رعایت ادبیات دانشنامه ای متوسط
شناسه ناقص است
عنوان بندی متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

سید محمدعلی قاضی طباطبائی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(←‏آرشیو عکس و تصویر)
 
(۲۰ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{نیازمند ویرایش فنی}}
+
{{خوب}}
−
آيت ­الله قاضي طباطبايي فقیه و مرجع تقلید شیعیان واز رهبران معنوي و سياسي انقلاب اسلامي بودند که در پيروزي و به­ ثمر رساندن مبارزات انقلابي مردم ايران به رهبري امام ­خميني نقش اساسي را خصوصا در منطقه تبريز ايفا کردند.
 
  
−
==از ولادت تا تحصیلات==
+
'''آیت ­الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی''' (۱۲۹۳ - ۱۳۵۸ ش) [[فقیه]] و مرجع تقلید [[شیعه|شیعیان]] و از رهبران معنوی و سیاسی انقلاب اسلامی بود که در پیروزی و به­ ثمر رساندن مبارزات انقلابی مردم [[ایران]] به رهبری [[امام خمینی|امام ­خمینی]] نقش اساسی را خصوصاً در منطقه [[تبریز]] ایفا کرد. او سرانجام به عنوان «اولین شهید محراب»، توسط گروه [[نفاق|منافقین]] به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسید.
  
−
آيت ­الله سيدمحمد­علي قاضي طباطبايي در سال 1293 ه­. ش مصادف با 1331 ه. ­ق در تبريز متولد شد. پدرش حاج سيدباقر مشهور به ميرزا باقر از شاگردان میرزای شیرازی در [[سامرا]] بود که سپس به تبریز بازگشت و به تهذیب نفس پرداخت. وی علاوه بر تفسیر مختصری بر قرآن، تفسیری بر [[سوره فاتحه]] و تفسیری ناتمام بر [[سوره انعام]] نوشته بود. پدر مادر سید علی، میرزا محسن قاضی تبریزی (متوفی 1306) نیز از عالمان و عابدان بود و با ملا هادی سبزواری مصاحبت داشت.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج1، قسم2، ص529؛ معلم حبیب آبادی، ج3، ص1030؛ همو، ج5، 1474.</ref>و عمويش ميرزا اسدا... از علماي بنام تبريز بود و ايشان تحصيلات مقدماتي علوم ديني را در مدرسه طالبيه نزد آن عمو و پدر بزرگوارش فرا گرفت. خاندان وی از سادات طباطبائی و مشهور به فضل و تقوا و اغلب در کسوت روحانیت بودند و نسبشان به ابراهیم طباطبا، نواده [[امام حسن مجتبی]] علیه‌السلام می‌رسید.<ref>حسینی طهرانی، 1423 ب، ص32-34، یادنامه عارف کبیر، ص6.</ref> وي در 1359 ه. ق جهت تحصيل در حوزه علميه قم به شهر قم مشرف شد تا از محضر اساتيد آن حوزه استفاده نمايد.
+
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = آیت ­الله سید محمد­علی قاضی طباطبایی
 +
||تصویر= [[پرونده:Index.jpg-ق-ق.jpg]]
 +
||زادروز = ۱۲۹۳ هـ­.ش
 +
|زادگاه = [[تبریز]]
 +
|وفات =  ۱۳۵۸ هـ­.ش
 +
|مدفن = تبریز
 +
|اساتید =  [[امام خمینی]]، [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی]]، [[محمد حسین کاشف الغطاء]]، ...
 +
|آثار = الاجتهاد والتقلید، خاندان عبدالوهاب، کتاب فی علم الکلام، ...
 +
}}
 +
==ولادت و خاندان==
  
−
==استادان سید علی قاضی طباطبایی==
+
سید محمد­علی قاضی طباطبایی در سال ۱۲۹۳ هـ­.ش مصادف با ۱۳۳۱ هـ.­ق در [[تبریز]] متولد شد. پدرش حاج سیدباقر مشهور به میرزا باقر از شاگردان [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]] در [[سامرا]] بود که سپس به تبریز بازگشت و به [[تزکیه نفس|تهذیب نفس]] پرداخت. وی علاوه بر [[تفسیر قرآن|تفسیر]] مختصری بر [[قرآن]]، تفسیری بر [[سوره فاتحه]] و تفسیری ناتمام بر [[سوره انعام]] نوشته بود.
  
−
قاضی طباطبائی مبادی علوم دینی و ادبی را در زادگاهش آموخت.<ref>غروی، ج2، ص272.</ref> نزد پدرش [[تفسیر کشاف]] را خواند. علاوه بر پدرش، استادان دیگر وی موسی تبریزی (مؤلف حاشیه رسائل شیخ انصاری) و محمدعلی قراچه داغی (مؤلف حاشیه ای بر شرح لمعه) بودند. او ادبیات فارسی و عربی را نیز از شاعر نامی، محمدتقی نیر تبریزی مشهور به حجت الاسلام فراگرفت.<ref>آقا بزرگ تهرانی، ج1، قسم4، ص1565؛ روحانی نژاد، ص29، 45.</ref> و مدتی نیز به توصیه پدرش برای تهذیب نفس نزد امام قلی نخجوانی شاگردی کرد<ref>حسن زاده، ص159، 171-172.</ref> سپس در 1308 برای کسب علم به [[نجف]] هجرت نمود<ref>محمدحسن قاضی، صفحات من تاریخ الاعلام، ج1، ص18؛ روحانی نژاد، ص27؛ قس آقا بزرگ تهرانی، همانجا: سال1313.</ref> و در آنجا نزد محمدفاضل شربیانی، محمدحسن مامقانی، شیخ الشریعه اصفهانی، آخوند خراسانی و حسین خلیلی، فقه و اصول و حدیث و تفسیر و دیگر علوم را فراگرفت و از این جمع، حسین خلیلی، استاد اخلاق وی نیز بود.<ref>آقا بزرگ تهرانی، ج1، قسم4، ص1565-1566.</ref> همچنین برای تهذیب نفس چندین سال نزد سید احمد کربلایی و محمد بهاری، دو تن از مبرزترین شاگردان حسین قلی همدانی شاگردی کرد.<ref>معلم حبیب آبادی، ج7، ص2695-2696؛ قاضی، 1385ش، مقدمه، ص10.</ref> به همین سبب محمدحسین طباطبائی گفته است سید علی قاضی به هیچ یک از سلسله های صوفیه مرتبط نیست، بلکه طریقه عرفانی وی همان طریقه حسین قلی همدانی و استادش سید علی شوشتری است که از آنان نیز به عارفی ناشناس به نام جولا منتهی می شود.<ref>رجوع کنید به حسینی تهرانی، 1426، ص146-149.</ref> اما فرزندش، سید محمدحسن قاضی پدر را بر شیوه سلوکی شاگردان حسین قلی همدانی نمی‌داند و از نظر او قاضی به مسلک پدرش، سید حسین بود. سید حسین در مکتب تربیتی امام قلی نخجوانی و امام قلی در مکتب سید محمد قریشی قزوینی و او از محراب گیلانی اصفهانی و او از محمد بیدآبادی و او از سید قطب الدین محمد تبریزی، از مشایخ ذهبیه تعلیم یافته‌ بود.<ref>صدوقی سها، ص225.</ref>
+
پدر مادر سید علی، میرزا محسن قاضی تبریزی (متوفی ۱۳۰۶) نیز از عالمان و عابدان بود و با [[حاج ملاهادی سبزواری|ملا هادی سبزواری]] مصاحبت داشت.<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱، قسم۲، ص۵۲۹؛ معلم حبیب آبادی، ج۳، ص۱۰۳۰؛ همو، ج۵، ۱۴۷۴.</ref> و عمویش میرزا اسدالله از علمای بنام تبریز بود و ایشان تحصیلات مقدماتی علوم دینی را در مدرسه طالبیه نزد آن عمو و پدر بزرگوارش فراگرفت. خاندان وی از [[سادات]] طباطبائی و مشهور به فضل و [[تقوا]] و اغلب در کسوت روحانیت بودند و نسبشان به ابراهیم طباطبا، نواده [[امام حسن مجتبی]] علیه‌السلام می‌رسید.<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۳ ب، ص۳۲-۳۴، یادنامه عارف کبیر، ص۶.</ref>  
  
−
اما از خود وی نقل شده که ارتباطش را با این سلسله رد کرده و طریقت خود را طریقت علما و فقها ذکر کرده است.<ref>عطش، ص332.</ref> به نظر حسینی طهرانی <ref>1428، ص20.</ref>
+
==تحصیلات و استادان==
−
از شاگردان علامه طباطبائی نیز قاضی ابتدا در طریقت پدرش بود، اما پس از وفات پدرش شاگردی سید احمد کربلایی را اختیار کرد و در طریقت حسین قلی همدانی قرار گرفت.<ref>نیز رجوع کنید به غفاری، ص88-89.</ref> قاضی همچنین ده سال ملازم و مصاحب سید مرتضی کشمیری بود، اما در زمینه اخلاق و عرفان شاگرد وی به شمار نمی آید، <ref>رجوع کنید به حسینی طهرانی، 1423ب، ص29، 324؛ غفاری، ص88-90.</ref> زیرا کشمیری به شدت با ابن عربی و آثارش مخالف بود و دیدگاه قاضی با او تفاوت بسیار داشت.<ref>رجوع کنید به یادنامه عارف کبیر، ص8-9.</ref>
+
پدر سید محمدعلی در نوجوانی تعلیم و تربیت او را به میرزا محمدحسین و برادر ارجمند خود حاج میرزا اسدالله قاضی که هر دو از عالمان وارسته و آگاه بودند سپرد. قاضی طباطبایی در ۱۳۵۹ هـ.ق جهت تحصیل در [[حوزه علميه قم|حوزه علمیه قم]] به شهر [[قم]] مشرف شد تا از محضر اساتید آن حوزه استفاده نماید.  
  
−
هر چند شهرت قاضی بیشتر به عرفان و اخلاق است، اما در [[حدیث]] و [[فقه]] و تفسیر نیز تبحر داشت.<ref>رجوع کنید به حسینی تهرانی، 1423ب، ص24، 27.</ref> قاضی به رغم اجتهاد در درس خارج فقه سید محمدکاظم یزدی و سید محمد اصفهانی و دیگر علمای نجف نیز شرکت می کرد و از وی نقل شده است که در هفت دوره درس خارج کتاب طهاره شیخ مرتضی انصاری شرکت کرده بود.<ref>حسینی همدانی، ص46.</ref> وی آرای فقهی خاصی هم داشت، از جمله مانند فقیهان اهل سنت وقت شرعی مغرب را استتار قرص خورشید می دانست.<ref>حسینی طهرانی، همانجا؛ همو، 1428، ص230.</ref>
+
در آن روزگاران اختناق که تاریکی [[ظلم]] و ستم سراسر [[ایران]] را فراگرفته بود، تنها خورشید حوزه علمیه قم بود که با تابش نور امید، دل‌های پرسوز سلحشوران را به روز روشن نوید می‌داد. طلبه جوان، سید محمدعلی قاضی در پی همچو خورشیدی می‌گشت تا در روشنایی آن با گام‌های پرصلابت به جهاد خود سرعت بیشتری بخشد.
  
−
== صفات اخلاقی قاضی طباطبایی ==
+
حضرت [[امام خمینی]] در آن موقع از برجسته‌ترین اساتید حوزه علمیه [[قم]] بود و در رشته [[فلسفه]] دو کتاب مهم «[[شرح منظومه سبزواری|شرح منظومه]]» و «[[اسفار اربعه|اسفار]]» را تدریس می‌کرد. تبحر علمی و روش جالب تدریس و همچنین خصوصیات ارزشمند اخلاقی و منش‌های والای روحی امام، باعث شده بود که حوزه تدریس ایشان پرجمعیت‌ترین درس حوزه باشد.
  
−
آقا بزرگ طهرانی که سالها با قاضی دوستی و مراوده داشته، وی را با صفاتی چون استقامت، کرامت و شرافت ستوده است.<ref>ج1، قسم4، ص1566.</ref> قاضی استقامت در طلب خداوند را عامل درک اسم اعظم و لایق اسرار ربوبی شدن می دانست.<ref>رجوع کنید به قاضی، 1385ش، مقدمه، ص11-12.</ref> وی در عین فقر و ساده‌زیستی با ریاضت های سخت و غیرشرعی مخالف بود و اعتقاد داشت که سالک باید به جسم هم رسیدگی کند زیرا جسم مرکب روح است، از این رو به وضع ظاهری خود اهمیت می‌داد و معمولاً عطر می زد و لباس سفید و تمیز می پوشید و به حسن‌خلق و نیکوکاری سفارش می‌کرد.<ref>حسینی تهرانی، 1423ب، ص99؛ یادنامه عارف کبیر، ص10؛ نیز رجوع کنید به غفاری، ص163-165.</ref>
+
سید محمدعلی طباطبائی با شور و شوق وصف‌ناپذیری در این دو درس امام شرکت جست و از همان زمان رابطه نزدیک و پیوند عمیقی بین او و رهبر کبیر انقلاب برقرار شد. وی ضمن استفاده‌های علمی، با بهره جویی از افکار بلند استادش به تلاش و کوشش جهت دست یابی به آرمان‌های مقدس انقلاب اسلامی پرداخت. اقامت ایشان در شهر مقدس قم که از سال ۱۳۵۹ ق. شروع شده بود به مدت ده سال به طول انجامید. وی در این مدت علاوه بر درس‌های حضرت امام، از محضر آیات عظام: [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمد حجت کوه‌کمری]]، [[سيد صدرالدين صدر|سید صدرالدین صدر]]، [[سید محمدرضا گلپایگانی]] و دیگر اساتید زبردست بهره‌های شایانی برد.
  
−
==مبارزه با رژیم پهلوی==
+
سید محمدعلی قاضی در سال ۱۳۶۹ ق. تصمیم بر هجرتی دیگر گرفت و این بار راه [[نجف]] را در پیش گرفت. وی قبل از عزیمت به [[عراق]]، از وضع درس حوزه‌های علمیه آن سامان اطلاعات کافی بدست آورد و برنامه دقیق و منظمی جهت هر چه بیشتر استفاده نمودن از فرصت‌های گرانبها تنظیم نمود. به همین خاطر یکی دو روز از ورودش به سرزمین [[ولایت|ولایت]] و امامت نگذشته بود که با جدیت تمام در حوزه‌های درسی بزرگمردان علم و فقاهت همچون آیت الله العظمی [[سید محسن حکیم|سید محسن حکیم]] و آیت الله العظمی [[آیت الله سید ابوالقاسم خویی|سید ابوالقاسم خویی]] و آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالحسین رشتی و آیت الله العظمی [[محمد حسین کاشف الغطاء|شیخ محمدحسین کاشف الغطا]] و... شرکت جست و مشغول کسب علم و دانش و تحصیل در فنون مختلف [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[فلسفه]] شد.
  
−
بعد از تسلط رضاخان بر مقدرات كشور ایران و گستردن بساط ظلم و ستم و اسلام ستیزی كه می‌رفت تمام مقدسات را از بین ببرد، بار دیگر حماسه‌سازان همیشه بیدار به رهبری روحانیت آگاه، در سراسر مملكت عَلَم مخالفت برافراشتند و در مقابل اعمال خلاف شرع و ضدانسانی حكومت شوریدند. این بار هم مثل گذشته تبریز قهرمان پرچم نهضت اسلامی را بر دوش گرفت و هماهنگ با سایر شهرها خروشید و موج اعتراض به راه انداخت.
+
شهید قاضی در میان اساتید نجف برای آیت الله العظمی حاج شیخ محمدحسین کاشف الغطاء احترام فوق‌العاده‌ای قایل بود و بیشتر با آن مجاهد نستوه انس و الفت داشت و در واقع شیفته و مرید اخلاق والا و تبحر عمیق علمی و افکار بلند سیاسی، اجتماعی کاشف الغطاء‌ گشته بود.
  
−
در آن هنگام كه سید محمدعلی نوجوانی 16 ساله بود با چشمان تیزبین خود برخوردهای سیاسی و شیوه‌های هدایت مردم را از جانب پدر كه دوشادوش بزرگ عالمان شهر به عهده داشتند دنبال می‌كرد و راه و رسم مبارزه می‌آموخت. در سال 1347 ق. به دنبال قیام مردم تبریز به دستور حكومت دست نشانده و تحمیلی رضاخان پهلوی سید محمدعلی به همراه پدر گرامیش راهی تبعیدگاه شد و به مدت دو ماه ناگزیر به اقامت اجباری در تهران گردید و از آن جا بار دیگر به [[مشهد]] مقدس تبعید شد و یك سال در آن دیار پاك، دوران تبعید خود را گذراند. دژخیمان پهلوی به این مقدار هم رضایت ندادند و در غیاب آقا میرزا محمدباقر دستور دادند كه خانه‌اش را در تبریز خراب نموده و جزو خیابان سازند بدون این كه ضرر و زیان وی را جبران نمایند.<ref> مختصری از زندگانی پرافتخار علامه محمدعلی قاضی، محمد عاصفی، چاپ شفق تبریز، ص 10.</ref> و این اولین تجربه مبارزاتی سید محمدعلی بود كه در آن برای نخستین بار سوزش زخم بیداد حكومت پهلوی را بر قلب خود احساس كرد.
+
اقامت در [[نجف]] و استفاده‌های علمی و معنوی از حوزه علمیه را می‌توان از بهترین و شاداب‌ترین روزگاران عمر آیت الله قاضی طباطبائی به حساب آورد. چرا که در آن ایام بهاران، با شور و شوق به تحکیم مبانی فکری خود پرداخت و به درجات عالی فقاهت و [[اجتهاد]] رسید و از مراجع بزرگی مثل آیت الله العظمی حکیم و آیت الله العظمی کاشف الغطاء و دیگران به اخذ اجازه اجتهاد نایل آمد.<ref> آیت الله قاضی از بیست نفر از مراجع بزرگ به اخذ درجه اجتهاد یا اجازه روایت نایل شده‌اند که خودشان اسامی آنان را در مقدمه کتاب «اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه» آورده‌اند.</ref>
  
−
'''پیوند با امام خمینی'''
+
ایشان بعد از سه سال رحل اقامت در نجف، اواخر سال ۱۳۷۲ ق. (۱۳۳۱ ش) در سن ۴۲ سالگی بنا به علل ناگواری ناگزیر شد حرم جد بزرگوارش را ترک نموده و با کوله‌باری از علم و دانش و [[معرفت]]، به سوی زادگاه خود شهر مجاهدپرور تبریز رهسپار شد تا به وظایف بس سنگین خود، در جهت اشاعه فرهنگی غنی و پویای آیین حیات بخش [[اسلام]] بپردازد. همان خدمات ارزنده‌ای که نتایج سودمندش در انقلاب شکوهمند اسلامی نمایان گشت، آن طور که استاد بزرگوارش مجاهد نستوه آیت الله العظمی کاشف الغطاء‌ پیش بینی کرده بود. ایشان در یکی از نامه‌های خود، خطاب به آیت الله قاضی چنین می‌نویسد: «ای سید بزرگوار و ای دانشمند والامقام... ما از حالا می‌بینیم که مردم آذربایجان عموما و اهالی تبریز خصوصا از راهنمائی‌ها و ارشادات شما بهره‌مند می‌شوند و چه زود است تأثیر خدمات ارزنده شما در نصرت [[حق]] و از بین بردن [[باطل]] محسوس و ملموس باشد و در یاری و کمک از حق چه بهتر و مقدم‌تر از شما است؟».
  
−
سید محمدعلی قاضی از همان دوران جوانی، به ماهیت ضدمذهبی رژیم جبار و خونخوار پهلوی پی برد. او كه خود در 16 سالگی طعم تلخ تیر زهرآلود نظام ستم شاهی را چشیده بود، از دیدن آن همه ظلم و ستم كه همچون صاعقه بر سر مردم فرود می‌آمد، رنج فراوان می‌كشید و در تب و تاب شدیدی می‌سوخت و می‌ساخت. این بود كه تصمیم قاطع بر مبارزه علیه استبداد گرفت و در این راه كمر همت بربست.
+
==آثار و تألیفات==
  
−
در آن روزگاران اختناق كه تاریكی ظلم و ستم سراسر ایران زمین را فراگرفته بود، تنها خورشید [[حوزه علمیه]] [[قم]] بود كه با تابش نور امید، دل‌های پرسوز سلحشوران را به روز روشن نوید می‌داد و آنان را در برافروختن مشعل آزادی و برافراشتن پرچم اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله هدایت می‌كرد. طلبه جوان، سید محمدعلی قاضی در پی همچو خورشیدی می‌گشت تا در روشنایی آن با گام‌های پرصلابت به جهاد خود سرعت بیشتری بخشد.
+
آیت الله قاضی از جمله قلم بدستان پرکاری بود که در طول عمرشان با تلاش گسترده و نیتی خالصانه توانست تحقیقات ارزنده‌ای را با بیانی رسا و قلمی شیوا و نثری استوار به جهان وسیع فرهنگ [[اسلام|اسلامی]] عرضه بدارد. کار تحقیقاتی و نویسندگی آن بزرگوار از دو جهت حائز اهمیت است، یکی نوشتن کتاب‌های مستقل در رشته‌های مختلف که مورد نیاز بود و تألیفی صورت نگرفته بود؛ و دیگری با تعلیقه و تصحیح و مقدمه‌نویسی بر آثار گرانقدر دیگر دانشمندان و چاپ مجدد آن ها، افکار بلند و ارزشمند آنان را احیا کرد. ره‌آورد فکری شهید قاضی که به صورت نوشته به یادگار مانده است عبارتند از:
  
−
دیری نپایید كه آرزوی وی جامه عمل پوشید و چشم پر انتظارش به جمال عالمتاب، ابرمرد تاریخ، حضرت [[امام خمینی]] روشن گشت. حضرت امام خمینی در آن موقع از برجسته‌ترین اساتید [[حوزه علمیه]] [[قم]] بود و در رشته [[فلسفه]] دو كتاب مهم «شرح منظومه» و «اسفار» را تدریس می‌كرد. تبحر علمی و روش جالب تدریس و همچنین خصوصیات ارزشمند اخلاقی و منش‌های والای روحی امام، باعث شده بود كه حوزه تدریس ایشان پرجمعیت‌ترین درس حوزه باشد.
+
#الاجتهاد و التقلید (عربی ـ خطی)
 +
#الفوائد (فقهی ـ تاریخی)
 +
#خاندان عبدالوهاب (فارسی ـ خطی)
 +
#کتاب فی علم الکلام (عربی ـ خطی)
 +
#فصل الخطاب فی تحقیق اهل الکتاب (عربی ـ خطی)
 +
#السعادت فی الاهتمام علی الزیارت (عربی ـ خطی)
 +
#اجوبه الشبهات الواهیه (فارسی ـ خطی)
 +
#رسالت فی اثبات وجود الامام علیه السلام فی کل زمان (عربی ـ خطی)
 +
#سفرنامه بافت (بافت کرمان)، (فارسی ـ خطی)
 +
#المباحث الاصولیه (عربی ـ خطی)
 +
#حاشیه بر کتاب [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]] شیخ انصاری
 +
#حاشیه بر کتاب [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] شیخ انصاری
 +
#حاشیه بر [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایه الاصول]] آخوند خراسانی
 +
#تقریرات اصول آیت الله حجت کوه‌کمری
 +
#تاریخ قضا در اسلام [[پرونده:Lawame.jpg|thumb|left|تعلیقات بر کتاب اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه - یکی از آثار آیت الله شهید قاضی طباطبایی]]
 +
#صدقات [[امام علی علیه السلام|امیرالمؤمنین]] و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|صدیقه طاهره]] علیهماالسلام
 +
#حدیقه الصالحین
 +
#رساله در دلالت [[آیه تطهیر]] بر [[اهل بیت]] علیهم السلام
 +
#رساله در اوقات نماز
 +
#رساله در مباهله
 +
#رساله فی مسأله الترتّب
 +
#رساله در [[نماز جمعه]]
 +
#تعلیقات بر کتاب الفردوس الاعلی تألیف علامه شیخ [[محمد حسین کاشف الغطاء|محمدحسین کاشف الغطاء]] (عربی ـ چاپی)
 +
#تحقیق درباره روز [[اربعین]] حضرت [[سیدالشهداء]] علیه السلام (فارسی ـ چاپی)
 +
#تعلیقات بر کتاب انوار نعمانیه (عربی ـ چاپی)
 +
#مقدمه و تعلیقه بر [[جوامع الجامع (کتاب)|تفسیر جوامع الجامع]] طبرسی (عربی ـ چاپی)
 +
#تعلیقات بر کتاب اسلام صراط مستقیم (فارسی ـ چاپی)
 +
#تعلیقات بر کتاب [[کنز العرفان فی فقه القرآن (کتاب)|کنز العرفان]] (عربی ـ خطی)
 +
#مقدمه بر کتاب صحائف الابرار کاشف الغطاء (عربی ـ چاپی)
 +
#آثار تاریخی آیت الله العظمی حکیم (فارسی ـ چاپی)
 +
#مقدمه بر تنقیح الاصول آقا رضا متوفی ۱۳۳۷ شمسی
 +
#مقدمه بر کتاب مرآت الصلوه
 +
#پیشگفتار بر علم امام از [[علامه طباطبائی]]
 +
#مقدمه بر کتاب معجزه و شرایط آن
 +
#مقدمه بر کتاب جنة المأوی (عربی ـ چاپی)
 +
#پاورقی بر تعلیقات بر کتاب اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه (عربی ـ چاپی)
 +
#مقدمه بر [[أنيس الموحدين (کتاب)|انیس الموحدین]] نراقی (فارسی ـ چاپی)
 +
#تحقیق در ارث زن از دارائی شوهر (فارسی ـ چاپی)
 +
#علم امام علیه السلام (فارسی ـ چاپی)
 +
#مقدمه بر العقائد و الوثنیّه فی الدیانه النصرانیه (عربی ـ چاپی)
 +
#ترجمه مسائل قندهاریه (از عربی به فارسی)
 +
#مقدمه بر تاریخ [[ابن ابی الثلج (محمد بن احمد)|ابن ابی الثلج بلخی]] (عربی ـ خطی)
 +
#مقالات متعدد چاپ شده در مجلات عربی چاپ صیدا(لبنان)<ref> قاضی طباطبائی، قله شجاعت و ایثار، ص ۳۱ـ۱۲۹.</ref>
  
−
سید محمدعلی طباطبائی با شور و شوق وصف‌ناپذیری در این دو درس امام شركت جست و از همان زمان رابطه نزدیك و پیوند عمیقی بین او و رهبر كبیر انقلاب برقرار شد. وی ضمن استفاده‌های علمی، با بهره جویی از افكار بلند استادش به تلاش و كوشش جهت دست یابی به آرمان‌های مقدس انقلاب اسلامی پرداخت. اقامت ایشان در شهر مقدس [[قم]] كه از سال 1359 ق. شروع شده بود به مدت ده سال به طول انجامید وی در این مدت علاوه از درس‌های حضرت امام از محضر ایات عظام: سید محمد حجت كوه‌كمری، سید صدرالدین صدر، سید محمدرضا گلپایگانی و دیگر اساتید زبردست بهره‌های شایانی برد.
+
ایشان علاوه بر آثار فکری، آثار اجتماعی و عمرانی بسیاری هم از خود به یادگار گذاشته‌اند.
  
−
'''مرید و مراد'''
+
==مبارزه و فعالیت سیاسی==
  
−
سید محمدعلی قاضی در سال 1369 ق. تصمیم بر هجرتی دیگر گرفت و این بار راه [[نجف]] را در پیش گرفت. وی قبل از عزیمت به [[عراق]]، از وضع درس حوزه‌های علمیه آن سامان اطلاعات كافی بدست آورد و برنامه دقیق و منظمی جهت هر چه بیشتر استفاده نمودن از فرصت‌های گرانبها تنظیم نمود. به همین خاطر یكی دو روز از ورودش به سرزمین ولایت و امامت نگذشته بود كه با جدیت تمام در حوزه‌های درسی بزرگمردان علم و فقاهت همچون آیت الله العظمی سید محسن حكیم و آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی و آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالحسین رشتی و آیت الله العظمی شیخ محمدحسین كاشف الغطا و... شركت جست و مشغول كسب علم و دانش و تحصیل در فنون مختلف فقه و [[اصول]] و [[فلسفه]] شد.
+
بعد از تسلط رضاخان بر مقدرات کشور [[ایران]] و گستردن بساط [[ظلم]] و ستم و [[اسلام]] ستیزی که می‌رفت تمام مقدسات را از بین ببرد، بار دیگر حماسه‌سازان همیشه بیدار به رهبری روحانیت آگاه، در سراسر مملکت عَلَم مخالفت برافراشتند و در مقابل اعمال خلاف شرع و ضدانسانی حکومت شوریدند. این بار هم مثل گذشته [[تبریز]] قهرمان پرچم نهضت اسلامی را بر دوش گرفت و هماهنگ با سایر شهرها خروشید و موج اعتراض به راه انداخت.  
  
−
شهید قاضی در میان اساتید [[نجف]] برای آیت الله العظمی حاج شیخ محمدحسین كاشف الغطاء احترام فوق‌العاده‌ای قایل بود و بیشتر با آن مجاهد نستوه انس و الفت داشت و در واقع شیفته و مرید اخلاق والا و تبحر عمیق علمی و افكار بلند سیاسی، اجتماعی كاشف الغطاء‌ گشته بود.
+
در آن هنگام که سید محمدعلی نوجوانی ۱۶ ساله بود با چشمان تیزبین خود برخوردهای سیاسی و شیوه‌های هدایت مردم را از جانب پدر که دوشادوش بزرگ عالمان شهر به عهده داشتند دنبال می‌کرد و راه و رسم مبارزه می‌آموخت. در سال ۱۳۴۷ ق. به دنبال قیام مردم تبریز به دستور حکومت دست نشانده و تحمیلی رضاخان پهلوی سید محمدعلی به همراه پدر گرامیش راهی تبعیدگاه شد و به مدت دو ماه ناگزیر به اقامت اجباری در تهران گردید و از آن جا بار دیگر به [[مشهد]] مقدس تبعید شد و یک سال در آن دیار پاک، دوران تبعید خود را گذراند. دژخیمان پهلوی به این مقدار هم رضایت ندادند و در غیاب آقا میرزا محمدباقر دستور دادند که خانه‌اش را در تبریز خراب نموده و جزو خیابان سازند بدون این که ضرر و زیان وی را جبران نمایند.<ref> مختصری از زندگانی پرافتخار علامه محمدعلی قاضی، محمد عاصفی، چاپ شفق تبریز، ص ۱۰.</ref> و این اولین تجربه مبارزاتی سید محمدعلی بود که در آن برای نخستین بار سوزش زخم بیداد حکومت پهلوی را بر قلب خود احساس کرد.
  
−
'''غم فراق'''
+
سال ۱۳۴۲ شمسی در تاریخ ایران زمین سالی است به یادماندنی و خاطره‌انگیز، سالی که [[امام خمینی]] با خروش بی‌امان خود چنان موج بنیان کنی به راه انداخت که می‌رفت برای همیشه نظام ستم شاهی را به زباله‌دان تاریخ بسپارد. به دنبال آن یاران باوفای آن امام آزادگان، به تبعیت از وی در سراسر کشور قد علم کردند و پرچم [[جهاد]] و مبارزه برافراشتند. در این مبارزه بی‌امان، مجاهد نستوه آیت الله قاضی طباطبائی سهم بسزائی دربرانگیختن احساسات پاک مردم داشتند. وی با سخنرانی‌های آتشین و پخش اعلامیه‌های ضدرژیم، مردم قهرمان تبریز را به صحنه پیکار آورد و با این عمل شجاعانه خود، شعله بر خرمن دشمن انداخت و حال زارشان را پریشان‌تر ساخت. چرا که طاغوتیان به خوبی می‌دانستند، قیام آذربایجان یعنی به حرکت درآمدن کل ایران، و این همان کابوسی بود که دژخیمان همواره از آن وحشت داشتند.
  
−
اقامت در [[نجف]] و استفاده‌های علمی و معنوی از حوزه علمیه را می‌توان از بهترین و شاداب‌ترین روزگاران عمر آیت الله قاضی طباطبائی به حساب آورد. چرا كه در آن ایام بهاران، با شور و شوق به تحكیم مبانی فكری خود پرداخت و به درجات عالی فقاهت و اجتهاد رسید و از مراجع بزرگی مثل آیت الله العظمی حكیم و آیت الله العظمی كاشف الغطاء و دیگران به اخذ اجازه اجتهاد نایل آمد.<ref> آیت الله قاضی از بیست نفر از مراجع بزرگ به اخذ درجه اجتهاد یا اجازه روایت نایل شده‌اند كه خودشان اسامی آنان را در مقدمه كتاب «اللوامع الالهیه فی المباحث الكلامیه» آورده‌اند.</ref>
+
در پی جوش و خروش امت مسلمان، مرکزنشینان سازمان ضدامنیت با هماهنگی «علی دهقان» استاندار وقت آذربایجان، و «حسن مهرداد» رئیس ساواک تبریز، علامه سید محمدعلی قاضی را دستگیر و به پادگان زرهی تهران بردند و بعد از آن به سیاهچال مخوف قزل قلعه تحویل دادند که دو ماه و نیم ماندگار شدند و بعد از آزادی از زندان هم کسی حق رفت و آمد و تماس با ایشان را نداشت و همواره زیر نظر و مراقبت شدید مأموران ساواک بود. و در تهران به عنوان تبعیدی زندگی می‌کرد.
  
−
ولی افسوس كه آن ایام خوش و خرم دیر پا نبود و زود به پایان آمد. ایشان بعد از سه سال رحل اقامت در [[نجف]]، اواخر سال 1372 ق. (1331 ش) بنا به علل ناگواری ناگزیر شد حرم جد بزرگوارش را ترك نموده به تبریز مراجعت نماید. به همین خاطر غم فراق حرم مولی و فضای روح بخش حوزه نجف به دلش چنگ انداخت.
+
آیت الله قاضی به خاطر مبارزات بی‌امانش، سال‌هائی از عمر پربرکت خود را در زندان‌ها و تبعیدگاه‌ها سپری کرد که یکی از محل‌های تبعید وی بافت کرمان بود. روز سی‌ام آذر ماه ۱۳۴۷ ش. مصادف بود با یوم الله [[عید فطر|عید سعید فطر]]. در شهر تبریز [[نماز عید فطر]] در جو معنوی به امامت عالم ربانی حضرت آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبائی برگزار شد. ایشان که هیچ فرصتی را از دست نمی‌داد، از این اجتماع باشکوه نهایت استفاده را کرد و بر علیه سردمداران رژیم سخنرانی کردند و ضمن گفتار آتشین نقاب از چهره کریه رژیم پهلوی برگرفت و روابط خفت‌بار دولت با رژیم غاصب و نامشروع صهیونیستی را محکوم کرد، غروب همان روز برای ادای ‌[[نماز مغرب]] و [[نماز عشاء‌]] به مسجد شعبان تشریف آوردند و بعد از نماز و پاسخ به ابراز احساسات مردم از مسجد خارج شد. هنوز چند قدمی از در مسجد دور نشده بود که مزدوران وطن‌فروش وی را احاطه کردند و با اجبار سوار ماشین کردند. و سپس او را به بافت کرمان تبعید نمودند.<ref> قاضی طباطبائی، قله شجاعت و ایثار، ص ۷۲ و ۷۳.</ref>
  
−
آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبائی در سن 42 سالگی با كوله‌باری از علم و دانش و [[معرفت]]، حوزه نجف را پشت سر گذاشت و به سوی زادگاه خود شهر مجاهدپرور تبریز رهسپار شد تا به وظایف بس سنگین خود، در جهت اشاعه فرهنگی غنی و پویای آیین حیات بخش اسلام بپردازد. همان خدمات ارزنده‌ای كه نتایج سودمندش در انقلاب شكوهمند اسلامی نمایان گشت، آن طور كه استاد بزرگوارش مجاهد نستوه آیت الله العظمی كاشف الغطاء‌ پیش بینی كرده بود. ایشان در یكی از نامه‌های خود، خطاب به آیت الله قاضی چنین می‌نویسد: «ای سید بزرگوار و ای دانشمند والامقام... ما از حالا می‌بینیم كه مردم آذربایجان عموما و اهالی تبریز خصوصا از راهنمائی‌ها و ارشادات شما بهره‌مند می‌شوند و چه زود است تأثیر خدمات ارزنده شما در نصرت حق و از بین بردن باطل محسوس و ملموس باشد و در یاری و كمك از حق چه بهتر و مقدم‌تر از شما است؟
+
بعد از اسکان در بافت کرمان، هر روز یک مأمور ساواک جهت حضور و غیاب تبعیدی به محل سکونت او سر می‌کشید. اتاقی که آیت الله قاضی در آن، روزهای تنهایی می‌گذراند، یک اتاق کوچک و محقری بود که از سطح حیاط دو پله پایین‌تر بود. مأمور ساواک طبق تعلیماتی که از طرف سازمان به او داده شده بود، با گستاخی و تبختر رفتار می‌کرد و برای این که زور و حاکمیت دستگاه را به رخ تبعیدی کشیده باشد، بجای وارد شدن از در اتاق، با کفش از پنجره می‌پرید وسط اتاق، و با حالت غرور و خودخواهی و صدای خشن و ناهنجار دستور می‌داد زود باش امضاء کن... چند روز بدین منوال گذشت و آیت الله قاضی چند بار به ایشان تذکر داد که ادب را رعایت کند ولی آن بی‌ادب گوشش بدهکار نبود و دست از کار بی‌شرمانه خود برنمی‌داشت. روزی هنگامی که مزدور خود فروخته با همان رفتار پست همیشگی به وسط اتاق پرید، سید دلاور بلافاصله کتاب سنگین و ضخیم «المنجد» را برداشت و محکم بر پس گردن مأمور کوبید و فریاد زد: بی‌ادب! مگر نگفتم مؤدب باش... مأمور مغرور و خودباخته، با زبونی و ترس از اتاق بیرون رفت و آیت الله قاضی با این عمل شجاعانه خود بار دیگر ثابت کرد که سر نیزه در مقابل نیروی پرتوان [[ایمان]] و استقامت محکوم به شکست است. بعد از بافت کرمان ایشان را به زنجان تبعید کردند و بعد از اتمام آن در تاریخ ۶/۹/۱۳۴۸ به تبریز مراجعت کرد.<ref> قاضی طباطبائی، قله شجاعت و ایثار، ص ۷۵.</ref>
−
پدر روحی شما ـ محمدحسین<ref>الفردوس الاعلی، پاورقی ص 64.</ref>
 
  
−
سال 1342 شمسی در تاریخ ایران زمین سالی است به یادماندنی و خاطره‌انگیز، سالی كه بزرگ رهبر مستضعفان جهان با خروش بی‌امان خود چنان موج بنیان كنی به راه انداخت كه می‌رفت برای همیشه نظام ستم شاهی را به زباله‌دان تاریخ بسپارد. این بار امام بزرگوار عروسك‌های خیمه شب‌بازی و همچنین كاسه‌لیسان حكومت پهلوی را به هیچ انگاشته همچون عقاب تیز پرواز، ام الفساد جهانی را در نوك حمله خود قرار داد و با هجوم برق آسا، پنجه‌های پولادین و دشمن شكار خویش را بر سر آمریكا فرود آورد.  
+
==اولین شهید محراب==
 +
یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی احیای سنت آیین عبادی، سیاسی [[نماز جمعه]] و اقامه آن می‌باشد. بعد از پیروزی انقلاب به دستور [[امام خمینی|حضرت امام]] در [[تهران]] و چند شهر بزرگ مراسم پربار نماز جمعه برپا گردید. در مرداد ماه ۵۸ طی حکمی از سوی رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله قاضی به عنوان نماینده تام‌الاختیار و [[امام جمعه]] تبریز منصوب گردید و همه هفته با حضور در مراسم باشکوه نماز جمعه به ایراد خطبه و ارشاد و راهنمائی مردم پرداخت.
  
−
و به دنبال آن یاران باوفای آن امام آزادگان، به تبعیت از وی در سراسر كشور قد علم كردند و پرچم جهاد و مبارزه برافراشتند. در این مبارزه بی‌امان، مجاهد نستوه آیت الله قاضی طباطبائی سهم بسزائی دربرانگیختن احساسات پاك مردم داشتند. وی با سخنرانی‌های آتشین و پخش اعلامیه‌های ضدرژیم، مردم قهرمان تبریز را به صحنه پیكار آورد و با این عمل شجاعانه خود، شعله بر خرمن دشمن انداخت و حال زارشان را پریشان‌تر ساخت. چرا كه طاغوتیان به خوبی می‌دانستند، قیام آذربایجان یعنی به حركت درآمدن كل ایران، و این همان كابوسی بود كه دژخیمان همواره از آن وحشت داشتند.
+
وقتی خبر شهادت مظلومانه [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]]، به گوش آیت الله قاضی رسید بسیار متأثر شد و همواره به اطرافیان خود می‌گفت: کاش بنده هم مثل استاد مطهری، روزی به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] برسم.<ref> روزنامه رسالت شماره ۱۳۹۴ ص ۴.</ref> چند روز بعد دعایش مستجاب شد و سرانجام بعد از عمری مجاهدت و تعلیم و تربیت، به تاریخ ۱۱ آبان ماه ۱۳۵۸ در حالی که روز [[عید قربان]]<ref> در کتاب قاضی طباطبائی قله شجاعت و ایثار و اشتباها عید فطر نوشته شده است که بدین وسیله تصحیح می‌گردد. (مؤلف).</ref> نماز عید خوانده بود، به هنگام شب بعد از [[نماز عشا|نماز عشاء‌]] در [[مسجد]] شعبان خود توسط گروهک فرقان قربانی دین خدا گشت. فردای آن روز مردم مصیب زده آذربایجان، پیکر پاک شهید [[محراب]] را [[تشییع جنازه|تشییع]] کردند و در آرامگاه خانوادگی واقع در مسجد مقبره به خاک سپردند.
  
−
در پی جوش و خروش امت مسلمان، مركزنشینان سازمان ضدامنیت با هماهنگی «علی دهقان» استاندار وقت آذربایجان، و «حسن مهرداد» رئیس ساواك تبریز، علامه سید محمدعلی قاضی را دستگیر و به پادگان زرهی تهران بردند و بعد از آن به سیاهچال مخوف قزل قلعه تحویل دادند كه دو ماه و نیم ماندگار شدند و بعد از آزادی از زندان هم كسی حق رفت و آمد و تماس با ایشان را نداشت و همواره زیر نظر و مراقبت شدید مأموران ساواك بود. و در تهران به عنوان تبعیدی زندگی می‌كرد.
+
==پانویس==
−
 
+
<references />
−
'''بافت كرمان'''
+
==منابع==
−
 
 
−
آیت الله قاضی به خاطر مبارزات بی‌امانش، سال‌هائی از عمر پربركت خود را در زندان‌ها و تبعیدگاه‌ها سپری كرد كه یكی از محل‌های تبعید وی بافت كرمان بود. روز سی‌ام آذر ماه 1347 ش. مصادف بود با یوم الله عید سعید فطر در شهر تبریز [[نماز]] پرصلابت [[عید فطر]] در جو معنوی به امامت عالم ربانی حضرت آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبائی برگزار شد. ایشان كه هیچ فرصتی را از دست نمی‌داد، از این اجتماع باشكوه نهایت استفاده را كرد و بر علیه سردمداران رژیم سخنرانی كردند و ضمن گفتار آتشین نقاب از چهره كریه رژیم پهلوی برگرفت و روابط خفت‌بار دولت با رژیم غاصب و نامشروع صهیونیستی را محكوم كرد، غروب همان روز برای ادای ‌[[نماز مغرب]] و [[نماز عشاء‌]] به مسجد شعبان تشریف آوردند و بعد از نماز و پاسخ به ابراز احساسات مردم از مسجد خارج شد. هنوز چند قدمی از در مسجد دور نشده بود كه مزدوران وطن‌فروش وی را احاطه كردند و با اجبار سوار ماشین كردند. و سپس او را به بافت كرمان تبعید نمودند.<ref> قاضی طباطبائی، قله شجاعت و ایثار، ص 72 و 73.</ref>
 
−
 
 
−
بعد از اسكان در بافت كرمان، هر روز یك مأمور ساواك جهت حضور و غیاب تبعیدی به محل سكونت او سر می‌كشید. اتاقی كه آیت الله قاضی در آن، روزهای تنهایی می‌گذراند، یك اتاق كوچك و محقری بود كه از سطح حیاط دو پله پایین‌تر بود. مأمور ساواك طبق تعلیماتی كه از طرف سازمان به او داده شده بود، با گستاخی و تبختر رفتار می‌كرد و برای این كه زور و حاكمیت دستگاه را به رخ تبعیدی كشیده باشد، بجای وارد شدن از در اتاق، با كفش از پنجره می‌پرید وسط اتاق، و با حالت غرور و خودخواهی و صدای خشن و ناهنجار دستور می‌داد زود باش امضاء كن... چند روز بدین منوال گذشت و آیت الله قاضی چند بار به ایشان تذكر داد كه ادب را رعایت كند ولی آن بی‌ادب گوشش بدهكار نبود و دست از كار بی‌شرمانه خود برنمی‌داشت.
 
−
 
 
−
روزی هنگامی كه مزدور خود فروخته با همان رفتار پست همیشگی به وسط اتاق پرید، سید دلاور بلافاصله كتاب سنگین و ضخیم «المنجد» را برداشت و محكم بر پس گردن مأمور كوبید و فریاد زد: بی‌ادب! مگر نگفتم مؤدب باش... مأمور مغرور و خودباخته، با زبونی و ترس از اتاق بیرون رفت و آیت الله قاضی با این عمل شجاعانه خود بار دیگر ثابت کرد كه سر نیزه در مقابل نیروی پرتوان [[ایمان]] و استقامت محكوم به شكست است. بعد از بافت كرمان ایشان را به زنجان تبعید كردند و بعد از اتمام آن در تاریخ 6/9/1348 به تبریز مراجعت كرد.<ref> قاضی طباطبائی، قله شجاعت و ایثار، ص 75.</ref>
 
−
 
 
−
'''در راه اتحاد'''
 
−
 
 
−
آیت الله قاضی یكی از عالمان روشن بین و ژرف‌نگری بود كه همیشه بر وحدت اسلامی تأكید داشت و در فرصت‌های مناسب با رفتار مدبرانه در جهت تحقق بخشیدن هر چه بیشتر وحدت بین مسلمانان جهان می‌كوشید. او می‌گوید: «یاد دارم در زمانی كه از سوریه برگشته وارد [[عراق]] شدم و غروب نزدیك بود، توقف كردیم كه [[نماز مغرب]] ادا كنیم و حركت نماییم، [[وضو]] گرفته در صحن خانه وسیعی حصیر اندخته خواستم مشغول [[نماز]] باشم. دیدم عده‌ای از جوانان اهل تسنن آمدند و در چند قدمی ایستادند، فهمیدم كه می‌خواهند بدانند كه چطور [[سجده]] خواهم كرد! من هم در موقع سجده پیشانی را بر بالای حصیر گذاشتم و سایر رفقا نیز اغلب از من تبعیت كردند، بعد از فراغت از نماز چند نفر از آن ها جلوه آمده از حقیقت سجده بر تربت [[كربلا]] كه بعضی از همراهان نماز گذاشته بودند، سئوال كردند، واقع امر را به آن ها بیان كردم، بسیار قانع شده و امتنان بجا آوردند و اظهار نمودند كه به ما جور دیگر تلقین كرده‌اند».<ref> تحقیق درباره اربعین ص 416، نظیر این جریان در [[دمشق]] اتفاق افتاده بود.</ref>
 
−
 
 
−
'''در سنگر جمعه و جماعت'''
 
−
 
 
−
یكی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی احیای سنت آیین عبادی، سیاسی [[نماز جمعه]] و اقامه آن می‌باشد بعد از پیروزی انقلاب به دستور حضرت امام در تهران و چند شهر بزرگ مراسم پربار نماز جمعه برپا گردید در مرداد ماه 58 طی حكمی از سوی رهبر كبیر انقلاب، حضرت آیت الله قاضی به عنوان نماینده تام‌الاختیار و امام جمعه تبریز منصوب گردید و همه هفته با حضور در مراسم باشكوه نماز جمعه به ایراد خطبه و ارشاد و راهنمائی مردم پرداخت.
 
  
−
'''اولین شهید محراب'''
+
*مجموعه [[گلشن ابرار]]، جلد ۲، زندگی نامه "شهید قاضی طباطبایی" از محمد ابراهیم‌نژاد.
 +
*<span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>سید ابوالحسن توفیقیان، آیت الله قاضی طباطبایی، پژوهشگاه باقرالعلوم علیه السلام.
  
−
{{بیت|در مسلخ عشق جز نكو را نكشند|رو به صفتان زشتخو را نكشند}}
+
<span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span><span dir="LTR"></span>
−
{{بیت|گر عاشق صادقی ز كشتن مهراس|مردار بود هر آن كه او را نكشند}}
+
{{سنجش کیفی
−
 
+
|سنجش=شده
−
هنوز شش ماه از طلیعه انقلاب شكوهمند اسلامی نگذشته بود كه ستاره درخشانی از آسمان پرفروغ علم و فقاهت غروب كرد. این بار دست پلید استكبار جهانی از آستین كثیف، گروهك منحرف فرقان بیرون زد و ناجوانمردانه استاد بزرگ حوزه و دانشگاه آیت الله مطهری را به شهادت رساند... وقتی خبر شهادت مظلومانه استاد مطهری، به گوش آیت الله قاضی رسید بسیار متأثر شد و همواره به اطرافیان خود می‌گفت: كاش بنده هم مثل استاد مطهری، روزی به شهادت برسم.<ref> روزنامه رسالت شماره 1394 ص 4.</ref> چند روز بعد دعایش مستجاب شد!
+
|شناسه= متوسط
−
 
+
|عنوان بندی مناسب= متوسط
−
سرانجام بعد از عمری مجاهدت و تعلیم و تربیت و نویسندگی، به تاریخ 11 آبان ماه 1358 در حالی كه روز [[عید قربان]]<ref> در كتاب قاضی طباطبائی قله شجاعت و ایثار و اشتباها عید فطر نوشته شده است كه بدین وسیله تصحیح می‌گردد. (مؤلف).</ref> نماز عید خوانده بود به هنگام شب بعد از نماز مغرب و عشاء‌ در مسجد شعبان خود قربانی دین خدا گشت بار دیگر گروه فرقان با این جنایت هولناك دل امت و امام را جریحه‌دار ساخت.
+
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
−
 
+
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
−
{{بیت|در نمازم خم ابروی توبا یاد آمد|حالتی رفت كه محراب به فریاد آمد}}
+
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= متوسط
−
«حافظ شیرازی»
+
|جامعیت= خوب
−
 
+
|رعایت اختصار= خوب
−
فردای آن روز مردم مصیب زده آذربایجان در حالی كه سیل اشكشان جاری بود و قلبشان را غم و اندوه فراگرفته بود، پیكر پاك آن شهید را تشییع كردند و در آرامگاه خانوادگی واقع در مسجد مقبره به خاك سپردند.
+
|سیر منطقی= خوب
−
 
+
|کیفیت پژوهش= خوب
−
==تألیفات آیة الله قاضی==
+
|رده=دارد
−
 
+
}}
−
شهید محراب آیت الله قاضی از جمله قلم بدستان پركاری بود كه در طول عمرشان با تلاش گسترده و نیتی خالصانه توانست تحقیقات ارزنده‌ای را با بیانی رسا و قلمی شیوا و نثری استوار به جهان وسیع فرهنگ اسلامی عرضه بدارد.
 
−
 
 
−
كار تحقیقاتی و نویسندگی آن بزرگوار از دو جهت حائز اهمیت است، یكی نوشتن كتاب‌های مستقل در رشته‌های مختلف كه مورد نیاز بود و تألیفی صورت نگرفته بود و دیگری با تعلیقه و تصحیح و مقدمه‌نویسی بر آثار گرانقدر دیگر دانشمندان و چاپ مجدد آن ها، افكار بلند و ارزشمند آنان را احیا كرد. ره‌آورد فكری شهید قاضی كه به صورت نوشته به یادگار مانده است عبارتند از:
 
−
 
 
−
# الاجتهاد والتقلید (عربی ـ خطی)
 
−
# الفوائد (فقهی ـ تاریخی)
 
−
# خاندان عبدالوهاب (فارسی ـ خطی)
 
−
# كتاب فی علم الكلام (عربی ـ خطی)
 
−
# فصل الخطاب فی تحقیق اهل الكتاب (عربی ـ خطی)
 
−
# السعادت فی الاهتمام علی الزیارت (عربی ـ خطی)
 
−
# اجوبه الشبهات الواهیه (فارسی ـ خطی)
 
−
# رسالت فی اثبات وجود الامام علیه السلام فی كل زمان (عربی ـ خطی)
 
−
# سفرنامه بافت (بافت كرمان)، (فارسی ـ خطی)
 
−
# المباحث الاصولیه (عربی ـ خطی)
 
−
# حاشیه بر كتاب رسائل شیخ انصاری
 
−
# حاشیه بر كتاب مكاسب شیخ انصاری
 
−
# حاشیه بر كفایه الاصول آخوند خراسانی
 
−
# تقریرات اصول آیت الله حجت كوه‌كمری
 
−
# تاریخ قضا در اسلام
 
−
# صدقات امیرالمؤمنین و صدیقه طاهره علیهماالسلام
 
−
# حدیقه الصالحین
 
−
# رساله در دلالت آیه تطهیر بر [[اهل بیت]] علیهم السلام
 
−
# رساله در اوقات [[نماز]]
 
−
# رساله در مباهله
 
−
# رساله فی مسأله الترتّب
 
−
# رساله در [[نماز جمعه]]
 
−
# تعلیقات بر كتاب الفردوس الاعلی تألیف علامه شیخ محمدحسین كاشف الغطاء (عربی ـ چاپی)
 
−
# تحقیق درباره روز [[اربعین]] حضرت [[سیدالشهداء]] علیه السلام (فارسی ـ چاپی)
 
−
# تعلیقات بر كتاب انوار نعمانیه (عربی ـ چاپی)
 
−
# مقدمه و تعلیقه بر تفسیر جوامع الجامع طبرسی (عربی ـ چاپی)
 
−
# تعلیقات بر کتاب اسلام صراط مستقیم (فارسی ـ چاپی)
 
−
# تعلیقات بر كتاب كنز العرفان (عربی ـ خطی)
 
−
# مقدمه بر كتاب صحائف الابرار كاشف الغطاء (عربی ـ چاپی)
 
−
# آثار تاریخی آیت الله العظمی حكیم (فارسی ـ چاپی)
 
−
# مقدمه بر تنقیح الاصولآقا رضا متوفی 1337 شمسی
 
−
# مقدمه بر كتاب مرآت الصلوه
 
−
# پیشگفتار بر علم امام [[علامه طباطبائی]]
 
−
# مقدمه بر كتاب معجزه و شرایط آن
 
−
# مقدمه بر كتاب جنه المأوی (عربی ـ چاپی)
 
−
# پاورقی بر تعلیقات بر كتاب اللوامع الالهیه فی المباحث الكلامیه (عربی ـ چاپی)
 
−
# مقدمه بر انیس الموحدین نراقی (فارسی ـ چاپی)
 
−
# تحقیق در ارث زن از دارائی شوهر (فارسی ـ چاپی)
 
−
# علم امام علیه السلام (فارسی ـ چاپی)
 
−
# مقدمه بر العقائد والوثنیّه فی الدیانه النصرانیه (عربی ـ چاپی)
 
−
# ترجمه مسائل قندهاریه (از عربی به فارسی)
 
−
# مقدمه بر تاریخ ابن ابی الثلج بلخی (عربی ـ خطی)
 
−
# مقالات متعدد چاپ شده در مجلات عربی چاپ صیدا(لبنان)<ref> قاضی طباطبائی، قله شجاعت و ایثار، ص 31ـ129.</ref>
 
−
 
 
−
ایشان علاوه بر آثار فكری، آثار اجتماعی و عمرانی بسیاری هم از خود به یادگار گذاشته‌اند.
 
−
 
 
−
==پانویس==
 
−
<references/>
 
−
 
 
−
==منابع==
 
−
*تلخيص از مجموعه گلشن ابرار، جلد 2، زندگی نامه "شهيد قاضي طباطبايي" از محمد ابراهيم‌نژاد.
 
  
−
*سيد ابوالحسن توفيقيان،آيت الله قاضي طباطبايي،[http://pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=46627 پژوهشگاه باقرالعلوم علیه السلام]، بازیابی: 14 اسفند 1392.
+
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (1).jpg|شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی در نوجوانی
 +
پرونده:علامه.jpg|alt=علامه طباطبایی و شهید محراب قاضی طباطبایی در دوران طلبگی|از راست: شهید سید محمدعلی قاضی طباطبایی، ناشناس و [[علامه طباطبايى|سید محمدحسین طباطبایی]] در اوایل طلبگی
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (2).jpg|شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی در جوانی
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (3).jpg|شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی در لباس احرام و در سرزمین وحی
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (13).jpg|شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی
 +
پرونده:سیدالهی (5).jpg|alt=آیت الله الهی طباطبایی در کنار فرزند و شهید محراب، قاضی طباطبایی |از راست: [[سید محمدعلی قاضی طباطبائی|شهید سید محدعلی قاضی طباطبایی]]، سید محمد الهی طباطبایی و [[سید محمدحسن الهی طباطبایی]]
 +
پرونده:عزالدین (6).jpg|alt=آیت الله عزالدین زنجانی و شهید محراب آیت الله قاضی طباطبایی|[[عزالدین حسینی زنجانی|سید محمد عزالدین حسینی موسوی زنجانی]] و شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی
 +
پرونده:عبدالحسين (3).jpg|alt=آیت الله غروی و اولین شهید محراب انقلاب|از راست: کاظم دینوری، شهید سید محمدعلی قاضی طباطبایی، [[عبدالحسين غروى تبريزى]] و عبدالحمید شربیانی
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (5).jpg|شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی و [[سید محمدهادی میلانی|سید محمدهادی حسینی میلانی]]
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (7).jpg|شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی در راهپیمایی انقلاب
 +
پرونده:علامه00.jpg|alt=علامه طباطبایی و شهید محراب قاضی طباطبایی و داماد شهیدش، حسین غفاری|از راست: ناشناسان، [[شهید آیت الله حسین غفاری|شهید حسین غفاری]]، سید محمدحسین طباطبایی، شهید سید محمدعلی قاضی طباطبایی و ناشناسان
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (10).jpg|از راست: ناشناسان، راضی تبریزی، شهید سید محمدعلی قاضی طباطبایی، [[سید شهاب الدین مرعشی نجفی]]، سید حسین قاضی طباطبایی و سید حسن خلخالی
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (4).jpg|alt=امام خمینی و اولین شهید محراب انقلاب|شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی و [[امام خمینی|سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی]]
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (9).jpg|شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی در منزل شخصی
 +
پرونده:اسدالله مدنی (10).jpg|alt=شهدای محراب در یک قاب|از راست: شهید سید محمدعلی قاضی طباطبایی و شهید [[شهید سید اسدالله مدنی|سید اسدالله مدنی]]
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (12).jpg|تشییع پیکر شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی در [[تبریز]]
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (6).jpg|مزار شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی در مسجد مقبره تبریز
 +
پرونده:شهیدمحراب1 (8).jpg|قبر شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی
 +
</gallery>
  
−
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
+
[[رده:علمای معاصر|قاضی طباطبائی،سید محمدعلی]]
 
[[رده:علمای شهید]]
 
[[رده:علمای شهید]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]
سطر ۱۵۲: سطر ۱۵۵:
 
[[رده:شهدای محراب]]
 
[[رده:شهدای محراب]]
 
[[رده:ائمه جمعه]]
 
[[رده:ائمه جمعه]]
 +
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۲۴

Confirm3.jpg


آیت ­الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی (۱۲۹۳ - ۱۳۵۸ ش) فقیه و مرجع تقلید شیعیان و از رهبران معنوی و سیاسی انقلاب اسلامی بود که در پیروزی و به­ ثمر رساندن مبارزات انقلابی مردم ایران به رهبری امام ­خمینی نقش اساسی را خصوصاً در منطقه تبریز ایفا کرد. او سرانجام به عنوان «اولین شهید محراب»، توسط گروه منافقین به شهادت رسید.

Index.jpg-ق-ق.jpg
نام کامل آیت ­الله سید محمد­علی قاضی طباطبایی
زادروز ۱۲۹۳ هـ­.ش
زادگاه تبریز
وفات ۱۳۵۸ هـ­.ش
مدفن تبریز

Line.png

اساتید

امام خمینی، آیت الله سید ابوالقاسم خویی، محمد حسین کاشف الغطاء، ...

شاگردان
آثار

الاجتهاد والتقلید، خاندان عبدالوهاب، کتاب فی علم الکلام، ...

ولادت و خاندان

سید محمد­علی قاضی طباطبایی در سال ۱۲۹۳ هـ­.ش مصادف با ۱۳۳۱ هـ.­ق در تبریز متولد شد. پدرش حاج سیدباقر مشهور به میرزا باقر از شاگردان میرزای شیرازی در سامرا بود که سپس به تبریز بازگشت و به تهذیب نفس پرداخت. وی علاوه بر تفسیر مختصری بر قرآن، تفسیری بر سوره فاتحه و تفسیری ناتمام بر سوره انعام نوشته بود.

پدر مادر سید علی، میرزا محسن قاضی تبریزی (متوفی ۱۳۰۶) نیز از عالمان و عابدان بود و با ملا هادی سبزواری مصاحبت داشت.[۱] و عمویش میرزا اسدالله از علمای بنام تبریز بود و ایشان تحصیلات مقدماتی علوم دینی را در مدرسه طالبیه نزد آن عمو و پدر بزرگوارش فراگرفت. خاندان وی از سادات طباطبائی و مشهور به فضل و تقوا و اغلب در کسوت روحانیت بودند و نسبشان به ابراهیم طباطبا، نواده امام حسن مجتبی علیه‌السلام می‌رسید.[۲]

تحصیلات و استادان

پدر سید محمدعلی در نوجوانی تعلیم و تربیت او را به میرزا محمدحسین و برادر ارجمند خود حاج میرزا اسدالله قاضی که هر دو از عالمان وارسته و آگاه بودند سپرد. قاضی طباطبایی در ۱۳۵۹ هـ.ق جهت تحصیل در حوزه علمیه قم به شهر قم مشرف شد تا از محضر اساتید آن حوزه استفاده نماید.

در آن روزگاران اختناق که تاریکی ظلم و ستم سراسر ایران را فراگرفته بود، تنها خورشید حوزه علمیه قم بود که با تابش نور امید، دل‌های پرسوز سلحشوران را به روز روشن نوید می‌داد. طلبه جوان، سید محمدعلی قاضی در پی همچو خورشیدی می‌گشت تا در روشنایی آن با گام‌های پرصلابت به جهاد خود سرعت بیشتری بخشد.

حضرت امام خمینی در آن موقع از برجسته‌ترین اساتید حوزه علمیه قم بود و در رشته فلسفه دو کتاب مهم «شرح منظومه» و «اسفار» را تدریس می‌کرد. تبحر علمی و روش جالب تدریس و همچنین خصوصیات ارزشمند اخلاقی و منش‌های والای روحی امام، باعث شده بود که حوزه تدریس ایشان پرجمعیت‌ترین درس حوزه باشد.

سید محمدعلی طباطبائی با شور و شوق وصف‌ناپذیری در این دو درس امام شرکت جست و از همان زمان رابطه نزدیک و پیوند عمیقی بین او و رهبر کبیر انقلاب برقرار شد. وی ضمن استفاده‌های علمی، با بهره جویی از افکار بلند استادش به تلاش و کوشش جهت دست یابی به آرمان‌های مقدس انقلاب اسلامی پرداخت. اقامت ایشان در شهر مقدس قم که از سال ۱۳۵۹ ق. شروع شده بود به مدت ده سال به طول انجامید. وی در این مدت علاوه بر درس‌های حضرت امام، از محضر آیات عظام: سید محمد حجت کوه‌کمری، سید صدرالدین صدر، سید محمدرضا گلپایگانی و دیگر اساتید زبردست بهره‌های شایانی برد.

سید محمدعلی قاضی در سال ۱۳۶۹ ق. تصمیم بر هجرتی دیگر گرفت و این بار راه نجف را در پیش گرفت. وی قبل از عزیمت به عراق، از وضع درس حوزه‌های علمیه آن سامان اطلاعات کافی بدست آورد و برنامه دقیق و منظمی جهت هر چه بیشتر استفاده نمودن از فرصت‌های گرانبها تنظیم نمود. به همین خاطر یکی دو روز از ورودش به سرزمین ولایت و امامت نگذشته بود که با جدیت تمام در حوزه‌های درسی بزرگمردان علم و فقاهت همچون آیت الله العظمی سید محسن حکیم و آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی و آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالحسین رشتی و آیت الله العظمی شیخ محمدحسین کاشف الغطا و... شرکت جست و مشغول کسب علم و دانش و تحصیل در فنون مختلف فقه و اصول و فلسفه شد.

شهید قاضی در میان اساتید نجف برای آیت الله العظمی حاج شیخ محمدحسین کاشف الغطاء احترام فوق‌العاده‌ای قایل بود و بیشتر با آن مجاهد نستوه انس و الفت داشت و در واقع شیفته و مرید اخلاق والا و تبحر عمیق علمی و افکار بلند سیاسی، اجتماعی کاشف الغطاء‌ گشته بود.

اقامت در نجف و استفاده‌های علمی و معنوی از حوزه علمیه را می‌توان از بهترین و شاداب‌ترین روزگاران عمر آیت الله قاضی طباطبائی به حساب آورد. چرا که در آن ایام بهاران، با شور و شوق به تحکیم مبانی فکری خود پرداخت و به درجات عالی فقاهت و اجتهاد رسید و از مراجع بزرگی مثل آیت الله العظمی حکیم و آیت الله العظمی کاشف الغطاء و دیگران به اخذ اجازه اجتهاد نایل آمد.[۳]

ایشان بعد از سه سال رحل اقامت در نجف، اواخر سال ۱۳۷۲ ق. (۱۳۳۱ ش) در سن ۴۲ سالگی بنا به علل ناگواری ناگزیر شد حرم جد بزرگوارش را ترک نموده و با کوله‌باری از علم و دانش و معرفت، به سوی زادگاه خود شهر مجاهدپرور تبریز رهسپار شد تا به وظایف بس سنگین خود، در جهت اشاعه فرهنگی غنی و پویای آیین حیات بخش اسلام بپردازد. همان خدمات ارزنده‌ای که نتایج سودمندش در انقلاب شکوهمند اسلامی نمایان گشت، آن طور که استاد بزرگوارش مجاهد نستوه آیت الله العظمی کاشف الغطاء‌ پیش بینی کرده بود. ایشان در یکی از نامه‌های خود، خطاب به آیت الله قاضی چنین می‌نویسد: «ای سید بزرگوار و ای دانشمند والامقام... ما از حالا می‌بینیم که مردم آذربایجان عموما و اهالی تبریز خصوصا از راهنمائی‌ها و ارشادات شما بهره‌مند می‌شوند و چه زود است تأثیر خدمات ارزنده شما در نصرت حق و از بین بردن باطل محسوس و ملموس باشد و در یاری و کمک از حق چه بهتر و مقدم‌تر از شما است؟».

آثار و تألیفات

آیت الله قاضی از جمله قلم بدستان پرکاری بود که در طول عمرشان با تلاش گسترده و نیتی خالصانه توانست تحقیقات ارزنده‌ای را با بیانی رسا و قلمی شیوا و نثری استوار به جهان وسیع فرهنگ اسلامی عرضه بدارد. کار تحقیقاتی و نویسندگی آن بزرگوار از دو جهت حائز اهمیت است، یکی نوشتن کتاب‌های مستقل در رشته‌های مختلف که مورد نیاز بود و تألیفی صورت نگرفته بود؛ و دیگری با تعلیقه و تصحیح و مقدمه‌نویسی بر آثار گرانقدر دیگر دانشمندان و چاپ مجدد آن ها، افکار بلند و ارزشمند آنان را احیا کرد. ره‌آورد فکری شهید قاضی که به صورت نوشته به یادگار مانده است عبارتند از:

  1. الاجتهاد و التقلید (عربی ـ خطی)
  2. الفوائد (فقهی ـ تاریخی)
  3. خاندان عبدالوهاب (فارسی ـ خطی)
  4. کتاب فی علم الکلام (عربی ـ خطی)
  5. فصل الخطاب فی تحقیق اهل الکتاب (عربی ـ خطی)
  6. السعادت فی الاهتمام علی الزیارت (عربی ـ خطی)
  7. اجوبه الشبهات الواهیه (فارسی ـ خطی)
  8. رسالت فی اثبات وجود الامام علیه السلام فی کل زمان (عربی ـ خطی)
  9. سفرنامه بافت (بافت کرمان)، (فارسی ـ خطی)
  10. المباحث الاصولیه (عربی ـ خطی)
  11. حاشیه بر کتاب رسائل شیخ انصاری
  12. حاشیه بر کتاب مکاسب شیخ انصاری
  13. حاشیه بر کفایه الاصول آخوند خراسانی
  14. تقریرات اصول آیت الله حجت کوه‌کمری
  15. تاریخ قضا در اسلام
    تعلیقات بر کتاب اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه - یکی از آثار آیت الله شهید قاضی طباطبایی
  16. صدقات امیرالمؤمنین و صدیقه طاهره علیهماالسلام
  17. حدیقه الصالحین
  18. رساله در دلالت آیه تطهیر بر اهل بیت علیهم السلام
  19. رساله در اوقات نماز
  20. رساله در مباهله
  21. رساله فی مسأله الترتّب
  22. رساله در نماز جمعه
  23. تعلیقات بر کتاب الفردوس الاعلی تألیف علامه شیخ محمدحسین کاشف الغطاء (عربی ـ چاپی)
  24. تحقیق درباره روز اربعین حضرت سیدالشهداء علیه السلام (فارسی ـ چاپی)
  25. تعلیقات بر کتاب انوار نعمانیه (عربی ـ چاپی)
  26. مقدمه و تعلیقه بر تفسیر جوامع الجامع طبرسی (عربی ـ چاپی)
  27. تعلیقات بر کتاب اسلام صراط مستقیم (فارسی ـ چاپی)
  28. تعلیقات بر کتاب کنز العرفان (عربی ـ خطی)
  29. مقدمه بر کتاب صحائف الابرار کاشف الغطاء (عربی ـ چاپی)
  30. آثار تاریخی آیت الله العظمی حکیم (فارسی ـ چاپی)
  31. مقدمه بر تنقیح الاصول آقا رضا متوفی ۱۳۳۷ شمسی
  32. مقدمه بر کتاب مرآت الصلوه
  33. پیشگفتار بر علم امام از علامه طباطبائی
  34. مقدمه بر کتاب معجزه و شرایط آن
  35. مقدمه بر کتاب جنة المأوی (عربی ـ چاپی)
  36. پاورقی بر تعلیقات بر کتاب اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه (عربی ـ چاپی)
  37. مقدمه بر انیس الموحدین نراقی (فارسی ـ چاپی)
  38. تحقیق در ارث زن از دارائی شوهر (فارسی ـ چاپی)
  39. علم امام علیه السلام (فارسی ـ چاپی)
  40. مقدمه بر العقائد و الوثنیّه فی الدیانه النصرانیه (عربی ـ چاپی)
  41. ترجمه مسائل قندهاریه (از عربی به فارسی)
  42. مقدمه بر تاریخ ابن ابی الثلج بلخی (عربی ـ خطی)
  43. مقالات متعدد چاپ شده در مجلات عربی چاپ صیدا(لبنان)[۴]

ایشان علاوه بر آثار فکری، آثار اجتماعی و عمرانی بسیاری هم از خود به یادگار گذاشته‌اند.

مبارزه و فعالیت سیاسی

بعد از تسلط رضاخان بر مقدرات کشور ایران و گستردن بساط ظلم و ستم و اسلام ستیزی که می‌رفت تمام مقدسات را از بین ببرد، بار دیگر حماسه‌سازان همیشه بیدار به رهبری روحانیت آگاه، در سراسر مملکت عَلَم مخالفت برافراشتند و در مقابل اعمال خلاف شرع و ضدانسانی حکومت شوریدند. این بار هم مثل گذشته تبریز قهرمان پرچم نهضت اسلامی را بر دوش گرفت و هماهنگ با سایر شهرها خروشید و موج اعتراض به راه انداخت.

در آن هنگام که سید محمدعلی نوجوانی ۱۶ ساله بود با چشمان تیزبین خود برخوردهای سیاسی و شیوه‌های هدایت مردم را از جانب پدر که دوشادوش بزرگ عالمان شهر به عهده داشتند دنبال می‌کرد و راه و رسم مبارزه می‌آموخت. در سال ۱۳۴۷ ق. به دنبال قیام مردم تبریز به دستور حکومت دست نشانده و تحمیلی رضاخان پهلوی سید محمدعلی به همراه پدر گرامیش راهی تبعیدگاه شد و به مدت دو ماه ناگزیر به اقامت اجباری در تهران گردید و از آن جا بار دیگر به مشهد مقدس تبعید شد و یک سال در آن دیار پاک، دوران تبعید خود را گذراند. دژخیمان پهلوی به این مقدار هم رضایت ندادند و در غیاب آقا میرزا محمدباقر دستور دادند که خانه‌اش را در تبریز خراب نموده و جزو خیابان سازند بدون این که ضرر و زیان وی را جبران نمایند.[۵] و این اولین تجربه مبارزاتی سید محمدعلی بود که در آن برای نخستین بار سوزش زخم بیداد حکومت پهلوی را بر قلب خود احساس کرد.

سال ۱۳۴۲ شمسی در تاریخ ایران زمین سالی است به یادماندنی و خاطره‌انگیز، سالی که امام خمینی با خروش بی‌امان خود چنان موج بنیان کنی به راه انداخت که می‌رفت برای همیشه نظام ستم شاهی را به زباله‌دان تاریخ بسپارد. به دنبال آن یاران باوفای آن امام آزادگان، به تبعیت از وی در سراسر کشور قد علم کردند و پرچم جهاد و مبارزه برافراشتند. در این مبارزه بی‌امان، مجاهد نستوه آیت الله قاضی طباطبائی سهم بسزائی دربرانگیختن احساسات پاک مردم داشتند. وی با سخنرانی‌های آتشین و پخش اعلامیه‌های ضدرژیم، مردم قهرمان تبریز را به صحنه پیکار آورد و با این عمل شجاعانه خود، شعله بر خرمن دشمن انداخت و حال زارشان را پریشان‌تر ساخت. چرا که طاغوتیان به خوبی می‌دانستند، قیام آذربایجان یعنی به حرکت درآمدن کل ایران، و این همان کابوسی بود که دژخیمان همواره از آن وحشت داشتند.

در پی جوش و خروش امت مسلمان، مرکزنشینان سازمان ضدامنیت با هماهنگی «علی دهقان» استاندار وقت آذربایجان، و «حسن مهرداد» رئیس ساواک تبریز، علامه سید محمدعلی قاضی را دستگیر و به پادگان زرهی تهران بردند و بعد از آن به سیاهچال مخوف قزل قلعه تحویل دادند که دو ماه و نیم ماندگار شدند و بعد از آزادی از زندان هم کسی حق رفت و آمد و تماس با ایشان را نداشت و همواره زیر نظر و مراقبت شدید مأموران ساواک بود. و در تهران به عنوان تبعیدی زندگی می‌کرد.

آیت الله قاضی به خاطر مبارزات بی‌امانش، سال‌هائی از عمر پربرکت خود را در زندان‌ها و تبعیدگاه‌ها سپری کرد که یکی از محل‌های تبعید وی بافت کرمان بود. روز سی‌ام آذر ماه ۱۳۴۷ ش. مصادف بود با یوم الله عید سعید فطر. در شهر تبریز نماز عید فطر در جو معنوی به امامت عالم ربانی حضرت آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبائی برگزار شد. ایشان که هیچ فرصتی را از دست نمی‌داد، از این اجتماع باشکوه نهایت استفاده را کرد و بر علیه سردمداران رژیم سخنرانی کردند و ضمن گفتار آتشین نقاب از چهره کریه رژیم پهلوی برگرفت و روابط خفت‌بار دولت با رژیم غاصب و نامشروع صهیونیستی را محکوم کرد، غروب همان روز برای ادای ‌نماز مغرب و نماز عشاء‌ به مسجد شعبان تشریف آوردند و بعد از نماز و پاسخ به ابراز احساسات مردم از مسجد خارج شد. هنوز چند قدمی از در مسجد دور نشده بود که مزدوران وطن‌فروش وی را احاطه کردند و با اجبار سوار ماشین کردند. و سپس او را به بافت کرمان تبعید نمودند.[۶]

بعد از اسکان در بافت کرمان، هر روز یک مأمور ساواک جهت حضور و غیاب تبعیدی به محل سکونت او سر می‌کشید. اتاقی که آیت الله قاضی در آن، روزهای تنهایی می‌گذراند، یک اتاق کوچک و محقری بود که از سطح حیاط دو پله پایین‌تر بود. مأمور ساواک طبق تعلیماتی که از طرف سازمان به او داده شده بود، با گستاخی و تبختر رفتار می‌کرد و برای این که زور و حاکمیت دستگاه را به رخ تبعیدی کشیده باشد، بجای وارد شدن از در اتاق، با کفش از پنجره می‌پرید وسط اتاق، و با حالت غرور و خودخواهی و صدای خشن و ناهنجار دستور می‌داد زود باش امضاء کن... چند روز بدین منوال گذشت و آیت الله قاضی چند بار به ایشان تذکر داد که ادب را رعایت کند ولی آن بی‌ادب گوشش بدهکار نبود و دست از کار بی‌شرمانه خود برنمی‌داشت. روزی هنگامی که مزدور خود فروخته با همان رفتار پست همیشگی به وسط اتاق پرید، سید دلاور بلافاصله کتاب سنگین و ضخیم «المنجد» را برداشت و محکم بر پس گردن مأمور کوبید و فریاد زد: بی‌ادب! مگر نگفتم مؤدب باش... مأمور مغرور و خودباخته، با زبونی و ترس از اتاق بیرون رفت و آیت الله قاضی با این عمل شجاعانه خود بار دیگر ثابت کرد که سر نیزه در مقابل نیروی پرتوان ایمان و استقامت محکوم به شکست است. بعد از بافت کرمان ایشان را به زنجان تبعید کردند و بعد از اتمام آن در تاریخ ۶/۹/۱۳۴۸ به تبریز مراجعت کرد.[۷]

اولین شهید محراب

یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی احیای سنت آیین عبادی، سیاسی نماز جمعه و اقامه آن می‌باشد. بعد از پیروزی انقلاب به دستور حضرت امام در تهران و چند شهر بزرگ مراسم پربار نماز جمعه برپا گردید. در مرداد ماه ۵۸ طی حکمی از سوی رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله قاضی به عنوان نماینده تام‌الاختیار و امام جمعه تبریز منصوب گردید و همه هفته با حضور در مراسم باشکوه نماز جمعه به ایراد خطبه و ارشاد و راهنمائی مردم پرداخت.

وقتی خبر شهادت مظلومانه شهید مطهری، به گوش آیت الله قاضی رسید بسیار متأثر شد و همواره به اطرافیان خود می‌گفت: کاش بنده هم مثل استاد مطهری، روزی به شهادت برسم.[۸] چند روز بعد دعایش مستجاب شد و سرانجام بعد از عمری مجاهدت و تعلیم و تربیت، به تاریخ ۱۱ آبان ماه ۱۳۵۸ در حالی که روز عید قربان[۹] نماز عید خوانده بود، به هنگام شب بعد از نماز عشاء‌ در مسجد شعبان خود توسط گروهک فرقان قربانی دین خدا گشت. فردای آن روز مردم مصیب زده آذربایجان، پیکر پاک شهید محراب را تشییع کردند و در آرامگاه خانوادگی واقع در مسجد مقبره به خاک سپردند.

پانویس

  1. ↑ آقا بزرگ طهرانی، ج۱، قسم۲، ص۵۲۹؛ معلم حبیب آبادی، ج۳، ص۱۰۳۰؛ همو، ج۵، ۱۴۷۴.
  2. ↑ حسینی طهرانی، ۱۴۲۳ ب، ص۳۲-۳۴، یادنامه عارف کبیر، ص۶.
  3. ↑ آیت الله قاضی از بیست نفر از مراجع بزرگ به اخذ درجه اجتهاد یا اجازه روایت نایل شده‌اند که خودشان اسامی آنان را در مقدمه کتاب «اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه» آورده‌اند.
  4. ↑ قاضی طباطبائی، قله شجاعت و ایثار، ص ۳۱ـ۱۲۹.
  5. ↑ مختصری از زندگانی پرافتخار علامه محمدعلی قاضی، محمد عاصفی، چاپ شفق تبریز، ص ۱۰.
  6. ↑ قاضی طباطبائی، قله شجاعت و ایثار، ص ۷۲ و ۷۳.
  7. ↑ قاضی طباطبائی، قله شجاعت و ایثار، ص ۷۵.
  8. ↑ روزنامه رسالت شماره ۱۳۹۴ ص ۴.
  9. ↑ در کتاب قاضی طباطبائی قله شجاعت و ایثار و اشتباها عید فطر نوشته شده است که بدین وسیله تصحیح می‌گردد. (مؤلف).

منابع

  • مجموعه گلشن ابرار، جلد ۲، زندگی نامه "شهید قاضی طباطبایی" از محمد ابراهیم‌نژاد.
  • سید ابوالحسن توفیقیان، آیت الله قاضی طباطبایی، پژوهشگاه باقرالعلوم علیه السلام.



آرشیو عکس و تصویر

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=سید_محمدعلی_قاضی_طباطبائی&oldid=146311»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا