کاتبی نیشابوری: تفاوت بین نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | '''"شمسالدین محمد کاتبی نیشابوری"''' (م، ۸۳۸ قمری)، عارف، خطاط و شاعر ایرانی، و [[تخلص|متخلص]] به کاتبی است. [[قاضی نورالله شوشتری]] در "[[مجالس المؤمنین (کتاب)|مجالس المؤمنین]]" او را از شعرای [[شیعه]] شمرده و پاره ای از [[قصیده|قصائد]] وی را در مدح [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] (علیه السلام) آورده است. | |
| − | == | + | ==زندگینامه== |
| − | مولد و منشاء | + | مولد و منشاء شمس الدین محمد کاتبی نیشابوری، قریهٔ طرق، میان نیشابور و ترشیز و طوس بود و به همین جهت هم به ترشیزی و هم به نیشابوری معروف شد. دوران جوانی را در مولد خود گذراند و به کسب علم و فنون عصر خود، خصوصاً فن ادب و [[شعر]] پرداخت. |
| − | از جمله استادان وی در نیشابور [[سیمی نیشابوری]] بود که خوشنویسی و فنون شعر را نزد او آموخت. وی برای تکمیل تحصیلات و اطلاعات خود به هرات رفت و در آنجات به خدمت بایسنقر میرزا پسر شاهرخ میرزا رسید و از مداحان او گردید. وی سفرهائی به استرآباد، مازندران، گیلان، آذربایجان و شروان داشت و مداح پادشاهانی چون شروانشاه منوچهر و ابراهیم سلطان تیموری، پسر شاهرخ میرزا (م، ۸۳۸ق) گردید و پاداش و جوائز زیادی دریافت کرد. پس از مدتی به [[اصفهان]] رفت و در آنجا به خدمت خواجه | + | |
| + | از جمله استادان وی در نیشابور [[سیمی نیشابوری]] بود که خوشنویسی و فنون شعر را نزد او آموخت. وی برای تکمیل تحصیلات و اطلاعات خود به هرات رفت و در آنجات به خدمت بایسنقر میرزا پسر شاهرخ میرزا رسید و از مداحان او گردید. وی سفرهائی به استرآباد، مازندران، گیلان، آذربایجان و شروان داشت و مداح پادشاهانی چون شروانشاه منوچهر و ابراهیم سلطان تیموری، پسر شاهرخ میرزا (م، ۸۳۸ق) گردید و پاداش و جوائز زیادی دریافت کرد. | ||
| + | |||
| + | پس از مدتی به [[اصفهان]] رفت و در آنجا به خدمت خواجه [[ابن ترکه اصفهانی|صائن الدین ابن ترکه اصفهانی]] (۸۳۰/۸۳۵ق) که از بزرگان علم بود رسید و از او کسب فیض کرد و در زمینهٔ [[تصوف]] و [[عرفان]] از وی بهره ها برد. سپس به اجازهى وى به سوى طبرستان و گرگان رفت و عاقبت به استرآباد برگشت. بزرگان و حكام آن دیار بوجود او خوش بودند. وى در هنگام فراغت و انزوا به جواب خمسه [[نظامی گنجوی|نظامی]] مشغول مى گردید و گویند كه «مخزن الاسرار» را جواب گفت. | ||
| + | |||
| + | سرانجام محمد کاتبی نیشابوری حدود سال ۸۳۸ قمری در استرآباد درگذشت و در جوار مزار امامزاده معصوم که به نهگوران معروف است به خاک سپرده شد. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
| − | از | + | برخی از آثار قلمی محمد بن عبدالله کاتبی عبارتند از: |
| + | *دیوان شعر؛ که به دیوان کاتبی معروف و حاوی [[غزل|غزلیات]] و [[قطعه|مقطعات]] و [[رباعی|رباعیات]] است و مجموع آن در حدود یک هزار بیت است. | ||
| + | *"خمسه کاتبی". | ||
| + | *"گلشن ابرار" به تقلید از "مخزن الاسرار" [[نظامی گنجوی|نظامی]] | ||
| + | *"مجمع البحرین" به تقلید از "خورشید و جمشید" سلمان ساوجی و "همابی و همایون" خواجو که به دو بحر است که "ذوبحرین" خوانده می شود که این منظومه مقدمه ای به نثر دارد و موضوع عشق عرفانی ناظر و منظور است که به نام "ناظر و منظور" یا "ناصر و منصور" نیز معروف است؛ | ||
| + | *[[مثنوی]] "ده باب" به تقلید از "[[بوستان سعدی (کتاب)|بوستان]]" سعدی. | ||
| + | *مثنوی "سی نامه" یا "محب و محبوب"؛ | ||
| + | *مثنوی "کتاب دلربای"، منظومه ای است فارسی در سرگذشت قباد، پادشاه [[یمن]] با وزیرش، که بعد از ۸۳۰ق. به نظم در آمده است. | ||
| + | *مثنوی "بهرام و گلاندام" نیز می توان اشاره کرد. | ||
| + | *مثنوى "حسن و عشق" که مثنوی ای لطیف و فارسی است. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | *"شمس الدین محمد کاتبی نیشابوری"، سایت راسخون. | |
| − | *[http://vista.ir/article/66268 سایت ویستا] | + | *[http://vista.ir/article/66268 "کاتبی نیشابوری"، سایت ویستا]. |
{{شعر فارسی}} | {{شعر فارسی}} | ||
| − | [[رده:شعرای پارسی گو]] | + | [[رده:شعرای پارسی گو]][[رده:شعرای پارسی گوی قرن نهم]][[رده:شعرای اهل البیت]] |
| − | [[رده:شعرای | ||
| − | [[رده:شعرای | ||
نسخهٔ ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰
"شمسالدین محمد کاتبی نیشابوری" (م، ۸۳۸ قمری)، عارف، خطاط و شاعر ایرانی، و متخلص به کاتبی است. قاضی نورالله شوشتری در "مجالس المؤمنین" او را از شعرای شیعه شمرده و پاره ای از قصائد وی را در مدح امیرالمؤمنین (علیه السلام) آورده است.
زندگینامه
مولد و منشاء شمس الدین محمد کاتبی نیشابوری، قریهٔ طرق، میان نیشابور و ترشیز و طوس بود و به همین جهت هم به ترشیزی و هم به نیشابوری معروف شد. دوران جوانی را در مولد خود گذراند و به کسب علم و فنون عصر خود، خصوصاً فن ادب و شعر پرداخت.
از جمله استادان وی در نیشابور سیمی نیشابوری بود که خوشنویسی و فنون شعر را نزد او آموخت. وی برای تکمیل تحصیلات و اطلاعات خود به هرات رفت و در آنجات به خدمت بایسنقر میرزا پسر شاهرخ میرزا رسید و از مداحان او گردید. وی سفرهائی به استرآباد، مازندران، گیلان، آذربایجان و شروان داشت و مداح پادشاهانی چون شروانشاه منوچهر و ابراهیم سلطان تیموری، پسر شاهرخ میرزا (م، ۸۳۸ق) گردید و پاداش و جوائز زیادی دریافت کرد.
پس از مدتی به اصفهان رفت و در آنجا به خدمت خواجه صائن الدین ابن ترکه اصفهانی (۸۳۰/۸۳۵ق) که از بزرگان علم بود رسید و از او کسب فیض کرد و در زمینهٔ تصوف و عرفان از وی بهره ها برد. سپس به اجازهى وى به سوى طبرستان و گرگان رفت و عاقبت به استرآباد برگشت. بزرگان و حكام آن دیار بوجود او خوش بودند. وى در هنگام فراغت و انزوا به جواب خمسه نظامی مشغول مى گردید و گویند كه «مخزن الاسرار» را جواب گفت.
سرانجام محمد کاتبی نیشابوری حدود سال ۸۳۸ قمری در استرآباد درگذشت و در جوار مزار امامزاده معصوم که به نهگوران معروف است به خاک سپرده شد.
آثار
برخی از آثار قلمی محمد بن عبدالله کاتبی عبارتند از:
- دیوان شعر؛ که به دیوان کاتبی معروف و حاوی غزلیات و مقطعات و رباعیات است و مجموع آن در حدود یک هزار بیت است.
- "خمسه کاتبی".
- "گلشن ابرار" به تقلید از "مخزن الاسرار" نظامی
- "مجمع البحرین" به تقلید از "خورشید و جمشید" سلمان ساوجی و "همابی و همایون" خواجو که به دو بحر است که "ذوبحرین" خوانده می شود که این منظومه مقدمه ای به نثر دارد و موضوع عشق عرفانی ناظر و منظور است که به نام "ناظر و منظور" یا "ناصر و منصور" نیز معروف است؛
- مثنوی "ده باب" به تقلید از "بوستان" سعدی.
- مثنوی "سی نامه" یا "محب و محبوب"؛
- مثنوی "کتاب دلربای"، منظومه ای است فارسی در سرگذشت قباد، پادشاه یمن با وزیرش، که بعد از ۸۳۰ق. به نظم در آمده است.
- مثنوی "بهرام و گلاندام" نیز می توان اشاره کرد.
- مثنوى "حسن و عشق" که مثنوی ای لطیف و فارسی است.
منابع
- "شمس الدین محمد کاتبی نیشابوری"، سایت راسخون.
- "کاتبی نیشابوری"، سایت ویستا.
 | |
| شعرشناسی | * شعر * علم عروض * قافیه * تخلص * دیوان * مصراع * بیت * مقفا * قالب * مطلع * تغزل * بحور شعری |
| قالبهای شعر | *مثنوی * قصیده * غزل * مسمط * مستزاد * ترجیعبند * ترکیببند * قطعه * رباعی |
| سبکهای شعر فارسی | * سبک خراسانی * سبک عراقی * سبک هندی * سبک بازگشت ادبی * شعر نو |
| شاعران پارسی گو: | همه*قرن 4 * قرن 5 * قرن 6 * قرن 7 * قرن 8 * قرن 9 * قرن 10 * قرن 11 * قرن 12 * قرن 13 * قرن 14 |
