مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

دحو الارض: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(فضیلت شب و روز دحوالارض)
 
(۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
 
{{تقویم|روز= 25 ذی القعده|سال= --}}  
 
{{تقویم|روز= 25 ذی القعده|سال= --}}  
'''دَحْوُ الْأرْض''' اصطلاحی برگرفته از [[آیه 30 سوره نازعات|آیه ۳۰ سوره نازعات]] و به معنی گستردن خشکی زمین است: «{{متن قرآن|وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِكَ دَحَاهَا}}؛ خشکی زمین را پس از آن بگسترد.»  
+
'''«دَحْوُ الْأرْض»''' اصطلاحی برگرفته از [[آیه 30 سوره نازعات|آیه ۳۰ سوره نازعات]] و به معنی گستردن خشکی زمین است: «{{متن قرآن|وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِک دَحَاهَا}}؛ خشکی زمین را پس از آن بگسترد.» در روایات روز بیست و پنجم ماه [[ذی القعده]] به نام «روز دحو الارض» معرفی شده و گفته شده در چنین روزی اولین خشکی های زمین که به طور کامل زیر آب بود در محل [[کعبه]] نمایان شد. در [[آداب و سنن اسلامی|آداب اسلامی]] این روز بسیار پرفضیلت دانسته شده و [[دعا]] و [[عبادت|عبادات]] خاصی برای آن بیان شده است.
  
در روایات روز بیست و پنجم ماه [[ذی القعده]] به نام روز دحو الارض معرفی شده و گفته شده در چنین روزی اولین خشکی های زمین که به طور کامل زیر آب بود در محل [[کعبه]] نمایان شد. در آداب اسلامی این روز بسیار پرفضیلت دانسته شده و دعا و عبادات خاصی برای آن بیان شده است.
+
==معنای دحوالارض==
 +
در کتاب [[نثر طوبی]] که یک فرهنگ اصطلاحات [[قرآن|قرآنی]] است آمده است:
 +
 +
«دحو: گستردن. {{متن قرآن|وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِک دَحَاهَا}}؛ زمین را پس از آن بگسترد. چنان که در لغت ارض گذشت، مراد از آن کره زمین نیست، بلکه سطح خشکی است مقابل دریا و کوه، کوه و آب از زمین نیستند و به مقتضای این [[آیه]]، خشکی زمین که (آن را) رُبع مسکون می نامند پس از خلقت اوّلین، پدید آمد. چون سطح کره ی خاک را آب از همه جانب فرا گرفته بود، و این خشکی که برجسته و از آب بیرون آمده، مانند جزیره است که از قعر دریا برجهد و بالا آید و به تدریج پهن و گسترده و بزرگ شود. ... طبیعیان امروز هم گویند: آب به همه‌ی زمین احاطه داشت و خشکی به عللی از قعر آب برآمد و بر سطح زمین چین ها و شکنج ها هویدا شد.»<ref> نثر طوبی، علامه شعرانی، کتابفروشی اسلامیه، ج۱، ص ۲۵۳ </ref>
 +
 
 +
==علت دحوالارض==
 +
[[علامه شعرانی]] که عالم [[شیعه]] متبحر در علم هیئت است در مورد علت این پدیده می گوید:
 +
 
 +
«کره زمین را از دو جانب قطب اندکی تطامُن است یعنی اندکی مسطح است و فرو رفتگی دارد و آفاق استوایی و قریب بدانها را چون [[مکه]] مکرمه تقبّب است، یعنی بر آمدگی دارند.
  
==معنای دحو الارض==
+
آب همه‌‌ی کره زمین را فرا گرفته بود و چون فرو نشست قهراً جای برآمده ی زمین که قُبّه است و تَقَبُّب آن بیش از جاهای دیگر است، در نخستین بار نمودار شده است و آن مکّه مکّرمه است و چون آب کم کم فرو نشست و تقلیل یافت، قسمت پدید آمده زمین به تدریج گسترش یافت که از آن تعبیر به (دحوالارض) شده است».<ref>صمدی آملی، رساله‌‌ی پیرامون اسرار حج و تجلی اعظم، ص ۶۱ و ۶۲</ref>
در کتاب [[نثر طوبی]] که یک فرهنگ اصطلاحات قرآنی است آمده است:
 
 
«دحو : گستردن . وَ الأرضَ بَعدَ ذَلِکَ دَحَئَهَا ؛ زمین را پس از آن بگسترد. چنان که در لغت ارض گذشتّ مراد از آن کره زمین نیست، بلکه سطح خشکی است مقابل دریا و کوه، کوه و آب از زمین نیستند و به مقتضای این آیه، خشکی زمین که (آن را) رُبع مسکون می نامند پس از خلقت اوّلین، پدید آمد.
 
  
چون سطح کره ی خاک را آب از همه جانب فرا گرفته بود، و این خشکی که برجسته و از آب بیرون آمده، مانند جزیره است که از قعر دریا برجهد و بالا آید و به تدریج پهن و گسترده و بزرگ شود. ...
+
==زمان و مکان دحوالارض==
 +
در روایات اسلامی روز بیست و پنجم [[ذی القعده]] روز دحوالارض نامیده شده است. مطابق با این روایات در چنین روزی اولین خشکی های زمین که به طور کامل زیر آب بود در جایی که خانه [[کعبه]] قرار دارد نمایان شد.<ref>شیخ طوسی، من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۴۱</ref>
  
طبیعیان امروز هم گویند: آب به همه‌ی زمین احاطه داشت و خشکی به عللی از قعر آب برآمد و بر سطح زمین چین ها و شکنج ها هویدا شد.»<ref> نثر طوبی، علامه شعرانی، کتابفروشی اسلامیه، ج1، ص 253 </ref>
+
==فضیلت شب و روز دحوالارض==
  
==علت دحو الارض==
+
*[[حسن بن علی وشاء|حسن بن على وشّاء]] روایت می کند که: «من کودک بودم که با پدرم در شب بیست و پنجم ماه ذی القعده در خدمت [[امام رضا]] علیه‌السلام شام خوردیم. حضرت فرمود: امشب [[حضرت ابراهیم]] و [[حضرت عیسى]] علیهماالسلام متولد شده اند و زمین از زیر [[کعبه|کعبه]] پهن شده، پس هر که روزش را [[روزه]] بدارد چنان است که شصت ماه روزه داشته باشد و در روایت دیگر است که فرمود: در این روز [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت قائم]] عجل الله تعالی فرجه قیام خواهد کرد».
[[علامه شعرانی]] که عالم شیعه متبحر در علم هیئت است در مورد علت این پدیده می گوید:  
+
*محمّد بن عبداللَّه صیقل  می گوید: امام رضا علیه السلام، در روز بیست و پنجم ذیقعده به میان ما آمد و فرمود: {{متن حدیث|«صوموا؛ فإِنّی أصبَحتُ صائِماً. قُلنا جُعِلنا فِداک، أی یومٍ هُوَ؟ فقالَ یومٌ نُشِرَت فیهِ الرَّحمَةُ، ودُحیت فیهِ الأَرضُ ونُصِبَت فیهِ الکعبَةُ وَهَبَطَ فیهِ آدَمُ علیه السلام»}}<ref>إقبال الأعمال، ج‏۱، ص: ۳۱۰</ref> امروز را روزه بگیرید. من هم روزه هستم. گفتیم: قربانت شویم! امروز چه روزى است؟ فرمود: «روزى است که در آن رحمت منتشر شد و زمین گسترش یافت (دحو الأرض) و کعبه برپا شد و آدم علیه السلام [به زمین‏] هبوط کرد».
 +
*از [[امام علی علیه السلام|امیرالمومنین]] علیه السلام روایت شده است که فرمودند: «نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست و پنج ذی القعده بود. کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت صد سال را که روزش را روزه و شبش را عبادت کرده است خواهد داشت.»
  
کره زمین را از دو جانب قطب اندکی تطامُن است یعنی اندکی مسطح است و فرو رفتگی دارد و آفاق استوایی و قریب بدانها را چون مکه مکرمه تقبّب است، یعنی بر آمدگی دارند.
+
==اعمال روز دحوالارض==
 +
'''روزه و شب زنده داری:'''
  
آب همه‌‌ی کره زمین را فرا گرفته بود و چون فرو نشست قهراً جای برآمده ی زمین که قُبّه است و تَقَبُّب آن بیش از جاها ی دیگر است در نخستین بار نمودار شده است و آن مکّه مکّرمه است و چون آب کم کم فرو نشست و تقلیل یافت، قسمت پدید آمده زمین به تدریج گسترش یافت که از آن تعبیر به (دحوالارض) شده است.<ref>صمدی آملی، رساله‌‌ی پیرامون اسرار حج و تجلی اعظم، ص 61 و 62</ref>
+
روز دحوالارض، یکى از آن چهار روزى است که در تمام سال به فضیلت [[روزه]] ممتاز است و در روایتى آمده که روزه این روز همانند روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر آمده که [[کفاره|کفاره]] هفتاد سال است و هر که این روز را روزه بدارد و شب را به [[عبادت]] بسر آورد، براى او عبادت صد سال نوشته شود و براى روزه‌ دار این روز که هر چه در میان زمین و آسمان است [[استغفار]] کند و این روزى است که رحمت خدا در آن منتشر شده و براى عبادت و اجتماع به [[ذکر (اصطلاح اخلاق و عرفان)|ذکر]] خدا در این روز اجر بسیارى است  
  
==زمان و مکان دحو الارض==
+
'''غسل:'''
در روایات اسلامی روز بیست و پنجم [[ذی القعده]] روز دحوالارض نامیده شده است. مطابق با این روایات در چنین روزی اولین خشکی های زمین که به طور کامل زیر آب بود در جایی که خانه کعبه قرار دارد نمایان شد. <ref>شیخ طوسی، من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۴۱</ref>
 
  
==فضیلت شب و روز دحو الارض==
+
یکی از اعمالی که برای این روز در [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]] آمده [[غسل]] است.
*از پیامبر اکرم صلّى اللّه عليه و آله نقل شده است كه {{متن حدیث|«فِي ذِي اَلْقَعْدَةِ لَيْلَةٌ مُبَارَكَةٌ وَ هِيَ لَيْلَةُ خَمْسَ عَشْرَةَ يَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَى عِبَادِهِ اَلْمُؤْمِنِينَ فِيهَا بِالرَّحْمَةِ أَجْرُ اَلْعَامِلِ فِيهَا بِطَاعَةِ اَللَّهِ أَجْرُ مِائَةِ سَائِحٍ لَمْ يَعْصِ اَللَّهَ طَرْفَةَ عَيْنٍ فَإِذَا كَانَ نِصْفُ اَللَّيْلِ فَخُذْ فِي اَلْعَمَلِ بِطَاعَةِ اَللَّهِ وَ اَلصَّلاَةِ وَ طَلَبِ اَلْحَوَائِجِ فَقَدْ رُوِيَ أَنَّهُ لاَ يَبْقَى أَحَدٌ سَأَلَ اَللَّهَ فِيهَا حَاجَةً إِلاَّ أَعْطَاهُ»}} . <ref>زاد المعاد، ج 1، ص 157</ref>
 
در شب پانزدهم ماه ذى القعده حق تعالى به سوى بندگان مؤمن خود نظر رحمت مى‌كند؛كسى كه آن شب را به عبادت به سر آورد ثواب صد عابد به او عطا مى‌كند كه در يك چشم به هم زدن معصيت خدا نكرده باشد و چون نصف شب بگذرد شروع كن به عبادت و نماز و حاجات خود را از حق تعالى طلب كن،هرحاجت طلب كنى مستجاب مى‌گردد.
 
*حسن بن على وشّاء روايت می کند که: «من كودك بودم كه با پدرم در شب بيست  و پنجم ماه ذی القعده در خدمت حضرت [[امام رضا]] عليه‌السلام شام خورديم. حضرت فرمود: امشب [[حضرت ابراهيم]] و [[حضرت عيسى]] عليهماالسلام متولد شده اند و زمين از زير كعبه پهن شده، پس هر كه روزش را روزه بدارد چنان است  كه شصت ماه روزه داشته باشد و در روايت ديگر است كه فرمود: در اين روز حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه شریف قيام خواهد كرد»
 
* محمّد بن عبد اللَّه صيقل  می گوید: امام رضا عليه السلام ، در روز بيست و پنجم ذى‏قعده به ميان ما آمد و فرمود: {{متن حدیث|« صوموا ؛ فإِنّي أصبَحتُ صائِماً . قُلنا : جُعِلنا فِداكَ ، أيُّ يومٍ هُوَ؟ فقالَ : يومٌ نُشِرَت فيهِ الرَّحمَةُ ، ودُحيَت فيهِ الأَرضُ ، ونُصِبَت فيهِ الكَعبَةُ ، وَهَبَطَ فيهِ آدَمُ عليه السلام »}} <ref>إقبال الأعمال، ج‏۱، ص: ۳۱۰</ref>امروز را روزه بگيريد . من هم روزه هستم. گفتيم : قربانت شويم! امروز ، چه روزى است؟ فرمود : «روزى است كه در آن ، رحمت منتشر شد و زمين ، گسترش يافت (دحو الأرض) ، و كعبه برپا شد ، و آدم عليه السلام [به زمين‏] هبوط كرد» .
 
*از امیرالمومنین علیه السلام روایت شده است که فرمودند: «نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست وپنج ذی القعده بود. کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت صد سال را که روزش را روزه و شبش را عبادت کرده است خواهد داشت.»
 
  
==اعمال روز دحو الارض==
+
'''نماز:'''
===روزه و شب زنده داری===
 
روز دحوالارض است، يكى از آن چهار روزى است كه در تمام سال به فضيلت [[روزه]] ممتاز است و در روايتى آمده كه روزه اين روز همانند روزه هفتاد سال است و در روايت ديگر آمده كه كفاره هفتاد سال است و هر كه  اين روز را روزه بدارد و شب را به [[عبادت]] بسر آورد، براى او عبادت صد سال نوشته شود و براى روزه‌ دار اين روز كه هر چه در ميان زمين و آسمان است استغفار كند و اين روزى است كه رحمت خدا در آن منتشر شده و براى عبادت و اجتماع به ذكر خدا در اين روز اجر بسيارى است
 
  
===غسل===
+
نمازى که در کتاب‌هاى علماى [[شیعه]] روایت شده و آن دو [[رکعت]] است در وقت چاشت (بالا آمدن آفتاب تا پیش از گذشتن از وقت ظهر) در هر رکعت پس از [[سوره حمد]] پنج مرتبه [[سوره الشمس]] خوانده شود و پس از سلام بگوید: «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ؛ هیچ جنبش و نیرویى نیست مگر به خداى برتر بزرگ».
یکی از اعمالی که برای این روز در مفاتیح الجنان آمده غسل است.
 
  
===نماز===
+
آنگاه [[دعا]] کند و بخواند: {{متن حدیث|«یا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یا ذَاالْجَلالِ وَالْإِکرَامِ»}}؛ اى نادیده گیر لغزش‌ها لغزشم را نادیده  گیر، اى اجابت کننده دعاها، دعایم را اجابت کن. اى شنواى صداها، صدایم را بشنو و به من رحم کن و از بدی‌هایم و آنچه نزد من است درگذر، اى صاحب بزرگى و بزرگوارى».  
نمازى كه در كتاب‌هاى علماى [[شيعه]] از اهل قلم روايت شده و آن دو ركعت است در وقت چاشت (بالا آمدن آفتاب تا پيش از گذشتن از وقت ظهر) در هر ركعت پس از [[سوره حمد]] پنج مرتبه [[سوره الشمس]] خوانده شود و پس از سلام بگويد: «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ؛ هيچ جنبش و نيرويى نيست مگر به خداى برتر بزرگ».
 
  
آنگاه [[دعا]] كند و بخواند:  
+
'''زیارت:'''
  
{{متن حدیث|«يَا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِي عَثْرَتِي يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِي يَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِي وَارْحَمْنِي وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَيِّئَاتِي وَ مَا عِنْدِي يَا ذَاالْجَلالِ وَالْإِكْرَامِ»}} ؛ اى ناديده گير لغزش‌ها لغزشم را ناديده  گير، اى اجابت كننده دعاها، دعايم را اجابت كن. اى شنواى صداها، صدايم را بشنو و به  من رحم كن و از بدي‌هايم و آنچه نزد من است درگذر، اى صاحب بزرگى و بزرگوارى».
+
[[میرداماد]] در «رساله اربعه ایام» خود، در بیان اعمال روز دحوالارض فرموده است: [[زیارت]] [[امام رضا]] علیه‌السلام در این روز افضل اعمال مستحب، و مؤکدترین آداب مى باشد.<ref>مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، فضیلت شب و روز دحو الارض و اعمال آن</ref>
===دعای مخصوص===
 
خواندن دعايى كه شيخ در كتاب «مصباح» فرموده، خواندن آن مستحب است:
 
  
{{متن حدیث|«اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ كَاشِفَ كُلِّ كُرْبَةٍ أَسْأَلُكَ فِي هَذَا الْيَوْمِ مِنْ أَيَّامِكَ الَّتِي أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِينَ وَدِيعَةً وَ إِلَيْكَ ذَرِيعَةً وَ بِرَحْمَتِكَ الْوَسِيعَةِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ الْمُنْتَجَبِ فِي الْمِيثَاقِ الْقَرِيبِ يَوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ كُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى كُلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَأَعْطِنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِكَ الْمَخْزُونِ غَيْرَ مَقْطُوعٍ وَلامَمْنُوعٍ {مَمْنُونٍ } تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ»}}؛ خدايا اى گستراننده كعبه و شكافننده دانه و برگيرنده سختى و برطرف كننده هر گرفتارى، از تو مى خواهم  در اين روز از روزهايت كه حقش را بزرگ گرداندى و سبقتش را پيش انداختى و آن را نزد اهل ايمان امانت و و به سوى خود وسيله قرار دادى و به رحمت گسترده ات كه بر محمد درود فرستى آن بنده برگزيده ات  در پيمان نزديك، روز ديدار شكافنده هر امر بسته و دعوت‌كننده به حق و بر اهل بيت پاكش  آن راهنمايان و روشن كنندگان راه حق، ستون‌هاى جبار و متوليان بهشت و دوزخ و عطا كن به ما از عطاى در خزانه ات كه نه بريده شود و نه منع گردد تا به وسيله آن توبه و بازگشت خوبى براى ما فراهم نمايى».
+
'''دعای مخصوص:'''
  
{{متن حدیث|«يَا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَكْرَمَ مَرْجُوٍّ يَا كَفِيُّ يَا وَفِيُّ يَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِيٌّ الْطُفْ لِي بِلُطْفِكَ وَ أَسْعِدْنِي بِعَفْوِكَ وَ أَيِّدْنِي بِنَصْرِكَ وَلاتُنْسِنِي كَرِيمَ ذِكْرِكَ بِوُلاةِ أَمْرِكَ وَ حَفَظَةِ سِرِّكَ وَاحْفَظْنِي مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى يَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِي أَوْلِيَاءَكَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِي وَ حُلُولِ رَمْسِي وَانْقِطَاعِ عَمَلِي وَانْقِضَاءِ أَجَلِي اللَّهُمَّ وَاذْكُرْنِي عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَيْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِيَنِيَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِي دَارَالْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِي مَنْزِلَ الْكَرَامَةِ»}}؛ اى بهترين خوانده شده و كريم ترين اميد شده، اى كفايت كننده، اى وفادار، اى آن كه لطفش پنهانى است به لطفت به من لطف كن و به عفوت خوشبختم نما و به يارى ات تأييدم فرما و از ذكر كريمانه ات فراموشم مكن به حق متوليان امرت و نگهبانان رازت و از گرفتاري‌هاى روزگار تا روز قيامت و برانگيخته شدن خفظم كن  هنگام بيرون آمدن جانم و فرو رفتن در قبرم و تمام شدن كارم و سپرى شدن عمرم. اوليايت را به بالينم حاضر كن، خدايا يادم كن بر طول پوسيدگى، زمانى  كه در ميان توده هاى خاك فرود آيم و فراموش كنندگان از مردم فراموشم كنند و در خانه اقامت فرودم آر و در منزل كرامت جايم ده».
+
خواندن دعایى که [[شیخ طوسی|شیخ طوسی]] در کتاب «[[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح]]» فرموده، خواندن آن [[مستحب]] است: {{متن حدیث|«اللَّهُمَّ دَاحِی الْکعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کاشِفَ کلِّ کرْبَةٍ أَسْأَلُک فِی هَذَا الْیوْمِ مِنْ أَیامِک الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً وَ إِلَیک ذَرِیعَةً وَ بِرَحْمَتِک الْوَسِیعَةِ أَنْ تُصَلِّی عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِک الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ کلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى کلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَیتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَأَعْطِنَا فِی یوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِک الْمَخْزُونِ غَیرَ مَقْطُوعٍ وَلامَمْنُوعٍ تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ»}}؛ خدایا اى گستراننده کعبه و شکافننده دانه و برگیرنده سختى و برطرف کننده هر گرفتارى، از تو مى خواهم  در این روز از روزهایت که حقش را بزرگ گرداندى و سبقتش را پیش انداختى و آن را نزد اهل ایمان امانت و و به سوى خود وسیله قرار دادى و به رحمت گسترده ات که بر محمد درود فرستى آن بنده برگزیده ات در پیمان نزدیک، روز دیدار شکافنده هر امر بسته و دعوت‌کننده به حق و بر اهل بیت پاکش آن راهنمایان و روشن کنندگان راه حق، ستون‌هاى جبار و متولیان بهشت و دوزخ و عطا کن به ما از عطاى در خزانه ات که نه بریده شود و نه منع گردد تا به وسیله آن توبه و بازگشت خوبى براى ما فراهم نمایى».
  
{{متن حدیث|«وَاجْعَلْنِي مِنْ مُرَافِقِي أَوْلِيَائِكَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِكَ وَاصْطِفَائِكَ وَ بَارِكْ لِي فِي لِقَائِكَ وَارْزُقْنِي حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِيئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِي حَوْضَ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَاسْقِنِي مِنْهُ مَشْرَبا رَوِيّا سَائِغا هَنِيئا لاأَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لاأُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لاعَنْهُ أُذَادُ وَاجْعَلْهُ لِي خَيْرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِيعَادٍ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَالْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ وَ بِحُقُوقِ {لِحُقُوقِ } أَوْلِيَائِكَ الْمُسْتَأْثِرِينَ اللَّهُمَّ وَاقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِكْ أَشْيَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِكَهُمْ وَاسْلُبْهُمْ مَمَالِكَهُمْ وَ ضَيِّقْ عَلَيْهِمْ مَسَالِكَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِكَهُمْ»}}؛ و از دوستان اوليايت و برگزيدگان و خاصان درگاهت قرارم  ده و ديدارت را بر من مبارك گردان و پيش از فرارسيدن پايان عمرم حسن عمل روزى ام فرما، در حالى كه پاك از لغزش‌ها و گفتار بى پايه و منطق تباه باشم. خدايا مرا به حوض پيامبرت محمد (درود خدا بر او و خاندانش) وارد كن و از آن به من بنوشان، نوشاندنى سيراب كننده، روان و گوارا كه پس از آن هرگز تشنه نشوم و از ورود به آن طرد نگردم و از آن منع نشوم و آن را قرار ده برايم بهترين توشه و كاملترين وعده گاه روزى كه گواهان بپا مى خيزند. خدايا لعنت كن گردنكشان  گذشته و آينده را هم آنان كه حقوق اوليايت را به ناحق به خود اختصاص دادند. خدايا پايه هايشان را بشكن و پيروان و عمالشان را نابود ساز، زمينه هاى هلاكتشان را بزودى فراهم فرما و كشورهايشان را از دستشان بگير و راه‌هايشان را بر آنان تنگ كن و بر آنان  كه با آنان سهيم و شريكند لعنت فرست».
+
{{متن حدیث|«یا خَیرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکرَمَ مَرْجُوٍّ یا کفِی یا وَفِی یا مَنْ لُطْفُهُ خَفِی الْطُفْ لِی بِلُطْفِک وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِک وَ أَیدْنِی بِنَصْرِک وَلاتُنْسِنِی کرِیمَ ذِکرِک بِوُلاةِ أَمْرِک وَ حَفَظَةِ سِرِّک وَاحْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى یوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیاءَک عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَانْقِطَاعِ عَمَلِی وَانْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَاذْکرْنِی عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَینَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِینِی النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِی دَارَالْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکرَامَةِ»}}؛ اى بهترین خوانده شده و کریم ترین امید شده، اى کفایت کننده، اى وفادار، اى آن که لطفش پنهانى است به لطفت به من لطف کن و به عفوت خوشبختم نما و به یارى ات تأییدم فرما و از ذکر کریمانه ات فراموشم مکن به حق متولیان امرت و نگهبانان  رازت و از گرفتاری‌هاى روزگار تا روز قیامت و برانگیخته شدن خفظم کن هنگام بیرون آمدن جانم و فرو رفتن در قبرم و تمام شدن کارم و سپرى شدن عمرم. اولیایت را به بالینم حاضر کن، خدایا یادم کن بر طول پوسیدگى، زمانى که در میان توده هاى خاک فرود آیم و فراموش کنندگان از مردم فراموشم کنند و در خانه اقامت فرودم آر و در منزل کرامت جایم ده».
  
{{متن حدیث|«اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِيَائِكَ وَارْدُدْ عَلَيْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَاجْعَلْهُ لِدِينِكَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِكَ فِي أَعْدَائِكَ مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِكَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَيْتَ إِلَيْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَكَ حَتَّى تَرْضَى وَ يَعُودَ دِينُكَ بِهِ وَ عَلَى يَدَيْهِ جَدِيدا غَضّا وَ يَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ يَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى جَمِيعِ آبَائِهِ وَاجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَابْعَثْنَا فِي كَرَّتِهِ حَتَّى نَكُونَ فِي زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِكْ بِنَا قِيَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَيَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ {عَلَى مُحَمَّدٍ} وَارْدُدْ إِلَيْنَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَيْهِ {عَلَيْهِمْ} وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ»}}؛ خدايا در فرج دوستانت شتاب كن و حقوق تاراج  رفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق آشكار كن و او را يارى رسان دينت بدار و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده. خدايا [[فرشتگان]] پيروزى را گرداگرد او همواره بدار و به آن دستورى كه در [[شب قدر]] به او القا كردى او را انتقام گيرنده خويش قرار ده، تا جايى  كه خشنود شوى و دينت به وسيله او و بدست او به گونه اى نو و تازه بازگردد و حق به طور كامل ناب شود و باطل به صورت همه جانبه به دور افكنده شود. خدايا بر او و همه پدرانش درود فرست و ما را از همنشينان و خاندانش قرار بده و در زمان بازگشتش ما را برانگيز تا در دوران او در شمار يارانش باشيم. خدايا درك قيامش را روزى ما كن و در روزگارش ما را حاضر كن و بر او درود فرست و سلام او را به ما بازرسان، درود و رحمت خدا و بركاتش بر او باد.
+
{{متن حدیث|«وَاجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیائِک وَ أَهْلِ اجْتِبَائِک وَاصْطِفَائِک وَ بَارِک لِی فِی لِقَائِک وَارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیک مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَاسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیا سَائِغا هَنِیئا لاأَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لاأُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لاعَنْهُ أُذَادُ وَاجْعَلْهُ لِی خَیرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِیعَادٍ یوْمَ یقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَالْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ {لِحُقُوقِ } أَوْلِیائِک الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَاقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِک أَشْیاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکهُمْ وَاسْلُبْهُمْ مَمَالِکهُمْ وَ ضَیقْ عَلَیهِمْ مَسَالِکهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکهُمْ»}}؛ و از دوستان اولیایت و برگزیدگان و خاصان درگاهت قرارم  ده و دیدارت را بر من مبارک گردان و پیش از فرارسیدن پایان عمرم حسن عمل روزى ام فرما، در حالى که پاک از لغزش‌ها و گفتار بى پایه و منطق تباه باشم. خدایا مرا به حوض پیامبرت محمد (درود خدا بر او و خاندانش) وارد کن و از آن به من بنوشان، نوشاندنى سیراب کننده، روان و گوارا که پس از آن هرگز تشنه نشوم و از ورود به آن طرد نگردم و از آن منع نشوم و آن را قرار ده برایم بهترین توشه و کاملترین وعده گاه روزى که گواهان بپا مى خیزند. خدایا لعنت کن گردنکشان  گذشته و آینده را هم آنان  که حقوق اولیایت را به ناحق به خود اختصاص دادند. خدایا پایه هایشان را بشکن و پیروان و عمالشان را نابود ساز، زمینه هاى هلاکتشان را بزودى فراهم فرما و کشورهایشان را از دستشان بگیر و راه‌هایشان را بر آنان تنگ کن و بر آنان که با آنان سهیم و شریکند لعنت فرست».
===زیارت===
 
ميرداماد در رساله اربعه ايام خود، در بيان اعمال روز دحوالارض فرموده است: [[زيارت]] [[امام رضا]] عليه‌السلام در اين روز افضل اعمال مستحب، و مؤكدترين آداب مى باشد.<ref>[[مفاتیح الجنان]]، [[شیخ عباس قمی]]، فضیلت شب و روز دحو الارض و اعمال آن</ref>
 
  
 +
{{متن حدیث|«اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیائِک وَارْدُدْ عَلَیهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَاجْعَلْهُ لِدِینِک مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِک فِی أَعْدَائِک مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیتَ إِلَیهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَک حَتَّى تَرْضَى وَ یعُودَ دِینُک بِهِ وَ عَلَى یدَیهِ جَدِیدا غَضّا وَ یمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیهِ وَ عَلَى جَمِیعِ آبَائِهِ وَاجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَابْعَثْنَا فِی کرَّتِهِ حَتَّى نَکونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِک بِنَا قِیامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیامَهُ وَ صَلِّ عَلَیهِ {عَلَى مُحَمَّدٍ} وَارْدُدْ إِلَینَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَیهِ {عَلَیهِمْ} وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ»}}؛ خدایا در فرج دوستانت شتاب کن و حقوق تاراج  رفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق آشکار کن و او را یارى رسان دینت بدار و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده. خدایا [[فرشتگان]] پیروزى را گرداگرد او همواره بدار و به آن دستورى که در [[شب قدر]] به او القا کردى او را انتقام گیرنده خویش  قرار ده، تا جایى  که خشنود شوى و دینت به وسیله او و بدست او به گونه اى نو و تازه بازگردد و حق به طور کامل ناب شود و باطل به صورت  همه جانبه به دور افکنده شود. خدایا بر او و همه پدرانش درود فرست و ما را از همنشینان و خاندانش قرار بده و در زمان بازگشتش ما را برانگیز تا در دوران او در شمار یارانش باشیم. خدایا درک قیامش را روزى ما کن و در روزگارش ما را حاضر کن و بر او درود فرست و سلام او را به ما بازرسان، درود و رحمت خدا و برکاتش بر او باد.
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۰:۵۲

تقویم هجری قمری

روز واقعه:25 ذی القعده

«دَحْوُ الْأرْض» اصطلاحی برگرفته از آیه ۳۰ سوره نازعات و به معنی گستردن خشکی زمین است: «وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِک دَحَاهَا؛ خشکی زمین را پس از آن بگسترد.» در روایات روز بیست و پنجم ماه ذی القعده به نام «روز دحو الارض» معرفی شده و گفته شده در چنین روزی اولین خشکی های زمین که به طور کامل زیر آب بود در محل کعبه نمایان شد. در آداب اسلامی این روز بسیار پرفضیلت دانسته شده و دعا و عبادات خاصی برای آن بیان شده است.

معنای دحوالارض

در کتاب نثر طوبی که یک فرهنگ اصطلاحات قرآنی است آمده است:

«دحو: گستردن. وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِک دَحَاهَا؛ زمین را پس از آن بگسترد. چنان که در لغت ارض گذشت، مراد از آن کره زمین نیست، بلکه سطح خشکی است مقابل دریا و کوه، کوه و آب از زمین نیستند و به مقتضای این آیه، خشکی زمین که (آن را) رُبع مسکون می نامند پس از خلقت اوّلین، پدید آمد. چون سطح کره ی خاک را آب از همه جانب فرا گرفته بود، و این خشکی که برجسته و از آب بیرون آمده، مانند جزیره است که از قعر دریا برجهد و بالا آید و به تدریج پهن و گسترده و بزرگ شود. ... طبیعیان امروز هم گویند: آب به همه‌ی زمین احاطه داشت و خشکی به عللی از قعر آب برآمد و بر سطح زمین چین ها و شکنج ها هویدا شد.»[۱]

علت دحوالارض

علامه شعرانی که عالم شیعه متبحر در علم هیئت است در مورد علت این پدیده می گوید:

«کره زمین را از دو جانب قطب اندکی تطامُن است یعنی اندکی مسطح است و فرو رفتگی دارد و آفاق استوایی و قریب بدانها را چون مکه مکرمه تقبّب است، یعنی بر آمدگی دارند.

آب همه‌‌ی کره زمین را فرا گرفته بود و چون فرو نشست قهراً جای برآمده ی زمین که قُبّه است و تَقَبُّب آن بیش از جاهای دیگر است، در نخستین بار نمودار شده است و آن مکّه مکّرمه است و چون آب کم کم فرو نشست و تقلیل یافت، قسمت پدید آمده زمین به تدریج گسترش یافت که از آن تعبیر به (دحوالارض) شده است».[۲]

زمان و مکان دحوالارض

در روایات اسلامی روز بیست و پنجم ذی القعده روز دحوالارض نامیده شده است. مطابق با این روایات در چنین روزی اولین خشکی های زمین که به طور کامل زیر آب بود در جایی که خانه کعبه قرار دارد نمایان شد.[۳]

فضیلت شب و روز دحوالارض

  • حسن بن على وشّاء روایت می کند که: «من کودک بودم که با پدرم در شب بیست و پنجم ماه ذی القعده در خدمت امام رضا علیه‌السلام شام خوردیم. حضرت فرمود: امشب حضرت ابراهیم و حضرت عیسى علیهماالسلام متولد شده اند و زمین از زیر کعبه پهن شده، پس هر که روزش را روزه بدارد چنان است که شصت ماه روزه داشته باشد و در روایت دیگر است که فرمود: در این روز حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه قیام خواهد کرد».
  • محمّد بن عبداللَّه صیقل می گوید: امام رضا علیه السلام، در روز بیست و پنجم ذیقعده به میان ما آمد و فرمود: «صوموا؛ فإِنّی أصبَحتُ صائِماً. قُلنا جُعِلنا فِداک، أی یومٍ هُوَ؟ فقالَ یومٌ نُشِرَت فیهِ الرَّحمَةُ، ودُحیت فیهِ الأَرضُ ونُصِبَت فیهِ الکعبَةُ وَهَبَطَ فیهِ آدَمُ علیه السلام»[۴] امروز را روزه بگیرید. من هم روزه هستم. گفتیم: قربانت شویم! امروز چه روزى است؟ فرمود: «روزى است که در آن رحمت منتشر شد و زمین گسترش یافت (دحو الأرض) و کعبه برپا شد و آدم علیه السلام [به زمین‏] هبوط کرد».
  • از امیرالمومنین علیه السلام روایت شده است که فرمودند: «نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست و پنج ذی القعده بود. کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت صد سال را که روزش را روزه و شبش را عبادت کرده است خواهد داشت.»

اعمال روز دحوالارض

روزه و شب زنده داری:

روز دحوالارض، یکى از آن چهار روزى است که در تمام سال به فضیلت روزه ممتاز است و در روایتى آمده که روزه این روز همانند روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر آمده که کفاره هفتاد سال است و هر که این روز را روزه بدارد و شب را به عبادت بسر آورد، براى او عبادت صد سال نوشته شود و براى روزه‌ دار این روز که هر چه در میان زمین و آسمان است استغفار کند و این روزى است که رحمت خدا در آن منتشر شده و براى عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیارى است

غسل:

یکی از اعمالی که برای این روز در مفاتیح الجنان آمده غسل است.

نماز:

نمازى که در کتاب‌هاى علماى شیعه روایت شده و آن دو رکعت است در وقت چاشت (بالا آمدن آفتاب تا پیش از گذشتن از وقت ظهر) در هر رکعت پس از سوره حمد پنج مرتبه سوره الشمس خوانده شود و پس از سلام بگوید: «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ؛ هیچ جنبش و نیرویى نیست مگر به خداى برتر بزرگ».

آنگاه دعا کند و بخواند: «یا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یا ذَاالْجَلالِ وَالْإِکرَامِ»؛ اى نادیده گیر لغزش‌ها لغزشم را نادیده گیر، اى اجابت کننده دعاها، دعایم را اجابت کن. اى شنواى صداها، صدایم را بشنو و به من رحم کن و از بدی‌هایم و آنچه نزد من است درگذر، اى صاحب بزرگى و بزرگوارى».

زیارت:

میرداماد در «رساله اربعه ایام» خود، در بیان اعمال روز دحوالارض فرموده است: زیارت امام رضا علیه‌السلام در این روز افضل اعمال مستحب، و مؤکدترین آداب مى باشد.[۵]

دعای مخصوص:

خواندن دعایى که شیخ طوسی در کتاب «مصباح» فرموده، خواندن آن مستحب است: «اللَّهُمَّ دَاحِی الْکعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کاشِفَ کلِّ کرْبَةٍ أَسْأَلُک فِی هَذَا الْیوْمِ مِنْ أَیامِک الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً وَ إِلَیک ذَرِیعَةً وَ بِرَحْمَتِک الْوَسِیعَةِ أَنْ تُصَلِّی عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِک الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ کلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى کلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَیتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَأَعْطِنَا فِی یوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِک الْمَخْزُونِ غَیرَ مَقْطُوعٍ وَلامَمْنُوعٍ تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ»؛ خدایا اى گستراننده کعبه و شکافننده دانه و برگیرنده سختى و برطرف کننده هر گرفتارى، از تو مى خواهم در این روز از روزهایت که حقش را بزرگ گرداندى و سبقتش را پیش انداختى و آن را نزد اهل ایمان امانت و و به سوى خود وسیله قرار دادى و به رحمت گسترده ات که بر محمد درود فرستى آن بنده برگزیده ات در پیمان نزدیک، روز دیدار شکافنده هر امر بسته و دعوت‌کننده به حق و بر اهل بیت پاکش آن راهنمایان و روشن کنندگان راه حق، ستون‌هاى جبار و متولیان بهشت و دوزخ و عطا کن به ما از عطاى در خزانه ات که نه بریده شود و نه منع گردد تا به وسیله آن توبه و بازگشت خوبى براى ما فراهم نمایى».

«یا خَیرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکرَمَ مَرْجُوٍّ یا کفِی یا وَفِی یا مَنْ لُطْفُهُ خَفِی الْطُفْ لِی بِلُطْفِک وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِک وَ أَیدْنِی بِنَصْرِک وَلاتُنْسِنِی کرِیمَ ذِکرِک بِوُلاةِ أَمْرِک وَ حَفَظَةِ سِرِّک وَاحْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى یوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیاءَک عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَانْقِطَاعِ عَمَلِی وَانْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَاذْکرْنِی عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَینَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِینِی النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِی دَارَالْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکرَامَةِ»؛ اى بهترین خوانده شده و کریم ترین امید شده، اى کفایت کننده، اى وفادار، اى آن که لطفش پنهانى است به لطفت به من لطف کن و به عفوت خوشبختم نما و به یارى ات تأییدم فرما و از ذکر کریمانه ات فراموشم مکن به حق متولیان امرت و نگهبانان رازت و از گرفتاری‌هاى روزگار تا روز قیامت و برانگیخته شدن خفظم کن هنگام بیرون آمدن جانم و فرو رفتن در قبرم و تمام شدن کارم و سپرى شدن عمرم. اولیایت را به بالینم حاضر کن، خدایا یادم کن بر طول پوسیدگى، زمانى که در میان توده هاى خاک فرود آیم و فراموش کنندگان از مردم فراموشم کنند و در خانه اقامت فرودم آر و در منزل کرامت جایم ده».

«وَاجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیائِک وَ أَهْلِ اجْتِبَائِک وَاصْطِفَائِک وَ بَارِک لِی فِی لِقَائِک وَارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیک مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَاسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیا سَائِغا هَنِیئا لاأَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لاأُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لاعَنْهُ أُذَادُ وَاجْعَلْهُ لِی خَیرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِیعَادٍ یوْمَ یقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَالْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ {لِحُقُوقِ } أَوْلِیائِک الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَاقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِک أَشْیاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکهُمْ وَاسْلُبْهُمْ مَمَالِکهُمْ وَ ضَیقْ عَلَیهِمْ مَسَالِکهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکهُمْ»؛ و از دوستان اولیایت و برگزیدگان و خاصان درگاهت قرارم ده و دیدارت را بر من مبارک گردان و پیش از فرارسیدن پایان عمرم حسن عمل روزى ام فرما، در حالى که پاک از لغزش‌ها و گفتار بى پایه و منطق تباه باشم. خدایا مرا به حوض پیامبرت محمد (درود خدا بر او و خاندانش) وارد کن و از آن به من بنوشان، نوشاندنى سیراب کننده، روان و گوارا که پس از آن هرگز تشنه نشوم و از ورود به آن طرد نگردم و از آن منع نشوم و آن را قرار ده برایم بهترین توشه و کاملترین وعده گاه روزى که گواهان بپا مى خیزند. خدایا لعنت کن گردنکشان گذشته و آینده را هم آنان که حقوق اولیایت را به ناحق به خود اختصاص دادند. خدایا پایه هایشان را بشکن و پیروان و عمالشان را نابود ساز، زمینه هاى هلاکتشان را بزودى فراهم فرما و کشورهایشان را از دستشان بگیر و راه‌هایشان را بر آنان تنگ کن و بر آنان که با آنان سهیم و شریکند لعنت فرست».

«اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیائِک وَارْدُدْ عَلَیهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَاجْعَلْهُ لِدِینِک مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِک فِی أَعْدَائِک مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیتَ إِلَیهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَک حَتَّى تَرْضَى وَ یعُودَ دِینُک بِهِ وَ عَلَى یدَیهِ جَدِیدا غَضّا وَ یمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیهِ وَ عَلَى جَمِیعِ آبَائِهِ وَاجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَابْعَثْنَا فِی کرَّتِهِ حَتَّى نَکونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِک بِنَا قِیامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیامَهُ وَ صَلِّ عَلَیهِ {عَلَى مُحَمَّدٍ} وَارْدُدْ إِلَینَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَیهِ {عَلَیهِمْ} وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ»؛ خدایا در فرج دوستانت شتاب کن و حقوق تاراج رفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق آشکار کن و او را یارى رسان دینت بدار و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده. خدایا فرشتگان پیروزى را گرداگرد او همواره بدار و به آن دستورى که در شب قدر به او القا کردى او را انتقام گیرنده خویش قرار ده، تا جایى که خشنود شوى و دینت به وسیله او و بدست او به گونه اى نو و تازه بازگردد و حق به طور کامل ناب شود و باطل به صورت همه جانبه به دور افکنده شود. خدایا بر او و همه پدرانش درود فرست و ما را از همنشینان و خاندانش قرار بده و در زمان بازگشتش ما را برانگیز تا در دوران او در شمار یارانش باشیم. خدایا درک قیامش را روزى ما کن و در روزگارش ما را حاضر کن و بر او درود فرست و سلام او را به ما بازرسان، درود و رحمت خدا و برکاتش بر او باد.

پانویس

  1. نثر طوبی، علامه شعرانی، کتابفروشی اسلامیه، ج۱، ص ۲۵۳
  2. صمدی آملی، رساله‌‌ی پیرامون اسرار حج و تجلی اعظم، ص ۶۱ و ۶۲
  3. شیخ طوسی، من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۲۴۱
  4. إقبال الأعمال، ج‏۱، ص: ۳۱۰
  5. مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، فضیلت شب و روز دحو الارض و اعمال آن