المزار (شیخ مفید) (کتاب)
 | |
| نویسنده | شیخ مفید |
| موضوع | زیارتنامه ها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| تحقیق | محمد باقر الابطحی |
|
| |
محتویات
مولف
محمَّد بن محمَّد بن نعمان بن عبدالسَّلام حارثی مذحجی عکبری (336-413ق)، معروف به شيخ مفيد و ابن المعلّم، فقیه و متکلم و از علمای برجسته شیعه قرن ۴ هجری و متولد بغداد بود. ابن قولویه قمی، شیخ صدوق، ابن ولید قمی، ابوغالب زراری، ابن جنید اسكافى، ابوعلی صولی بصرى، ابوعبدالله صفوانی از اساتید ایشان بوده اند. او بيش از 200 جلد تألیف دارد. از معروف‌ترین آثار وی، المُقنَعَة در علم فقه، اوائل المقالات در دانش کلام و الاِرشاد در شرح حال امامان شیعه است. شيخ مفيد در سال 401 ش یا 413 ق یا 1022 م ، در بغداد و پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت .تشييع جنازۀ او شهرت دارد. در تشييع او بيش از 80 هزار نفر از شیعیان شركت جستند و درگذشت او در ماه رمضان بود.
اعتبار كتاب
اين كتاب از معتبرترين منابع كتاب‌هاى زيارتى و دعا به شمار مى‌آيد. علما و دانشمندان بزرگ شيعه نيز بر آن اعتماد و استناد نموده‌اند مانند: 1- شيخ الطائفه، ابو جعفر محمد بن حسن طوسى، يكى از برجسته‌ترين شاگردان شيخ مفيد كه در كتاب« تهذيب الأحكام» بخش‌هاى گسترده‌اى از اين كتاب را نقل كرده است. 2- سيد غياث الدين عبد الكريم بن طاووس در كتاب ارزشمند خود« فرحة الغري» 3- شيخ تقى الدين ابراهيم بن على بن حسن عاملى كفعمى در كتاب‌هاى« البلد الأمين» و« المصباح»
ارزش كتاب
با توجه به اين كه قبل از« كتاب المزار» كتاب معتبر ديگرى مستقلا درباره شيوه زيارت ائمه عليهم السلام نگاشته نشده اين كتاب بسيار قابل توجه و ارزشمند مى‌باشد
انگيزه نگارش
شيخ مفيد در آغاز كتاب انگيزه خود از نگارش اين كتاب را اين گونه بيان مى‌فرمايد:« با توجه به اينكه كتابى مستقل در زيارت ائمه عليهم السلام از علماى اصحاب نگاشته نشده است تصميم بر نگارش كتابى در شيوه زيارت دو امام بزرگوار حضرت على و امام حسين عليهما السلام گرفتم». البته شيخ مفيد در بخش دوم كتاب زيارت پيامبر و ديگر ائمه عليهم السلام را نيز اضافه كرده است.
معرفی اجمالی کتاب
اين اثر، بعد از كتاب كامل الزيارات، تاليف ابن قولويه قمي، دومين كتاب مهم مكتب تشيع، درباره زيارت محسوب مي شود كه همواره مورد اعتماد و استناد عالمان بزرگ شيعه بوده است و از مآخذ اصلي كتاب هاي مهمي همچون تهذیب الأحكام شیخ طوسى، المصباح كفعمي و بحارالانوار علامه مجلسی بشمار مي رود.
مؤلف، اين كتاب را در خطبه آن، «مناسك زيارة الامامين» مي نامد، ولي در كتاب الارشاد خود، به عنوان «مناسك المزار» به آن ارجاع مي دهد. افزون بر اين دو اسم، برخي بزرگان از آن با نام المزار و برخي مناسك المزار و برخي مناسك المزارات ياد كرده اند.[۱]
روايات اين كتاب سه گونه است:
- رواياتي كه با ارائه سند كامل از استاد خود ابن قولويه نقل مي كند كه قسمت عمده اين كتاب را تشكيل مي دهد. گاهي نيز روايات را از ديگر استادان خود با سند كامل ذكر كرده است.
- رواياتي كه به صورت مرسل از يكي از ائمه اطهار عليهم السلام نقل مي كند و از ارائه منبع سند آن خودداري كرده است.
- آداب و زياراتي كه آن را نقل كرده، ولي به معصومي نسبت نداده است كه در بسياري موارد، بعيد به نظر مي رسد از روايات اخذ نشده باشد، به ويژه آن كه برخي از آن ها، در كتاب‌هاي ديگري به صورت مسند، از ائمه عليهم السلام روايت شده است.
علامه نجاشی هنگام برشمردن كتاب هاي شيخ مفيد، از مزار صغير ياد مي كند و علامه آقا بزرگ تهرانی هم مزار موجود را مزار صغير مي نامد. از اين عبارت برمي آيد كه مؤلف، داراي دو كتاب مزار كبير و صغير بوده است و اكنون از كتاب مزار كبير او اطلاعي در دست نيست. البته احتمال ديگري هم هست كه مراد نجاشي، كوچكي حجم كتاب باشد نه وجود كتابي ديگر به نام المزار الكبير.
علامه آقا بزرگ تهراني در الذريعه، هنگام معرفي مزار مفيد، خطبه مزار شهيد را ذكر كرده است و اين، سبب اشتباهي شده و سبب شده برخي ديگر نيز نسخه هاي مزار شهيد و مفيد را خلط كرده اند.[۲]
فهرست کتاب
بخش اول
روايات مربوط به فضيلت و آداب زيارت امیرالمومنین علیه السلام و بعضي از اماكني كه در جوار آن حضرت است، مثل مسجد كوفه و مسجد سهله. روايات مربوط به فضيلت و وجوب زيارت امام حسين عليه السلام و ثواب بسيار و آثار مادي و معنوي آن و آداب و مراسم ويژه زيارت آن حضرت و زيارات ايشان و همچنين زيارت حضرت علي اكبر و حضرت عباس عليهماالسلام.
بخش دوم
فضيلت زيارت رسول خدا صلي الله عليه و آله و آداب زيارت آن حضرت، فضيلت زيارت حضرت فاطمه عليهاالسلام و آداب زيارت ايشان، فضيلت زيارت امام حسن عليه السلام و ساير ائمه اطهار عليهم السلام و آداب زيارت آن ها، زيارات جامعه و مربوط به همه ائمه، زيارت نيابتي و آداب و ثواب آن، فضيلت زيارت قبور شيعيان.
ترجمه
كتاب المزار در زمان نادرشاه افشار به فارسى ترجمه شده كه نسخه‌اى از آن را نادرشاه در سال 1145 هجرى وقف آستان قدس رضوى نموده است.
نسخه هاى خطى
1- نسخه‌اى در كتابخانه آستان قدس رضوى در مشهد مقدس كه تاريخ نگارش آن 957 هجرى است. اين نسخه را دختر ميرزا رضا خان بن محمد حسن نائينى وقف نموده است.
2- نسخه‌اى در كتابخانه مسجد جامع گوهرشاد.
پانویس
منابع
- سيد رضا باقريان موحد، کتابشناسی زیارت، صفحه 176.
- مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الحادیث 3 [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی
متن کتاب المزار شیخ مفید
