مدارک الاحکام (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز |
|||
| (یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | '''«مدارک الاحکام فى شرح شرائع الاسلام»'''، اثر [[صاحب مدارک|سید محمد موسوى عاملى]] (م، ۱۰۰۹ ق)، یکى از بهترین شروح کتاب «[[شرایع الاسلام (کتاب)|شرایع الإسلام]]» تألیف [[محقق اول|محقق حلى]] (م، ۶۷۶ ق) مى‌باشد. این کتاب از مهمترین کتب استدلالى [[فقه|فقهی]] است که مورد توجه و اعتماد علماى [[شیعه]] از زمان تألیف تا به حال بوده است. | |
{{مشخصات کتاب | {{مشخصات کتاب | ||
|عنوان= | |عنوان= | ||
| − | |تصویر=[[پرونده:مدارک الاحکام.jpg| | + | |تصویر=[[پرونده:مدارک الاحکام.jpg|۲۴۰px|وسط]] |
|نویسنده=محمد بن علی الموسوی العاملی | |نویسنده=محمد بن علی الموسوی العاملی | ||
| سطر ۱۲: | سطر ۱۲: | ||
|زبان=عربی | |زبان=عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد=۸ |
|عنوان افزوده1=تحقیق | |عنوان افزوده1=تحقیق | ||
| سطر ۲۲: | سطر ۲۲: | ||
|افزوده2= | |افزوده2= | ||
| − | |لینک=[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39066/ | + | |لینک=[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39066/مدارک-الأحکام-فی-شرح-عبادات-شرائع-الإسلام--محقق-حلی مدارک الأحکام فی شرح شرائع الإسلام] |
}} | }} | ||
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
| − | مولف این کتاب [[صاحب مدارک|سید محمد بن على موسوى عاملى]] ( | + | مولف این کتاب [[صاحب مدارک|سید محمد بن على موسوى عاملى]] (م، ۱۰۰۹ ق) معروف به صاحب مدارک می باشد. وى از فقهاى بزرگ [[امامیه]] و نوه دخترى [[شهید ثانى]] است. صاحب مدارک با دایى خود [[صاحب معالم]] هم‌درس بود و از پدر خود و [[مقدس اردبیلی|مقدس اردبیلى]] علم آموخت. از اساتید دیگر او سید نورالدین على (پدرش) و سید على بن حسین صائغ حسینى جزینى را می توان نام برد. |
| − | + | از او تألیفات علمى و ارزشمندى، از جمله مدارک الاحکام فى شرح شرائع الاسلام، شرح [[الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه (کتاب)|الروضة البهیة]]، حاشیه بر [[الاستبصار (کتاب)|استبصار]]، حاشیه بر [[تهذیب الأحکام (کتاب)|تهذیب الاحکام]] باقى مانده است. | |
| − | + | ==بخش‌های کتاب== | |
| − | + | اولین دوره کتاب مدارک الأحکام در سه مجلد در مباحث عبادات نگاشته شده است.<ref>أمل الآمل، ج۱، ص۱۶۸.</ref> این کتاب از مبحث [[طهارت]] تا آخر مبحث [[حج]] را دربردارد. | |
| − | + | کتاب موجود در ۸ مجلد چاپ شده است. در جلد اول مباحث تعریف طهارت، اقسام طهارت، انواع آب‌ها، مبطلات [[وضو]]، [[احکام شرعی|احکام]] تخلى، وضو، [[غسل]]، احکام جنابت، حیض و احکام آن و غسل حیض مطرح شده است. | |
| − | + | در جلد دوم مباحث استحاضه، نفاس، احکام اموات، غسل میت، [[کفن]] پوشاندن، دفن کردن، غسل‌هاى مستحبى، [[تیمم]]، نجاسات و غسل مس میت آورده شده است. | |
| − | در جلد | + | در جلد سوم مباحث نمازهاى [[واجب]] و [[مستحب]]، تعداد رکعات آنها، وقت [[نماز]]، [[قبله]]، لباس و مکان نمازگزار، [[اذان]] و اقامه، افعال نماز و مبطلات نماز مطرح شده است. |
| − | + | جلد چهارم شامل مباحث نماز جمعه، نمازهاى [[عید فطر]] و [[عید غدیر]]، نماز خورشید گرفتگى، نماز اموات، احکام خلل در نماز، نماز قضا، نماز جماعت، احکام مساجد و نماز مسافر مى‌باشد. | |
| − | جلد | + | در جلد پنجم مباحث تعریف [[زکات]]، واجبات زکات، (زکات حیوانات، طلا و نقره، غلات، مال التجارة)، کتاب [[خمس]] و [[انفال]] مطرح شده است. |
| − | + | جلد ششم شامل مباحث [[صوم]]، مبطلات روزه، مکروهات روزه، زمان روزه، روزه‌هاى صحیح، علائم ماه مبارک [[ماه رمضان|رمضان]]، شرایط روزه ماه مبارک رمضان، روزه قضا، روزه کفارات، [[اعتکاف]]، شرایط اعتکاف، اقسام اعتکاف، احکام اعتکاف و مبطلات اعتکاف مى‌باشد. | |
| − | جلد | + | جلد هفتم شامل مباحث تعریف حج، شرایط وجوب حجة الاسلام، حج [[نذر|نذرى]]، نیابت، [[حج تمتع]]، [[حج افراد|حج افراد]]، [[حج قران|حج قران]]، اقسام مواقیت، احکام مواقیت، مقدمات [[احرام]]، واجبات و احکام احرام، مستحبات و محرمات و مکروهات احرام، وقوف به [[عرفات]]، واجبات و احکام و مستحبات وقوف در عرفه، وقوف به [[مشعر الحرام|مشعر]] (واجبات و احکام) مى‌باشد. |
| − | جلد | + | در جلد هشتم مباحث نزول به منىٰ و مناسک آن، صفات هدى، هدى قران، اضحیه، حلق و تقصیر، [[طواف کعبه|طواف]] (مقدمات، واجبات، احکام، مستحبات)، سعى، احکام منىٰ پس از برگشتن، احکام [[مدینه]] و [[مکه]]، احصاء و صد، احکام صید، موجبات ضمان، صید حرم، محظورات احرام، احکام عطر زدن، پوشیدن لباس دوخته شده، حلق، شعر، جدال، کندن درختان حرم و در آخر، کتاب [[عمره]] آورده شده است. |
| − | + | ==ارزش کتاب== | |
| − | + | از جمله ویژگی‌هاى این کتاب، استدلال محکم و اعتماد بر [[حدیث|روایات]] معتبر مى‌باشد. مؤلف در این کتاب سعى کرده که روایات را به طور کامل و با دقت تمام نقل کند. لذا این کتاب از کتب معتبر در نقل روایات است. | |
| − | کتاب «مدارک الأحکام» از بهترین کتاب‌هاى استدلالى فقهى و یکى از بهترین شروح [[شرایع الاسلام (کتاب)|شرایع الإسلام]] تألیف [[محقق اول|محقق حلى]] ( | + | همچنین کتاب «مدارک الأحکام» از بهترین کتاب‌هاى استدلالى [[فقه|فقهى]] و یکى از بهترین شروح [[شرایع الاسلام (کتاب)|شرایع الإسلام]] تألیف [[محقق اول|محقق حلى]] (م، ۶۷۶ ق) مى‌باشد. کتاب شرایع الإسلام از همان ابتداى تألیف، مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و کتاب‌هاى ارزنده‌اى همچون «[[جواهر الکلام (کتاب)|جواهر الکلام]]»، «[[مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام (کتاب)|مسالک الأفهام]]»، «مدارک الأحکام»، «مطالع الأنوار»، «دلائل الأحکام»، «مصباح الفقیه» در شرح آن نوشته شده است. |
| − | کتاب مسالک الأفهام [[شهید ثانی|شهید ثانى]]، زین الدین على بن احمد عاملى ( | + | کتاب مسالک الأفهام [[شهید ثانی|شهید ثانى]]، زین الدین على بن احمد عاملى (م، ۹۶۶ ق) یکى از این شروح ارزنده است. قسمت عبادات شرایع الإسلام در این کتاب به صورت مختصر شرح داده شده است و کتاب مدارک الأحکام بمنزله مکمل مسالک الأفهام مى‌باشد، زیرا صاحب مدارک به منظور رفع این نقیصه به تألیف کتاب مدارک الأحکام در شرح قسمت عبادات شرایع الإسلام پرداخته است. |
| − | در [[روضات الجنات (کتاب)|روضات الجنات]] این گونه آمده است: «و صاحب المدارک الذی هو فی تدارک مسائل جدّه الجلیل العلام فی شرح عبادات کتاب بشرایع الإسلام». | + | در [[روضات الجنات (کتاب)|روضات الجنات]] این گونه آمده است: «و صاحب المدارک الذی هو فی تدارک مسائل جدّه الجلیل العلام فی شرح عبادات کتاب بشرایع الإسلام».<ref>روضات الجنات، ج ۷، ص ۴۵.</ref> |
| − | صاحب مدارک در مقدمه کتاب پس از تعریف از مسالک الأفهام این گونه مى‌گوید: «غیر أنّه مسلک فی أوائله مسلک الاختصار، فیثبت رموز تلک الحال مستورة على حالها». و سپس مى‌گوید بعضى از برادران دینى از من خواسته‌اند تا آنچه را شهید ثانى به اجمال بیان کرده است توضیح دهم و پس از استخاره آنچه را که خداوند صلاح دانسته بود عمل کردم. | + | صاحب مدارک در مقدمه کتاب پس از تعریف از مسالک الأفهام این گونه مى‌گوید: «غیر أنّه مسلک فی أوائله مسلک الاختصار، فیثبت رموز تلک الحال مستورة على حالها». و سپس مى‌گوید بعضى از برادران دینى از من خواسته‌اند تا آنچه را شهید ثانى به اجمال بیان کرده است توضیح دهم و پس از [[استخاره]] آنچه را که خداوند صلاح دانسته بود عمل کردم. |
| − | یکى از معدود کتب فقهى که فقهاى [[شیعه|شیعه]] در نقل اقوال بر آن اعتماد | + | یکى از معدود کتب فقهى که فقهاى [[شیعه|شیعه]] در نقل اقوال بر آن اعتماد داشته‌اند، کتاب مدارک الأحکام بوده که این خود نشانگر ارزش و اعتبار آن مى‌باشد. مؤلف علاوه بر کتاب مدارک که شرح شرایع الإسلام مى‌باشد، کتاب نهایة المرام را نیز در شرح مختصر النافع که خلاصه شرایع الإسلام بوده و آن هم نیز تألیف محقق حلى مى‌باشد، نگاشته است. |
| − | باید توجه داشت که کتاب دیگرى نیز به نام مدارک الأحکام (المدارک) وجود دارد که مؤلف آن [[علامه حلی|علامه حلى]]، حسن بن یوسف ( | + | باید توجه داشت که کتاب دیگرى نیز به نام مدارک الأحکام (المدارک) وجود دارد که مؤلف آن [[علامه حلی|علامه حلى]]، حسن بن یوسف (م، ۷۲۶ ق) مى‌باشد که کتاب طهارت آن چاپ شده است و در [[اعیان الشیعه (کتاب)|أعیان الشیعه]] این گونه آمده است: «منه أخذ صاحب المدارک اسم کتابه».<ref>أعیان الشیعة، ج ۵، ص ۴۰۴.</ref> |
==حواشى و شروح کتاب== | ==حواشى و شروح کتاب== | ||
| − | کتاب مدارک الأحکام، از زمان نگارش مورد توجه فقهاى بزرگ شیعه واقع شده و حواشى و شروح زیادى بر آن نگاشته شده است | + | کتاب مدارک الأحکام، از زمان نگارش مورد توجه [[فقیه|فقهاى]] بزرگ [[شیعه]] واقع شده و حواشى و شروح زیادى بر آن نگاشته شده است. در جلد ۶ [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعة]] از صفحه ۱۹۶ تا ۱۹۸ به نوزده حاشیه در مورد مدارک اشاره شده است. مهمترین این شروح عبارتند از: |
| − | #حاشیه بر مدارک، تألیف على بن محمد طباطبایى صاحب ریاض المسائل. | + | #حاشیه بر مدارک، تألیف [[سید علی طباطبایی|على بن محمد طباطبایى]] صاحب [[ریاض المسائل (کتاب)|ریاض المسائل]]. |
| − | #حاشیه بر قسمتى از طهارت کتاب مدارک الأحکام، تألیف سید محمدجواد حسینى شقرائى صاحب مفتاح الکرامة. | + | #حاشیه بر قسمتى از طهارت کتاب مدارک الأحکام، تألیف [[سید محمدجواد عاملی|سید محمدجواد حسینى شقرائى]] صاحب [[مفتاح الکرامه (کتاب)|مفتاح الکرامة]]. |
#حاشیه [[وحید بهبهانی|وحید بهبهانى]]، آقا محمدباقر بن محمد اکمل بهبهانى، حاشیه بر کتاب طهارت و صلاة و قسمتى از زکات. | #حاشیه [[وحید بهبهانی|وحید بهبهانى]]، آقا محمدباقر بن محمد اکمل بهبهانى، حاشیه بر کتاب طهارت و صلاة و قسمتى از زکات. | ||
| − | #تدارک المدارک، تألیف | + | #تدارک المدارک، تألیف [[شیخ یوسف بحرانی|شیخ یوسف بحرانى]]، صاحب حدائق. |
#صفوة المرام من مدارک الأحکام، تألیف سید بشر بن محمد بن ثنوان. | #صفوة المرام من مدارک الأحکام، تألیف سید بشر بن محمد بن ثنوان. | ||
#نهج الأنام إلى مدارک الأحکام فی شرح شرایع الإسلام، تألیف شیخ قاسم بن محمد حارثى همدانى. | #نهج الأنام إلى مدارک الأحکام فی شرح شرایع الإسلام، تألیف شیخ قاسم بن محمد حارثى همدانى. | ||
#حاشیه بر مدارک، تألیف سید ابراهیم بن سلطان العلماء مرعشى آملى. | #حاشیه بر مدارک، تألیف سید ابراهیم بن سلطان العلماء مرعشى آملى. | ||
| − | #حاشیه ملا عبداللّه بن محمد | + | #حاشیه [[ملا عبدالله فاضل تونی|ملا عبداللّه بن محمد تونى]]، صاحب [[الوافیه فی اصول الفقه (کتاب)|وافیه]]. |
#حاشیه بر مدارک، تألیف آقا محمدعلى بن آقا باقر بهبهانى. | #حاشیه بر مدارک، تألیف آقا محمدعلى بن آقا باقر بهبهانى. | ||
#حاشیه بر مدارک، تألیف ملا عزیزالله بن محمدتقى مجلسى، بزرگترین فرزند [[محمدتقی مجلسی|محمدتقى مجلسى]]. | #حاشیه بر مدارک، تألیف ملا عزیزالله بن محمدتقى مجلسى، بزرگترین فرزند [[محمدتقی مجلسی|محمدتقى مجلسى]]. | ||
| سطر ۸۲: | سطر ۸۲: | ||
#حاشیه بر مدارک، تألیف سید على بن عزیزالله جزائرى خرم‌آبادى. | #حاشیه بر مدارک، تألیف سید على بن عزیزالله جزائرى خرم‌آبادى. | ||
#حاشیه بر مدارک، تألیف ملا [[محمدامین استرآبادی|محمدامین بن محمد شریف استرآبادى]]. | #حاشیه بر مدارک، تألیف ملا [[محمدامین استرآبادی|محمدامین بن محمد شریف استرآبادى]]. | ||
| − | #حاشیه بر مدارک، تألیف شیخ محمد بن حسن بن زین الدین مشهور به شیخ محمد سبط. درباره او گفته شده که در خواب صاحب مدارک را دیده و او رضایت کامل خود را از این حاشیه اعلام کرده است. | + | #حاشیه بر مدارک، تألیف شیخ محمد بن حسن بن زین الدین مشهور به شیخ محمد سبط. درباره او گفته شده که در خواب صاحب مدارک را دیده و او رضایت کامل خود را از این حاشیه اعلام کرده است.<ref>الذریعة، ج ۶، ص ۱۹۶.</ref> |
#حاشیه بر مدارک، تألیف ملا محمدتقى طبسى شاگرد [[آقا جمال خوانساری|آقا جمال خوانسارى]]. | #حاشیه بر مدارک، تألیف ملا محمدتقى طبسى شاگرد [[آقا جمال خوانساری|آقا جمال خوانسارى]]. | ||
| − | + | ==پانویس== | |
| − | + | <references /> | |
| − | == | + | ==منابع== |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | ==منابع | ||
*مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع فقه اهل بیت(۲) [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی، معرفی کتاب "مدارک الاحکام". | *مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع فقه اهل بیت(۲) [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی، معرفی کتاب "مدارک الاحکام". | ||
| سطر ۹۷: | سطر ۹۳: | ||
==متن کتاب== | ==متن کتاب== | ||
| − | [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39066/ | + | [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39066/مدارک-الأحکام-فی-شرح-عبادات-شرائع-الإسلام--محقق-حلی '''مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام'''] |
{{فقه}} | {{فقه}} | ||
[[رده:منابع فقهی]] | [[رده:منابع فقهی]] | ||
[[رده:منابع فقه استدلالی]] | [[رده:منابع فقه استدلالی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۰۲
«مدارک الاحکام فى شرح شرائع الاسلام»، اثر سید محمد موسوى عاملى (م، ۱۰۰۹ ق)، یکى از بهترین شروح کتاب «شرایع الإسلام» تألیف محقق حلى (م، ۶۷۶ ق) مى‌باشد. این کتاب از مهمترین کتب استدلالى فقهی است که مورد توجه و اعتماد علماى شیعه از زمان تألیف تا به حال بوده است.
 | |
| نویسنده | محمد بن علی الموسوی العاملی |
| موضوع | فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۸ |
| تحقیق | موسسه آل البیت (ع) |
|
| |
مؤلف
مولف این کتاب سید محمد بن على موسوى عاملى (م، ۱۰۰۹ ق) معروف به صاحب مدارک می باشد. وى از فقهاى بزرگ امامیه و نوه دخترى شهید ثانى است. صاحب مدارک با دایى خود صاحب معالم هم‌درس بود و از پدر خود و مقدس اردبیلى علم آموخت. از اساتید دیگر او سید نورالدین على (پدرش) و سید على بن حسین صائغ حسینى جزینى را می توان نام برد.
از او تألیفات علمى و ارزشمندى، از جمله مدارک الاحکام فى شرح شرائع الاسلام، شرح الروضة البهیة، حاشیه بر استبصار، حاشیه بر تهذیب الاحکام باقى مانده است.
بخش‌های کتاب
اولین دوره کتاب مدارک الأحکام در سه مجلد در مباحث عبادات نگاشته شده است.[۱] این کتاب از مبحث طهارت تا آخر مبحث حج را دربردارد.
کتاب موجود در ۸ مجلد چاپ شده است. در جلد اول مباحث تعریف طهارت، اقسام طهارت، انواع آب‌ها، مبطلات وضو، احکام تخلى، وضو، غسل، احکام جنابت، حیض و احکام آن و غسل حیض مطرح شده است.
در جلد دوم مباحث استحاضه، نفاس، احکام اموات، غسل میت، کفن پوشاندن، دفن کردن، غسل‌هاى مستحبى، تیمم، نجاسات و غسل مس میت آورده شده است.
در جلد سوم مباحث نمازهاى واجب و مستحب، تعداد رکعات آنها، وقت نماز، قبله، لباس و مکان نمازگزار، اذان و اقامه، افعال نماز و مبطلات نماز مطرح شده است.
جلد چهارم شامل مباحث نماز جمعه، نمازهاى عید فطر و عید غدیر، نماز خورشید گرفتگى، نماز اموات، احکام خلل در نماز، نماز قضا، نماز جماعت، احکام مساجد و نماز مسافر مى‌باشد.
در جلد پنجم مباحث تعریف زکات، واجبات زکات، (زکات حیوانات، طلا و نقره، غلات، مال التجارة)، کتاب خمس و انفال مطرح شده است.
جلد ششم شامل مباحث صوم، مبطلات روزه، مکروهات روزه، زمان روزه، روزه‌هاى صحیح، علائم ماه مبارک رمضان، شرایط روزه ماه مبارک رمضان، روزه قضا، روزه کفارات، اعتکاف، شرایط اعتکاف، اقسام اعتکاف، احکام اعتکاف و مبطلات اعتکاف مى‌باشد.
جلد هفتم شامل مباحث تعریف حج، شرایط وجوب حجة الاسلام، حج نذرى، نیابت، حج تمتع، حج افراد، حج قران، اقسام مواقیت، احکام مواقیت، مقدمات احرام، واجبات و احکام احرام، مستحبات و محرمات و مکروهات احرام، وقوف به عرفات، واجبات و احکام و مستحبات وقوف در عرفه، وقوف به مشعر (واجبات و احکام) مى‌باشد.
در جلد هشتم مباحث نزول به منىٰ و مناسک آن، صفات هدى، هدى قران، اضحیه، حلق و تقصیر، طواف (مقدمات، واجبات، احکام، مستحبات)، سعى، احکام منىٰ پس از برگشتن، احکام مدینه و مکه، احصاء و صد، احکام صید، موجبات ضمان، صید حرم، محظورات احرام، احکام عطر زدن، پوشیدن لباس دوخته شده، حلق، شعر، جدال، کندن درختان حرم و در آخر، کتاب عمره آورده شده است.
ارزش کتاب
از جمله ویژگی‌هاى این کتاب، استدلال محکم و اعتماد بر روایات معتبر مى‌باشد. مؤلف در این کتاب سعى کرده که روایات را به طور کامل و با دقت تمام نقل کند. لذا این کتاب از کتب معتبر در نقل روایات است.
همچنین کتاب «مدارک الأحکام» از بهترین کتاب‌هاى استدلالى فقهى و یکى از بهترین شروح شرایع الإسلام تألیف محقق حلى (م، ۶۷۶ ق) مى‌باشد. کتاب شرایع الإسلام از همان ابتداى تألیف، مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و کتاب‌هاى ارزنده‌اى همچون «جواهر الکلام»، «مسالک الأفهام»، «مدارک الأحکام»، «مطالع الأنوار»، «دلائل الأحکام»، «مصباح الفقیه» در شرح آن نوشته شده است.
کتاب مسالک الأفهام شهید ثانى، زین الدین على بن احمد عاملى (م، ۹۶۶ ق) یکى از این شروح ارزنده است. قسمت عبادات شرایع الإسلام در این کتاب به صورت مختصر شرح داده شده است و کتاب مدارک الأحکام بمنزله مکمل مسالک الأفهام مى‌باشد، زیرا صاحب مدارک به منظور رفع این نقیصه به تألیف کتاب مدارک الأحکام در شرح قسمت عبادات شرایع الإسلام پرداخته است.
در روضات الجنات این گونه آمده است: «و صاحب المدارک الذی هو فی تدارک مسائل جدّه الجلیل العلام فی شرح عبادات کتاب بشرایع الإسلام».[۲]
صاحب مدارک در مقدمه کتاب پس از تعریف از مسالک الأفهام این گونه مى‌گوید: «غیر أنّه مسلک فی أوائله مسلک الاختصار، فیثبت رموز تلک الحال مستورة على حالها». و سپس مى‌گوید بعضى از برادران دینى از من خواسته‌اند تا آنچه را شهید ثانى به اجمال بیان کرده است توضیح دهم و پس از استخاره آنچه را که خداوند صلاح دانسته بود عمل کردم.
یکى از معدود کتب فقهى که فقهاى شیعه در نقل اقوال بر آن اعتماد داشته‌اند، کتاب مدارک الأحکام بوده که این خود نشانگر ارزش و اعتبار آن مى‌باشد. مؤلف علاوه بر کتاب مدارک که شرح شرایع الإسلام مى‌باشد، کتاب نهایة المرام را نیز در شرح مختصر النافع که خلاصه شرایع الإسلام بوده و آن هم نیز تألیف محقق حلى مى‌باشد، نگاشته است.
باید توجه داشت که کتاب دیگرى نیز به نام مدارک الأحکام (المدارک) وجود دارد که مؤلف آن علامه حلى، حسن بن یوسف (م، ۷۲۶ ق) مى‌باشد که کتاب طهارت آن چاپ شده است و در أعیان الشیعه این گونه آمده است: «منه أخذ صاحب المدارک اسم کتابه».[۳]
حواشى و شروح کتاب
کتاب مدارک الأحکام، از زمان نگارش مورد توجه فقهاى بزرگ شیعه واقع شده و حواشى و شروح زیادى بر آن نگاشته شده است. در جلد ۶ الذریعة از صفحه ۱۹۶ تا ۱۹۸ به نوزده حاشیه در مورد مدارک اشاره شده است. مهمترین این شروح عبارتند از:
- حاشیه بر مدارک، تألیف على بن محمد طباطبایى صاحب ریاض المسائل.
- حاشیه بر قسمتى از طهارت کتاب مدارک الأحکام، تألیف سید محمدجواد حسینى شقرائى صاحب مفتاح الکرامة.
- حاشیه وحید بهبهانى، آقا محمدباقر بن محمد اکمل بهبهانى، حاشیه بر کتاب طهارت و صلاة و قسمتى از زکات.
- تدارک المدارک، تألیف شیخ یوسف بحرانى، صاحب حدائق.
- صفوة المرام من مدارک الأحکام، تألیف سید بشر بن محمد بن ثنوان.
- نهج الأنام إلى مدارک الأحکام فی شرح شرایع الإسلام، تألیف شیخ قاسم بن محمد حارثى همدانى.
- حاشیه بر مدارک، تألیف سید ابراهیم بن سلطان العلماء مرعشى آملى.
- حاشیه ملا عبداللّه بن محمد تونى، صاحب وافیه.
- حاشیه بر مدارک، تألیف آقا محمدعلى بن آقا باقر بهبهانى.
- حاشیه بر مدارک، تألیف ملا عزیزالله بن محمدتقى مجلسى، بزرگترین فرزند محمدتقى مجلسى.
- حاشیه بر مدارک، تألیف امیر ابراهیم بن امیر معصوم حسینى قزوینى.
- حاشیه بر مدارک، تألیف سید على بن عزیزالله جزائرى خرم‌آبادى.
- حاشیه بر مدارک، تألیف ملا محمدامین بن محمد شریف استرآبادى.
- حاشیه بر مدارک، تألیف شیخ محمد بن حسن بن زین الدین مشهور به شیخ محمد سبط. درباره او گفته شده که در خواب صاحب مدارک را دیده و او رضایت کامل خود را از این حاشیه اعلام کرده است.[۴]
- حاشیه بر مدارک، تألیف ملا محمدتقى طبسى شاگرد آقا جمال خوانسارى.
پانویس
منابع
- مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع فقه اهل بیت(۲) [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی، معرفی کتاب "مدارک الاحکام".
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری.
متن کتاب
مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام
| فقه | ||
| کلیات: | تاریخ فقه، ابواب فقه، احکام، اجتهاد، منابع اجتهاد در فقه شیعه، تقلید، اصول فقه، قواعد فقهی | |
| منابع: | عروة الوثقى، شرایع الاسلام، علل الشرائع، لمعه، جواهرالكلام، المكاسب المحرمه، مدارک الاحکام و ... | |
| ↓ رده ها ↓ | ||
| فقه: | فقیهان، منابع فقهی، اصطلاحات فقهی، آیات الاحکام، منابع اجتهاد در فقه شیعه، قواعد فقه | |
| اصول فقه: | اصول فقه، اصولیون، منابع اصول فقه، اصطلاحات اصول فقه | |
| احکام: | احکام، احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام خانواده، احکام روابط اجتماعی، احکام قضایی و جزایی، احکام اطعمه و اشربه، اصطلاحات احكام | |
