ماه محرم: تفاوت بین نسخه‌ها
جز (صفحه‌ای جدید حاوی ' {{بخشی از یک کتاب}} <keywords content='کلید واژه: ماه محرم، وقایع ماه محرم، اعمال ماه محر...' ایجاد کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{محرم}}'''«ماه مُحرّم»''' نخستین ماه از [[ماه های قمری|ماه‌‌های قمری]] و یکی از [[ماه های حرام|ماه‌‌های حرام]] است و عرب [[جاهلیت|جاهلی]] نیز جنگ در این ماه را حرام می‌‌دانست و ترک مخاصمه می‌‌کرد؛ لذا از آن زمان ماه محرم بدین اسم نامگذاری شد؛<ref>مصباح کفعمی، ص ۵۰۹. </ref> و روز اول محرم را اول [[سال قمری|سال قمری]] قرار دادند.<ref>فرهنگ عاشورا، ص ۴۰۵، جواد محدثی. </ref> |
| + | ==محرم در مکتب شیعه== | ||
| + | محرّم، ماه حزن و اندوه و عزاداری [[شیعه|شیعیان]] در [[شهادت در راه خدا|شهادت]] حضرت [[امام حسین]] علیه‌السلام است. این ماه یادآور دلاورمردی‌‌های یاران باوفای ابا عبدالله الحسین علیه‌السلام، و ماه پیروزی حق بر باطل است. | ||
| + | [[امام رضا]] علیه‌السلام در خصوص این ماه فرمود: در [[جاهلیت]]، حرمت این ماه نگاه داشته می‌‌شد و در آن نمی‌‌جنگیدند، ولی در این ماه، خون‌‌های ما را ریختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسیر کردند و خیمه‌‌ها را آتش زدند و غارت کردند و حرمت [[پیامبر اسلام|پیامبر]] را درباره ذریه‌اش رعایت نکردند. همچنین از آن امام همام نقل شده است: «وقتی محرم فرامی‌‌رسید، پدرم خندان دیده نمی‌‌شد، حزن و اندوه تا پایان دهه اول بر او غالب بود و [[روز عاشورا]]، روز حزن و مصیبت و گریه ایشان بود».<ref> وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۳۹۴، حدیث ۸. </ref> | ||
| − | | | + | آیت الله [[میرزا جواد آقا ملکی تبریزی|میرزا جواد ملکی تبریزی]] در «[[المراقبات (کتاب)|المراقبات]]» نوشته است: «کودکانم را می‌‌دیدم که در دهه نخست ماه محرم غذا نمی‌‌خوردند و به نان خالی اکتفا می‌‌کردند کسی هم به آنان نگفته بود ماه محرم شروع شده است گمان می‌‌کنم عشقی درونی آنان را برمی‌‌انگیخت».<ref> پیام‌آور عاشورا، مهاجرانی، ص ۱۱. </ref> |
| − | + | به همین دلیل ماه محرم با حادثه عاشورا عجین شده است و فرا رسیدن آن دل‌ها را پر از غم می‌‌سازد و پیروان و شیفتگان [[امام حسین]] علیه‌السلام از اول محرم، محافل و مجالسی را سیاهپوش کرده به یاد آن امام شهید به عزاداری می‌‌پردازند.<ref> بااندکی دخل و تصرف، فرهنگ عاشورا جواد محدثی، ص ۴۰۶. </ref> | |
| − | + | ==وقایع ماه محرم== | |
| − | + | حوادث و وقایع فراوانی در ماه محرم رخ داده است که برخی از آن‌ها چنین است: [[غزوه ذات الرقاع]]، [[غزوه خیبر|فتح خیبر]]، [[ازدواج حضرت علی و حضرت فاطمه علیهماالسلام]] به روایتی، حادثه خونین [[کربلا]] و شهادت [[امام حسین]] علیه‌السلام و اسارت خاندان امام به [[کوفه]] و [[شام]]. | |
| − | + | عروج [[حضرت ادریس]] به آسمان، استجابت دعای [[حضرت زکریا]] علیه‌السلام، عبور [[حضرت موسی]] علیه‌السلام از دریا و غرق شدن [[فرعون|فرعونیان]] در نیل و عذاب [[اصحاب فیل]] نیز در ماه محرم رخ داده است. | |
| − | + | همچنین نقل است که به خلافت رسیدن [[عثمان]]، قتل [[امین (خلیفه عباسی)|امین]] برادر [[مأمون|مأمون عباسی]]، قتل جعفر برمکی و انقراض آل برمک، واقعه قتل [[مستعصم (خلیفه عباسی)|مستعصم]] توسط هولاکوی مغول و انقراض دولت [[حکومت بنی عباس|بنی عباس]] در این ماه بوده است. | |
| − | + | ==اعمال ماه محرم== | |
| − | + | شب و روز اول محرم به عنوان اول [[سال قمری]] دارای [[نماز]] و آداب خاصی است که در کتاب شریف [[مفاتیح الجنان]] بیان شده است. | |
| − | محرم | + | شب اول ماه محرم: اول: [[نماز]]؛ این شب، چند نماز دارد که یکی از آن‌ها به شرح ذیل است: دو [[رکعت]]، که در هر رکعت بعد از [[سوره حمد]] یازده مرتبه [[سوره توحید]] خوانده شود. در فضیلت این نماز چنین آمده است: «خواندن این نماز و [[روزه]] داشتن روزش موجب امنیت است و کسی که این عمل را انجام دهد، گویا تمام سال بر کار نیک مداومت داشته است».<ref>بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۳؛ وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۹۴، حدیث ۱؛ مفاتیح الجنان، ص ۲۸۶. </ref> دوم: احیای این شب.<ref>مصباح المتهجد، ص ۷۸۳.</ref> سوم: نیایش و دعا.<ref> بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۴. </ref> |
| − | + | روز اول محرم: اول محرم هر سال، اولین روز سال قمری است و از [[امام باقر|امام محمدباقر]] علیه‌السلام روایت شده است: «آن کس که این روز را روزه بدارد، خداوند دعایش را اجابت می‌‌کند، همان گونه که دعای [[حضرت زکریا علیه السلام|حضرت زکریا]] علیه‌السلام را اجابت کرد».<ref> عروة الوثقی، ج ۲، ص ۲۴۳؛ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۷، حدیث ۳. </ref> در این روز، دو رکعت نماز خوانده شود و پس از آن سه بار دعای زیر قرائت گردد: «اللّهم انت الإله القدیم و هذه سنةٌ جدیدةٌ فاسئلک فیها العصمة من الشیطان والقوَّة علی هذه النّفس الامّارة بالسُّوء»<ref> بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۴. </ref> | |
| − | + | روز سوم محرم: از [[پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله نقل شده است: «هر کس در این روز روزه بگیرد، خداوند دعایش را اجابت کند».<ref> عروة الوثقی، ج ۲، ص ۲۴۲؛ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۸. </ref> روز هفتم محرم نیز روزه گرفتن [[مستحب]] است. | |
| − | + | [[شب عاشورا]]: اول: چند نماز برای این شب در روایات آمده است که یکی از آن‌ها چنین است: چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از [[سوره حمد]]، ۵۰ بار [[سوره اخلاص|سوره توحید]] خوانده می‌‌شود. پس از پایان نماز ۷۰ بار «سبحان الله و الحمدالله و لا اله الاّ الله و الله اکبر و لاحول و لاقوة الاّ بالله العلی العظیم» خوانده شود.<ref> همان، ص ۲۹۵، حدیث ۴ و ۵. </ref> دوم: احیای این شب کنار [[حرم امام حسین علیه السلام|قبر امام حسین]] علیه‌السلام.<ref> بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۰. </ref> سوم: دعا و نیایش.<ref> همان، ص ۳۳۸. </ref> | |
| − | + | [[روز عاشورا]]: اول: عزاداری بر [[امام حسین]] علیه‌السلام و [[شهدای کربلا|شهدای کربلا]]؛ در این مورد از [[امام رضا]] علیه‌السلام نقل شده است: هر کس کار و کوشش را در این روز رها کند، خداوند خواسته‌‌هایش را برآورد و هر کس این روز را با حزن و اندوه سپری کند، خداوند قیامت را روز خوشحالی او قرار دهد.<ref> بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۴۳، حدیث ۵. </ref> دوم: [[زیارت امام حسین|زیارت امام حسین]] علیه‌السلام.<ref> کامل الزیارات، ص ۱۷۴، حدیث ۵ و ۶. </ref> سوم: روزه‌گرفتن در این روز [[مکروه|کراهت]] دارد؛ ولی بهتر است بدون قصد روزه تا بعد از [[نماز عصر]] از خوردن و آشامیدن خودداری شود.<ref> وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۸، حدیث ۷. </ref> چهارم: آب دادن به زائران امام حسین علیه‌السلام.<ref> کامل الزیارات، ص ۱۷۴، حدیث ۵. </ref> خواندن [[سوره اخلاص|سوره توحید]] هزار مرتبه.<ref> وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۹، حدیث ۸. </ref> پنجم: خواندن [[زیارت عاشورا]].<ref> کامل الزیارات، ص ۱۷۴. </ref> ششم: گفتن هزار بار ذکر «اللّهم العن قتلة الحسین علیه‌السلام».<ref> مفاتیح الجنان، ص ۲۹۸. </ref> | |
| − | + | روز بیست و یکم محرم: روزه این روز مطلوب است.<ref> بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۵، حدیث ۱. </ref> | |
| − | + | ==پانویس== | |
| − | + | <references /> | |
| − | + | ==منابع برای مطالعه بیشتر== | |
| − | + | * [http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/&sa=false&#!page=59 وقایع الایام، شیخ عباس قمی، ماه محرم]. | |
| − | + | * [[فهرست وقایع ماه محرم]] | |
| − | + | * [[اعمال ماه محرم]] | |
| − | + | {{مناسبت های شیعه}} | |
| − | + | [[رده:ماه های قمری]] | |
| − | + | [[رده:ماه محرم]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | منابع بیشتر | ||
| − | |||
| − | [http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/&sa=false&#!page=59 وقایع | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۴۶
| محرم ۱۴۴۶ در تقویم ایران | |||||
| شنبه | ۷ | ۱۴ | ۲۱ | ۲۸ | |
| یک‌شنبه | ۱ | ۸ | ۱۵ | ۲۲ | ۲۹ |
| دوشنبه | ۲ | ۹ | ۱۶ | ۲۳ | ۳۰ |
| سه‌شنبه | ۳ | ۱۰ | ۱۷ | ۲۴ | |
| چهارشنبه | ۴ | ۱۱ | ۱۸ | ۲۵ | |
| پنج‌شنبه | ۵ | ۱۲ | ۱۹ | ۲۶ | |
| جمعه | ۶ | ۱۳ | ۲۰ | ۲۷ | |
| دانشنامه تقویم | |||||
«ماه مُحرّم» نخستین ماه از ماه‌‌های قمری و یکی از ماه‌‌های حرام است و عرب جاهلی نیز جنگ در این ماه را حرام می‌‌دانست و ترک مخاصمه می‌‌کرد؛ لذا از آن زمان ماه محرم بدین اسم نامگذاری شد؛[۱] و روز اول محرم را اول سال قمری قرار دادند.[۲]
محرم در مکتب شیعه
محرّم، ماه حزن و اندوه و عزاداری شیعیان در شهادت حضرت امام حسین علیه‌السلام است. این ماه یادآور دلاورمردی‌‌های یاران باوفای ابا عبدالله الحسین علیه‌السلام، و ماه پیروزی حق بر باطل است.
امام رضا علیه‌السلام در خصوص این ماه فرمود: در جاهلیت، حرمت این ماه نگاه داشته می‌‌شد و در آن نمی‌‌جنگیدند، ولی در این ماه، خون‌‌های ما را ریختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسیر کردند و خیمه‌‌ها را آتش زدند و غارت کردند و حرمت پیامبر را درباره ذریه‌اش رعایت نکردند. همچنین از آن امام همام نقل شده است: «وقتی محرم فرامی‌‌رسید، پدرم خندان دیده نمی‌‌شد، حزن و اندوه تا پایان دهه اول بر او غالب بود و روز عاشورا، روز حزن و مصیبت و گریه ایشان بود».[۳]
آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی در «المراقبات» نوشته است: «کودکانم را می‌‌دیدم که در دهه نخست ماه محرم غذا نمی‌‌خوردند و به نان خالی اکتفا می‌‌کردند کسی هم به آنان نگفته بود ماه محرم شروع شده است گمان می‌‌کنم عشقی درونی آنان را برمی‌‌انگیخت».[۴]
به همین دلیل ماه محرم با حادثه عاشورا عجین شده است و فرا رسیدن آن دل‌ها را پر از غم می‌‌سازد و پیروان و شیفتگان امام حسین علیه‌السلام از اول محرم، محافل و مجالسی را سیاهپوش کرده به یاد آن امام شهید به عزاداری می‌‌پردازند.[۵]
وقایع ماه محرم
حوادث و وقایع فراوانی در ماه محرم رخ داده است که برخی از آن‌ها چنین است: غزوه ذات الرقاع، فتح خیبر، ازدواج حضرت علی و حضرت فاطمه علیهماالسلام به روایتی، حادثه خونین کربلا و شهادت امام حسین علیه‌السلام و اسارت خاندان امام به کوفه و شام.
عروج حضرت ادریس به آسمان، استجابت دعای حضرت زکریا علیه‌السلام، عبور حضرت موسی علیه‌السلام از دریا و غرق شدن فرعونیان در نیل و عذاب اصحاب فیل نیز در ماه محرم رخ داده است.
همچنین نقل است که به خلافت رسیدن عثمان، قتل امین برادر مأمون عباسی، قتل جعفر برمکی و انقراض آل برمک، واقعه قتل مستعصم توسط هولاکوی مغول و انقراض دولت بنی عباس در این ماه بوده است.
اعمال ماه محرم
شب و روز اول محرم به عنوان اول سال قمری دارای نماز و آداب خاصی است که در کتاب شریف مفاتیح الجنان بیان شده است.
شب اول ماه محرم: اول: نماز؛ این شب، چند نماز دارد که یکی از آن‌ها به شرح ذیل است: دو رکعت، که در هر رکعت بعد از سوره حمد یازده مرتبه سوره توحید خوانده شود. در فضیلت این نماز چنین آمده است: «خواندن این نماز و روزه داشتن روزش موجب امنیت است و کسی که این عمل را انجام دهد، گویا تمام سال بر کار نیک مداومت داشته است».[۶] دوم: احیای این شب.[۷] سوم: نیایش و دعا.[۸]
روز اول محرم: اول محرم هر سال، اولین روز سال قمری است و از امام محمدباقر علیه‌السلام روایت شده است: «آن کس که این روز را روزه بدارد، خداوند دعایش را اجابت می‌‌کند، همان گونه که دعای حضرت زکریا علیه‌السلام را اجابت کرد».[۹] در این روز، دو رکعت نماز خوانده شود و پس از آن سه بار دعای زیر قرائت گردد: «اللّهم انت الإله القدیم و هذه سنةٌ جدیدةٌ فاسئلک فیها العصمة من الشیطان والقوَّة علی هذه النّفس الامّارة بالسُّوء»[۱۰]
روز سوم محرم: از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است: «هر کس در این روز روزه بگیرد، خداوند دعایش را اجابت کند».[۱۱] روز هفتم محرم نیز روزه گرفتن مستحب است.
شب عاشورا: اول: چند نماز برای این شب در روایات آمده است که یکی از آن‌ها چنین است: چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد، ۵۰ بار سوره توحید خوانده می‌‌شود. پس از پایان نماز ۷۰ بار «سبحان الله و الحمدالله و لا اله الاّ الله و الله اکبر و لاحول و لاقوة الاّ بالله العلی العظیم» خوانده شود.[۱۲] دوم: احیای این شب کنار قبر امام حسین علیه‌السلام.[۱۳] سوم: دعا و نیایش.[۱۴]
روز عاشورا: اول: عزاداری بر امام حسین علیه‌السلام و شهدای کربلا؛ در این مورد از امام رضا علیه‌السلام نقل شده است: هر کس کار و کوشش را در این روز رها کند، خداوند خواسته‌‌هایش را برآورد و هر کس این روز را با حزن و اندوه سپری کند، خداوند قیامت را روز خوشحالی او قرار دهد.[۱۵] دوم: زیارت امام حسین علیه‌السلام.[۱۶] سوم: روزه‌گرفتن در این روز کراهت دارد؛ ولی بهتر است بدون قصد روزه تا بعد از نماز عصر از خوردن و آشامیدن خودداری شود.[۱۷] چهارم: آب دادن به زائران امام حسین علیه‌السلام.[۱۸] خواندن سوره توحید هزار مرتبه.[۱۹] پنجم: خواندن زیارت عاشورا.[۲۰] ششم: گفتن هزار بار ذکر «اللّهم العن قتلة الحسین علیه‌السلام».[۲۱]
روز بیست و یکم محرم: روزه این روز مطلوب است.[۲۲]
پانویس
- ↑ مصباح کفعمی، ص ۵۰۹.
- ↑ فرهنگ عاشورا، ص ۴۰۵، جواد محدثی.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۳۹۴، حدیث ۸.
- ↑ پیام‌آور عاشورا، مهاجرانی، ص ۱۱.
- ↑ بااندکی دخل و تصرف، فرهنگ عاشورا جواد محدثی، ص ۴۰۶.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۳؛ وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۹۴، حدیث ۱؛ مفاتیح الجنان، ص ۲۸۶.
- ↑ مصباح المتهجد، ص ۷۸۳.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۴.
- ↑ عروة الوثقی، ج ۲، ص ۲۴۳؛ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۷، حدیث ۳.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۴.
- ↑ عروة الوثقی، ج ۲، ص ۲۴۲؛ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۸.
- ↑ همان، ص ۲۹۵، حدیث ۴ و ۵.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۰.
- ↑ همان، ص ۳۳۸.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۴۳، حدیث ۵.
- ↑ کامل الزیارات، ص ۱۷۴، حدیث ۵ و ۶.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۸، حدیث ۷.
- ↑ کامل الزیارات، ص ۱۷۴، حدیث ۵.
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۹، حدیث ۸.
- ↑ کامل الزیارات، ص ۱۷۴.
- ↑ مفاتیح الجنان، ص ۲۹۸.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۵، حدیث ۱.
منابع برای مطالعه بیشتر
