قاموس قرآن: أَزْر
«أَزْر» در لغت به معنای نیرو، محکمی و پشت آمده، و دوبار در قرآن کریم به صورت اسمی و فعلی ذکر شده است.
أَزْر در لغت
مجدالدین ابن اثیر در «النهایه» گوید: «أَزْر» یعنی نیرو و محکمی. حضرت موسی به خدا عرض کرد: «اُشْدُدْ بِهِ أَزْرِي * وَأَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي»[۱] بوسیلۀ برادرم هارون بر نیروی من بیافزای و مرا بوسیلۀ او نیرومندتر کن، و او را شریک کار من گردان.
این کلمه در «قاموس المحیط»، احاطه، نیرو، تقویت و پشت، معنی شده است. در «مجمع البیان» ذیل آیه فوق گوید: یعنی پشت مرا بدو محکم کن.
بنظر می آید که معنی جامع کلمه «أَزْر»، همان محکمی باشد، و آن با احاطه و پشت قابل جمع است. و آیه: «...كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ...»[۲] یعنی مانند زرعی که جوانۀ خود را از زمین بیرون کرد (رویاند) پس آنرا نیرو داد تا سخت شد. فَآزَرَهُ (باب مفاعله) در آیه، بمعنی تکثیر است.
أَزر در آیات قرآن
أَزْری:
- «اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي».[۳]
فَآزَرَهُ:
- «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَٰلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا».[۴]
پانویس
منابع
- قاموس قرآن، سید علیاکبر قرشی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۰۷.
