عبدالله بن مسکان
«ابومحمد عبداللّه بن مُسکان کوفی» از راویان و محدثان بزرگ شیعه در قرن دوم هجری و از اصحاب امام صادق و امام کاظم علیهماالسلام بوده است. رجالشناسان شیعه ابن مسكان را توثیق نموده و او را از اصحاب اجماع برشمردهاند.[۱]
| نام کامل | عبداللّه بن مُسکان کوفی |
| زادگاه | کوفه |
| وفات | قرن دوم هجری |
|
| |
| اساتید |
ابوبصیر مرادی، زرارة بن اعین، برید بن معاویه عجلی، ابان بن تغلب، عبدالله بن ابی یعفور،... |
| شاگردان |
محمد بن ابی عمیر، صفوان بن یحیی، یونس بن عبدالرحمن، حماد بن عيسی، جمیل بن دراج، حسن بن علی بن فضال،... |
| آثار |
کتاب فی الامامة، کتاب فی الحلال و الحرامة،... |
زندگینامه
ابومحمد عبداللّه بن مُسکان در كوفه میزیسته و از موالی قبیلۀ عنزه و به نقلی قبیلۀ عجل بوده است. [۲]
در اینكه وی از اصحاب امام صادق (ع) بوده باشد، اختلاف وجود دارد؛ نجاشی [۳] روایت وی از امام صادق (ع) را محرز ندانسته و تنها وی را از راویان و اصحاب امام كاظم (ع) شمرده است. چنانكه به نقل عیاشی از یونس بن عبدالرحمن، با اینكه ابن مسكان ناقل بسیاری از سخنان امام صادق (ع) بوده، تنها یك حدیث از ایشان استماع نموده است.[۴]
در حالی كه ابن فضّال[۵]، خالد برقی[۶] و شیخ طوسی[۷] او را در شمار اصحاب امام صادق (ع) آوردهاند و در منابع حدیثی امامیه موارد زیادی روایت ابن مسكان از آن امام دیده میشود كه در برخی به مستقیم بودن روایت تصریح شده است.[۸]
نجاشی گوید که عبداللّه بن مُسکان در زمان ابوالحسن علیهالسّلام درگذشت.[۹] گرچه مراد از «ابوالحسن» را امام رضا علیهالسّلام نیز احتمال دادهاند،[۱۰] اما اینکه مراد، امام کاظم علیهالسّلام (م، ۱۸۳ ق) باشد، درستتر به نظر میرسد، چون سخنی از همراهی ابن مسکان با امام هشتم نیست. بنابراین، میتوان وفات ابن مُسکان را در نیمه دوم قرن دوم هجری دانست.[۱۱]
مشایخ و راویان
گفته شده ابن مسکان را عادت چنین بود که احادیث امام صادق علیه السلام را از دیگر یاران آن حضرت دریافت و ثبت مى نمود و کمتر به حضور حضرت مى رسید، که مبادا حق احترام امام را نتواند ادا کند.[۱۲]
نام شریف عبداللّه بن مُسکان در ۱۲۵۲ مورد از اسناد روایات واقع شده است. او از مشایخ و محدثان بسیاری چون ابوبصیر مرادی، زرارة بن اعین، جابر بن یزید جعفی، برید بن معاویه عجلی، ابان بن تغلب، محمد بن مسلم، عبدالله بن ابی یعفور و محمد بن علی حلبی روایاتی نقل کرده است.[۱۳]
بسیاری نیز از او اخذ حدیث کرده اند، از جمله: محمد بن ابی عمیر، صفوان بن یحیی، محمد بن سنان، یونس بن عبدالرحمن، حماد بن عيسی، حمّاد بن عثمان، جمیل بن دراج، حسن بن علی بن فضال و حسن بن محبوب.[۱۴]
آثار و تألیفات
ابن مسکان، نگاشتههای چندی داشته است؛ نجاشی[۱۵] از آثار وی «کتاب فی الامامة» و «کتاب فی الحلال و الحرام» را برشمرده و تصریح كرده كه بیشتر مطالب اثر اخیر برگرفته از روایات استادش محمد بن علی حلبی بوده است.[۱۶]
ابن مسکان از نگاه عالمان
ابوعمرو کشی ابن مسکان را از اصحاب اجماع دانسته و گفته است که علمای امامیه اتفاق دارند هرچه را که ایشان تصدیق و تأیید کرده و بر آن صحّه گذاشتهاند، صحیح و قابل پذیرش است.[۱۷]
راوی شناس معروف شیعه، نجاشی ابن مسکان را «ثقه» و «عین» معرفی کرده است. علامه حلی نیز او را به همین نحو ستوده است.
شیخ مفید در «رساله عددیه» خود، ابن مسکان را از فقهای اصحاب امام باقر و امام صادق علیهما السلام معرفی کرده و یادآور شده که وی از محدثان بزرگی است که حلال و حرام شریعت از آنها اخذ شده و تالیفات ایشان بلاشک، از امّهات تالیفهای امامیه و معتبر است.[۱۸]
پانویس
- ↑ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۷۵، فهرست طوسی، ص۱۹۶؛ احمد بن علی نجاشی، رجال نجاشی، ص۲۱۴.
- ↑ نك: ابن بابویه، «مشیخة»، ص۵۸؛ رجال نجاشی، ص۲۱۴.
- ↑ رجال نجاشی، ص۲۱۴.
- ↑ نک: طوسی، اختیار معرفة الرجال، ۳۸۲-۳۸۳.
- ↑ نك: الاکمال، ابن ماكولا، ج۷ ص۲۵۷.
- ↑ رجال برقی، ۲۲.
- ↑ رجال طوسی، ۲۶۴.
- ↑ به عنوان نمونه، نك: ابن بابویه، التوحید، ۱۳۷.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۱۵.
- ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۲۱۶.
- ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۷۴؛ تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ج۳، ص۱۴۲.
- ↑ سید مصطفی حسینی دشتی، معارف و معارف، به نقل از جامع الرواة، اردبیلی.
- ↑ کافی، كلینی، ج۶ ص۱۴۳؛ طوسی، اختیار الرجال، ص۳۳۰، تهذیب الاحکام، ج۲ ص۱۶۸.
- ↑ برقی، المحاسن، ص۱۴۵؛ ابن بابویه، التوحید، ص۳۵۲، رجال نجاشی، ص۲۱۴-۲۱۵؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۱ ص۳۰۷.
- ↑ رجال نجاشی، ص۲۱۴.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ص۲۱۴.
- ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۱۷۰.
- ↑ ناصر باقری بیدهندی، اصحاب اجماع، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۹.
منابع
- "ابن مسکان"، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، محمد انصاری.
- "عبدالله ابن مسکان"، دائرةالمعارف مؤلفان اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، ج۱، ص۴۵۴.
- "اصحاب اجماع"، ناصر باقری بیدهندی، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۹.
