توکل: تفاوت بین نسخهها
(تغییرات اساسی در عناوین و مطالب) |
(←بیتوجهى به اقبال و ادبار مردم) |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | + | '''«توکّل»''' یکى از مهمترین مظاهر [[ایمان]] و به معنای تکیه و اعتماد به [[خداوند]] متعال و درک این حقیقت است که سود و زیان [[انسان]] تنها به دست خداوند است و اثر گذاری همه اسباب در عالم وجود به اذن و [[اراده الهی]] است. | |
| + | |||
| + | ==حقیقت توکل== | ||
| + | حقیقت توکّل این است که انسان باور داشته باشد که آنچه در عالم وجود محقق می شود به اذن و اراده [[خداوند]] است و تأثیر اسباب و علل طبیعی مستقل از اراده خداوند نیست. در نتیجه انسان متوکل با وجود بهره گیری از اسباب، هرگز آنها را مستقل از اراده خداوند ندیده و در نتیجه به جای اعتماد به اسباب، به خالق آنها اعتماد و تکیه می کند. | ||
| + | |||
| + | [[پیامبر اسلام|پیامبر گرامى اسلام]] صلّى اللّه علیه و آله، تفسیر توکل را از [[جبرئیل]] سؤال کرد، جبرئیل گفت: {{متن حدیث|«الْعِلْمُ بِأنَّ الْمَخْلُوقَ لایضُرُّ وَ لا ینْفَعُ وَ لا یُعْطی وَ لا یمْنَعُ، وَ اسْتِعْمالِ الْیأس مِنَ الْخَلْقِ، فَاذا کانَ الْعَبْدُ کذلِک لَمْ یعْمَلْ لِاحَدٍ سِوَی اللَّهِ وَ لَمْ یرْجِ و لم یخَفْ سِوَی اللَّهِ وَ لَمْ یطْمَعْ فی احَدٍ سِوَی اللَّهِ، فَهذا هُوَ التَّوَکلُ»}}.<ref>بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۳۸</ref> توکل علم به این است که سود و زیان و بخشش و حرمان به دست مردم نیست و باید از آنها نا امید بود و اگر بنده اى به این مرتبه از معرفت برسد، جز براى خدا کارى انجام ندهد و جز او به کسى امیدوار نباشد و از غیر او نهراسد و غیر از خدا چشم [[طمع]] به کسى ندارد. این همان توکل بر خدا است. | ||
| + | |||
| + | در روایت دیگری «علی بن سُوَید» می گوید: از [[امام کاظم]] علیه السلام [[تفسیر]] آیه شریفه: {{متن قرآن|«... وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ...»}}<ref>[[آیه 3 سوره طلاق|سوره طلاق، آیه ۳.]]</ref> را جویا شدم. امام علیه السلام فرمودند:{{متن حدیث|«التَّوَکلُ عَلَی اللَّهِ دَرَجاتٌ مِنْها أنْ تَتَوکلَ عَلَی اللَّهِ فی امُورِک کلِّها، فَما فَعَلَ بِک کنْتَ عَنْهُ راضِیاً، تَعْلَمُ انَّهُ لا یأْلُوک خَیراً وَ فَضْلًا، وَ تَعْلَمُ انَّ الْحُکمَ فی ذلِک لَهُ، فَتَوَکلْ عَلَی اللَّهِ بِتَفْویضِ ذلِک الَیهِ، وَ ثِقْ بِهِ فیها وَ فی غَیرِها»}}.<ref>اصول کافى، ج ۲، ص ۶۵؛ بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۱۲۹</ref> توکل بر خدا درجاتی دارد، برخی از آن درجات این است که، در همه امورت بر خداوند توکل کنی و آنچه برای تو بپسندد، بدان راضی باشی، و بدانی او از هیچ خیر و فضلی درباره تو کوتاهی نمی کند، و نیز بدانی که حکم از آن اوست و به هر چه بخواهد حکم می دهد، پس بر خداوند توکل کن به وسیله تفویض امور به او، و به او در امور شخصی و غیر آن اعتماد بنما. | ||
| + | |||
| + | چنانکه بیان شد توکل به معنای بهره نبردن از اسباب برای رسیدن به مقصد نیست، بلکه به این است که انسان با وجود بهره گیری از اسباب طبیعی، اعتمادش به خالق اسباب باشد. به تعبیر دقیق تر، سنت خداوند در خلقت جهان این بوده است که هر کاری را با بهره گیری از اسباب محقق شود، بنابراین انسان همواره موظف به کوشش و تلاش برای رسیدن به مقصود خود میباشد. نقل است که پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله گروهى را دید که براى کسب روزى به دنبال کشت و کار نمى روند، فرمود چه مى کنید؟ گفتند ما متوکلین هستیم و بر خدا توکل مى کنیم. فرمود شما متوکل نیستید بلکه متّکل (یعنى سربار مردم) هستید.<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۲۱۷</ref> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==آثار توکل بر خداوند== | ==آثار توکل بر خداوند== | ||
| − | برخی از آثار توکل بر خداوند عبارتند از : | + | برخی از آثار توکل بر خداوند عبارتند از: |
===نترسیدن از غیر خدا=== | ===نترسیدن از غیر خدا=== | ||
| − | انسان متوکل ترسی از غیر خدا | + | انسان متوکل [[ترس|ترسی]] از غیر خدا ندارد، زیرا می داند سود و زیانش تنها به دست خداست و دیگران نمی توانند به او زیانی برسانند مگر به اذن خدا. [[قرآن کریم]] می فرماید: {{متن قرآن|«وَإِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَإِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلَا رَادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ»}}<ref> [[آیه 107 سوره یونس|سوره یونس، آیه ۱۰۷.]]</ref> ؛ و اگر خداوند براى امتحان یا کیفر [[گناه]] زیانى به تو برساند هیچ کس جز او آن را برطرف نمى سازد و اگر اراده خیرى براى تو کند هیچ کس مانع فضل او نخواهد شد، آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد مى رساند، و او غفور و رحیم است. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | و نیز | + | نقل است شخصى به نام حسن بن جهم مى گوید: خدمت [[امام رضا]] علیه السلام رسیدم و عرض کردم: جانم به فدایت، حدّ و مرز توکل چیست؟ امام فرمود: {{متن حدیث|«أَنْ لَا تَخَافَ مَعَ اللَّهِ أَحَداً»}}<ref>بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۳۴</ref>؛ اینکه با وجود خدا از کسی نترسی. |
| + | ===بهرهمندی از یاری خداوند=== | ||
| + | سنت جاری بر جهان خلقت این است که انسان برای پیشبرد اهداف و مقاصدش بی نیاز از اسباب مادی و غیر مادی نیست، اما هرگز نمی تواند همه اسباب را تحت کنترل خود بگیرد، به همین جهت است که باید با توکل بر خداوند که همه اسباب با اذن و اراده او اثر بخشی دارند حرکت کند تا خداوند او را یاری نماید. قرآن کریم می فرماید: {{متن قرآن|«... وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ...»}}.<ref>سوره طلاق، آیه ۳.</ref> هر کس بر خدا توکل کند خدا او را کفایت کند. | ||
| + | |||
| + | و نیز [[امام علی علیه السلام|امیرالمؤمنین علی]] علیه السلام می فرمایند: {{متن حدیث|«مَنْ تَوَکلَ عَلَى الله ذَلَّتْ لَهُ الصَّعَابَ وَ تَسَهَّلَتْ عَلَیهِ الاَسْبَابُ و َتَبُوّءَ الخَفْضُ وَ الکرَامَةُ»}}<ref> غررالحکم، ص۱۹۷</ref>؛ هر کس بر خدا توکل کند سختی ها براى او نرم و آسان و اسباب و وسیله ها برایش فراهم شود و در راحت و وسعت و کرامت جاى گیرد و زندگى اش به راحتى و آسایش گذرد. | ||
| − | و در جاى | + | و در جاى دیگر مى فرماید: {{متن حدیث|«مَنْ تَوَکلَ عَلَى اللهِ سُبْحَانَهُ أَضَاءَتْ لَهُ الشُّبُهَاتُ وَ کفَى المَؤُنَاتُ و َأَمِنَ التَّبَعَاتُ»}}<ref> غررالحکم، ص۱۹۷</ref>؛ هرکس بر خداوند سبحان توکل کند شبهه ها برایش روشن گردد و آن چه لازم دارد کفایت شود و از رنج ها و گرفتاری ها مصون بماند. از [[امام صادق]] علیه السلام نقل است که فرمود هنگامى که [[حضرت ابراهیم علیه السلام|ابراهیم]] علیه السلام را بالاى منجنیق گذاشتند و مى خواستند او را در آتش بیفکنند، [[جبرئیل]] به ملاقاتش آمد و پس از سلام گفت: '''آیا نیازى دارى که به تو کمک کنم؟''' ابراهیم در جواب گفت: '''به تو نیاز ندارم'''.<ref> بحارالانوار، ج۱۲ ص۲۴</ref> جبرئیل گفت: '''پس از خدا نیازت را بخواه'''. و ابراهیم علیه السلام جواب داد: {{متن حدیث|«حَسْبِی مِنْ سُؤَالِی عِلْمُهُ بِحَالِی»}}<ref> بحارالانوار، ج ۶۸، ص۱۵۵</ref>؛ همین قدر که از حال من آگاه است کافى است. و سرانجام براى این که کار خود را به خدا واگذاشت و به او اعتماد کرد آتش بر او گلستان شد که: {{متن قرآن|«قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ»}}<ref>[[آیه 69 سوره انبیاء|سوره انبیاء، آیه ۶۹.]]</ref>؛ و ما گفتیم اى آتش سرد و سالم بر ابراهیم باش. |
| − | از [[امام صادق]] علیه السلام نقل است که فرمود هنگامى | + | |
| − | جبرئیل گفت : پس از خدا | + | ===قدرت تصمیم گیرى=== |
| − | و سرانجام براى | + | اعتماد و توکل به خداوند باعث می شود انسان در تصمیم گیری هایش دچار تردید نشده و به پشتوانه علم و قدرت خداوند با قدمهای استوار در راهی که در نظر دارد حرکت کند. قرآن کریم می فرماید: {{متن قرآن|«... فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ»}}<ref>[[آیه 159 سوره آل عمران|سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.]]</ref>؛ ... هنگامى که تصمیم گرفتى قاطع باش و بر خدا توکل کن زیرا خداوند متوکلان را دوست مى دارد. |
| − | === قدرت | + | |
| − | اعتماد و توکل به خداوند باعث می شود انسان در تصمیم گیری هایش دچار تردید نشده و به پشتوانه علم و قدرت خداوند با قدمهای استوار | + | ===قدرت و شجاعت=== |
| − | === قدرت و شجاعت=== | + | انسان با تکیه به [[قدرت الهی|قدرت]] بی نهایت خداوند دیگر ترسی از آزار دیگران ندارد. قرآن کریم می فرماید: {{متن قرآن|«وَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَالْمُنَافِقِينَ وَدَعْ أَذَاهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ وَكِيلًا»}}<ref>[[آیه 48 سوره احزاب|سوره احزاب، آیه ۴۸.]]</ref> ؛ و از کافران و منافقان پیروى مکن و به آزارهاى آنها بى اعتنا باش و بر خدا توکل کن و همین بس که خدا حامى و مدافع تو باشد و با توکل به خداى متعال از هیچ کس نهراس. |
| − | انسان با تکیه به قدرت بی نهایت خداوند دیگر ترسی از آزار دیگران ندارد. قرآن | + | |
| − | + | همچنین [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلّى اللّه علیه و آله فرمود: {{متن حدیث|«مَنْ أَحَبَّ أَنْ یکونَ أَقْوَى النَّاسِ فَلْیتَوَکلْ عَلَى اللَّهِ»}}<ref> مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۲۱۷ </ref>؛ کسى که دوست دارد قوى ترین مردم باشد باید بر خدا توکل کند. و از [[امام باقر]] علیه السلام نقل است که فرمود: {{متن حدیث|«مَنْ تَوَکلَ عَلَى اللَّهِ لَا یغْلَبُ وَ مَنِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ لَا یهْزَمُ»}}<ref> بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۵۱</ref>؛ کسى که بر خدا توکل کند مغلوب نمى شود و کسى که به خدا پناهنده شود شکست نمى خورد. | |
| − | + | ||
| − | و از [[امام باقر]] | + | ===عدم سلطه شیطان بر متوکلان=== |
| − | === عدم سلطه | + | انسان در مقابل کید [[شیطان]] آسیب پذیر است اما می تواند با تکیه به قدرت خداوند از سلطه شیطان نجات یابد. قرآن کریم می فرماید: {{متن قرآن|«إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ»}}<ref>[[آیه 99 سوره نحل|سوره نحل، آیه ۹۹.]] </ref> ؛ شیطان بر کسانى که [[ایمان]] دارند و بر پروردگارشان توکل مى کنند تسلّطى ندارد. |
| − | انسان در مقابل کید شیطان آسیب پذیر است اما می تواند با تکیه به قدرت خداوند از سلطه شیطان نجات یابد. قرآن کریم می فرماید: {{متن قرآن| | + | |
| − | === | + | ===بیتوجهى به اقبال و ادبار مردم=== |
| − | کسی که چشم امیدش به خلق خدا نباشد و تنها به خداوند تکیه و اعتماد داشته باشد دیگر به حمایت خلق نیاز ندارد. قرآن کریم می فرماید: {{متن قرآن|«... | + | کسی که چشم امیدش به خلق خدا نباشد و تنها به خداوند تکیه و اعتماد داشته باشد دیگر به حمایت خلق نیاز ندارد. قرآن کریم می فرماید: {{متن قرآن|«... فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ وَكِيلًا»}}<ref>[[آیه 81 سوره نساء|سوره نساء، آیه ۸۱.]]</ref>؛ ... به آنها اعتنا مکن و توکل بر خدا کن و کافى است که او یار و مدافع تو باشد. |
| − | و نیز می فرماید: {{متن قرآن| | + | و نیز می فرماید: {{متن قرآن|«فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ ۖ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ»}}<ref>[[آیه 129 سوره توبه|سوره توبه، آیه ۱۲۹.]]</ref>؛ اگر آنها روى از حق بگردانند نگران مباش. بگو خداوند مرا کفایت مى کند، هیچ معبودى جز او نیست، بر او توکل مى کنم و او صاحب عرش بزرگ است و همه عالم در قبضه قدرت اوست و تمام قدرت ها در برابر قدرت او ناچیز است. |
| − | |||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | + | {{سنجش کیفی | |
| − | ==منابع== | + | |سنجش=شده |
| − | + | |شناسه= خوب | |
| − | + | |عنوان بندی مناسب= خوب | |
| − | + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب | |
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= خوب | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= خوب | ||
| + | |رده= دارد | ||
| + | }} | ||
| + | {{قرآن}} | ||
[[رده:اخلاق الهی]] | [[رده:اخلاق الهی]] | ||
| + | [[رده:صفات پسندیده]] | ||
[[رده:واژگان قرآنی]] | [[رده:واژگان قرآنی]] | ||
| + | [[رده: مقاله های مهم]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۷
«توکّل» یکى از مهمترین مظاهر ایمان و به معنای تکیه و اعتماد به خداوند متعال و درک این حقیقت است که سود و زیان انسان تنها به دست خداوند است و اثر گذاری همه اسباب در عالم وجود به اذن و اراده الهی است.
محتویات
حقیقت توکل
حقیقت توکّل این است که انسان باور داشته باشد که آنچه در عالم وجود محقق می شود به اذن و اراده خداوند است و تأثیر اسباب و علل طبیعی مستقل از اراده خداوند نیست. در نتیجه انسان متوکل با وجود بهره گیری از اسباب، هرگز آنها را مستقل از اراده خداوند ندیده و در نتیجه به جای اعتماد به اسباب، به خالق آنها اعتماد و تکیه می کند.
پیامبر گرامى اسلام صلّى اللّه علیه و آله، تفسیر توکل را از جبرئیل سؤال کرد، جبرئیل گفت: «الْعِلْمُ بِأنَّ الْمَخْلُوقَ لایضُرُّ وَ لا ینْفَعُ وَ لا یُعْطی وَ لا یمْنَعُ، وَ اسْتِعْمالِ الْیأس مِنَ الْخَلْقِ، فَاذا کانَ الْعَبْدُ کذلِک لَمْ یعْمَلْ لِاحَدٍ سِوَی اللَّهِ وَ لَمْ یرْجِ و لم یخَفْ سِوَی اللَّهِ وَ لَمْ یطْمَعْ فی احَدٍ سِوَی اللَّهِ، فَهذا هُوَ التَّوَکلُ».[۱] توکل علم به این است که سود و زیان و بخشش و حرمان به دست مردم نیست و باید از آنها نا امید بود و اگر بنده اى به این مرتبه از معرفت برسد، جز براى خدا کارى انجام ندهد و جز او به کسى امیدوار نباشد و از غیر او نهراسد و غیر از خدا چشم طمع به کسى ندارد. این همان توکل بر خدا است.
در روایت دیگری «علی بن سُوَید» می گوید: از امام کاظم علیه السلام تفسیر آیه شریفه: «... وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ...»[۲] را جویا شدم. امام علیه السلام فرمودند:«التَّوَکلُ عَلَی اللَّهِ دَرَجاتٌ مِنْها أنْ تَتَوکلَ عَلَی اللَّهِ فی امُورِک کلِّها، فَما فَعَلَ بِک کنْتَ عَنْهُ راضِیاً، تَعْلَمُ انَّهُ لا یأْلُوک خَیراً وَ فَضْلًا، وَ تَعْلَمُ انَّ الْحُکمَ فی ذلِک لَهُ، فَتَوَکلْ عَلَی اللَّهِ بِتَفْویضِ ذلِک الَیهِ، وَ ثِقْ بِهِ فیها وَ فی غَیرِها».[۳] توکل بر خدا درجاتی دارد، برخی از آن درجات این است که، در همه امورت بر خداوند توکل کنی و آنچه برای تو بپسندد، بدان راضی باشی، و بدانی او از هیچ خیر و فضلی درباره تو کوتاهی نمی کند، و نیز بدانی که حکم از آن اوست و به هر چه بخواهد حکم می دهد، پس بر خداوند توکل کن به وسیله تفویض امور به او، و به او در امور شخصی و غیر آن اعتماد بنما.
چنانکه بیان شد توکل به معنای بهره نبردن از اسباب برای رسیدن به مقصد نیست، بلکه به این است که انسان با وجود بهره گیری از اسباب طبیعی، اعتمادش به خالق اسباب باشد. به تعبیر دقیق تر، سنت خداوند در خلقت جهان این بوده است که هر کاری را با بهره گیری از اسباب محقق شود، بنابراین انسان همواره موظف به کوشش و تلاش برای رسیدن به مقصود خود میباشد. نقل است که پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله گروهى را دید که براى کسب روزى به دنبال کشت و کار نمى روند، فرمود چه مى کنید؟ گفتند ما متوکلین هستیم و بر خدا توکل مى کنیم. فرمود شما متوکل نیستید بلکه متّکل (یعنى سربار مردم) هستید.[۴]
آثار توکل بر خداوند
برخی از آثار توکل بر خداوند عبارتند از:
نترسیدن از غیر خدا
انسان متوکل ترسی از غیر خدا ندارد، زیرا می داند سود و زیانش تنها به دست خداست و دیگران نمی توانند به او زیانی برسانند مگر به اذن خدا. قرآن کریم می فرماید: «وَإِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَإِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلَا رَادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ»[۵] ؛ و اگر خداوند براى امتحان یا کیفر گناه زیانى به تو برساند هیچ کس جز او آن را برطرف نمى سازد و اگر اراده خیرى براى تو کند هیچ کس مانع فضل او نخواهد شد، آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد مى رساند، و او غفور و رحیم است.
نقل است شخصى به نام حسن بن جهم مى گوید: خدمت امام رضا علیه السلام رسیدم و عرض کردم: جانم به فدایت، حدّ و مرز توکل چیست؟ امام فرمود: «أَنْ لَا تَخَافَ مَعَ اللَّهِ أَحَداً»[۶]؛ اینکه با وجود خدا از کسی نترسی.
بهرهمندی از یاری خداوند
سنت جاری بر جهان خلقت این است که انسان برای پیشبرد اهداف و مقاصدش بی نیاز از اسباب مادی و غیر مادی نیست، اما هرگز نمی تواند همه اسباب را تحت کنترل خود بگیرد، به همین جهت است که باید با توکل بر خداوند که همه اسباب با اذن و اراده او اثر بخشی دارند حرکت کند تا خداوند او را یاری نماید. قرآن کریم می فرماید: «... وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ...».[۷] هر کس بر خدا توکل کند خدا او را کفایت کند.
و نیز امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرمایند: «مَنْ تَوَکلَ عَلَى الله ذَلَّتْ لَهُ الصَّعَابَ وَ تَسَهَّلَتْ عَلَیهِ الاَسْبَابُ و َتَبُوّءَ الخَفْضُ وَ الکرَامَةُ»[۸]؛ هر کس بر خدا توکل کند سختی ها براى او نرم و آسان و اسباب و وسیله ها برایش فراهم شود و در راحت و وسعت و کرامت جاى گیرد و زندگى اش به راحتى و آسایش گذرد.
و در جاى دیگر مى فرماید: «مَنْ تَوَکلَ عَلَى اللهِ سُبْحَانَهُ أَضَاءَتْ لَهُ الشُّبُهَاتُ وَ کفَى المَؤُنَاتُ و َأَمِنَ التَّبَعَاتُ»[۹]؛ هرکس بر خداوند سبحان توکل کند شبهه ها برایش روشن گردد و آن چه لازم دارد کفایت شود و از رنج ها و گرفتاری ها مصون بماند. از امام صادق علیه السلام نقل است که فرمود هنگامى که ابراهیم علیه السلام را بالاى منجنیق گذاشتند و مى خواستند او را در آتش بیفکنند، جبرئیل به ملاقاتش آمد و پس از سلام گفت: آیا نیازى دارى که به تو کمک کنم؟ ابراهیم در جواب گفت: به تو نیاز ندارم.[۱۰] جبرئیل گفت: پس از خدا نیازت را بخواه. و ابراهیم علیه السلام جواب داد: «حَسْبِی مِنْ سُؤَالِی عِلْمُهُ بِحَالِی»[۱۱]؛ همین قدر که از حال من آگاه است کافى است. و سرانجام براى این که کار خود را به خدا واگذاشت و به او اعتماد کرد آتش بر او گلستان شد که: «قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ»[۱۲]؛ و ما گفتیم اى آتش سرد و سالم بر ابراهیم باش.
قدرت تصمیم گیرى
اعتماد و توکل به خداوند باعث می شود انسان در تصمیم گیری هایش دچار تردید نشده و به پشتوانه علم و قدرت خداوند با قدمهای استوار در راهی که در نظر دارد حرکت کند. قرآن کریم می فرماید: «... فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ»[۱۳]؛ ... هنگامى که تصمیم گرفتى قاطع باش و بر خدا توکل کن زیرا خداوند متوکلان را دوست مى دارد.
قدرت و شجاعت
انسان با تکیه به قدرت بی نهایت خداوند دیگر ترسی از آزار دیگران ندارد. قرآن کریم می فرماید: «وَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَالْمُنَافِقِينَ وَدَعْ أَذَاهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ وَكِيلًا»[۱۴] ؛ و از کافران و منافقان پیروى مکن و به آزارهاى آنها بى اعتنا باش و بر خدا توکل کن و همین بس که خدا حامى و مدافع تو باشد و با توکل به خداى متعال از هیچ کس نهراس.
همچنین پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله فرمود: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ یکونَ أَقْوَى النَّاسِ فَلْیتَوَکلْ عَلَى اللَّهِ»[۱۵]؛ کسى که دوست دارد قوى ترین مردم باشد باید بر خدا توکل کند. و از امام باقر علیه السلام نقل است که فرمود: «مَنْ تَوَکلَ عَلَى اللَّهِ لَا یغْلَبُ وَ مَنِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ لَا یهْزَمُ»[۱۶]؛ کسى که بر خدا توکل کند مغلوب نمى شود و کسى که به خدا پناهنده شود شکست نمى خورد.
عدم سلطه شیطان بر متوکلان
انسان در مقابل کید شیطان آسیب پذیر است اما می تواند با تکیه به قدرت خداوند از سلطه شیطان نجات یابد. قرآن کریم می فرماید: «إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ»[۱۷] ؛ شیطان بر کسانى که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکل مى کنند تسلّطى ندارد.
بیتوجهى به اقبال و ادبار مردم
کسی که چشم امیدش به خلق خدا نباشد و تنها به خداوند تکیه و اعتماد داشته باشد دیگر به حمایت خلق نیاز ندارد. قرآن کریم می فرماید: «... فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ وَكِيلًا»[۱۸]؛ ... به آنها اعتنا مکن و توکل بر خدا کن و کافى است که او یار و مدافع تو باشد.
و نیز می فرماید: «فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ ۖ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ»[۱۹]؛ اگر آنها روى از حق بگردانند نگران مباش. بگو خداوند مرا کفایت مى کند، هیچ معبودى جز او نیست، بر او توکل مى کنم و او صاحب عرش بزرگ است و همه عالم در قبضه قدرت اوست و تمام قدرت ها در برابر قدرت او ناچیز است.
پانویس
- ↑ بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۳۸
- ↑ سوره طلاق، آیه ۳.
- ↑ اصول کافى، ج ۲، ص ۶۵؛ بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۱۲۹
- ↑ مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۲۱۷
- ↑ سوره یونس، آیه ۱۰۷.
- ↑ بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۳۴
- ↑ سوره طلاق، آیه ۳.
- ↑ غررالحکم، ص۱۹۷
- ↑ غررالحکم، ص۱۹۷
- ↑ بحارالانوار، ج۱۲ ص۲۴
- ↑ بحارالانوار، ج ۶۸، ص۱۵۵
- ↑ سوره انبیاء، آیه ۶۹.
- ↑ سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.
- ↑ سوره احزاب، آیه ۴۸.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۲۱۷
- ↑ بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۵۱
- ↑ سوره نحل، آیه ۹۹.
- ↑ سوره نساء، آیه ۸۱.
- ↑ سوره توبه، آیه ۱۲۹.
