عین العبرة فی غبن العترة (کتاب)
 | |
| نویسنده | سید احمد بن طاووس |
| موضوع | اثبات خلافت اهل البیت عليهم السلام |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
|
| |
کتاب «عین العبرة فی غبن العترة» تألیف ابوالفضائل، سید احمد بن طاووس حلى (متوفى ۶۷۳ هجرى) است. در این تفسیر، آیات وارده در فضائل اهل بیت علیهم السلام و ردّ مخالفین آورده شده است.
انتساب کتاب
سید احمد این کتاب را در اوج خفقان و مظلومیت شیعه براى دفاع از حریم تشیع به رشته تحریر درآورد. شاهد گویاى این ادعا آن است که این عالم جلیل القدر شیعه که در خاندانى بافضیلت و مورد احترام عامه مردم زندگى مى کرد به خاطر تقیه، کتاب را به خود نسبت نداده و در تمام کتاب نامى از خود نبرده است.
سید که نمى خواست شناخته شود در ابتداى کتاب مى گوید: «قال عبداللّه بن اسماعیل الکاتب سامحه الله: الحمدلله...».
البته در انتساب این کتاب شریف به مؤلف هیچ شبهه اى وجود ندارد، چرا که بزرگانى همچون شهید اول و شهید ثانى و محدث نورى علیهم الرحمة در حاشیه نسخه هاى کتاب صحت انتساب را تأیید نموده اند و در توجیه این نوع نام بردنِ مؤلف از خود، کلماتى دارند.
خلاصه کلام آنان این است که: عبدالله یعنى بنده خدا و تمام انسان ها عبد خدا هستند و مقصود از اسماعیل نیز اسماعیل ذبیح، فرزند حضرت ابراهیم است که همه سادات به او منتسب هستند و بدین ترتیب هیچ مشکلى در این گونه نام نهادن نیست.
نظیر این کار را برادر بزرگوار او على بن طاووس علیه الرحمة در کتاب طرائف انجام داده است و این اشتراک نیز نشان از شدت خفقان عصر آل طاووس دارد.
اهمیت کتاب
کتاب «عین العبرة» بنا به شهادت «روضات الجنات» کتابى است در نوع خود کم نظیر و فوائد بزرگى در آن نهفته است. موضوع اصلى کتاب به گونه اى طراحى شده که اگر کسى تزلزلى در اعتقادات خود نسبت به اولویت امیرالمؤمنین على علیه السلام و اولاد طاهرین او داشته باشد، با یک بار مطالعه این کتاب شریف، نه تنها اعتقادى راسخ نسبت به افضلیت حضرت على علیه السلام پیدا خواهد نمود، بلکه به درجه سقوط و رذالت طیف مقابل آن حضرت نیز پى خواهد برد.
روش تألیف
روش احمد بن طاووس بدین صورت است که ابتدا آیه قرآن را ذکر مى نماید، سپس روایت ذیل آیه را به نقل از مأخذ آن نقل مى کند. در بسیارى از موارد نیز پس از نقل روایت توضیحى ذکر کرده و در آن معنا و وجه استدلال به آیه و روایت را بیان مى نماید. در تمام این موارد، مطلب را با «قال عبدالله بن اسماعیل...» آغاز کرده است.
سید بیشترین حجم کتاب را اختصاص به آیاتى داده که رد مخالفین را عهده دار است و با اثبات عدم صلاحیت دیگران براى خلافت، اولویت و تعین ائمه علیهم السلام براى امر خطیر خلافت روشن و مبرهن مى گردد.
تنها نظم خاصى که در سراسر کتاب شریف «عین العبرة» به چشم مى خورد همان ذکر آیات سپس روایات و به دنبال آن بیان مصنف است، اما کتاب تبویب نشده است.
از جهت ترتیب آیات نیز، ترتیب قرآن رعایت نشده است. البته در پایان کتاب فهرست مطالب به صورت کامل آمده که این کمک بزرگى به مطالعه کننده آن براى یافتن مطلب مورد نظر مى کند.
مآخذ کتاب
ابن طاووس در مقدمه کتاب مى فرماید: «یکى از بزرگان از علماى گذشته آنچه از فضائل امیرالمؤمنین على علیه السلام در آیات قرآن بدست آورده بود، جمع نموده و کتابى تألیف نمود. من نیز بر آن شدم تا علاوه بر آن مطالب، آیات دیگر و روایات ذیل آنها را جمع آورى نمایم تا بدین وسیله فضل و برترى سادات بر غیرشان بر همگان روشن گردد».
مؤلف خود را مقید مى داند تنها از کسانى روایت نقل کند که نزد فریقین (شیعه و سنى) مورد اتهام نباشند. ایشان اساس کار خود را بر کتاب «کشف البیان» ابواسحاق ثعلبى و «الوسیط فی تفسیر القرآن» واحدى قرار داده است و بجز مواردى اندک، روایات را از همین دو کتاب نقل کرده است.
منابع
- آشنایی با تفسیرهای شیعی، مرکز اطلاع رسانی غدیر.
متن کتاب
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
