حجیت ظواهر کتاب
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
مبحث «حجیت ظواهر کتاب» در علم اصول به این موضوع می پردازد که آیا ظاهر قرآن قطع نظر از این که به وسیله حدیثی تفسیر شده باشد، حجت است و فقیه مى تواند آن را مستند قرار دهد یا خیر؟ این مبحث را اصولیون شیعه براى رد شبهات گروه اخباریین طرح کرده اند.
حجیت ظواهر در نظر عالمان
نظر اخباریون
اخباریان معتقدند که احدى غیر از معصومین حق رجوع و استفاده و استنباط از آیات قرآن را ندارد و به عبارت دیگر: همواره استفاده مسلمین از قرآن باید به صورت غیرمستقیم بوده باشد یعنى به وسیله اخبار و روایات وارده از اهل بیت علیهم‌السلام.
اخباریون در این مدعا به اخبارى استناد مى کنند که «تفسیر به رأى» را منع کرده است. آنان مدعى هستند که معنى هر آیه‌اى را از حدیث باید استفسار کرد، فرضاً ظاهر آیه اى بر مطلبى دلالت کند ولى حدیثى آمده باشد و بر ضد ظاهر آن آیه باشد، ما باید به مقتضاى حدیث عمل کنیم و بگوئیم معنى واقعى آیه را ما نمى دانیم. علی‌هذا اخبار و احادیث «مقیاس» آیات قرآن اند.
نظر اصولیون
در مقابل، اصولیون ثابت مى کنند که استفاده مسلمین از قرآن به صورت مستقیم است و معنى تفسیر به رأى که نهى شده این نیست که مردم حق ندارند با فکر و نظر خود معنى قرآن را بفهمند، بلکه مقصود این است که قرآن را بر اساس میل و هواى نفس و مغرضانه نباید تفسیر کرد. اصولیون مى گویند: خود قرآن تصریح مى کند و فرمان مى دهد که مردم در آن «تدبر» کنند و فکر خود را در معانى بلند قرآن به پرواز درآورند، پس مردم حق دارند که مستقیماً معانى آیات قرآنیه را در حدود توانائى بدست آورند و عمل نمایند.
به علاوه در اخبار متواتره وارد شده که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم‌السلام از این که اخبار و احادیث مجعوله پیدا شده و به نام آنها شهرت یافته، نالیده و رنج برده اند و براى جلوگیرى از آنها مساله «عرضه بر قرآن» را طرح کرده اند؛ فرموده اند که هر حدیثى که از ما روایت شده بر قرآن عرضه کنید، اگر دیدید مخالف قرآن است بدانید که ما نگفته ایم، آن را به دیوار بزنید. پس معلوم مى شود برعکس ادعاى اخباریین؛ احادیث، معیار و مقیاس قرآن نیستند بلکه قرآن معیار و مقیاس اخبار و روایات و احادیث است.
منابع
- کلیات علوم اسلامى، مرتضی مطهری، جلد ۳، صفحه ۳۴.
مطالب مرتبط
| فقه/اصول فقه | ||
| اصول فقه | مبحث الفاظ: مشتق، اوامر، نواهی، مفاهیم، عام و خاص ، مطلق و مقید ، مجمل و مبین | منابع اصول فقه |
| ملازمات عقلیه: مستقلات عقلیه و غیر مستقلات عقلیه | ||
| مباحث حجت: کتاب، سنت، اجماع، حجیت ظواهر، شهرت، سیره ، قیاس، تعادل و تراجیح | ||
| مباحث اصول عملیه :اصل برائت، اصل احتیاط، اصل تخییر، اصل استصحاب | ||
| پیوندهای مرتبط: | رده:اصول فقه | رده:اصولیون | رده:منابع اصول فقه | رده:اصطلاحات اصول فقه | قواعد فقهی | احکام |
