یحیی بن بطریق
شيخ شمس الدین یحیی بن حسن بن بطریق حلی (600-523 ق)، فقیه و ادیب و محدث و متکلم امامی است.
ولادت و خاندان
يحيى بن حسن بن حسین بن على بن محمد بن بطريق حلى اسدى ربعى،[۱] مكنّا به ابوالحسن و ابوزكريا[۲] و ملقب به شرف الاسلام[۳] و شرف الدين و شمس الدين[۴] در سال ۵۲۳ قمری در شهر حلّه به دنيا آمد.
آل بطریق از خاندانهای بزرگ علم و ادب در حله بود. ابن بطریق دو فرزندش، علی و محمد از مشهورترین افراد این خاندان بزرگ شیعی بودند.
تحصیل و استادان
یحیی بن بطریق، فقه و کلام را در مذهب امامیه نزد سدیدالدین محمود حمصی فراگرفت و پس از آن نحو، لغت، نظم و نثر را نیز فراگرفت. از جمله استادان روایی او از اهل سنت می توان به ابوالغنائم معمر بن محمد بن عبدالله حسینی، ابوجعفر اقبال بن مبارک بن محمد عکبری واسطی، ابوبکر عبدالله بن منصور بن عمران باقلانی، محمد بن یحیی بن محمد بن ابی السطلین علوی بغدادی، ابوالحسن محمد بن علی حسن بن علی بن وزیر ابوالعلاء واسطی اشاره کرد.
از مشایخ و استادان شیعه او می توان عمادالدین ابوجعفر محمد بن قاسم طبری صاحب کتاب «بشارة المصطفی»، احمد بن طاهر بن علی بن طاهر حسینی و ابن شهر آشوب مازندرانی را نام برد.
وى در سال ۵۹۶ قمری پس از اتمام تحصيلات و حصول قوه اجتهاد به حلب بازگشت و بقيه عمر بابركت خود را در آنجا گذراند و در مذهب امامیه به مرتبه «افتاء» دست یافت. او همچنین مدتى را در بغداد گذراند و پس از آن در شهر واسط سكنی گزيد و مشغول عبادت شد[۵] و زندگانى به زهد سپرى كرد.
شاگردان
برخی از شاگردان و راویان ابن بطریق عبارتند از:
- پسرش، علی بن یحیی بن حسن بن بطریق،
- ابوالحسن علی بن یحیی خیاط سورآوی،
- سید فخار بن معد موسوی،
- نجم الدین محمد بن ابی هشام علوی،
- صفی الدین محمد بن معد بن علی،
- نجم الاسلام محمد بن عبدالله بن علی بن زهره حسینی حلبی
- محمد بن جعفر مشهدی.
آثار و تألیفات
از جمله آثار ابن بطریق حلی می توان موارد زیر را برشمرد:
- عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار؛ که مؤلف در این اثر، آرای اهل سنت را درباره مناقب امام علی علیه السلام از کتاب های صحاح ستة، تفسیر ثعلبی، حلیة ابونعیم اصفهانی، مناقب ابن مغازلی، فردوس ابن شیرویه، مغازی ابن اسحاق، مناقب سهائی گردآورده است. این کتاب در سال 1309 ق در تبریز و بعد از آن در 1407 ق در قم به چاپ رسید.
- خصائص الوحی المبین فی مناقب امیرالمؤمنین؛ این کتاب شامل آیاتی است که به اعتراف عامه و شهادت صحاح ستة در مناقب امام علی علیه السلام نازل شده است. این کتاب نخستین بار در 1311 ق به همراه «نور الهدایة» دوانی و پس از آن در 1406 ق به کوشش محمدباقر محمودی در تهران چاپ شد.
- ابطال شبهة المتأولین لنص ولایة امیرالمومنین
- المستدرک المختار فی مناقب وصی المختار
- المناقب
وفات
ابن بطریق در شعبان 600 ق در 77 سالگی درگذشت.
پانویس
منابع
- کتاب تقویم تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران.
- زندگى ابن بطريق، پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه، بازیابی: 14 اردیبهشت 1393.
- تلخيص از مجموعه گلشن ابرار، جلد 4، زندگی نامه "يحيي بن بطريق" از علي كرجي.
پيوندها
