آیه حجاب
به آیه 31 سوره نور كه نکاتی را درباره نحوه «حجاب» و پوشش زنان و رفتار آنان مطرح مىكند، «آیه حجاب» مىگویند.[۱] در این آیه، توصیههایی در این مورد آمده است از جمله: زنان دیدگان خود را از نامحرمان فروبندند و پاكدامنى ورزند و زیورهایشان را آشكار نكنند و روسرى خود را بر گریبان خویش اندازند:
«خُمُر» جمع «خِمار» يعنى روسرى و «جُيوب» جمع «جَيب» به معناى گردن و سينه است. گفته شده: پیش از نزول این آیه، زنان روسرىها را به پشت مىانداختند و سینه آنها آشكار بود.[۲]
جابر بن عبدالله بنا به نقل مقاتل چنین گوید: اسماء بنت مرثد داراى نخلستانى بود. روزى زنان مدینه نزد وى رفته بودند، در حالتى که لباسى که روى لباسها مى پوشند و به آن ازار مى گفتند، در تن نداشتند و از این روى زینت پاى آنها یعنى خلخال و نیز گردن و برآمدگى سینه (پستان) آنها کاملاً نمایان شده بود. اسماء به سخن آمد و گفت: این چه حرکت زشتى است که مرتکب شده و با این وضع در باغ من آمده اید. خبر به رسول خدا صلى الله علیه وآله رسید و سپس این آیه نازل گردید.[۳]
و درباره این قسمت از آیه «وَلا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ» گویند: زنان در هنگام راه رفتن در میان بازار خلخال که بپا داشتند، پاهاى خود را به یکدیگر میزدند و خلخال مزبور به صدا درمیآمد و به این وسیله جلب توجه مردم را به خود مینمودند. با نزول این آیه از این حرکت که موجب تهییج شهوت مردان میگردید، منع گردیدند.[۴]
علاوه بر آیه فوق، در قرآن کریم آیات دیگری نیز به مسئله حجاب و پوشش زنان پرداخته است، از جمله آیه: «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ وَ بَناتِكَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ذلِكَ أَدْنى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً»؛ (سوره احزاب، 59) ای پیامبر! به همسرانت و دخترانت و همسران کسانی که مؤمن هستند بگو: چادرهایشان را بر خود فرو پوشند [تا بدن و آرایش و زیورهایشان در برابر دید نامحرمان قرار نگیرد.] این [پوشش] به اینکه [به عفت و پاکدامنی] شناخته شوند نزدیک تر است، و در نتیجه [از سوی اهل فسق و فجور] مورد آزار قرار نخواهند گرفت؛ و خدا همواره بسیار آمرزنده و مهربان است.
«جَلابيب» جمع «جلباب»، به معناى مقنعهاى است كه سر و گردن را بپوشاند،[۵] و يا پارچه بلندى كه تمام بدن و سر و گردن را مىپوشاند.
در اين آيه مىفرمايد: براى آنكه زنان مؤمن مورد آزار افراد هرزه قرار نگيرند، به گونهاى خود را بپوشانند كه زمينهاى براى بىحرمتى آنان فراهم نشود. بر اساس اين آيه، نوعى روسرى مورد استفادهى زنان آن زمان بوده، ليكن زنان در پوشاندن خود از نامحرم دقّت نمىكردهاند. لذا سفارش اين آيه، نزديك كردن جِلباب به خود است. اين آيه كه فرمان حجاب مىدهد، فلسفهى حجاب را چنين تبيین مىكند: زنان و دختران، اگر بخواهند از نگاهها، مزاحمتها و تهديدهاى افراد آلوده و هرزه در امان باشند بايد خود را بپوشانند.[۶]
پانویس
منابع
- دائرة المعارف قرآن کریم، علی خراسانی، ج1، ص381.
- نمونه بینات در شأن نزول آیات، محمدباقر محقق.