کوثر

کوثر به معنای چیزی است که بسیاری آن فزون از حد است، در آیه اول سوره کوثر: «إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ»، خطاب به پیامبر آمده است که ما به تو کوثر را دادیم. مطابق با روایت های مربوط به شان نزول سوره کوثر، این سوره بعد از طعنه شخصی که پیامبر را ابتر (مقطوع النسل) خواند، نازل گردید. برخی با توجه به این شان نزول گفته اند مراد از كوثر، كثرت نسل است و منظور از آن فاطمه زهرا سلام اللّه عليها است كه از فرزندان او نسل بسياری بوجود آمدند.

لغت کوثر

كوثر مبالغه در كثرت است و به قول زمخشرى «المفرط الكثرة» يعنى چيزي كه بسیاری آن فزون از حدّ است‏.

سوره کوثر

لغت کوثر لغتی است که در سوره کوثر یعنی کوچکترین سوره قرآن آمده است:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ ﴿١﴾ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ ﴿٢﴾ إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ ﴿٣﴾

به نام خداوند بخشنده مهربان

ما تو را کوثر دادیم. (۱) پس [به شکرانه آن] برای پروردگارت نماز بخوان و شتر قربانی کن. (۲) یقیناً آنکه به تو زخم زبان می زند خود بدون تبار و نسل است. (۳)

مراد از کوثر در سوره کوثر

کوثر در روایات نهری در بهشت معرفی و توصیف شده است روایات بیان کننده با نقل های متفاوتی در منابع متعدد روایی و تفسیری شیعه و اهل سنت آمده است. به عنوان نمونه حاکم حسکانی به سند خود از انس بن مالك نقل می کند که گفت:

دَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ: قَدْ أُعْطِيتُ الْكَوْثَرَ. قُلْتُ: وَ مَا الْكَوْثَرُ قَالَ: نَهَرٌ فِي الْجَنَّةِ عَرْضُهُ وَ طُولُهُ مَا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ، لَا يَشْرَبُ أَحَدٌ مِنْهُ فَيَظْمَأَ، وَ لَا يَتَوَضَّأُ مِنْهُ أَحَدٌ أَبَداً فَيَشْعَثَ لَا يَشْرَبُهُ إِنْسَانٌ خَفَرَ ذِمَّتِي وَ لَا [مَنْ‏] قَتَلَ أَهْلَ بَيْتِي.

انس بن مالك گفت: خدمت پيامبر خدا رسيدم، گفت: به من كوثر داده شده است، گفتم: كوثر چيست؟ گفت: نهرى در بهشت است كه عرض و طول آن ميان مشرق و مغرب است، هر كس از آن بنوشد هرگز تشنه نمی‌شود و هر کس از آن وضو بگيرد پريشان نگردد. اما آنکه پيمان مرا بشكند از آن نمى‌‏نوشد و همچنین آنكه‏ اهل بيت مرا بكشد.

مفسرین قرآن در مورد اینکه مراد از کوثر چیست؟ سخنان دیگری نیز دارند از جمله: خیر بسیار زیاد، نهرى در بهشت، قرآن، نبوت، کثرت اصحاب و پیروان، مقام شفاعت، کثرت نسل و ذریه پیامبر صلى الله علیه و آله که از حضرت فاطمه علیهاالسلام پدیدار شده و...

به نظر علامه طباطبائی با در نظر گرفتن اينكه كلمه"ابتر" در ظاهر به معناى اجاق كور است، چنين به دست مى‏‌آيد كه منظور از كوثر، تنها و تنها كثرت ذريه‏‌اى است كه خداى تعالى به آن جناب ارزانى داشته است. شاهد دیگر علامه بر این معنا روایاتی است که بیان می دارد سوره مورد بحث در پاسخ كسى نازل شده كه رسول خدا (ص) را به اجاق كورى زخم زبان زد و اين زخم زبان هنگامى بود كه قاسم و عبد اللَّه دو فرزندان رسول خدا (ص) از دنيا رفتند.

اینکه مراد از كوثر كثرت نسل و منظور از آن فاطمه زهرا، سلام اللّه عليها باشد كه از فرزندان او نسل بسیاری در زمین به وجود آمدند توسط بسیاری از مفسران شیعه گفته شده است.

پانویس

***

تفسیر قرآن
درباره تفسیر قرآن:	تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن
اصطلاحات:	اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات
شاخه های تفسیر قرآن:	تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی)
روشهای تفسیری قرآن:	ازجهت منابع: عقلی ، روایی، قرآن به قرآن از جهت شکل: ترتیبی، موضوعی
تفاسیر به تفکیک مذهب مولف:	تفاسیر: همه تفاسیر (بدون تفکیک مذهب) - تفاسیر شیعه - تفاسیر اهل سنت مفسرین: همه مفسرین - مفسرین شیعه - مفسرین سنی