آیه خُلع

در بخشى از آیه 229 سوره بقره، (علاوه بر طلاق رجعی) به جواز «طلاق خُلع» در موردى خاص پرداخته شده؛ از این رو برخی به آن «آیه خُلع» گفته‌اند. جواز طلاق خلع در جایى است كه زن، هیچ‌گونه تمایلى به ادامه زندگى زناشویى نداشته باشد و زن و شوهر بیم داشته باشند كه نتوانند حدود الهى را رعایت كنند؛ در این صورت مانعى ندارد كه مقدارى مال به صورت عوض به شوهر داده شود تا زن را طلاق دهد:

«... وَلاَ يَحِلُّ لَكُمْ أَن تَأْخُذُواْ مِمَّا آتَيْتُمُوهُنَّ شَيْئًا إِلاَّ أَن يَخَافَا أَلاَّ يُقِيمَا حُدُودَ اللّهِ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ يُقِيمَا حُدُودَ اللّهِ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِمَا فِيمَا افْتَدَتْ بِهِ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا ۚ وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ»

... و برای شما حلال نیست از آنچه [به عنوان مهریه] به آنان پرداخته اید چیزی را بازستانید، مگر آنکه هر دو بترسند که حدود و مقرّرات خدا را [در روش همسرداری] برپا ندارند. پس شما [حاکمان شرع] اگر بترسید که آن دو نفر حدود خدا را برپا ندارند در آنچه زن برای رهایی خود [عوض طلاق] فدیه بپردازد، گناهی بر آنان نیست. اینها حدود خداست؛ پس از آنها تجاوز نکنید و کسانی که از حدود خدا تجاوز کنند، آنان بی تردید ستمکارند.

[2–229] (مشاهده آیه در سوره)

در تفسیر قمی ذكر شده كه اين آيه درباره طلاق خلع نازل گرديده است. به نقلى، این آیه در شأن زن و شوهرى نازل شد كه زن از شوهرش متنفر بود و با وجود این، شوهر به او علاقه داشت. زن به پیامبر صلى الله علیه وآله عرضه داشت اگر مرا از او جدا نكنى، بیم دارم از من كارى سرزند كه موجب نابودى‌ام شود و شوهر عرضه داشت باغستانى خرما مهر او كرده‌ام. پیغمبر به زن فرمود: باغ را به او برگردان تا طلاقت دهد و زن چنین كرد و این آیه نازل شد.

بیشتر مفسران برآنند كه این آیه، با آیه «آیه قنطار» یعنی «و‌إِن أَردتُم استِبدالَ زَوج مَكانَ زَوج وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا...» (سوره نساء/ 4،20)، نسخ نشده ‌است.

منابع

• دائرة المعارف قرآن کریم، علی خراسانی، ج1، 381.
• نمونه بینات در شأن نزول آیات، محمدباقر محقق،‌ ص85.

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن