آیه زکات

آیه ۶۰ سوره توبه «آیه زکات» نامیده شده است. مراد از صدقه در اين آيه، «زکات» واجب است. برخى این آیه را «آیه صدقه» یا «آیه صدقات» نیز نامیده‌اند.

«إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۖ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ»

صدقات، فقط ویژه نیازمندان و تهیدستان [زمین گیر] و کارگزاران [جمع و پخش آن] و آنانکه باید [به خاطر تمایل به اسلام] قلوبشان را به دست آورد، و برای [آزادی] بردگان و [پرداخت بدهی] بدهکاران و [هزینه کردن] در راه خدا [که شامل هر کار خیر و عام المنفعه می باشد] و در راه ماندگان است؛ [این احکام] فریضه ای از سوی خداست، و خدا دانا و حکیم است.

[9–60] (مشاهده آیه در سوره)

ابوسعید خدری در شأن نزول آیه مذکور مى‌گوید: این آیه و آیات قبل و بعد آن، درباره کسانى نازل شده که به پیامبر صلى الله علیه وآله در تقسیم غنایم اعتراض مى‌کردند و مى‌گفتند: با ما به عدالت رفتار کن. پیامبر فرمود: واى بر شما! اگر من به عدالت رفتار نکنم، چه کسى به عدالت رفتار مى‌کند.

در این آیه موارد مصرف زكات بیان شده که عبارتند از: فقیران، مسکینان، متولیان گردآورى زکات، مؤلّفةُ قُلُوبِهِم، آزاد ساختن بردگان، اداى دین وام‌داران، مصرف در راه خدا و کمک به در راه ماندگان.

همچنین «آیه زکات» گاهی به آیه ۱۰۳ سوره توبه گفته می شود که واجب بودن پرداخت زکات را بیان می کند. در واقع حكم زكات در مكّه نازل شده است، امّا به علّت كمى مسلمانان و اندك بودن كسانى‌ كه زكات به آنان تعلق گرفته بود، خودشان اقدام به پرداخت زكات مى‌كردند. پس از تشكيل حكومت اسلامى در مدينه، مسأله‌ى گرفتن زكات از مردم و واريز كردن آن به بيت‌المال و تمركز آن توسط حاكم اسلامى در این آیه مطرح شد:

«خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ ۖ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ»

از اموالشان زکاتی دریافت کن که به سبب آن [نفوس و اموالشان را] پاک می کنی، و آنان را رشد و تکامل می دهی؛ و [به هنگام دریافت زکات] بر آنان دعا کن؛ زیرا دعای تو مایه آرامشی برای آنان است؛ و خدا شنوا و داناست.

[9–103] (مشاهده آیه در سوره)

منابع

• دائرة المعارف قرآن کریم، علی خراسانی، ج1، ص۳۸۵.
• تفسیر نور، محسن قرائتی، ج۳، ص۴۴۶.
• المیزان فی تفسیر القرآن، علامه طباطبایی.

پیوندها

• ترجمه و تفسیر آیه ۶۰ سوره توبه
• سایت راز ماندگاری، "زکات"

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن	(اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن	آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن	تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی	تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
	دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن	تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن