حضرت علی اصغر علیه السلام: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | '''عبدالله بن حسین''' مشهور به | + | '''عبدالله بن حسین''' مشهور به «علی اصغر»، فرزند شیرخوار [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] (علیه السلام) است که در [[واقعه کربلا]] به شهادت رسید. مطابق با نقل مشهور امام حسین علیه السلام در [[روز عاشورا]] این کودک را که از شدت تشنگی بی‌تاب شده بود بر دست گرفته بود یا در آغوش گرفته بود که ناگهان تيرى بيامد و او را ذبح كرده به شهادت رساند. |
| − | == نام == | + | ==نام== |
| − | در برخى منابع از او (بدون ذکر نام) تعبیر به | + | در برخى منابع از او (بدون ذکر نام) تعبیر به «صبىّ» یا «صغیر» یاد کرده اند و برخی منابع نام او را عبدالله آورده اند. |
| − | ابن اعثم (م | + | [[ابن اعثم کوفی|ابن اعثم]] (م 314 ق) نخستین مورخى است که از طفل شیرخوار [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] (علیه السلام) با نام «على» یاد کرده است.<ref>ابن اعثم کوفى، الفتوح، ج 5، ص 115.</ref> [[مقتل الحسین علیه السلام (خوارزمی) (کتاب)|مقتل خوارزمى]] (م 568 ق) نیز (که بسیارى از مطالب مقتل خود را از ابن اعثم گرفته) از او به «علىٌ الطفل» (بدون ذکر اصغر) تعبیر کرده است.<ref>خوارزمى، مقتل الحسین(علیه السلام)، ج2، ص 37.</ref> |
| + | |||
| + | اما تا جایى که بررسى ها نشان مى دهد، اولین کسى که نام یکى از فرزندان امام(علیه السلام) را (افزون بر [[حضرت علی اکبر علیه السلام|على اکبر]] و [[امام سجاد علیه السلام|امام سجاد]] علیه السلام و عبدالله) «على اصغر» دانسته است، [[محمد بن جریر بن رستم طبری|طبرى آملى]] (از علماى قرن چهارم صاحب [[دلائل الإمامة (کتاب)|دلائل الامامه]]) است.<ref>طبرى، دلائل الامامه، ص 181.</ref> پس از او [[ابن خشاب|ابن خشاب بغدادى]]<ref>عبدالله بن نصر بن خشاب بغدادى، تاریخ موالید الائمه و وفیاتهم، ص 21. وى شش پسر و سه دختر براى امام(علیه السلام) نام مى برد که با على اصغر نام شش پسر کامل مى شود.</ref> (م 567 ق) و [[ابن شهر آشوب|ابن شهرآشوب]]<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابى طالب، ج4، ص 118. البته وى در جاى دیگر مى نویسد که عبدالله در دامان امام(علیه السلام) شهید شد (همان، ج4، ص 122).</ref> (م 588 ق) نام این طفل را «على اصغر» نگاشته اند. و از آن پس، این اسم به برخى از منابع متأخرتر، راه یافته است.<ref>محسن رنجبر، «پژوهشى درباره نام، سن و کیفیّت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(علیه السلام)»، تاریخ در آیینه پژوهش، 1385، ش12</ref> | ||
==چگونگی شهادت== | ==چگونگی شهادت== | ||
| − | سید بن طاووس در کتاب لهوف برای شهادت حضرت علی اصغر دو روایت ذکر | + | [[سید بن طاووس]] در کتاب [[اللهوف (کتاب)|لهوف]] برای شهادت حضرت علی اصغر دو روایت ذکر کرده است: |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | '''روایت | + | '''روایت اول:''' [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] به باب خيمه آمد و فرمود: خواهرم [[حضرت زینب سلام الله علیها|زينب]]، بچه كوچك مرا بياور تا با وى وداع گويم، امام او را گرفت تا ببوسد، [[حرمله|حرملة بن كاهل]] تيرى انداخت كه آن گلوگاه كودك را سوراخ كرد، امام به زينب فرمود: او را بگير». |
| + | بعد خون صغير را با دو كف دست بگرفت تا پر شدند و آن خون را بسوى آسمان پاشيد و فرمود: «چه آسان است آنچه در محضر خدا بر من وارد مى آيد!». آنگاه می گوید: [[امام باقر علیه السلام|امام باقر]] عليه السّلام مىفرمايد: از آن خون قطره اى به زمين فرود نيامد. | ||
| − | امام عليه السّلام كودك را بر روى دست گرفت و فرمود: | + | '''روایت دوم:''' خواهر امام عليه السّلام كودك را آورد و گفت: اين طفل تو سه روز است كه آب نياشاميده، برايش آبى طلب كن. امام عليه السّلام كودك را بر روى دست گرفت و فرمود: «يا قوم قد قتلتم شيعتي و أهل بيتي، و قد بقي هذا الطفل يتلظّى عطشا، فاسقوه شربة من الماء». «اى قوم! شيعيان و اهل بيتم را كشتيد و فقط اين طفل باقى مانده كه از عطش بخود مىپيچد، او را باشربتى از آب سقايت كنيد». در بين سخنان امام مردى از دشمن تيرى انداخت كه كودك را گلو بريد، و امام آنان را نفرينى كرد آن گونه كه به دست [[مختار ثقفی|مختار]] و ديگران گرفتار آمدند. |
| − | + | سید بن طاووس خود روایت دوم را به عقل نزديكتر می داند، به این دلیل که زمان و حال توديع با كودك نبود زيرا امام به حرب و جنگ اشتغال داشته است.<ref>لهوف، علی بن موسی ابن طاووس، ترجمه میر ابوطالبی، دلیل ما، قم،1380،صص149-151.</ref> | |
| − | |||
| − | + | در «[[نفس المهموم]]» چندین نقل در مورد شهادت آن حضرت آمده است که اندکی با هم اختلاف دارند، از جمله به نقل از کتاب تذکره روایتی را از [[هشام بن محمد سائب کلبی|هشام بن محمد كلبى]] آورده است که در آن آمده است: چون حسين عليه السّلام آنها را ديد بر كشتن وى متّفق، مصحف را بگرفت و بگشود و بر سر نهاد و فرياد زد: ميان من و شما اين كتاب خدا و جدم [[پیامبر اسلام|محمد]] رسول او، اى مردم به چه سبب خون مرا حلال مى داريد؟! و كلبى نظير آنكه در اول صبح [[روز عاشورا|عاشورا]] گذشت آورده است تا گويد: آنگاه که حسين عليه السّلام روى بگردانيد طفلى از آن خويش را شنيد از تشنگى مى گريد، دست او را بگرفت و فرمود: اى مردم اگر بر من رحم نمى كنيد بر اين طفل ترحّم كنيد. پس مردى از آنها تيرى افكند و آن طفل را ذبح كرد و حسين عليه السّلام بگريست و مى گفت: خدايا حكم كن ميان ما و اين مردمى كه ما را خواندند تا يارى كنند، آنگاه ما را كشتند. پس ندايى از آسمان رسيد: اى حسين او را رها كن كه وى را در [[بهشت]] دايه اى معيّن است.<ref>دمع السجوم ترجمه کتاب نفس المهوم، شیخ عباس قمی، ترجمه ابوالحسن شعرانی، ص301 و 302.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | در «[[نفس المهموم]]» چندین نقل در مورد شهادت آن حضرت آمده است که اندکی با هم اختلاف | ||
==در زیارت ناحیه مقدسه== | ==در زیارت ناحیه مقدسه== | ||
| سطر ۳۳: | سطر ۲۶: | ||
==جایگاه حضرت علی اصغر در سوگواری واقعه کربلا== | ==جایگاه حضرت علی اصغر در سوگواری واقعه کربلا== | ||
| − | از علی اصغر علیه السلام، با عنوان‌هاى شیرخواره، شش ماهه، باب | + | از علی اصغر علیه السلام، با عنوان‌هاى شیرخواره، شش ماهه، باب الحوائج، طفل رضیع و... یاد مى شود و قنداقه و گهواره از مفاهیمى است که در ارتباط با او آورده مى شود. |
طفل شش ماهه تبسم نكند، پس چه كند * آن كه بر مرگ زند خنده، على اصغر توست | طفل شش ماهه تبسم نكند، پس چه كند * آن كه بر مرگ زند خنده، على اصغر توست | ||
| − | شهيد پاك‌نژاد در مورد حضرت علی اصغر علیه السلام می گوید | + | شهيد پاك‌نژاد در مورد حضرت علی اصغر علیه السلام می گوید: «على‌اصغر، یعنى درخشانترین چهره [[كربلا|کربلا]]، بزرگترین سند مظلومیت و معتبرترین زاویه شهادت...؛ چشم تاریخ، هیچ وزنه اى را در تاریخ شهادت، به چنین سنگینى ندیده است».<ref>اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، شهيد پاك‌نژاد، ج 2، ص 42.</ref> |
| − | :«على‌اصغر، یعنى درخشانترین چهره [[كربلا|کربلا]]، بزرگترین سند مظلومیت و معتبرترین زاویه شهادت...؛ چشم تاریخ، هیچ وزنه اى را در تاریخ شهادت، به چنین سنگینى ندیده است».<ref>اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، شهيد پاك‌نژاد، ج 2، ص 42.</ref> | ||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| + | |||
*جواد محدثی، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]. | *جواد محدثی، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]. | ||
*محسن رنجبر، «پژوهشى درباره نام، سن و کیفیّت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(علیه السلام)»، تاریخ در آیینه پژوهش، 1385، ش12 | *محسن رنجبر، «پژوهشى درباره نام، سن و کیفیّت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(علیه السلام)»، تاریخ در آیینه پژوهش، 1385، ش12 | ||
نسخهٔ ۳ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۳۹
عبدالله بن حسین مشهور به «علی اصغر»، فرزند شیرخوار امام حسین (علیه السلام) است که در واقعه کربلا به شهادت رسید. مطابق با نقل مشهور امام حسین علیه السلام در روز عاشورا این کودک را که از شدت تشنگی بی‌تاب شده بود بر دست گرفته بود یا در آغوش گرفته بود که ناگهان تيرى بيامد و او را ذبح كرده به شهادت رساند.
محتویات
نام
در برخى منابع از او (بدون ذکر نام) تعبیر به «صبىّ» یا «صغیر» یاد کرده اند و برخی منابع نام او را عبدالله آورده اند. ابن اعثم (م 314 ق) نخستین مورخى است که از طفل شیرخوار امام حسین (علیه السلام) با نام «على» یاد کرده است.[۱] مقتل خوارزمى (م 568 ق) نیز (که بسیارى از مطالب مقتل خود را از ابن اعثم گرفته) از او به «علىٌ الطفل» (بدون ذکر اصغر) تعبیر کرده است.[۲]
اما تا جایى که بررسى ها نشان مى دهد، اولین کسى که نام یکى از فرزندان امام(علیه السلام) را (افزون بر على اکبر و امام سجاد علیه السلام و عبدالله) «على اصغر» دانسته است، طبرى آملى (از علماى قرن چهارم صاحب دلائل الامامه) است.[۳] پس از او ابن خشاب بغدادى[۴] (م 567 ق) و ابن شهرآشوب[۵] (م 588 ق) نام این طفل را «على اصغر» نگاشته اند. و از آن پس، این اسم به برخى از منابع متأخرتر، راه یافته است.[۶]
چگونگی شهادت
سید بن طاووس در کتاب لهوف برای شهادت حضرت علی اصغر دو روایت ذکر کرده است:
روایت اول: امام حسین به باب خيمه آمد و فرمود: خواهرم زينب، بچه كوچك مرا بياور تا با وى وداع گويم، امام او را گرفت تا ببوسد، حرملة بن كاهل تيرى انداخت كه آن گلوگاه كودك را سوراخ كرد، امام به زينب فرمود: او را بگير». بعد خون صغير را با دو كف دست بگرفت تا پر شدند و آن خون را بسوى آسمان پاشيد و فرمود: «چه آسان است آنچه در محضر خدا بر من وارد مى آيد!». آنگاه می گوید: امام باقر عليه السّلام مىفرمايد: از آن خون قطره اى به زمين فرود نيامد.
روایت دوم: خواهر امام عليه السّلام كودك را آورد و گفت: اين طفل تو سه روز است كه آب نياشاميده، برايش آبى طلب كن. امام عليه السّلام كودك را بر روى دست گرفت و فرمود: «يا قوم قد قتلتم شيعتي و أهل بيتي، و قد بقي هذا الطفل يتلظّى عطشا، فاسقوه شربة من الماء». «اى قوم! شيعيان و اهل بيتم را كشتيد و فقط اين طفل باقى مانده كه از عطش بخود مىپيچد، او را باشربتى از آب سقايت كنيد». در بين سخنان امام مردى از دشمن تيرى انداخت كه كودك را گلو بريد، و امام آنان را نفرينى كرد آن گونه كه به دست مختار و ديگران گرفتار آمدند.
سید بن طاووس خود روایت دوم را به عقل نزديكتر می داند، به این دلیل که زمان و حال توديع با كودك نبود زيرا امام به حرب و جنگ اشتغال داشته است.[۷]
در «نفس المهموم» چندین نقل در مورد شهادت آن حضرت آمده است که اندکی با هم اختلاف دارند، از جمله به نقل از کتاب تذکره روایتی را از هشام بن محمد كلبى آورده است که در آن آمده است: چون حسين عليه السّلام آنها را ديد بر كشتن وى متّفق، مصحف را بگرفت و بگشود و بر سر نهاد و فرياد زد: ميان من و شما اين كتاب خدا و جدم محمد رسول او، اى مردم به چه سبب خون مرا حلال مى داريد؟! و كلبى نظير آنكه در اول صبح عاشورا گذشت آورده است تا گويد: آنگاه که حسين عليه السّلام روى بگردانيد طفلى از آن خويش را شنيد از تشنگى مى گريد، دست او را بگرفت و فرمود: اى مردم اگر بر من رحم نمى كنيد بر اين طفل ترحّم كنيد. پس مردى از آنها تيرى افكند و آن طفل را ذبح كرد و حسين عليه السّلام بگريست و مى گفت: خدايا حكم كن ميان ما و اين مردمى كه ما را خواندند تا يارى كنند، آنگاه ما را كشتند. پس ندايى از آسمان رسيد: اى حسين او را رها كن كه وى را در بهشت دايه اى معيّن است.[۸]
در زیارت ناحیه مقدسه
در زیارت ناحیه مقدسه، درباره این کودک شهید، آمده است: «السلام على عبدالله بن الحسین، الطفل الرضیع، المرمى الصریع، المشحط دما، المصعد دمه فى السماء، المذبوح بالسهم فى حجر ابیه، لعن الله رامیه حرملة بن کاهل الاسدى».[۹]
و در یکى از زیارتنامه هاى عاشورا آمده است: «و على ولدک على‌الاصغر الذى فجعت به».
جایگاه حضرت علی اصغر در سوگواری واقعه کربلا
از علی اصغر علیه السلام، با عنوان‌هاى شیرخواره، شش ماهه، باب الحوائج، طفل رضیع و... یاد مى شود و قنداقه و گهواره از مفاهیمى است که در ارتباط با او آورده مى شود.
طفل شش ماهه تبسم نكند، پس چه كند * آن كه بر مرگ زند خنده، على اصغر توست
شهيد پاك‌نژاد در مورد حضرت علی اصغر علیه السلام می گوید: «على‌اصغر، یعنى درخشانترین چهره کربلا، بزرگترین سند مظلومیت و معتبرترین زاویه شهادت...؛ چشم تاریخ، هیچ وزنه اى را در تاریخ شهادت، به چنین سنگینى ندیده است».[۱۰]
پانویس
- ↑ ابن اعثم کوفى، الفتوح، ج 5، ص 115.
- ↑ خوارزمى، مقتل الحسین(علیه السلام)، ج2، ص 37.
- ↑ طبرى، دلائل الامامه، ص 181.
- ↑ عبدالله بن نصر بن خشاب بغدادى، تاریخ موالید الائمه و وفیاتهم، ص 21. وى شش پسر و سه دختر براى امام(علیه السلام) نام مى برد که با على اصغر نام شش پسر کامل مى شود.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابى طالب، ج4، ص 118. البته وى در جاى دیگر مى نویسد که عبدالله در دامان امام(علیه السلام) شهید شد (همان، ج4، ص 122).
- ↑ محسن رنجبر، «پژوهشى درباره نام، سن و کیفیّت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(علیه السلام)»، تاریخ در آیینه پژوهش، 1385، ش12
- ↑ لهوف، علی بن موسی ابن طاووس، ترجمه میر ابوطالبی، دلیل ما، قم،1380،صص149-151.
- ↑ دمع السجوم ترجمه کتاب نفس المهوم، شیخ عباس قمی، ترجمه ابوالحسن شعرانی، ص301 و 302.
- ↑ بحارالانوار، ج 45، ص 66.
- ↑ اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، شهيد پاك‌نژاد، ج 2، ص 42.
منابع
- جواد محدثی، فرهنگ عاشورا.
- محسن رنجبر، «پژوهشى درباره نام، سن و کیفیّت شهادت طفل شیرخوار امام حسین(علیه السلام)»، تاریخ در آیینه پژوهش، 1385، ش12
- دمع السجوم ترجمه کتاب نفس المهوم، شیخ عباس قمی، ترجمه ابوالحسن شعرانی.
- لهوف، علی بن موسی ابن طاووس، ترجمه میر ابوطالبی، دلیل ما، قم،1380
 |
|||
| قبل از واقعه | |||
| شرح واقعه |
| ||
| پس از واقعه | |||
| بازتاب واقعه | |||
| وابسته ها | |||
