الصحیفة العلویة و التحفة المرتضویة (کتاب)

نویسنده	عبدالله بن صالح سماهیجی
موضوع	دعا
زبان	عربی
تعداد جلد	۱

کتاب «الصحیفة العلویة و التُحفة المُرتضویة» تألیف شیخ عبداللَّه بن صالح سماهیجی (۱۰۸۶-‎۱۱۳۵ ق) فقیه و محدث شیعی قرن دوازده قمری، مشتمل بر دعاها، مناجاتها و حرزهای منقول از امام علی علیه‌السلام، بر اساس کتاب‌های معتبر و مشهور است.

معرفی کتاب

شیخ عبداللَّه سماهیجی در این کتاب، ۱۵۶ دعا از امیرالمؤمنین علیه السلام گردآورده است. مؤلف در مقدمه کتاب متذکر می‌شود دعاهایی که از امیرالمؤمنین(ع) رسیده و روایت و سند آن درست بوده و در میان کتاب‌های معتبر و در بین علمای ما مشهور است را آورده است. سماهیجی با اجازاتی که از مشایخ خود داشته، دعاها و مناجاتهای این کتاب را نقل کرده و به جهت خوف از اطاله و نیز به جهت اعتماد بر سند این ادعیه به خاطر شهرتی که دارند، از ذکر اسناد آنها و همچنین از ذکر نام مآخذ خود خودداری نموده است. البته مؤلف برای رفع این نقص، سند هر دعا را در حاشیه متذکر شده؛ ولی متأسفانه حواشی او در چاپهای این کتاب نیامده است.

امتیاز خاص کتاب «الصحیفة العلویة»، بر دیگر کتاب‌های دعا در آن است که تا زمان سماهیجی، غیر از «صحیفه سجادیه» که مختص دعاهای امام سجاد علیه السلام است، کتابی مختص دعاهای یک امام در دست نبوده است و سایر کتاب‌های دعا اغلب بر اساس اعمال ایام سال و یا نظایر آن به نقل دعا پرداخته اند؛ ولی سماهیجی در صحیفه علویه، فقط دعاهای امام علی علیه السلام را گردآورده که تا آن زمان چنین شیوه ای در میان علمای شیعه رایج نبوده است.

برخی از ادعیه موجود در این کتاب عبارتند از: دعا در حمد و ثنای خدا، دعای مشلول، دعای مذخور، دعای جامع، مناجات ماه‌های رجب و شعبان، دعای خضر، دعا هنگام رؤیت ماه، دعا برای ابطال سِحر، دعا در جنگ صفین، دعاهای روزهای ماه و دعاهای روزهای هفته.

تکمله و ترجمه کتاب

«الصحیفة العلویة» بارها در ایران و سایر کشورها چاپ شده، هر چند در طبع هیچ یک نسخه معتبری، اساس تصحیح نبوده است. همچنین چندین بار به فارسیهای متعددی بر آن نوشته شده است.

محدث نوری برای «الصحیفة العلویة»، مستدرکی نوشته و آن را «الصحیفة الثانیة العلویة» نام نهاد و به سبب آمدن صحیفه دوم، کتاب سماهیجی را صحیفه اولی (صحیفه اول) تعبیر کرده‌اند. سید محمدباقر موحد ابطحی هم کتاب «الصحیفة العلویة الجامعة» را تألیف کرد و اضافه بر کتاب سماهیجی و نوری، حدود هفتصد دعا را در آن آورده است.

کتاب «الصحیفة العلویة و التحفة المرتضویة»، توسط سید هاشم رسولی محلاتی با عنوان «صحیفه علویه» به فارسی ترجمه شده است.

منابع

• گامی به سوی نور، مجله محدث، شماره ۵، فروردین ۱۳۸۶.
• نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
• صحیفه علویه، جویا جهانبخش، کتاب ماه دین، شماره ۸۵، ۱۳۸۳ش.