صفة الصفوة (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | [[ | + | '''«صفة الصفوة»''' اثر [[عبدالرحمان بن جوزی|ابوالفرج بن جوزى]] (م، ۵۹۷ ق)، تلخیصى است از کتاب «[[حلیة الاولیاء (کتاب)|حلیة الأولیاء]]» اثر [[ابونعیم اصفهانی|ابونعیم اصفهانى]]، در شرح حال بزرگان اسلامی. این کتاب، از جمله مهم‌ترین کتب طبقات‌نگارى [[تصوف|صوفیان]] در قرن ششم هجری محسوب شده است. |
| + | {{مشخصات کتاب | ||
| − | + | |عنوان= | |
| − | + | |تصویر= [[پرونده:Ketab315.jpg|240px|وسط]] | |
| − | + | |نویسنده= عبدالرحمان بن جوزی | |
| − | + | |موضوع= زندگى‌نامه و شرح‌حال | |
| − | + | |زبان= عربی | |
| − | + | |تعداد جلد= ۲ جلد | |
| − | + | |عنوان افزوده1= | |
| − | + | |افزوده1= | |
| − | + | |عنوان افزوده2= | |
| − | + | |افزوده2= | |
| − | + | |لینک= | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | }} | |
| − | + | ==مؤلف== | |
| + | «[[عبدالرحمان بن جوزی|ابوالفرج عبدالرحمن بن جوزى]]» (۵۱۰-۵۹۷ ق)، متکلم، مورخ، [[محدث]] و [[فقیه]] [[حنبلی]] در قرن ششم هجری است. بیشترین مایه شهرت ابن جوزی، وعظ و خطابه و تدریس بود، که بخش مهمی از زندگی اجتماعی او را در برمی‌گرفت. | ||
| − | + | وی کتب فراوانی در علوم مختلف علاوه بر «صفوة الصفوة» تألیف کرده است، از جمله: [[المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم (کتاب)|المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم]]، [[زاد المسیر فی علم التفسیر (کتاب)|زاد المسیر فی علم التفسیر]]، [[تلبیس ابلیس (کتاب)|تلبیس ابلیس]]، آفة اصحاب الحدیث، بستان الواعظین، صید الخاطر. | |
| − | + | [[سبط بن جوزی|سبط ابن جوزی]] (۶۵۴-۵۸۲ ق)، واعظ و مورخ نامدار [[اهل سنت]] در قرن هفتم هجری، نوه عبدالرحمن بن جوزى است. | |
| + | ==ساختار کتاب== | ||
| + | کتاب با دو مقدمه از محققان (ابراهیم محمد رمضان و سعید محمد لحام) و مؤلف آغاز شده است. در مقدمه نخست، ضمن ارائه زندگى‌نامه مختصرى از نویسنده، به منابعى که در تصحیح و ضبط و تخریج مطالب و روایات کتاب، مورد استفاده قرار گرفته، اشاره شده است. از جمله این منابع، عبارتند از: «[[صحيح بخارى]]»؛ «[[صحیح مسلم]]»؛ «[[سنن ابی داوود (کتاب)|سنن ابى‌داود]]»؛ «[[حلیة الاولیاء|حلیة الأولیاء]]»؛ «[[مسند احمد بن حنبل|مسند احمد]]»؛ «[[سنن ترمذى]]»؛ «شمائل الرسول» و... . | ||
| + | فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است. در پاورقى‌ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخى از مطالب متن پرداخته شده است. | ||
| − | == | + | ==محتوای کتاب== |
| − | ویکی نور | + | درباره «صفة الصفوة»، گفته شده که: «این کتاب، در واقع تهذیب، تصحیح و تلخیصى از کتاب «[[حلیة الاولیاء (کتاب)|حلیة الأولیاء]]» تألیف [[ابونعیم اصفهانی|ابونعیم اصفهانى]] شمرده مى‌شود». |
| + | |||
| + | ابونعیم افراد مذکور در کتاب خود را به پنج طبقه تقسیم و مقام معنوى و محامد [[اخلاق|اخلاقى]] آنان را گزارش کرده است: طبقه نخست، در شرح حال [[امام علی علیه السلام|امیرمؤمنان]](ع) و سه خلیفه اول ([[ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]]، [[عثمان بن عفان|عثمان]])؛ طبقه دوم، در معرفى سایر [[صحابه]] که در رتبه پس از خلفا قرار داشتند؛ طبقه سوم، در شرح حال [[اصحاب صفه|اهل صفّه]]؛ طبقه چهارم، درباره زنانی از صحابه، که با شرح حال [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا]](س) و همسران [[پیامبر اسلام|پیامبر]] آغاز شده است و طبقه پنجم، درباره [[تابعین|تابعان]] و تابعانِ تابعان است که از مهم‌ترین آنها [[حسن بصری|حسن بصرى]] است. | ||
| + | |||
| + | اما روش ابن جوزى در تنظیم این کتاب، اسلوب و روشى متفاوت مى‌باشد. وى در این اثر، روش طبقه‌بندى ناحیه‌اى را پیش گرفته و با شهر [[مدینه|مدینه]] آغاز کرده و سپس به [[مکه]]، [[بغداد]] و... رسیده است. وى هر شهرى را که نام برده، طبقات عابدان و زاهدان آن ناحیه را نیز ذکر کرده است و شماره زندگى‌نامه‌هاى آن، به بیش از هزار مورد مى‌رسد. | ||
| + | |||
| + | نویسنده، ضمن بیان برخى ویژگى‌ها و محاسن کتاب «حلیة الأولیاء»، به این نکته اشاره می کند که این کتاب، با همه محاسنش، داراى کاستى‌ها و فزونى‌هایى است؛ ولذا وى به‌منظور حذف این اضافات و جبران و اصلاح نواقص آن، اقدام به تلخیص آن کرده است. برخى از فزونى‌ها و اضافات مذکور، عبارتند از: اطاله در ذکر [[حدیث مرفوع|احادیث مرفوعه]]؛ ذکر روایات [[حدیث جعلی|موضوعه]] و باطل؛ نسبت دادن [[تصوف]] به بزرگانى همچون [[ابوبکر|ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]]، [[عثمان بن عفان|عثمان]]، [[امام علی علیه السلام|على]] (علیه السلام)، [[امام حسن علیه السلام|حسن]] (علیه السلام) و...؛ اطاله کلام و توضیح بیش از حد؛ حکایت برخى از افعال صوفیه که صحیح نمى‌باشد، درحالى‌که احتمال دارد مبتدى صحیح بودن آن عمل را تصور کند؛ خلط در ترتیب و تقدیم و تأخیرهاى نابجا و... . | ||
| + | |||
| + | نویسنده همچنین سه کاستى براى کتاب ابونعیم ذکر کرده و خود در پى جبران آن برآمده که عبارتند از: ذکر نکردن شرح حال سید [[زهد|زهّاد]] و امام کل که [[پیامبر اسلام|پیامبر]](ص) مى‌باشد؛ ترک بسیارى از زهاد و عابدین مشهور و همچنین نپرداختن به بانوان زاهد و عابد، مگر در موارد بسیار اندک. | ||
| + | ==منابع== | ||
| + | * ویکی نور | ||
| + | [[رده:کتابهای شخصیت شناسی]] | ||
| + | [[رده:سرگذشت نامه ها]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۳۰
«صفة الصفوة» اثر ابوالفرج بن جوزى (م، ۵۹۷ ق)، تلخیصى است از کتاب «حلیة الأولیاء» اثر ابونعیم اصفهانى، در شرح حال بزرگان اسلامی. این کتاب، از جمله مهم‌ترین کتب طبقات‌نگارى صوفیان در قرن ششم هجری محسوب شده است.
 | |
| نویسنده | عبدالرحمان بن جوزی |
| موضوع | زندگى‌نامه و شرح‌حال |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ جلد |
|
| |
محتویات
مؤلف
«ابوالفرج عبدالرحمن بن جوزى» (۵۱۰-۵۹۷ ق)، متکلم، مورخ، محدث و فقیه حنبلی در قرن ششم هجری است. بیشترین مایه شهرت ابن جوزی، وعظ و خطابه و تدریس بود، که بخش مهمی از زندگی اجتماعی او را در برمی‌گرفت.
وی کتب فراوانی در علوم مختلف علاوه بر «صفوة الصفوة» تألیف کرده است، از جمله: المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، زاد المسیر فی علم التفسیر، تلبیس ابلیس، آفة اصحاب الحدیث، بستان الواعظین، صید الخاطر.
سبط ابن جوزی (۶۵۴-۵۸۲ ق)، واعظ و مورخ نامدار اهل سنت در قرن هفتم هجری، نوه عبدالرحمن بن جوزى است.
ساختار کتاب
کتاب با دو مقدمه از محققان (ابراهیم محمد رمضان و سعید محمد لحام) و مؤلف آغاز شده است. در مقدمه نخست، ضمن ارائه زندگى‌نامه مختصرى از نویسنده، به منابعى که در تصحیح و ضبط و تخریج مطالب و روایات کتاب، مورد استفاده قرار گرفته، اشاره شده است. از جمله این منابع، عبارتند از: «صحيح بخارى»؛ «صحیح مسلم»؛ «سنن ابى‌داود»؛ «حلیة الأولیاء»؛ «مسند احمد»؛ «سنن ترمذى»؛ «شمائل الرسول» و... .
فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده است. در پاورقى‌ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخى از مطالب متن پرداخته شده است.
محتوای کتاب
درباره «صفة الصفوة»، گفته شده که: «این کتاب، در واقع تهذیب، تصحیح و تلخیصى از کتاب «حلیة الأولیاء» تألیف ابونعیم اصفهانى شمرده مى‌شود».
ابونعیم افراد مذکور در کتاب خود را به پنج طبقه تقسیم و مقام معنوى و محامد اخلاقى آنان را گزارش کرده است: طبقه نخست، در شرح حال امیرمؤمنان(ع) و سه خلیفه اول (ابوبکر، عمر، عثمان)؛ طبقه دوم، در معرفى سایر صحابه که در رتبه پس از خلفا قرار داشتند؛ طبقه سوم، در شرح حال اهل صفّه؛ طبقه چهارم، درباره زنانی از صحابه، که با شرح حال حضرت زهرا(س) و همسران پیامبر آغاز شده است و طبقه پنجم، درباره تابعان و تابعانِ تابعان است که از مهم‌ترین آنها حسن بصرى است.
اما روش ابن جوزى در تنظیم این کتاب، اسلوب و روشى متفاوت مى‌باشد. وى در این اثر، روش طبقه‌بندى ناحیه‌اى را پیش گرفته و با شهر مدینه آغاز کرده و سپس به مکه، بغداد و... رسیده است. وى هر شهرى را که نام برده، طبقات عابدان و زاهدان آن ناحیه را نیز ذکر کرده است و شماره زندگى‌نامه‌هاى آن، به بیش از هزار مورد مى‌رسد.
نویسنده، ضمن بیان برخى ویژگى‌ها و محاسن کتاب «حلیة الأولیاء»، به این نکته اشاره می کند که این کتاب، با همه محاسنش، داراى کاستى‌ها و فزونى‌هایى است؛ ولذا وى به‌منظور حذف این اضافات و جبران و اصلاح نواقص آن، اقدام به تلخیص آن کرده است. برخى از فزونى‌ها و اضافات مذکور، عبارتند از: اطاله در ذکر احادیث مرفوعه؛ ذکر روایات موضوعه و باطل؛ نسبت دادن تصوف به بزرگانى همچون ابوبکر، عمر، عثمان، على (علیه السلام)، حسن (علیه السلام) و...؛ اطاله کلام و توضیح بیش از حد؛ حکایت برخى از افعال صوفیه که صحیح نمى‌باشد، درحالى‌که احتمال دارد مبتدى صحیح بودن آن عمل را تصور کند؛ خلط در ترتیب و تقدیم و تأخیرهاى نابجا و... .
نویسنده همچنین سه کاستى براى کتاب ابونعیم ذکر کرده و خود در پى جبران آن برآمده که عبارتند از: ذکر نکردن شرح حال سید زهّاد و امام کل که پیامبر(ص) مى‌باشد؛ ترک بسیارى از زهاد و عابدین مشهور و همچنین نپرداختن به بانوان زاهد و عابد، مگر در موارد بسیار اندک.
منابع
- ویکی نور
