره به شرح و تعقیب آن. | ||
| − | |||
| − | *فصل بیست و سوم: پیرامون ملاقات با دو فرشته نگاهبان اعمال در آغاز شب، و | + | *فصل بیست و دوم: دعاى هنگام غروب آفتاب، و اصلاح [[نامه اعمال]] که دو [[فرشته]] گمارده شده بر انسان ثبت نموده اند، و بیان آن چه که شایسته است در پایان روز انجام شود، تا نامه عمل به خداوندى که به تمام نهانی ها آگاه است، عرضه شود. |
| + | |||
| + | *فصل بیست و سوم: پیرامون ملاقات با دو فرشته نگاهبان اعمال در آغاز شب، و نیز کیفیت [[نماز مغرب]] و شرح و تعقیب آن. | ||
| − | *فصل بیست و چهارم: نوافل نماز مغرب و دعاهاى بین و در تعقیب آن ها. | + | *فصل بیست و چهارم: نوافل [[نماز مغرب]] و دعاهاى بین و در تعقیب آن ها. |
*فصل بیست و پنجم: نمازهایى که بین نافله هاى نماز مغرب و عشاء خوانده مى شود. | *فصل بیست و پنجم: نمازهایى که بین نافله هاى نماز مغرب و عشاء خوانده مى شود. | ||
| سطر ۱۰۶: | سطر ۱۱۴: | ||
اینک مى گوییم: جزء دوم کتاب به این قرار خواهد بود: | اینک مى گوییم: جزء دوم کتاب به این قرار خواهد بود: | ||
| − | *فصل سى و یکم: امورى که شایسته است هنگام بیدار شدن از خواب و نشستن عمل شود. خواه نماز | + | *فصل سى و یکم: امورى که شایسته است هنگام بیدار شدن از خواب و نشستن عمل شود. خواه نافله [[نماز شب]] بخواند یا نخواند. |
*فصل سى و دوم: امورى که سزاوار است انسان پس از برخاستن از خواب و عمل نمودن به آن چه که در فصل قبل گذشته، و هنگام خواندن نافله شب بدان عمل نماید، و ذکر پاره اى از فضایل [[نماز شب]]. | *فصل سى و دوم: امورى که سزاوار است انسان پس از برخاستن از خواب و عمل نمودن به آن چه که در فصل قبل گذشته، و هنگام خواندن نافله شب بدان عمل نماید، و ذکر پاره اى از فضایل [[نماز شب]]. | ||
| سطر ۱۱۴: | سطر ۱۲۲: | ||
*فصل سى و چهارم: کیفیت نماز شب و بخشى از دعاهاى آن و دعاى [[نماز وتر]] و دو [[رکعت|رکعت]] فجر نخست. | *فصل سى و چهارم: کیفیت نماز شب و بخشى از دعاهاى آن و دعاى [[نماز وتر]] و دو [[رکعت|رکعت]] فجر نخست. | ||
| − | *فصل سى و پنجم: خداحافظى با دو فرشته نگاهبان بر انسان و اصلاح نامه عمل، که آن دو در شب نوشته اند. | + | *فصل سى و پنجم: خداحافظى با دو [[فرشته]] نگاهبان بر انسان و اصلاح نامه عمل، که آن دو در شب نوشته اند. |
*فصل سى و ششم: کیفیت [[نماز صبح]] و ذکر تعقیبات آن. | *فصل سى و ششم: کیفیت [[نماز صبح]] و ذکر تعقیبات آن. | ||
| سطر ۱۲۸: | سطر ۱۳۶: | ||
*فصل چهل و یکم: دعاهاى ساعت هاى روز. | *فصل چهل و یکم: دعاهاى ساعت هاى روز. | ||
| − | *فصل چهل و دوم: ترتیب نماز مسافر، و واجبات و مستحبات مسافر در شبانه روز. | + | *فصل چهل و دوم: ترتیب نماز مسافر، و واجبات و [[مستحب|مستحبات]] مسافر در شبانه روز. |
| − | *فصل چهل و سوم: فضایل قرائت [[سوره]] هاى | + | *فصل چهل و سوم: فضایل قرائت [[سوره]] هاى [[قرآن]]، (زیرا انسان در اعمال شبانه روز ناچار از خواندن قرآن در نمازهاى [[واجب]] و مستحب است.) |
این بود ذکر اجمالى فصل هاى جزء اول و دوم این کتاب که شرح و توضیح آن ها براى کسانى که با انجام این امور خواهان سعادت و نیک بختى هستند، کفایت مى کند.» | این بود ذکر اجمالى فصل هاى جزء اول و دوم این کتاب که شرح و توضیح آن ها براى کسانى که با انجام این امور خواهان سعادت و نیک بختى هستند، کفایت مى کند.» | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
| − | |||
* مقدمه کتاب فلاح السائل. | * مقدمه کتاب فلاح السائل. | ||
| − | + | *[[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعه]]، شیخ آقابزرگ تهرانی، ج۱۶، ص۳۰۲. | |
| − | + | *[[نرم افزار جامع الاحادیث ۵ / ۳|نرم افزار جامع الاحادیث]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. | |
| − | [ | + | {{حدیث}} |
[[رده:منابع حدیثی]] | [[رده:منابع حدیثی]] | ||
[[رده:منابع زیارات و ادعیه]] | [[رده:منابع زیارات و ادعیه]] | ||
[[رده:آثار سید بن طاووس]] | [[رده:آثار سید بن طاووس]] | ||
| − | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۱
 | |
| نویسنده | سید بن طاووس |
| موضوع | ادعیه و اعمال شبانهروز |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ |
| محقق | غلامحسین مجیدی |
|
| |
«فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة» تألیف سید بن طاووس (م، ۶۶۴ ق) کتابی در موضوع روایاتی در ادعیه و اعمال مربوط به شبانهروز است. این کتاب به عنوان تتمّهای بر «مصباح المتهجّد» شیخ طوسی نوشته شده است.
محتویات
مؤلف
سید رضیالدین علی بن موسی معروف به سید بن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ ق)، فقیه، محدث، متکلم و عارف بزرگ شیعه در قرن هفتم هجری است. جد اعلای او داود بن حسن مثنی، نوه پسری امام حسن (علیهالسلام) و نوه دختری امام سجاد (علیهالسلام) است.
سید بن طاووس نقیب شیعیان در زمان حکومت مغول بر بغداد بود و وی را به سبب تقوا، مراقبه فراوان و حالات عرفانی «جمال العارفین» خواندهاند. علمای بزرگی چون علامه حلى و ابن داوود حلی از شاگردان او هستند.
سید بن طاووس آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها ادعیه و زیارات است. از جمله تألیفات او عبارتند از: مصباح الزائر، إقبال الأعمال، اللهوف، فرج المهموم، مهج الدعوات، سعد السعود، الیقین بإختصاص علی بإمرة المؤمنین، الدروع الواقیة.
معرفی کتاب
سید بن طاووس در مقدمه کتاب «فلاح السائل و نجاح المسائل» پس از بیاناتی در مورد ارزش خلوت و تنهایی و این که بسیاری از عنایات الهی در خلوت به انسان میرسد، پیرامون علت تألیف این کتاب میفرماید: «من در کتاب «مصباح کبیر» شیخ طوسی خیر فراوانی دیدم و پس از آن به مطالب مهمی دست یافتم که تتمهای بر کتاب مذکور قلمداد میشد و هر کس بخواهد به نهایت درجات کمال برسد میتواند از آنها کمک بگیرد... لذا تصمیم گرفتم آنچه از روایات به دست آوردهام و آن اسراری که اجازه نشر آنها را دارم در کتابی گردآورم و نام آن را «تتمات مصباح المتهجد و مهمات فی صلاح المتعبد» گذاشتم. این تتمات هم در چند جلد تنظیم شده است.[۱]... پس خداوند جلّ جلاله درهاى قدرت را براى نگارش چیزى که تصمیم بر اتمام و انجام آن را داریم - یعنى تتمه ها و مکمل هاى کتاب «مصباح المُتَهَجّد» و امور مهمّى که به مصلحت عبادت کنندگان است - گشود».
مؤلف، که پرهیزکاری و تقوایش زبانزد همگان است، تأکید دارد که قصدش از تألیف این کتاب تنها رضای خداوند است و میافزاید: «اگر در این کتاب نقصی دیدی مرا عفو کن و اگر کتاب را کامل و نافع یافتی خدا را شکر کن که عنایت اوست. اگر به وسیله این کتاب هدایت یافتی هم آن را از خدا بدان و او را شکر کن و مبادا شروع به تعریف و تشکر از من کنی و از شکر الهی باز بمانی.»
به گفته سید بن طاوس در مقدمه: «وقتى این کتاب را شروع کردم، تصمیم من این بود که تنها مطالب افزون بر «مِصْباح» را در آن بیاورم و امور دیگر را نقل نکنم، ولى دیدم که در این صورت کتاب، نسبت به آن چه مقصود من است، کامل نخواهد بود. لذا تصمیم گرفتم که آن را براى طالبان عمل - یعنى عارفانى که به شرافت بندگى خداوندى که سلطان بندگان است آگاهى دارند و در آمادگى براى روز معاد مى کوشند - به صورت کتابى کامل و کافى مرتب گردانم.»
محتواى کتاب
کتاب «فلاح السائل» توسط مصنف آن در ۲ جلد تنظیم شده و در ابتدای کتاب نیز فهرست ابواب هر دو جلد توسط مصنف ذکر شده است؛ اما در چاپ حاضر که ظاهرا نسخههای خطی موجود نیز همین مقدار را دارند، تنها جلد اول کتاب است که شامل فصل اول تا سیام میباشد و متأسفانه اثری از جلد دوم کتاب در این چاپ و نسخههای خطی آن یافت نشده است.
سید بن طاووس در صدد تهیه کتابی بوده تا مکلف در شبانه روز اعمال خود را طبق آن انجام دهد، لذا متن روایات را ذکر کرده و در مواردی که نیاز به توضیح دارد توضیحی مفصل یا خلاصه ذکر کرده و اعمال و اوراد را خیلی واضح بیان کرده است. نکته دیگر این که چون «فلاح السائل» اولین جلد از کتاب «التتمات» است، سید در ابتدای آن راهها و طرق نقل حدیث خود را تا معصومین ذکر کرده است. سلسله اسناد روایات و مآخذ نقل آنها دقیقا ذکر شده، چنان که روش متداول ابن طاوس است، و در جایی که سند نیاورده و روایت سند داشته، گفته است: «بحذف الاسناد» که بدانند روایت مرسله و مقطوعه نیست. سید در پایان مقدمه میفرماید: چه بسا روایتی ببینید که شخص ضعیف یا مطعونی در سلسله سند آن باشد و ما آن را نقل کردهایم، نقل این روایت دلایل زیادی میتواند داشته باشد، از جمله این که من راوی را ثقه میدانستهام، یا ایراد بر او وارد نبوده، یا از جهت اعتماد بر اخبار «من بلغ» بوده و... .
ابن طاووس در مورد فهرست فصلهاى کتاب خود می گوید: «فصل هاى جزء اول و دوم کتاب بدین قرار است که در اوایل آن ذکر مى کنم، تا هر کس هر مطلبى را خواست بازشناخته و آن را به صورتى که نزدیکتر به صواب است جستجو کند. و از آن جا که بیشتر اعمال شبانه روز دربردارنده نماز و دعا است، لذا شایسته است که ما نیز این کتاب را با بیان مطالبى از ترغیب و تشویق به آن دو آغاز کنیم، و عقل ها و دل ها را به آن دو متوجه نماییم.
- فصل اول: تعظیم نماز و این که هر کس در انجام آن کوتاهى کند از بزرگترین جنایتکاران است.
- فصل دوم: کیفیت نمازى که انسان را از کردار و گفتار زشت و ناپسند بازمى دارد، و بیان بزرگترین شرط نماز.
- فصل سوم: فضیلت دعا با استفاده از الفاظ صریح قرآن.
- فصل چهارم: روایاتى صریح و روشن در فضیلت دعا.
- فصل ششم: امورى که از دیدگاه عقل شایسته است دعا کننده آن ها را رعایت کند.
- فصل هفتم: امورى که سزاوار است دعا کننده از نظر روایات به آن ها آراسته باشد.
- فصل هشتم: ذکر فواید محافظت بر مناجات بسیار با خداوند، و فضیلت دعا کردن در غیاب برادران دینى، و دعا براى پیشوایان رهایى بخش علیهم السلام.
- فصل نهم: مقدمات طهارت و کیفیت آبى که در خور طهارت نماز است.
- فصل دهم: کیفیت طهارت با استفاده از آن چه که عقل از مقصود حضرت رسول صلی الله علیه و آله براى کمال پذیرش عمل درک مى کند.
- فصل یازدهم: کیفیت طهارت به آب، با استفاده از روایات.
- فصل دوازدهم: کیفیت خاک و دیگر چیزهایى که جانشین آن مى شود، و طهارت از حَدَث اصغر به آن در صورت عدم امکان طهارت با آب.
- فصل سیزدهم: کیفیت طهارت و غسل با آب، از دیدگاه عقل و نقل.
- فصل چهاردهم: کیفیت طهارت و تیمم کردن با خاک به جاى غسل در صورت عدم امکان طهارت با آب، و نیز گزینش لباس و مکان نماز، و ذکر دعاهاى داخل شدن در مسجد و رو به قبله ایستادن با استفاده از روایات.
- فصل پانزدهم: تعیین نخستین نمازى که بر بندگان واجب شده و این که آن همان صَلوةِ وُسْطى است.
- فصل شانزدهم: امورى که شایسته است هنگام زوال آفتاب و ظهر بدان عمل شود.
- فصل هفدهم: نافله هاى نماز ظهر و پاره اى از اسرار نماز.
- فصل نوزدهم: کیفیت نماز ظهر و بخشى از اسرار و تعقیبات آن و دو سجده شکر و امور بعد از آن.
- فصل بیستم: نافله هاى نماز عصر و گوشه اى از اسرار آن.
- فصل بیست و یکم: نماز عصر و اشاره به شرح و تعقیب آن.
- فصل بیست و دوم: دعاى هنگام غروب آفتاب، و اصلاح نامه اعمال که دو فرشته گمارده شده بر انسان ثبت نموده اند، و بیان آن چه که شایسته است در پایان روز انجام شود، تا نامه عمل به خداوندى که به تمام نهانی ها آگاه است، عرضه شود.
- فصل بیست و سوم: پیرامون ملاقات با دو فرشته نگاهبان اعمال در آغاز شب، و نیز کیفیت نماز مغرب و شرح و تعقیب آن.
- فصل بیست و چهارم: نوافل نماز مغرب و دعاهاى بین و در تعقیب آن ها.
- فصل بیست و پنجم: نمازهایى که بین نافله هاى نماز مغرب و عشاء خوانده مى شود.
- فصل بیست و ششم: نماز عشاء و تعقیب آن.
- فصل بیست و هفتم: نماز فرج بعد از نماز عشاء.
- فصل بیست و هشتم: نمازى براى طلب روزى و نیز نمازهاى دیگرى که بعد از نماز عشاء خوانده مى شود.
- فصل بیست و نهم: نماز وُتَیره و نافله عشاء و تعقیب آن.
- فصل سى ام: امورى که شایسته است پیش از خواب و یا هنگام بیدار شدن در اثناى خواب و پیش از برخاستن و نشستن بدان عمل شود. و این فصل، آخر جزء اول کتاب است.
اینک مى گوییم: جزء دوم کتاب به این قرار خواهد بود:
- فصل سى و یکم: امورى که شایسته است هنگام بیدار شدن از خواب و نشستن عمل شود. خواه نافله نماز شب بخواند یا نخواند.
- فصل سى و دوم: امورى که سزاوار است انسان پس از برخاستن از خواب و عمل نمودن به آن چه که در فصل قبل گذشته، و هنگام خواندن نافله شب بدان عمل نماید، و ذکر پاره اى از فضایل نماز شب.
- فصل سى و سوم: یک نماز و درخواست ها و امور مهم و دعاهاى شب، و دو رکعت نمازى که مولایمان امام زین العابدین علیه السلام پیش از شروع نماز شب انجام مى داده است.
- فصل سى و پنجم: خداحافظى با دو فرشته نگاهبان بر انسان و اصلاح نامه عمل، که آن دو در شب نوشته اند.
- فصل سى و ششم: کیفیت نماز صبح و ذکر تعقیبات آن.
- فصل سى و هفتم: دعاى وقت نگاه کردن به آفتاب.
- فصل سى و هشتم: دعایى براى امور مهم، هنگام سه ساعت مانده به ظهر.
- فصل سى و نهم: نماز و دعایى پیش از زوال براى عافیت و در امان ماندن از هر چیزى که انسان از آن بیم و هراس دارد.
- فصل چهلم: نمازى در هنگام ظهر براى حفظ جان و دین و دنیا و اهل و مال.
- فصل چهل و یکم: دعاهاى ساعت هاى روز.
- فصل چهل و دوم: ترتیب نماز مسافر، و واجبات و مستحبات مسافر در شبانه روز.
- فصل چهل و سوم: فضایل قرائت سوره هاى قرآن، (زیرا انسان در اعمال شبانه روز ناچار از خواندن قرآن در نمازهاى واجب و مستحب است.)
این بود ذکر اجمالى فصل هاى جزء اول و دوم این کتاب که شرح و توضیح آن ها براى کسانى که با انجام این امور خواهان سعادت و نیک بختى هستند، کفایت مى کند.»
منابع
- مقدمه کتاب فلاح السائل.
- الذریعه، شیخ آقابزرگ تهرانی، ج۱۶، ص۳۰۲.
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- ↑ اسامی تتمه های «المصباح» عبارتند از: ۱ و ۲- فلاح السائل، در اعمال شبانه روز در ۲ جلد (کتاب حاضر) ۳- زهرة الربیع، در ادعیه هفتگی ۴- جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع ۵- الدروع الواقیة من الاخطار ، در اعمالی که هر ماه تکرار میشود ۶- المضمار للسباق و اللحاق بصوم شهر اطلاق الارزاق و عتاق الاعناق، شامل اعمال ماه مبارک رمضان. ۷- السالک المحتاج الی معرفة مناسک الحجاج ۸ و ۹- الاقبال بالاعمال الحسنة، در اعمالی که هر سال یک بار انجام میشود. این کتاب شامل اعمال سال، غیر از ماه مبارک رمضان است که در المضمار ذکر شده. ۱۰- السعادات بالعبادات، در اعمالی که وقت مشخصی برای آنها ذکر نشده است.
